بهینه‌سازی فرآیند استخراج روغن کانولا به کمک امواج فراصوت با روش سطح پاسخ

محورهای موضوعی : میکروبیولوژی مواد غذایی

فرشید جلیلی ¹ (دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران)
سید مهدی جعفری ² (دانشیار دانشکده صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران)
زهرا امام جمعه ³ (استاد گروه صنایع غذایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
مهدی کاشانی نژاد ⁴ (استاد دانشکده صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران)
محمد گنجه ⁵ (دانشجوی دکترای مهندسی مواد و طراحی صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/06/14 تاریخ پذیرش : 1396/06/14 تاریخ انتشار : 1396/07/01

کلید واژه: استخراج, امواج فراصوت, روش سطح پاسخ, کانولا, گاز کروماتوگرافی,

چکیده مقاله :

مقدمه: دانه کلزا با میزان روغن بالا و ارزش تغذیه ای و اقتصادی فوق العاده از جمله مهم ترین گیاهان روغنی محسوب می‌شود. استخراج با کمک امواج فراصوت به عنوان یک روش غیرمخرب و نوین در فرآیند استخراج این دانه روغنی می‌تواند استفاده شود. مواد و روش‌ها: در این پژوهش، بهینه سازی فرآیند استخراج روغن کانولا با استفاده از روش سطح پاسخ با امواج فراصوت در فرکانس 35 کیلوهرتز و توان 800 وات با دو نوع حلال هگزان و حلال ترکیبی هگزان- ایزوپروپانول 3 به 2 (حجمی/ حجمی) مورد بررسی قرار گرفت. اثرات فاکتورهای دمای استخراج در محدوده ی 35 تا 55 درجه سانتی گراد، زمان فرآیند در محدوده ی 30 تا 90 دقیقه و نسبت حلال به کانولا (حجمی به وزنی) در سطوح 5 ،10 و 15 میلی لیتر بر گرم با کمک طرح باکس بنکن بررسی گردید. همچنین ترکیب اسید چرب روغن استخراج شده با استفاده از گاز کروماتوگرافی مشخص شد. یافته‌ها: با توجه به مقادیر بالای ضرایب همبستگی مدل های بهینه انتخاب شده برای روش های استخراج با حلال هگزان (93/0R2=) و حلال ترکیبی هگزان-ایزوپروپانول (97/0R2=) و عدم معناداری آزمونهای عدم برازش(05/0P>) می توان مدل های انتخاب شده را پیش بینی درصد استخراج روغن کانولا مفید ارزیابی کرد. نتیجه‌گیری: شرایط بهینه برای فرآیند استخراج توسط حلال هگزان (39/22%) و حلال ترکیبی هگزان- ایزوپروپانول (66/30%) به ترتیب در زمان‌های( 87 و 5/69 دقیقه)، نسبت حلال به دانه کانولا ( 39/6 و 12/9 میلی لیتر بر گرم) و دمای 55 درجه سانتی گراد به دست آمد. همچنین درصد استخراج با امواج فراصوت نسبت به روش سوکسله افزایش یافت و به کارگیری امواج فراصوت تأثیر معنی داری در ترکیب اسیدهای چرب روغن کانولا نداشت (05/0P>). در مجموع میتوان گفت، امواج فراصوت به عنوان یک روش ساده و سریع می‌تواند استخراج روغن کانولا را بدون تاثیر کمی و کیفی بر اسید‌های چرب آن بهبود بخشد.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Canola seed is one of the most important oil seed with high ratio of oil andhigh nutritional value and is economically recommended for cultivation and oil extraction.Extraction with ultrasound waves as a nondestructive and novel method might be employed.Therefore the aim of this research is optimization of extraction of canola oil by ultrasoundwaves and RSM.Materials and Methods: In this project, Response Surface Methodology was employed foroptimization of canola oil extraction by ultrasound waves using hexane andhexane/isopropanol as solvents by the ratio of 3:2 (v/v). The influence of extractiontemperature in the range of 35, 45 and 55℃, ultrasound treatment time for 30, 60 and 90minutes and ratio of solvent to canola in three levels of 5, 10 and 15 ml/g were analyzed byBox-Behnken Design (BBD) based on extracted oil percent. The fatty acid compositions ofthe extracted oils using ultrasound-assisted method and soxhlet method employing gas liquidchromatography were determined and compared.Results: According to the high values of correlation coefficients of selected models optimizedfor hexane solvent extraction methods (R2 =0.93) and hexane-isopropanol solvent mixture(R2 =0.97) and no significant lack of fit tests (P>0.05) selected models might be useful topredict the extraction percentage of canola oil.Conclusion: The results showed that the optimum conditions for canola oil extraction byhexane (22.39 %) and combined hexane/isopropanol (30.66 %) were respectively atultrasound treatment times of 69.5 and 87 minutes, temperatures of 55 and 55 ℃ and ratio ofsolvent to canola of 6.39 and 9.12 (%v/w). Extraction efficiency was significantly improvedby ultrasound as compared to the soxhlet extraction. Fatty acid compositions of the canolaoils were not significantly affected by the application of ultrasound (P> 0.05). Thereforeultrasound might be regarded as a simple and rapid method to improve the extraction of oilwithout affecting the quality of the fatty acids present.

منابع و مأخذ:

Abdullah, M. & Koc, A. B. (2012). Kinetics of ultrasound-asisted oil extraction from black seed (nigella sativa). Journal of Food Processing and Preservation.

Albu, S., Joyce, E., Paniwnyk, L., Lorimer, J. P. & Mason, T. J. (2004). Potential for the use of ultrasound in the extraction of antioxidants from Rosmarinus of ficinalis for the food and pharmaceutical industry. Ultrasonics Sonochemistry, 11, 261–265.

AOAC. (2005). Official methods of the Association of Official Analytical Chemists. (18TH. Ed). Gaithersburg: AOAC International.

AOCS. (1998). Official Methods and Recommended Practices of the American Oil Chemists’ Society. American Oil Chemists’ Society, Champaign, IL.

Chemat, F. E., huma, Z. & Khmran Khan, M. (2011). Applications of ultrasound in food technology: Processing, preservation and extraction. Ultrasonics Sonochemistry, 18(4), 813-835.

FAO, FAOSTAT, available on line at www.fao.org.

Feng, H., Barbosa-Cánovas, G. V. & Weiss, J. (2011). Ultrasound Technologies for Food and Bioprocessing. Springer, New York, pp. 511-534.

Karki, B., Lamsal, B. P., Jung, S., Van Leeuwen, J., Pometto, A. L., Grewell, D. & Khanal, S. K. (2010). Enhancing protein and sugar release from defatted soy flakes using ultrasound technology. Journal of Food Engineering, 96, 270–278.

Leighton, T. G. (1994). The acoustic bubble. Academic Press. London.UK. 640p.

 

Li, T., Qua, X. Y., Zhang, Q. A. & Wang, Z. Z. (2012). Ultrasound-assisted extraction and profile characteristics of seed oil from Isatis indigotica Fort. Industrial Crops and Products, 35: 98– 104.

Lin, J. Y., Zeng, Q. X., An, Q., Zeng, Q. Z., Jian, L. X. & Zhu, Z. W. (2011). Ultrasonic extraction of hemp seed oil. Journal of Food Process Engineering, 35, 76–90.

Lou, Z., Wang, H., Zhang, M. & Wang, Z. (2010). Improved extraction of oil from chickpea under ultrasound in a dynamic system. Journal of Food Engineering, 98, 13-18.

Khosravi, M., Mortazavi, A. A., Karimi, M., Sharayie, P. & Armin, M. (2013). Comparison of ultrasound assisted and Kelavenger extraction methods on efficiency and antioxidant properties of Fennel’s oil essence and its optimization by response surface methodology. International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 5-21/2521-2528.

Luque-Garcia, J. L. & Luque de Castro, M. D. (2004). Ultrasound-assisted Soxhlet extraction: An expeditive approach for solid sample treatment—Application to the extraction of total fat from oleaginous seeds. Journal of Chromatography, 1034, 237–242.

Metherel, A. H., Taha, A. Y., Izadi, H. & Stark, K. D. (2009). The application of ultrasound energy to increase lipid extraction throughput of solid matrix samples (flaxseed). Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids‎, 81, 417–423.

Palma, M. & Barroso, G. (2002). Ultrasound-assisted extraction and determination of tartaric and malic acids from grapes and winemaking by-products. Analytica Chimica Acta, 458, 119−130.

Przybylski, R. & Mag, T. (2002). Canola/rapeseed oil. In Vegetable Oils in Food Technology. Composition, Properties, and Uses. edithed by Gunstone, F.D. Blackwell Publishing, Osney Mead, Oxford (UK). pp: 98-101.

Shalmashi, A. V. (2009). Ultrasound-assisted extraction of oil from tea seed. Journal of Food Lipids, 16, 465–474.

Stanisavljevic, I. T., Lazic´, M. L. & Veljkovic´, V. B. (2007). Ultrasonic extraction of oil from tobacco (Nicotianatabacum L.) seeds. Ultrasonics Sonochemistry,14, 646–652.

Zhang, Z. S., Wang, L. J., Li, D., Jiao, S. S., Chen, X. D. & Mao, Z. H. (2008). Ultrasound-assisted extraction of oil from flaxseed. Separation and Purification Technology, 62, 192–198.