ارزیابی آسیبپذیری بافت شهر در برابر زلزله: تحلیلی از شهر کوچک جویم
محورهای موضوعی : کاربرد GIS&RS در برنامه ریزی شهری
مرضیه جوکاری
1
,
مرضیه موغلی
2
,
محمدابراهیم عفیفی
3
1 - دانشجوی دکتری جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی لارستان، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران
3 - دانشیار گروه جغرافیا ، واحد لارستان ،داشگاه آزاد اسلامی، لار، ایران
کلید واژه: زلزله, آسیبپذیری, مدل SWARA, گسل, جویم.,
چکیده مقاله :
در عصری که شهرنشینی سریع و افزایش مخاطرات طبیعی ویژگیهای اصلی آن هستند، ارزیابی آسیبپذیری شهرها، بهویژه شهرهای کوچک، در برابر زلزله از اهمیت ویژهای برخوردار است. این پژوهش با تمرکز بر شهر جویم، بهعنوان نمایندهای از شهرهای کوچک در ایران، به بررسی جامع آسیبپذیری این شهر در برابر زلزله پرداخته است. شهرهای کوچک به دلیل نبود زیرساختهای قوی و برنامهریزی جامع، در برابر رویدادهای لرزهای بهشدت آسیبپذیر هستند. روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و در دسته پژوهشهای کاربردی قرار میگیرد. بهمنظور دستیابی به اهداف پس از شناسایی 17 معیار از بررسی ادبیات، توسط 19 خبره و متخصصان امر وزن دهی انجام گردید و با در نهایت با استفاده از روش وزندهی سوارا (SWARA) و همپوشانی الگوریتم گاما فازی (FUZZY) در نرمافزار ARC GIS نقشه پهنهبندی آسیبپذیری حاصل شد تا درک عمیقی از میزان آسیبپذیری شهر به دست آید. یافتهها نشان میدهد که معیار تراکم جمعیت با وزن نسبی 0679/0 بیشترین تأثیر را در آسیبپذیری داشته است و پس از آن بناهای غیرمقاوم (0658/0) و نسبت بزرگسالان (0648/0) از عوامل اصلی آسیبپذیری در شهر جویم هستند. 29 درصد شهر دز سطح آسیبپذیری زیاد قرار داشته و ناپایداری نسبی شهر را نمایان میکند، بعد وضعیت مناسبتری دارد اما بعد زیستمحیطی با 27 درصد آسیبپذیری در سطح بسیار زیاد و بعد اقتصادی با سهم مشابه (32 درصد)، وضعیت نگرانکنندهای دارند. بعد کالبدی نیز با وجود رعایت نسبی اصول فنی، بهبود زیرساختها را میطلبد. این نتایج نشاندهنده نیاز به برنامههای جامع کاهش خطر و تقویت تابآوری در ابعاد زیستمحیطی و اقتصادی است.
In an era characterized by rapid urbanization and increasing natural hazards, evaluating the vulnerability of cities, especially small towns, to earthquakes holds critical importance. This study focuses on Joyom, representing small towns in Iran, to comprehensively assess its vulnerability to seismic events. Small towns are highly susceptible to earthquakes due to weak infrastructure and the lack of comprehensive planning. The research employs a descriptive-analytical approach and is categorized as applied research. In pursuit of its goals, a comprehensive literature review identified 17 key criteria, each meticulously weighted by the insights of 19 experienced experts and specialists. The study utilized the SWARA weighting method and fuzzy gamma overlay algorithm in the ARC GIS software to produce a vulnerability zoning map, providing a deep understanding of the town's susceptibility. Findings indicate that population density, with a relative weight of 0.0679, is the most influential factor in vulnerability, followed by non-resistant buildings (0.0658) and the proportion of adults (0.0648). Approximately 29% of the town falls within a high vulnerability zone, reflecting its relative instability. The environmental dimension is highly vulnerable (27%), while the economic dimension shares a similar concern (32%). Although the physical dimension demonstrates some adherence to technical principles, infrastructure improvements are necessary. These results underscore the urgent need for comprehensive risk reduction programs and resilience strengthening, particularly in environmental and economic aspects.
