ارزیابی آسیب‌پذیری بافت شهر در برابر زلزله: تحلیلی از شهر کوچک جویم

الموضوعات :

مرضیه جوکاری ¹ , مرضیه موغلی ² , محمدابراهیم عفیفی ³

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی لارستان، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران
3 - دانشیار گروه جغرافیا ، واحد لارستان ،داشگاه آزاد اسلامی، لار، ایران

تاريخ الإرسال : 23 الخميس , رجب, 1446 تاريخ التأكيد : 06 الجمعة , شوال, 1446 تاريخ الإصدار : 15 الخميس , محرم, 1447

الکلمات المفتاحية: زلزله, آسیب‌پذیری, مدل SWARA, گسل, جویم.,

ملخص المقالة :

در عصری که شهرنشینی سریع و افزایش مخاطرات طبیعی ویژگی‌های اصلی آن هستند، ارزیابی آسیب‌پذیری شهرها، به‌ویژه شهرهای کوچک، در برابر زلزله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این پژوهش با تمرکز بر شهر جویم، به‌عنوان نماینده‌ای از شهرهای کوچک در ایران، به بررسی جامع آسیب‌پذیری این شهر در برابر زلزله پرداخته است. شهرهای کوچک به دلیل نبود زیرساخت‌های قوی و برنامه‌ریزی جامع، در برابر رویدادهای لرزه‌ای به‌شدت آسیب‌پذیر هستند. روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و در دسته پژوهش‌های کاربردی قرار می‌گیرد. به‌منظور دستیابی به اهداف پس از شناسایی 17 معیار از بررسی ادبیات، توسط 19 خبره و متخصصان امر وزن دهی انجام گردید و با در نهایت با استفاده از روش وزن‌دهی سوارا (SWARA) و همپوشانی الگوریتم گاما فازی (FUZZY) در نرم‌افزار ARC GIS نقشه پهنه‌بندی آسیب‌پذیری حاصل شد تا درک عمیقی از میزان آسیب‌پذیری شهر به دست آید. یافته‌ها نشان می‌دهد که معیار تراکم جمعیت با وزن نسبی 0679/0 بیشترین تأثیر را در آسیب‌پذیری داشته است و پس از آن بناهای غیرمقاوم (0658/0) و نسبت بزرگ‌سالان (0648/0) از عوامل اصلی آسیب‌پذیری در شهر جویم هستند. 29 درصد شهر دز سطح آسیب‌پذیری زیاد قرار داشته و ناپایداری نسبی شهر را نمایان می‌کند، بعد وضعیت مناسب‌تری دارد اما بعد زیست‌محیطی با 27 درصد آسیب‌پذیری در سطح بسیار زیاد و بعد اقتصادی با سهم مشابه (32 درصد)، وضعیت نگران‌کننده‌ای دارند. بعد کالبدی نیز با وجود رعایت نسبی اصول فنی، بهبود زیرساخت‌ها را می‌طلبد. این نتایج نشان‌دهنده نیاز به برنامه‌های جامع کاهش خطر و تقویت تاب‌آوری در ابعاد زیست‌محیطی و اقتصادی است.