Analyzing the mediating role of social capital in explaining the relationship between the good character of managers and general social policies of Farman Imam executive headquarters using structural equation modeling.
Subject Areas : title1mehdi delgir 1 , sanjar salajeghe 2 * , shahin sharafi 3 , Hojjat Talebi 4
1 - Islamic Azad University, Kerman Branch - Faculty of Literature and Human Sciences
2 - Department of Public Management, kerman branch, Islamic Azad university, Kerman, Iran
3 - Assistant Professor, Department of Management, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran
4 - Assistant Professor, Department of Public Administration, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran
Keywords: good character of managers, Social capital, public policies, Structural equation modeling,
Abstract :
The purpose of this research is to investigate the mediating role of social capital in explaining the relationship between the good character of managers and general social policies. This research is applied in terms of purpose and mixed in nature (qualitative and quantitative). The statistical sample of the qualitative part was made up of 22 university professors, experts and senior managers of Farman Imam's executive head quarters .The required data were collected through semi-structured interviews with them and analyzed based on thematic analysis technique. The statistical population of the quantitative part of the research was also formed by the experts and managers of the executive staff of Farman Imam (RA), according to Cohen's table, 191 of them Simple random sampling was chosen as the members of the statistical sample and the required data was collected from them by a researcher-made questionnaire extracted from the qualitative part of the research .Data analysis was done through structural equation modeling with the help of Smart PLS software. The findings indicate that there is a significant relationship between the good character of managers and general social policies and social capital. Besides, the good character of managers can have an indirect effect on the general social policies of the organization through the mediating role of social capital.
تحلیل نقش میانجیگری سرمایه اجتماعی در تبیین رابطه سیرت نیکوی مدیران و خطمشیهای عمومی اجتماعی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) به روش مدلسازی معادلات ساختاری
چكيده
هدف از این تحقیق بررسی نقش میانجی گری سرمایه اجتماعی در تبیین رابطه سیرت نیکوی مدیران و خطمشی های عمومی اجتماعی میباشد. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت آمیخته (کیفی و کمی) است. نمونه آماری بخش کیفی را اساتید دانشگاه، صاحبنظران و مدیران ارشد ستاد اجرایی فرمان امام (ره) به تعداد 22 نفر تشکیل دادند. دادههای مورد نیاز از طریق مصاحبههای نیمهساختارمند با آنها جمعآوری و بر اساس تکنیک تحلیل مضمون تجزیه و تحلیل گردید جامعه آماری بخش کمی پژوهش را نیز کارشناسان و مدیران ستاد اجرایی فرمان امام (ره) تشکیل دادند که بر اساس جدول کوهن 191 نفر از آنها به شیوه نمونهگیری تصادفی ساده بهعنوان اعضای نمونه آماری انتخاب شدند و دادههای مورد نیاز توسط پرسشنامهای محققساخته و مستخرج از بخش کیفی پژوهش، از آنها جمعآوری گردید. تحلیل دادهها از طریق مدلیابی معادلات ساختاری با کمک نرمافزار اسمارت پی.ال.اس انجام شد. یافتهها حاکی از این است که بین سیرت نیکوی مدیران و خط مشیهای عمومی اجتماعی و سرمایه اجتماعی ارتباط معنادار وجود دارد. ضمن اینکه سیرت نیکوی مدیران از طریق نقش میانجی سرمایه اجتماعی میتواند تاثیر غیرمستقیمی بر خطمشیهای عمومی اجتماعی سازمان داشته باشد.
واژههای کلیدی: سیرت نیکوی مدیران؛ سرمایه اجتماعی؛ خطمشی های عمومی؛ مدلسازی معادلات ساختاری
مقدمه
در چند دهه اخیر، موضوع سرمایه اجتماعی یکی از مباحث اساسی مورد توجه مشاوران سازمانی و مجامع دانشگاهی جهان بوده است. سرمایه اجتماعی مجموعه ای از ارزشها و هنجارهای غیر رسمی، قوانین عرفی و تعهدات اخلاقی است و باعث آسان شدن روابط اجتماعی می شود. این موضوع معمولاً به افزایش مشارکت اجتماعی افراد می انجامد و کمک میکند تا سرمایه انسانی و سرمایه مادی بتوانند در هم کنش باهم به رشدی پویا برسند (Iran Nejad Parisi and Hosseinzadeh, 2010: 34). مدیران سازمانهای دولتی مدتهاست برای تقویت عملکرد سازمانهای تحت مدیریت خود از توجه به سرمایه،اجتماعی که ناملموس است، غافل ماندهاند. امروزه به نظر اکثر صاحب نظران این حوزه، سرمایه اجتماعی نسبت به سرمایه های دیگر نقش مهمتری در موفقیت یک سازمان دارد ( Faqihi and Faizi, 2006: 23). سرمایه اجتماعی یک سرمایه سازمانی است که به کمک روابط عمومی تسهیل میشود (Dodd 1، 2012). طبق نظر ماركس هدف انسانِ سازمانی فقط کسب ثروت برای ارتقای زندگی نیست، بلکه فرد در تلاش برای بازتولید خود به منزله عضوی از یک جامعه است (Demirkıran & Gençer 2، 2017: 580).
بسیاری از جامعه شناسان از جمله شری ارنشتاین3 و دیوید دریکسل4 معتقد بودند که بهترین و مهمترین راهکار کسب توفیق در طرحهای توسعه تمرکززدایی از مدیریت و پایه گذاری طرح ها بر مبنای مشارکت و جلب اعتماد مردم و به طورکلی گسترش سرمایه اجتماعی و مؤلفه های آن در سازمان است (Azad et al ، 2019: ۱۹۷). سرمایه اجتماعی راهبرد پایدار برای تأمین و نگهداری مزیت رقابتی سازمانها شناسایی شده است (Martins & Lopes 5، 2010: 129). بنابراین در جهان دانشمحور امروزی مدیران باید قابلیتهای سازمانی را بر اساس سرمایه اجتماعی برنامه ریزی کنند (Hamidizadeh ، 2014: 141). همانطور که فوکویاما6 (2001) می گوید، نبود اجماع در مورد مفهوم سرمایه اجتماعی یکی از ضعف های شاخص آن است. توجه به سرمایه اجتماعی میتواند پشتیبان برنامه توسعه، رشد و ایجاد فرصتهای تعالی سازمانی شود (Skinner et al 7، 2008: 253). همچنین سرمایه اجتماعی با افزایش پیشرفت شغلی تأثیر مثبتی بر موفقیت افراد در کار دارد (Oinas et al 8، 2020: 1994). اگر سازمانهای بخش دولتی سرمایه اجتماعی را در خود ایجاد و تقویت کنند، می توانند نتایج مطلوبتری را به جامعه ارزانی دارند که این عملکرد مطلوبتر در نهایت منجر به جوّ اعتماد اطمینان عمومی بین شهروندان و سازمانهای بخش دولتی خواهد شد ( Rahami، 2017: ۲۲۱). سرمایه اجتماعی به طور مستقیم بر مشارکت سازمانی و سرمایه انسانی مؤثر است؛ به این شکل که با افزایش سرمایه اجتماعی سرمایه انسانی و مشارکت سازمانی افزایش می یابند (Fallah Faramarzi et al ، 2015: ۲۰۷)، اما کاهش سرمایه اجتماعی به افزایش جرایم اجتماعی، عدم اعتماد، تنشها، آسیبها، قانون شکنی ها، ناامیدی ها و بسیاری دیگر از خشونتها منجر میشود (Salehi Amiri and Amir Entakhani ، 2013: ۶۱). بنابراین برای جلوگیری از کاهش سرمایه اجتماعی و کمک به بهبود وضعیت سرمایه اجتماعی در سازمان، به رفتارهایی که این امر را تسهیل سازد نیاز است. یکی از این رفتارها، سیرت نیکوی مدیران و کارکنان است ( Nasr Esfehani، 2008).
سیرت به طور خاص شامل اجزاء اخلاقی مهمی است (Hogan & Sinclair 9، 1997؛ Hartman 10، 2006) و تا اندازه ای منعکس کننده تصمیمهایی است که اتخاذ میشود و سپس عملی شده و به آن واکنش نشان داده میشود (McKenna & Campbell 11، 2011). پیروانی که در سیرت رهبران خود ضعف مشاهده کنند، اعتماد خود را از دست می دهند و روی گردان می شوند (Sarros et al 12، 2006). از سوی دیگر به اعتقاد دیو اولریخ13 هر چیزی در مورد رهبران بزرگ از سیرت آنان ناشی میشود (Zenger & Folkman ، 2006)، همچنین سیرت «خود درونی فرد» در عمل است. سیرت نشان میدهد که فرد واقعاً چه کسی است. به اعتقاد مودی سیرت آن چیزی است که شما در خلوت هستید (Maxwell 14، ٢٠٠٥). سیرت تیرک اصلی خیمه رهبری است (Zenger & Folkman 15، ٢٠٠٤). سيرت انجام کار درست علی رغم فشار بیرونی مخالف برای انجام نشدن آن است (Sarros et al ، ٢٠٠٦).
سیرت به عنوان یک ویژگی حیاتی رهبر محسوب میشود. در بحث رهبری، سیرت «کمال اخلاقی» است. پیترسون و سلیگمن16 (2004) نگرش مثبت، شهروندي، غمخواري، اعتماد، ملاحظات انسانی، همکاري، شجاعت، ادب، تکیهگاه دیگران بودن، پشتکار، انضباط (خودکنترلی)، تلاش، شور و شوق، انصاف، بخشش، درستکاري، تواضع، صداقت، مهربانی، خوشبینی، شکیبایی، کاردانی، مسئولیتپذیري، خلوص، کار گروهی، تحمل و مدارا، مورد اعتماد بودن را بهعنوان عناصر سیرت نیکو معرفی میکنند. از طرفی پژوهشها نشان میدهند فردی که انگ بد سیرت می خورد، شانس یک رهبر بزرگ بودن را از دست میدهد. مدیران فاقد سیرت نیکو همواره باید مراقب باشند که دیگران به این حقیقت در مورد آنان واقف نشوند (Zenger & Folkman ، 2006).
وجود خطمشیها در سازمانها دارای اهمیت بسیاری است. درواقع، خطمشیهای کلی توسط دولتها تعیین میگردد. دولتها با شناخت تضادها و تعارضهای موجود در جامعه، آمادگی لازم را برای سازماندهی در مقابل آنها ایجاد میکنند، جامعه را برای مقابله با تعارض های سایر جوامع ، سازماندهی میکنند،سازمانها بهعنوان بازوی حاکمیت در اجرای خطمشیهای عمومی یک کشور محسوب میشوند (Danaeifard and Alwani ، 2011: 33)، اما همین موضوع باعث شده که سازمانها از سطح عملکرد چندان مطلوبی برخوردار نباشند و در چنین شرایطی ضروری است تا برای بهبود عملکرد سازمانها، به بررسی وضعیت موجود و شناخت عوامل اصلی تأثیرگذار بر بهبود آن پرداخته شود (Koshazadeh et al ،2012: 15).
یکی از سازمانهای مجری خطمشیهای عمومی است، ستاد اجرایی فرمان امام (ره) است. ستاد اجرایی فرمان امام (ره) با توجه به هدف و مأموریت اصلی تعیین شده، موظف به شناسایی، تملک، نگهداری اداره یا فروش اموال منقول و غیر منقول موضوع حکم یاد شده است. وظایف (در بعد حاکمیتی) ستاد اجرایی فرمان امام (ره) عبارت است از : 1) اموال مجهولالمالک و بدون صاحب، 2) ارث بلاوارث و3) اموال صاحب متواری کالاهای قاچاق بلاصاحب اموال رها شده. همچنین ستاد دارای بخشهای اقتصادی (سازمان اموال و املاک و گروه توسعه اقتصادی تدبیر) و اجتماعی (بنیاد برکت و احسان برکت) است.
این ستاد با صدور فرمان 8 ماده ایی امام خمینی (ره) به تاریخ 08/02/1368 در پی جلوگیری از حیف و میل اموال های مانده از رژیم گذشته و ایادی آن ، همین طور افرادی که از طرق نامشروع ، کسب ثروت پرداخته اند ، می پردازند و هم اکنون در اجرای اصل 49 قانون اساسی به فعالیت خود در زمینه های مصادره اموال بلاصاحب ، مجهول المالک ، بلاوراث پس از مانده از فراریان و ... سرپرستی و تملک و اداره املاک و اموال یادشدگان فعالیت می کند . . وظایف)در بعد حاکمیتی( ستاد اجرایی فرمان امام (ره) عبارت است از : 1.اموال مجهول المالک و بدون صاحب 2.ارث بلاوارث 3.اموال صاحب متواری کالاهای قاچاق بلاصاحب اموال رها شده ؛ هم چنین ستاد دارای بخش های اقتصادی ( سازمان اموال و املاک و گروه توسعه اقتصادی تدبیر) و اجتماعی ( بنیاد برکت و احسان برکت) می باشد ، با توجه به اینکه ستاد تحت نظارت ولی فقیه قرار دارد و تکالیفی در حوزه اجتماعی و عمومی دارا می باشد لذا محقق را بر آن داشت تا تحقیقی در خصوص ارائه مدل در خصوص سیرت نیکوی مدیران وخط مشی های عمومی و اجتماعی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) با تکیه بر سرمایه های اجتماعی و ارائه مدلی در جهت خط مشی های عمومی اجتماعی ارائه دهد . با توجه به اینکه خط مشی های عمومی اجتماعی به عنوان یکی از محورهای پژوهش در ستاد اجرایی فرمان امام (ره) می باشد ، تحقیق حاضر به دنبال بستر سازی جهت شناسایی عوامل موثر بر ارائه الگوی سیرت نیکوی مدیران با توجه به نقش میانجی گر سرمایه اجتماعی در ستاد است که امید می رود این تحقیق حساسیتی را در مدیران نهاد مورد نظر ایجاد نماید تا دیدگاه کاربردی در زمینه سیرت نیکوی مدیران پیدا کرده و بر روی آن سرمایه گذاری های مناسب را به انجام برسانند لذا با توجه به اینکه ستاد تحت نظارت ولیفقیه قرار دارد و تکالیفی در حوزه اجتماعی و عمومی داراست و همچنین خطمشیهای عمومی اجتماعی به عنوان یکی از محورهای پژوهش در ستاد اجرایی فرمان امام (ره) است، تحقیق حاضر به دنبال بسترسازی جهت شناسایی نقش سرمایه اجتماعی به عنوان یک عامل میانجی در رابطه میان سیرت نیکوی مدیران با خط مشی های عمومی اجتماعی در ستاد است تا دیدگاه کاربردی در زمینه سیرت نیکوی مدیران پیدا کرده و بر روی آن سرمایهگذاریهای مناسب را به انجام برسانند. لذا سؤال اساسی این پژوهش این است که نقش سرمایه اجتماعی در رابطه میان سیرت نیکوی مدیران و خط مشی های عمومی و اجتماعی در ستاد اجرایی فرمان امام (ره) کدام است؟
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
سرمایه اجتماعی
تماس های اجتماعی و شبکه های اجتماعی از نزدیک به مفهوم کلی «سرمایه اجتماعی» مربوط می شود. سرمایه اجتماعی، در کنار اصطلاحاتی چون دموکراسی و جامعه مدنی از اصطلاحات پر کاربرد در ادبیات علوم اجتماعی اواخر قرن بیستم به شمار میرود. بررسی اخیر در این ارتباط حاکی از آن است که ظرف سه دهه ی گذشته یعنی از دهه ۱۹۸۰ تاکنون بالغ بر ۲۵۰۰ مقاله با عنوان سرمایه اجتماعی به ثبت رسیده است (Akçomak 17، 2011). سرمایه اجتماعی روشی از برقراری ارتباطات اجتماعی است که برای بهبود و اجرای مناسب مدیریت منابع به کار میرود؛ در این تئوری الگوی چگونگی ارتباط بین مشارکت کنندگان و نحوه تعامل آنها در قابل اهداف مشخص مدنظر است (Kawachi et al 18، 2008). از نظر ناهاپیت و گوشال19 (1998) گزاره اصلی سرمایه اجتماعی سازمانی این است که شبکه های اجتماعی که در طول زمان توسعه می یابند، مبنایی برای اعتماد و همکاری ایجاد میکند و شامل منابع بالفعل و بالقوه است که به هدایت روابط اجتماعی کمک میکند. بر این اساس آنها با رویکرد سازمانی جنبههای مختلف سرمایه اجتماعی را به سه بعد شناختی، رابطه ای و ساختاری تقسیم و هر سه بعد را به اجزای فرعی تر تفکیک کرده اند.
سیرت نیکو
تعاریف مختلفی از سیرت ارائه شده است، برخی محققان معتقدند که سیرت خلق و خوی است. از نظر روانشناسی خلق و خو جنبهای از شخصيت نسبتاً پایدار انسان از لحاظ اخلاق و اجتماعی است. شخصيت عبارت است از آنچه فرد به دنيای بيرون نشان میدهد؛ در حالی که سيرت به معنای آن است که فرد واقعاً در دنیای درون است (Najafi et al، 2015: 2). سيرت آن چيزی است که در فرد هست، هنگامیکه هيچکس به او نگاه نمیکند. سيرت چيزی است که فرد هنگام تاریکی شب در مورد خود فکر میکند. سیرت بیانگر آن است که چگونه فرد در تنهایی و بدون حضور دیگران عمل میکند. بسیاری ازمحققان بر این باورند که سیرت بهتر است به عنوان یک ساختار چند بُعدی در نظر گرفته شود. سیرت دارای ساختاری سه بعدی شامل انضباط اخلاقی، دلبستگی اخلاقی و استقلال اخلاقی است. فردی که از نظر اخلاقی سیرت نیکو دارد و مطابق با قوانین و مقررات عمل میکند، نسبت به فردی با سابقه اعمال بد و غیر اخلاقی، به احتمال زیاد بسیار کمتر مرتکب جرم میشود (Nasr Isfahani and Shekarchizadeh Isfahani ، 2016: 157). بررسیها نشان میدهد سيرت نيكو در مديريت بسيار پيچيده است و نميتوان آن را به راحتي درك كرد و سنجيد (Grahek et al 20، 2010: 2). رهبري و مديريت صحيح، با جذب و عطوفت همراه است. پرداختن به اخلاق عملي در سطح عموم مردم و در گسترة زمان و مكان نامحدود، از شخصي برميآيد كه خود به آن علم حضوري داشته باشد و آن مسير را به خوبي گذرانده باشد. به عبارت ديگر، به مقدار مطلوبي نيازهاي اساسي خود را برآورده كرده و به خودشكوفايي نائل شده باشد به اعتقاد كاليگوري21 (2005)، ويژگيهاي شخصيتي به عنوان محركههاي سيرت، براي دستيابي به هدف اهميت دارند. خصوصيات افراد در موقعيتهاي خاص، به رفتارهاي متفاوتي منجر ميشوند و سيرت افراد در اين زمينه نقش بسزايي دارد. سانكار22 (2006)، نيز نيمياز بحران در سازمانهاي امروزي را ناشي از نبود سيرت نيكوي مديران در سازمانها ميداند و اظهار ميداردكه سيرت يك رهبر، در عواملي مانند صداقت، اعتماد و كرامت انساني است كه از اخلاق و رفتار یک رهبر تاثیر میپذیرد (Abachian Ghasemi et al ، 2015: 660).
خطمشی عمومی
خطمشی از ریشه سیاست است و بهترین تعریفی که از آن ارائه شده، تخصیص مقتدرانه ارزشهاست. خود ارزش هم همان جهتگیریهای فكری پایاست که مبنای رفتار قرار ميگيرد (Qolipur ، 2013). خطمشی مسیری برای اقدامات مشخص است که هدایت، رهنمود و جهتگیری برای نیل به اهداف معین کلی و جزئی مدنظر دولت را فراهم میکند (Bartholomew & Chukwuemeka 23، 2013). خطمشی تصمیمی است که در قبال یک مشكل عمومی اتخاذ مي شود اما باید در نظر داشت خطمشي صرفاً اتخاذ تصميم نيست بلكه فرآیندي است شامل تمام اقدامات که از زمان احساس مشكل شروع ميشود و به ارزيابي و نتايج حاصل از خطمشي ختم ميگردد ( Alwani and Sharif ، 2020). بهطور معمول فرآيند خطمشي در تعدادي از مراحل خلاصه ميشود؛ با تصويب قانون اوليه شروع و سپس خروجيهاي خطمشي توسط مؤسسات مجري، پذيرش تصميمات توسط گروههاي هدف، تاثيرات اين خروجيها، آثار مشاهده شده تصميمات مؤسسات مجري و سرانجام بازنگري اساسي در قانون اوليه استمرار پيدا ميكند (Chompucot 24، 2011). خطمشیهای عمومی به عنوان مجموعهای از قوانین و مقدررات تعریف میشوند که به وسیله مراجع ذیصلاح در کشور وضع شده و به عنوان یک الگو و راهنما برای تصمیمگیری و اقدامات در جامعه عمل میکنند. خطمشیگذاری از یکسو با هماهنگی تصمیمها و اقدامات سازمانها و نهادهای مختلف جامعه در حوزههای مختلف جامعه در حوزههای مختلف، نقش هماهنگکنندگی را برعهده داشته و از سویی دیگر تأمین منفعت عمومی را هدف قرار میدهند (Alwani and Sharif ، 2020).
پیشینه پژوهش
گراوند و همکاران (2016) رابطه میان سرمایه اجتماعی و عملکرد شغلی اساتید دانشگاه را مورد بررسی قرار داده و دریافتند که میان سرمایه اجتماعی و عملکرد شغلی اساتید رابطهای معنادار وجود دارد. همچنین بین مولفههای سرمایه اجتماعی (اعتماد، مشارکت سیاسی، توانایی برقراری روابط اجتماعی غیررسمی، تنوع در معاشرتها و دوستیها) و عملکرد شغلی اساتید رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. اکبرزاده صفوئی و همکاران (2016) به مطالعه نقش سرمایه اجتماعی، تعهد و رفتار شهروندی سازمانی در بهبود عملکرد شغلی کارکنان پرداخته و دریافتند که سرمایه اجتماعی بر تعهد کارکنان، رفتارهای شهروندی سازمانی و عملکرد شغلی دارای تأثیری مستقیم و معنادار است و بهبود فرایندهای مربوط به تعهد کارکنان و رفتارهای شهروندی سازمانی که متاثر از عواملی چون سرمایه اجتماعی است، منجر به ارتقای عملکرد شغلی کارکنان میشود. صابرمعاش و حسین زاده (2015) پژوهشی را با هدف بررسی تاثیر مولفههای سرمایه اجتماعی بر عملکرد شغلی کارکنان انجام دادند. نتایج این پژوهش نشان داد که هر سه بعد ساختاری، رابطهای و شناختی سرمایه اجتماعی و مولفههای روابط شبکه ای، شکل و ترکیب روابط شبکه ای، سازمان انطباق پذیر و اعتماد بر عملکرد شغلی کارکنان تأثیری معنادار و مستقیم دارد. آزادی و عیدی (2015) نیز اثرات رضایت شغلی و سرمایه اجتماعی بر عملکرد کارکنان را با نقش میانجی تعهد سازمانی مورد بررسی قرار دادند. نتایج گویای آن بود که مدل پژوهش از برازش خوب و قابل قبولی برخوردار است و تمامی رابطههای بین متغیرها مورد تأیید قرار گرفت. همچنین، بیشترین میزان اثر مربوط به رابطه بین تعهد و عملکرد سازمانی کارکنان بود. نتایج نشان داد که تعامل سرمایه اجتماعی داخلی و خارجی تاثیر مثبتی بر عملکرد مالی دارد. همچنین، برای کسب مزیت رقابتی، شرکتهای فعال در حوزه گردشگری، میتوانند با افزایش فعالیتهای کارآفرینانه، بیش از پیش از پتانسیل سرمایه اجتماعی استفاده کنند (Mahmoudzadeh and Sadaqat ، 2013).
فرضیه های پژوهش
فرضیه اول: بین سیرت نیکوی مدیران با خطمشی های عمومی اجتماعی در ستاد اجرایی فرمان امام (ره) رابطه معنادار وجود دارد.
فرضیه دوم: بین سیرت نیکوی مدیران با سرمایه اجتماعی در سستاد اجرایی فرمان امام (ره) رابطه معنادار وجود دارد.
فرضیه سوم: بین رابطه بین سرمایه اجتماعی با خطمشی های عمومی اجتماعی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) رابطه معنادار وجود دارد.
شکل 1: مدل مفهومی پژوهش
روش شناسی پژوهش
روش پژوهش مطالعه حاضر آمیخته بوده و با دو نوع رویکرد کیفی و کمّی (آمیخته) انجام شد. در بخش کیفی پژوهش، جهت گردآوری دادهها از مصاحبه به منظور دریافت و استفاده از نظرات، ایدهها و تجربیات خبرگان و افراد متخصص در زمینه مورد نظر و اولویتبندی آنها استفاده شد. مصاحبهها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. کفایت نمونهگیری بر اساس معیار اشباع نظري25 تعیین گردید، بدینترتیب که مصاحبهها تا جایی ادامه پیدا میکند که تکراری در دادهها مشاهده نشود. جامعه آماری بخش کیفی پژوهش شامل اساتید دانشگاه، صاحبنظران و مدیران ارشد ستاد اجرایی فرمان امام (ره) در شهرهای کرمان و تهران بود. نمونهگیری پژوهش در مصاحبه هفدهم به اشباع رسید، اما برای اطمینان با پنج تن دیگر از خبرگان مصاحبه ادامه پیدا کرد و بر همین اساس، 22 مصاحبه صورت گرفت. جامعه آماری بخش کمی پژوهش را کارشناسان و مدیران ستاد اجرایی فرمان امام (ره) تشکیل دادند که بر اساس جدول کوهن 191 نفر از آنها به شیوه نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند و اعضای نمونه آماری را تشکیل دادند.
ابزار گردآوری دادههای پژوهش، مصاحبه نیمهساختاریافته و پرسشنامه بود. برای اعتبارسنجی دادهها طبق نظریه لینکلن و گوبا26 (1985) از چهار معیار قابلیت اعتبار، قابلیت انتقالپذیری، قابلیت اطمینان و تأئیدپذیری استفاده شد. هر چهار معیار از دیدگاه خبرگان مطالعه حاضر مورد تأئید قرار گرفت.
روایی بخش کیفی بر اساس روایی درونی و بیرونی ارزیابی گردید؛ بدین ترتیب که با بررسی الگوي تدوینشده حاصل از مطالعات نظری توسط خبرگان منتخب، روایی درونی تأیید گردید. در رابطه با روایی بیرونی (انتقالپذیري) نیز تلاش شد با توجه به تخصص و جایگاه سازمانی هریک از مصاحبه شوندگان و لحاظ کردن این موضوع در انتخاب آنها، احتمال انتقال مفاهیم به سایر محیطها افزایش داده شود. جهت سنجش پایایی مدل طراحیشده از شاخص کاپا27 استفاده گردید که بر اساس رابطه 1 محاسبه میگردد. بدینترتیب که، یکی از خبرگان حوزه پژوهش کدهای موجود را در مفاهیم مرتبط دستهبندی نمود، سپس مفاهیم ایجاد شده با مفاهیم ارائهشده توسط محقق مقایسه شده و با استفاده از فرمول مذکور مقدار این شاخص محاسبه شد.
رابطه 1.
در این فرمول، مقدار PAo نمایانگر میزان توافق دو ارزیاب و مقدار PAE نمایانگر میزان توافق مورد انتظار است. همچنین مقدار کاپای کمتر از صفر گویای توافق ضعیف؛ صفر تا 2/0 بیاهمیت بودن توافق؛ 21/0 تا 4/0 توافق متوسط؛ 41/0 تا 6/0 توافق مناسب؛ 61/0 تا 8/0 توافق معتبر و 81/0 تا توافق عالی است. نتایج کسب شده در جدول 1 آورده شده است.
جدول 1. مقدار شاخص کاپای متغیرهای پژوهش
متغیر | مقدار شاخص کاپا | وضعیت توافق |
خطمشیهای عمومی اجتماعی | 750/0 | معتبر |
سیرت نیکوی مدیران | 667/0 | معتبر |
سرمایه اجتماعی | 298/0 | متوسط |
ابزار مورد استفاده در بخش کمی پژوهش، پرسشنامهای محققساخته بود که بر اساس یافتههای بخش کیفی تدوین گردید. این پرسشنامه شامل 9 بعد و 93 گویه بود. به منظور سنجش روایی در این بخش، از روایی محتوا و روایی سازه و بهمنظور بررسی پایایی از ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی28 استفاده شد (جدول 2).
جدول 2. روایی و پایایی محاسبه شده برای ابعاد پرسشنامه
مقوله | آلفای کرونباخ | پایایی ترکیبی (CR) | میانگین واریانس استخراج (AVE) |
فقر زدایی و رفع محرومیت | 779/0 | 835/0 | 546/0 |
توسعه اشتغال و کارآفرینی مولد و پایدار | 797/0 | 853/0 | 455/0 |
بهرهبرداری از فرصتها | 896/0 | 916/0 | 548/0 |
عدالت عمومی | 895/0 | 911/0 | 409/0 |
ایجاد روابط ضابطهمند | 861/0 | 894/0 | 546/0 |
قانونگرایی و انضباط مدیران | 904/0 | 920/0 | 511/0 |
هماهنگی و وحدت | 894/0 | 915/0 | 544/0 |
توسعه اجتماعی | 927/0 | 928/0 | 555/0 |
مسئولیتپذیری اجتماعی | 926/0 | 929/0 | 533/0 |
مقدار قابلقبول | 6/0< | 6/0< | 4/0< |
تحلیل داده ها در بخش کیفی با استفاده روش تحلیل مضمون و در بخش کمی با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری به وسیله نرمافزاری اسمارت پی ال اس29 صورت گرفت.
یافتهها
یافتههای بخش کیفی
تجزیه و تحلیل مصاحبههای انجام شده با روش تحلیل مضمون صورت گرفت و بدینترتیب با استخراج گزارههای هر مصاحبه و بهرهگیری از مبانی نظری 93 کد اولیه، 22 مضمون پایه، 9 مضمون سازمان دهنده و 3 مضمون فراگیر حاصل شد. نتایج تحلیل مضمون مصاحبهها در جدول 3 آورده شده است.
جدول 3. نتایج تحلیل مضمون مصاحبه با خبرگان
ردیف | کدهای اولیه | مضامین پایه | مضامین سازمان دهنده | مضمون فراگیر |
---|---|---|---|---|
1 | منع اسراف و تبذیر در همه شئون، دوری از موازیکاریهای متعدد و وجود مرجع متمرکز، کمک به رفع محرومیت منطقهای، انجام فعالیتهای جهادی | بهبود معیشت | فقرزدایی و رفع محرومیت | خطمشیهای عمومی اجتماعی |
2 | بزرگواری و کرامت نفس در برخورد با دیگران، حامی مظلوم بودن و یاری به بینوا رساندن، بخشندگی و مردمنوازی | تقویت روحیه غمخواری | ||
3 | تأمین رفاه عمومی، گسترش سیاستهای تمرکززدایی، پاسخگویی به نیازهای انسانی | پیشرفت اجتماعی | ||
4 | توسعه زیرساختهای آموزشی، شناسایی و حمایت از فعالان و دغدغهمندان حوزه کارآفرینی اجتماعی، ترویج فرهنگ نوآوری، خلاقیت و کارآفرینی | آموزش و توانمندسازی | توسعه اشتغال و کارآفرینی مولد و پایدار | |
5 | سادهسازی مسیر رشد کارآفرینی، نظارت و صدور مجوز فعالیتهای اقتصادی، اشتغال در مناطق روستایی و کمتر توسعهیافته، حرکت در مسیر رونق و جهش تولید | تأکید بر افزایش تولید | ||
6 | همافزایی توانمندیها، شناسایی و غربالگری ایدههای جدید در حوزههای اجتماعی، مأموریت دادن و قدرت بخشي، اصلاح خدمات کشوری برای ارتقای خدمت گرایی | توانمندسازی در مشارکت | بهرهبرداری از فرصتها | |
7 | ایجاد سازوکارهای جلب مشارکت بنیادین عموم مردم، استفاده مؤثر و بهینه از نیروهای بالقوه و انسانی، القا اعتمادبهنفس به مردم، ترویج سازو کارهای بازخورد، ایجاد فرصت برای مداخله انجمنهای اجتماعی | استفاده از ظرفیتهای مردمی | ||
8 | نابرابری در دسترسی به امکانات، تبعیض در دسترسی به فرصتهای اجتماعی و اقتصادی، مبارزه با انحصارگراييها و انحصارطلبيها، سلامت كارگزاران نظام اداري و حكومتي، عدم تبعيض در برخورد با فساد، توجه به ارزش و كرامت انسان | دوری از تبعیض و فساد | عدالت عمومی | |
9 | ممنوعیت مبادلات ناسالم اقتصادی، استرداد اموال به بیتالمال، مبارزه با رفاهطلبی مدیران، کاهش فاصله طبقاتی | توزیع عادلانه ثروت | ||
10 | نظارت بر قضاوت، دعوت به صلح و سازش، رعایت حقوق شهروندی، ایجاد فرصتهای برابر، مدارا در سلایق و مدیریت مطلوب | اعتدال در قضاوت | ||
11 | آموزش و توسعه، میزان مشارکت در تصمیمگیری، چشمانداز به آینده، توجه به جمعگرایی و اجتماعی بودن | توسعه سرمايه انساني | ایجاد روابط ضابطهمند | سیرت نیکوی مدیران |
12 | تشکیل جلسات منظم، همافزایی و جلب مشارکت، ارائه بازخورد فرآیندها | پیگیری در مشارکت | ||
13 | دوری از زیادهطلبی و استبداد، دوری از هوای نفس، تدبیر و دریافت مشورت از انسانهای صالح، دوری از ریا و تزویر، کنترل قدرتطلبی و ریاستجویی | خودسازی معنوی | قانونگرایی و انضباط مدیران | |
14 | شایسته خواهی بهعنوان یک ارزش اجتماعی، ایجاد باور، تمایل و احترام به شایستگان، ادراک از مسیر پیشرفت شغلی، بزرگواری و بزرگمنشی در برابر مخالفان، ایجاد انگیزش در کارکنان، داشتن ظرفیت روحی و کاری | شایستهسالاری | ||
15 | توجه به خانوادههای کم برخوردار، ارتقا نوآوری اجتماعی، پیشگیری از آسیبهای اجتماعی، تسهیل ازدواج و تشکیل خانواده، سلامت روان و بهبود کیفیت زندگی |
درگیر شدن در مسائل اجتماعی | هماهنگی و وحدت | |
16 | تعالی و خودشکوفایی اجتماعی و فرهنگی، توانمندسازی مدیریت، ارزیابی مداوم و مستمر، ارائه خطمشیهای اجتماعی خارج از بوروکراسی | وحدت ساختاری | ||
17 | تواضع و فروتنی، تعهد کاری، امانتداری، شجاعت و جسارت | ارتقای قابلیتهای فردی | توسعه اجتماعی | سرمایه اجتماعی |
18 | برقراری ارتباط نهادینه میان خطمشیپژوهان و خطمشیگذاران حوزههای اجتماعی، توجه به طرحهاي دانشبنيان، طرح سلامت الکترونیک، راهانداری بنیاد احسان | نهادهای صنفی و جنبشهای اجتماعی | ||
19 | توسعه زیرساختهای آموزشی و بهداشتی، ارائه طرحهای حمایتی معیشتی، تشکیل صندوق قرضالحسنه اشتغال کشور، اجراي سياستهاي اقتصاد مقاومتي | بهبود در ارائه خدمات عمومی | ||
20 | وجود نگرش اصالت فرد و فردگرایی، صادقبودن، رعایت و احترام نسبت به ارزشها و هنجارهای اجتماعی، عینیتگرایی، بیطرفی و عدم جانبداری | اخلاق حرفهای
| مسئولیتپذیری اجتماعی | |
21 | تنظیم روابط کار، صراحت و شفافیت ارتباطات، ایجاد اعتماد مؤثر، سازگاری و نگرانی در مورد منافع طرفین | ارتقا ارتباطات | ||
22 | احترام به قضاوت و دانش تخصصي افراد، اجابت دستورات و احكام خارج سازمان، تبعیت از قانون، تکریم مردم و جلب رضایت اربابرجوع، تسریع در انجام خواستههای مردم | تقویت سیستم پاسخگویی |
با توجه به جدول 2، عوامل اجرای خطمشیهای عمومی اجرایی را میتوان در قالب مضامین پایه بهبود معیشت، تقویت روحیه غمخواری، پیشرفت اجتماعی، آموزش و توانمندسازی، تأکید بر افزایش تولید، توانمندسازی در مشارکت، استفاده از ظرفیتهای مردمی، دوری از تبعیض و فساد، توزیع عادلانه ثروت و اعتدال در قضاوت و چهار مضمون سازماندهنده فقرزدایی و رفع محرومیت، توسعه اشتغال و کارآفرینی مولد و پایدار، بهرهبرداری از فرصتها و عدالت عمومی معرفی کرد. همچنین، شش مضمون پایه توسعه سرمايه انساني، پیگیری در مشارکت، خودسازی معنوی، شایستهسالاری، درگیر شدن در مسائل اجتماعی و وحدت ساختاری در قالب سه مضمون سازمان دهنده معرف سیرت نیکوی مدیران هستند. سرمایه اجتماعی نیز در قالب شش مضمون پایه ارتقای قابلیتهای فردی، نهادهای صنفی و جنبشهای اجتماعی، بهبود در ارائه خدمات عمومی، اخلاق حرفهای، ارتقا ارتباطات و تقویت سیستم پاسخگویی و دو مضمون سازمان دهنده توسعه اجتماعی و مسئولیتپذیری اجتماعی شناسایی گردید.
یافتههای بخش استنباطی
در این قسمت به بررسی معنادار بودن اعداد به دست آمده مدل می پردازیم. در شکل 1، مقادیر به دست آمده برای آماره تی از مقدار 96/1 بیشتر است که نشان دهنده معنادار بودن آزمون است. پس می توان به بررسی روابط علّی شاخص های اندازه گیری متغیر مکنون و اثرات آنها با هم پرداخت. همچنین با توجه به مقادیر معناداری در مدل می توان گفت که مدل از نظر شاخص های تناسب در وضعیت مناسبی قرار دارند. در شکل 2 نیز مدل استاندارد تحقیق آورده شده است.
شکل 1: ضرایب تی تحقیق با استفاده از نرم افزار اسمارت پی ال اس
شکل 2: مدل تخمین استاندارد تحقیق با استفاده از نرم افزار اسمارت پی ال اس
با توجه به مدل در حالت اعداد معناداری و مدل تخمین استاندارد به بررسی فرضیات پژوهش پرداخته می شود.
آزمون فرضیههای پژوهش
فرضیه اول: بین سیرت نیکوی مدیران با خطمشی های عمومی اجتماعی در ستاد اجرایی فرمان امام (ره) رابطه معنادار وجود دارد.
فرضیه دوم: بین سیرت نیکوی مدیران با سرمایه اجتماعی در ستاد اجرایی فرمان امام (ره) رابطه معنادار وجود دارد.
فرضیه سوم: بین رابطه بین سرمایه اجتماعی با خطمشی های عمومی اجتماعی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) رابطه معنادار وجود دارد.
نتایج آزمون فرضیات پژوهش در جدول 4 آورده شده است.
جدول 4. بررسی رابطه متغیرها در فرضیات پژوهش
فرضیه | ضریب مسیر (β) | آماره t | p-مقدار |
سیرت نیکوی مدیران←خطمشی های عمومی اجتماعی | 411/0 | 160/5 | 001/0 |
سیرت نیکوی مدیران←سرمایه اجتماعی | 685/0 | 783/16 | 001/0 |
سرمایه اجتماعی ← خطمشی های عمومی اجتماعی | 318/0 | 971/3 | 001/0 |
با توجه به جدول 4، نتايج نشاندهنده رابطه معنادار بين سیرت نیکوی مدیران (001/0=p، 411/0β=) و سرمایه اجتماعی (001/0=p، 318/0β=) با خطمشی های عمومی اجتماعی است. با توجه به مثبت بودن ضرايب مسير، اين رابطهها از نوع افزايشي (مستقيم) است. بدين معنا که با افزايش و بهبود در اجراي سیرت نیکوی مدیران و سرمایه اجتماعی، زمينه افزايش و بهبود خطمشی های عمومی اجتماعی فراهم ميشود.
همچنین نتایج نشاندهنده رابطه معنادار و افزايشي (مستقيم) بین سیرت نیکوی مدیران (001/0=p، 685/0β=) با سرمایه اجتماعی است به طوری که 47 درصد از تغییرات سرمایه اجتماعی توسط سیرت نیکوی مدیران تببین میگردد.
نتايج جدول 5 نشان ميدهد كه سیرت نیکوی مدیران علاوه بر تأثير مستقيم، به طور غيرمستقيم و از طريق سرمایه اجتماعی نيز بر خطمشی های عمومی اجتماعی تأثير ميگذارد. همچنين بر اساس محاسبات انجام شده p-مقدار به دست آمده از روش سوبل30 براي بررسي نقش ميانجي متغير سرمایه اجتماعی برابر (001/0) به دست آمد که اگر کمتر از (05/0) باشد فرض بر اين است كه اثر غيرمستقيم به صورت معنادارى وجود دارد. بر اين اساس، اثر ميانجيگري سرمایه اجتماعی بر رابطه میان سیرت نیکوی مدیران وخطمشی های عمومی اجتماعی تأييد ميگردد.
جدول 5. بررسی اثرات در فرضیات پژوهش
فرضیه | اثر مستقیم | اثر غیرمستقیم | اثر کل |
سیرت نیکوی مدیران←سرمایه اجتماعی | 685/0 | - | 685/0 |
سیرت نیکوی مدیران←خطمشی های عمومی اجتماعی | 411/0 | 218/0 | 629/0 |
سرمایه اجتماعی ← خطمشی های عمومی اجتماعی | 318/0 | - | 318/0 |
نتیجهگیری و پیشنهادها
الف) توصیف ایجاد روابط ضابطهمند در جامعه موردمطالعه
ایجاد روابط ضابطهمند دارای میانگین (42/3)، انحراف معیار (99/0)، کمینه (00/1) و بیشینه (00/5) میباشد. لذا در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
ب) توصیف قانونگرایی و انضباط مدیران در جامعه موردمطالعه
قانونگرایی و انضباط مدیران دارای میانگین (69/3)، انحراف معیار (81/0)، کمینه (64/1) و بیشینه (00/5) میباشد. لذا در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
ج) توصیف هماهنگی و وحدت در جامعه موردمطالعه
هماهنگی و وحدت دارای میانگین (01/4)، انحراف معیار (79/0)، کمینه (89/1) و بیشینه (00/5) میباشد. لذا در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
توصیف خطمشیهای عمومی اجتماعی در جامعه موردمطالعه
خطمشیهای عمومی اجتماعی دارای میانگین (17/3)، انحراف معیار (39/0)، کمینه (41/2) و بیشینه (10/4) میباشد. لذا در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
الف) توصیف فقرزدایی و رفع محرومیت در جامعه موردمطالعه
فقرزدایی و رفع محرومیت دارای میانگین (47/3)، انحراف معیار (86/0)، کمینه (90/1) و بیشینه (00/5) میباشد. لذا در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
ب) توصیف توسعه اشتغال و کارآفرینی مولد و پایدار در جامعه موردمطالعه
توسعه اشتغال و کارآفرینی مولد و پایدار دارای میانگین (57/3)، انحراف معیار (02/1)، کمینه (00/1) و بیشینه (00/5) میباشد. لذا در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
ج) توصیف بهرهبرداری از فرصتها در جامعه موردمطالعه
بهرهبرداری از فرصتها دارای میانگین (22/3)، انحراف معیار (81/0)، کمینه (56/1) و بیشینه (00/5) میباشد. لذا در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
د) توصیف عدالت عمومی در جامعه موردمطالعه
عدالت عمومی دارای میانگین (76/2)، انحراف معیار (63/0)، کمینه (47/1) و بیشینه (27/4) میباشد. لذا در جامعه موردمطالعه پایینتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
توصیف سرمایه اجتماعی در جامعه موردمطالعه
سرمایه اجتماعی دارای میانگین (71/3)، انحراف معیار (65/0)، کمینه (04/2) و بیشینه (00/5) میباشد. لذا در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
الف) توصیف توسعه اجتماعی در جامعه موردمطالعه
توسعه اجتماعی دارای میانگین (60/3)، انحراف معیار (69/0)، کمینه (75/1) و بیشینه (00/5) میباشد. لذا در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
ب) توصیف مسئولیتپذیری اجتماعی در جامعه موردمطالعه
مسئولیتپذیری اجتماعی دارای میانگین (81/3)، انحراف معیار (71/0)، کمینه (69/1) و بیشینه (00/5) میباشد. لذا در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
بررسی وضعیت متغیر سیرت نیکوی مدیران در جامعه موردمطالعه
با توجه به نتايج حاصل میتوان گفت در جامعه موردمطالعه متغیر سیرت نیکوی مدیران در سطح مطلوب قرارگرفتهاست. به عبارتي، با توجه به ميانگين بهدستآمده براي اين متغير میتوان گفت که وضعيت متغیر سیرت نیکوی مدیران در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
الف) بررسی وضعیت ایجاد روابط ضابطهمند موردمطالعه
با توجه به نتايج حاصل میتوان گفت در جامعه موردمطالعه مضمون سازمان دهنده ایجاد روابط ضابطهمند، در سطح مطلوب قرارگرفتهاست. به عبارتي، با توجه به ميانگين بهدستآمده براي اين مضمون میتوان گفت که وضعيت مضمون مذکور در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است
ب) بررسی وضعیت قانونگرایی و انضباط مدیران در جامعه مورد مطالعه
با توجه به نتايج حاصل میتوان گفت در جامعه موردمطالعه مضمون سازمان دهنده قانونگرایی و انضباط مدیران، در سطح مطلوب قرارگرفتهاست. به عبارتي، با توجه به ميانگين بهدستآمده براي اين مضمون میتوان گفت که وضعيت مضمون مذکور در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
ج) بررسی وضعیت هماهنگی و وحدت در جامعه موردمطالعه
با توجه به نتايج حاصل میتوان گفت در جامعه موردمطالعه مضمون سازمان دهنده هماهنگی و وحدت در سطح مطلوب قرارگرفتهاست. به عبارتي، با توجه به ميانگين بهدستآمده براي اين مضمون میتوان گفت که وضعيت مضمون مذکور در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
بررسی وضعیت متغیر خطمشیهای عمومی اجتماعی در جامعه مورد مطالعه
با توجه به نتايج حاصل میتوان گفت در جامعه موردمطالعه متغیر خطمشیهای عمومی اجتماعی در سطح مطلوب قرارگرفتهاست. به عبارتي، با توجه به ميانگين بهدستآمده براي اين متغير میتوان گفت که وضعيت متغیر خطمشیهای عمومی اجتماعی در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
الف) بررسی وضعیت فقرزدایی و رفع محرومیت در جامعه موردمطالعه
با توجه به نتايج حاصل میتوان گفت در جامعه موردمطالعه مضمون فقرزدایی و رفع محرومیت، در سطح مطلوب قرارگرفتهاست. به عبارتي، با توجه به ميانگين بهدستآمده براي اين مضمون میتوان گفت که وضعيت مضمون مذکور در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
ب) بررسی وضعیت توسعه اشتغال و کارآفرینی مولد و پایدار در جامعه موردمطالعه
با توجه به نتايج حاصل میتوان گفت در جامعه موردمطالعه مضمون توسعه اشتغال و کارآفرینی مولد و پایدار، در سطح مطلوب قرارگرفتهاست. به عبارتي، با توجه به ميانگين بهدستآمده براي اين متغير مضمون میتوان گفت که وضعيت مضمون مذکور در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
ج) بررسی وضعیت بهرهبرداری از فرصتها در جامعه موردمطالعه
با توجه به نتايج حاصل میتوان گفت در جامعه موردمطالعه مضمون بهرهبرداری از فرصتها در سطح مطلوب قرارگرفتهاست. به عبارتي، با توجه به ميانگين بهدستآمده براي اين مضمون میتوان گفت که وضعيت مضمون مذکور در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
د) بررسی وضعیت عدالت عمومی در جامعه موردمطالعه
با توجه به نتايج حاصل میتوان گفت در جامعه موردمطالعه مضمون عدالت عمومی در سطح نامطلوب (پایینتر از سطح متوسط مورد سنجش) قرارگرفته است.
بررسی وضعیت متغیر سرمایه اجتماعی در جامعه موردمطالعه
با توجه به نتايج حاصل میتوان گفت در جامعه موردمطالعه وضعیت متغیر سرمایه اجتماعی در سطح مطلوب قرارگرفتهاست. به عبارتي، با توجه به ميانگين بهدستآمده براي اين متغير میتوان گفت که وضعيت متغیر مذکور در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
الف) بررسی وضعیت توسعه اجتماعی در جامعه موردمطالعه
با توجه به نتايج حاصل میتوان گفت در جامعه موردمطالعه وضعیت مضمون توسعه اجتماعی، در سطح مطلوب قرارگرفتهاست. به عبارتي، با توجه به ميانگين بهدستآمده براي اين مضمون میتوان گفت که وضعيت مضمون مذکور در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
ب) بررسی وضعیت مسئولیتپذیری اجتماعی در جامعه موردمطالعه
با توجه به نتايج حاصل میتوان گفت در جامعه موردمطالعه وضعیت مضمون مسئولیتپذیری اجتماعی در سطح مطلوب قرارگرفتهاست. به عبارتي، با توجه به ميانگين بهدستآمده براي اين مضمون میتوان گفت که وضعيت مضمون مذکور در جامعه موردمطالعه بالاتر از سطح متوسط موردسنجش قرارگرفته است.
بررسی کدهای اولیه مربوط به متغیرهای پژوهش
مفاهیم استخراجشده شامل 93 کد اولیه میباشد که 41 کد مربوط به متغیر خطمشیهای عمومی اجتماعی، 27 کد مربوط به متغیر سیرت نیکوی مدیران و 25 کد مربوط به متغیر سرمایه اجتماعی هستند.
بررسی مضامین پایه مربوط به متغیرهای پژوهش
بررسی مضامین سازمان دهنده مربوط به متغیرهای پژوهش
بهمنظور استخراج مدل تبیین روابط سیرت نیکوی مدیران با خطمشیهای عمومی اجتماعی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) با تأکید بر نقش میانجی سرمایه اجتماعی 9 مضمون سازمان دهنده بهدستآمده است که 4 مضمون سازمان دهنده مربوط به متغیر خطمشیهای عمومی اجتماعی، 3 مضمون سازمان دهنده مربوط به متغیر سیرت نیکوی مدیران و 2 مضمون سازمان دهنده مربوط به متغیر سرمایه اجتماعی هستند.
نتايج ارائهشده نشاندهنده رابطه معنادار بين سیرت نیکوی مدیران و خطمشیهای عمومی اجتماعی است. نتایج حاصل از این یافته با نتایج پژوهشهای نصر اصفهانی (2010)، امیدی و همکاران (2018)، زاهد بابلان و همکاران (2019) و کوشکی و همکاران (2017) همخوانی دارد. در تبیین و توجیه این فرضیه میتوان گفت بهبود در سيرت مديران ستاد اجرایی فرمان امام میتواند منجر به اجرای بهتر خطمشیهای اجتماعی در سازمان شود. هدف از بهبود سيرت فراهم نمودن محيطي است كه در آن تمامي افراد دستاندرکار مراقب يكديگر بوده و با يكديگر رفتار احترامآمیز داشته باشند. پيترسون و سليگمن بيان میدارند كه ساختن سيرت شكلي از بهبود اخلاقي است كه با مسنتر شدن فرد بهبود مییابد. بهویژه آنـان ادعا میکنند كه سيرت نيكو میتواند پرورش داده شود و اينكه سيرت قوي پايه و اساس شرط انسان بودن است. بر این اساس ستاد اجرایی فرمان امام میکوشند تا با برآورده ساختن مطالبات بخشهای مختلف جامعه بر مقبولیت خود افزوده و پایههای مشروعیت خود را تقویت كنند؛ زیرا نادیده گرفتن مشكلات بهحق و درست بخشی از جامعه در کوتاهمدت از اعتماد عمومی كاسته و در بلندمدت بر كارایی نظامهای اداری، مشروعیت نظام سیاسی و مطلوبیت نظام فرهنگی و اجتماعی اثرهای نابهنجاری بر جای گذاشته و درنهایت جامعه را به سمت افول خواهد كشاند.
نتايج ارائهشده نشاندهنده رابطه معنادار بين سیرت نیکوی مدیران و سرمایه اجتماعی است. نتایج حاصل از این یافته با نتایج پژوهشهای نژادحاجی علی ایرانی و هدایت فسندوز (2017)، نصر اصفهانی و شکرچی زاده اصفهانی (2016)، نصر اصفهانی و همکاران (2015)، هویدا و همکاران (2014)، دای و همکاران (2015)، باسو و همکاران31 (2016) و عباچیان و همکاران (2015) همخوانی دارد. در تبیین و توجیه این فرضیه و با توجه به نتایج حاصله در ستاد اجرایی فرمان امام میتوان گفت تقويت سيرت نيكو در این سازمان، منجر به بهبود روابط افراد در گروهها و از بين رفتن احتمال بسياري از رفتارهاي نامطلوب ميان افراد میشود. بهاینترتیب بخش اعظمي از زمان، صرف انجام فعاليت سازنده در مسير دستيابي به هدف مشترك میشود كه اين امر اثربخشي بالاي عملكرد گروهي را به همراه دارد. بهعلاوه سيرت نيكوي رهبران گروهها، منبع كليدي در بهبود فرهنگ سازمان بوده و گروه را به گروه را به گروهي يادگيرنده و یاد دهنده تبديل میکند كه در بلندمدت اثربخشي بالايي در عملكرد گروهي به همراه دارد. بهعبارتدیگر، صداقت در انجام امور محولـه، فـدا نمـودن خواستههای فردي در مقابل سازماني، محوريت قرار دادن سازمان براي انجام كارهـا، وجود نوعدوستی در اين كاركنان، ارج نهادن به نيكوكاري در سازمان، پرهيز كاركنان از تملق و چاپلوسي، احترام گذاشتن به شخصيت افراد در سازمان، پرهيز از توهين به يكديگر، وجود جو ترس و ارعاب در سازمان، انتقاد سازنده در جهت رشد توانايي افراد، پذيرش انتقاد سازنده از سوي كاركنان، توجه به تفاوتهای فردي افراد در سازمان، احترام به افراد بر اساس تفاوتهای فردي آنان، تلاش در جهت توانمندسازی افراد، توجه بـه توانايي افراد و رشد آنها و اهميت دادن به مشاركت افـراد در امور سـازمان، در ستاد اجرایی فرمان امام وجود دارد که نشان از اهمیت مدیران به سرمایه اجتماعی سازمان است که اگر مدیران به این سرمایه توجه لازم را نداشته باشند، با پیامدهایی همچون، گسترش بیاعتمادی، کاهش خلاقیت، نوآوری و حتی سکوت سازمانی مواجه خواهند شد.
نتايج ارائهشده نشاندهنده رابطه معنادار بين سرمایه اجتماعی و خطمشیهای عمومی اجتماعی است. نتایج حاصل از این یافته با نتایج پژوهشهای کاملی و همکاران (2009)، عضدی (2021)، علویان و موسوی (2019)، حبیب پور (2019)، الینگر و همکاران (2013)) و شین و لی32 (2016) همخوانی دارد. در تبیین و توجیه این فرضیه وبا توجه به نتایج حاصله در ستاد اجرایی فرمان امام میتوان گفت هرچه ذخیره سرمایه اجتماعی در سازمان بالا باشد، نیاز به تدوین قوانین و مقررات، ایجاد نهادهای اجرایی و نظارتی کاهش مییابد. به نظر میرسد مدیران از طریق شاخصها و عوامل زیر میتوانند درجه و میزان سرمایه اجتماعی در سازمان را تشخیص دهند؛ بدین معنا که هرچه میزان این عوامل در سازمان بالا باشد، سرمایه اجتماعی کمتر خواهد بود. بهعبارتدیگر، سازمانها نباید خود را مستقل از محیط بیرونی خود و بهاصطلاح تافته جدا بافته بدانند، بلکه باید خود را جزئی از یک کل (محیط بیرونی و اجتماع) بدانند و اهداف و فعالیتهای آنها باید در راستای آرمانهای اجتماعی و رفاه و آسایش جامعه باشد.
بر همین اساس و با توجه به نتایج به دست آمده، پیشنهادات زیر مطرح می شود:
· سیرت نیکوی مدیران دارای میانگین (73/3)، انحراف معیار (77/0)، کمینه (70/1) و بیشینه (00/5) میباشد. لذا سازمانها خطمشیهایی در زمینه مسائل کاری، بازار، محیطی، اجتماعی تدوین نموده و مدیران نیکوسیرت ارزشهای جدیدی را برای کارکنان خود معرفی نمایند.
· قانونگرایی و انضباط مدیران دارای میانگین (69/3)، انحراف معیار (81/0)، کمینه (64/1) و بیشینه (00/5) میباشد. همچنین هماهنگی و وحدت دارای میانگین (01/4)، انحراف معیار (79/0)، کمینه (89/1) و بیشینه (00/5) میباشد. لذا مدیران نیکوسیرت همواره اهداف سازمان را مدنظر قرار داشته باشند و تلاش نمایند که اهداف شخصی افراد را در راستای اهداف سازمان قرار دهند. همچنین این مدیران همواره ارزشهای چندی را مورد تأکید قرار دهند و بر نهادینه شدن آن ارزشها در سازمان تأکید ورزند. ارزشهایی چون قانون گرائی، انضباط و وحدت میتواند بر سرمایه اجتماعی تأثیر بسزایی داشته باشد.
· سرمایه اجتماعی دارای میانگین (71/3)، انحراف معیار (65/0)، کمینه (04/2) و بیشینه (00/5) میباشد لذا تقویت شبکه روابط اجتماعی در درون سازمان، بستر مناسبی را در جهت نزدیک نمودن ارزشها و باورهای کارکنان به یکدیگر، به حداقل رساندن اختلافات و تعارضات سازمانی و افزایش روابط اجتماعی در راستای تحقق اهداف سازمانی و افزایش سرمایه اجتماعی فراهم نماید.
منابع :
· Azad, Muharram; Rahmani Firouzjah, Ali and Abbasi Esfajir, Ali Asghar. (2018). Investigating the relationship between social capital and sustainable urban development (case study: Mazandaran province). Urban Sociological Studies, 9(30), 124-89.(In Persian)
· Azadi, Rasul and Eidi, Hossein. (2014). The effects of job satisfaction and social capital on employee performance with the mediating role of organizational commitment (case study, employees of the Ministry of Sports and Youth). Basic studies of management in sports, 2(8), 11-24. (In Persian)
· Akbarzadeh Safoui, Morteza; Nemati, Mohammad Ali; Zangian, Samia and Baghersad Renani, Mansour. (2015). The role of social capital, commitment and organizational citizenship behavior in improving the job performance of employees of Khoi City Municipality. Urban Economics and Management, 5(1), 115-132. (In Persian)
· Alwani, Mehdi and Sharif, Fattah, (2019). Public policy making process. Tehran: Allameh Tabatabai University Press. (In Persian)
· Omid, Rasul; Heydarbeigi, Shahla and Hawasi, Kobri. (2017). Investigating the effect of the good character of managers in the organization. The 5th National Conference on Management and Humanities Research in Iran, Tehran. (In Persian)
· Irannejad Parisi, Mehdi and Hosseinzadeh, Ali. (2011). Presenting an effective organizational social capital model (case study: government organizations of Razavi Khorasan Province). Public Policy in Management, 2(2), 17-34. (In Persian)
· Habibpour Getabi, Karam. (2018). The model of the relationship between the government and non-governmental organizations in Iran's social policy. Sociology of Social Institutions, 13, 231-255. (In Persian)
· Hamidizadeh, Mohammadreza. (2013). Strategic and long-term planning. Tehran: Side. (In Persian)
· Danaei Fard, Hassan and Elwani, Seyed Mehdi (2019). Topics of public administration. Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company. (In Persian)
· Rahami, Ruholah. (2016). Human security and social capital (linking indicators). Social Capital Management, 4(2), 221-243. (In Persian)
· Zahid Bablan, Adel; Javaidpour, Morteza; Deoband, Afshin; Kazemi, Salim and Omidar, Azim. (2018). The role of managers' good character on employees' silence with the mediation of teamwork. Bioethics, 34, 48-57. (In Persian)
· Sabramash, Navid and Hosseinzadeh, Ali. (2014). Investigating the impact of social capital components on job performance. Third International Conference on Management, Economics and Accounting, Tabriz: Industrial Management Organization, East Azarbaijan Agency, Iran. (In Persian)
· Salehi Amiri, Seyed Reza and Amir Ekhtaghi, Shahroud. (2012). Strategies for improving social capital in the country according to the twenty-year vision document of the system. Strategy, 22(1), 61-84. (In Persian)
· Abachian Ghasemi, Reza; Nasrasafhani, Ali; Abbaspour, Abbas and Farhani, Ali Akbar. (2014). Investigating the effect of managers' good character perception on organizational trust. Public Administration, 7(4), 674-675. (In Persian)
· Azdi, Habib (2021). Determining the legal powers and duties of the government and government-affiliated organizations in the field of reducing social harm. The fourth national conference and the first international conference on new management and business models, Tehran. (In Persian)
· Alavian, Morteza and Mousavi, Seyyed Saleh. (2018). The political components of the Islamic system based on the political thought of the Supreme Leader. Knowledge, 263, 55-64. (In Persian)
· Faqihi, Abolhasan and Faizi, Tahira. (2006). Social capital: a new approach in the organization. Management Science, 19(75), 23-46. (In Persian)
· Fallah Faramarzi, Mohsen; Mohajaran, Behnaz and Bagheri Majed, Rooh Elah. (2014). Examining the relationship between social capital, organizational participation and human capital in the higher education system. Human Resource Management Research, 7(3), 207-226. (In Persian)
· Gholipour, Rahmatullah. (2012). Organizational decision-making and public policy. fourth edition. Tehran: Samit Publications. (In Persian)
· Kameli, Mohammad Javad; Alwani, Seyed Mahdi; Javaid, Mehdi and Bharbar, Soroush. (2009). Investigating the effect of network structure and inter-organizational social capital on the policy-making performance of organizations (a study in the police organization). Research Journal of Police Order and Security, 2(4), 159-180. (In Persian)
· Koshazadeh, Seyyed Ali; Rahim Nia, Fariborz and Afkhami Rouhani, Hossein (2011). The effect of trust in managers on organizational strategic thinking and their shortcomings in improving organizational performance through organizational commitment in the context of higher education. New Approaches in Educational Management, 3(4), 163-187. (In Persian)
· Koshki, Manijeh; Qalavandi, Hassan and Qalaei, Alireza. (2016). The relationship between good character as a moral principle and organizational citizenship behavior, Ekhlaq, 7(27), 73-90. (In Persian)
· Gravand, Ayub; Mosivand, Maryam Veise, Seyed Mahdi. (2015). The relationship between social capital and job performance of Payam Noor University professors in Lorestan province. Islam and Social Studies, 4(1), 38-63. (In Persian)
· Najafi, Mohammad; Nosrati Hashi, Kamal; Hatami Mustafa Motaghi, Zohra. (2014). The effect of teachers' good character and its components on the academic motivation of Isfahan University students. New Educational Approaches, 10(1), 1-22. (In Persian)
· Nejadhaji Ali Irani, Farhad and Hedayat Fasandoz, Ali. (2016). The mediating role of ethical behavior in modeling the effect of good character on spirituality in the workplace; Analyzing teachers' views. Modern Management Engineering, 6(1 and 2), 77-87. (In Persian)
· Nasr Isfahani, Ali; Abbaspour, Abbas; Farhani, Ali Akbar and Abachian Ghasemi, Reza. (2014). Investigating the effect of the perception of managers' good character on organizational trust. Public Administration (Tehran University), 7(4), 657-674. (In Persian)
· Nasr Isafhani, Ali and Shekarchizadeh Esfahani, Zahra. (2015). Investigating the effect of Niko's character on the effectiveness of the working group (case study: art groups of Isfahan city). Management Research in Iran, 20(1), 155-173. (In Persian)
· Nasr Isafhani, Ali. (2010). Assessing the good character of managers. Public Administration Perspectives, 1(1), 115-117. (In Persian)
· Hoyda, Reza; Shul, Sajjad and Arefnejad, Mohsen. (2013). The relationship between good character and quality of work life with organizational citizenship behavior. Cognitive and Behavioral Science Research, 6, 39-54. (In Persian)
· Akçomak, S. (2011). Social Capital of Social Capital Researchers. Review of Economics and Institutions, 2(2), 1-28.
· Bartholomew, U. & Chukwuemeka, E.E.O. (2013). The obstacles to effective policy implementation by the public bureaucracy in developings: The case of Nigeria. Singaporean Journal of Business Economics and Management Studies, 1(8), 34-43.
· Basu, E., Pradhan, R. K., & Tewari, H. R. (2016). Social Capital and Job Performance: The Moderating Role of HR Practices. Emerging Challenges in HR VUCA Perspectives, 177-198.
· Brooks, K. & Nafukho, F. M. (2006). Human resource development, social capital, emotional intelligence: any link to productivity? Journal of European Industrial Training, 30 (2), 117-128.
· Caligiuri, P. M. (2000). The big five personality characteristics as predictors of expatriate's desire to terminate the assignment and supervisor‐rated performance. Personnel Psychology, 53(1), 67-88.
· Chompucot, M. C. (2011). Major factors affecting educational policy implementation effectiveness for the three southernmost provinces of Thailand as perceived by school directors. National Institute of Development Administration, Thailand.
· Dai, W. D., Mao, Z. E., Zhao, X. R., & Mattila, A. S. (2015). How does social capital influence the hospitality firm's financial performance? The moderating role of entrepreneurial activities. International Journal of Hospitality Management, 51, 42-55.
· Demirkıran, C. Y., & Gençer, M. (2017). Impact of social capital on career development. International Journal of Social Sciences, 3(3), 580-600.
· Dodd, M. D. (2012). A Social Capital Model of Public Relations: Development and Validation of a Social Capital Measure (Doctoral dissertation, University of Miami).
· Ellinger, A. E., Musgrove, C. C. F., Ellinger, A. D., Bachrach, D. G., Baş, A. B. E., & Wang, Y. L. (2013). Influences of organizational investments in social capital on service employee commitment and performance. Journal of Business Research, 66(8), pp: 1124-1133.
· Fukuyama, F. (2001). Social capital, civil society and development. Third World Quarterly, 22(1), 7-20.
· Grahek, M. S., Thompson, A. D., & Toliver, A. (2010). The character to lead: A closer look at character in leadership. Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 62 (4), 270–290.
· Hartman, E. M. (2006). Can we teach character? An Aristotelian answer. Academy of Management Learning & Education, 5(1), 68-81.
· Hogan, R., & Sinclair, R. (1997). For love or money? Character dynamics in consultation. Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 49(4), 256.
· Kawachi, I., Subramanian, S. V., & Kim, D. (2008). Social capital and health: a decade of progress and beyond. Springer New York.
· Martins, A. & Lopes dos Reis, F. (2010). The model of intellectual capital approach on the human capital vision. Journal of Management Research, 2(1), 129-149.
· McKenna, R., & Campbell, G. (2011). The character x factor in selecting leaders: Beyond ethics, virtues, and values. The Journal of Values-Based Leadership, 4(2), 1-10.
· Nahapiet, J., & Ghoshal, S. (1998). Social capital, intellectual capital, and the organizational advantage. Academy of Management Review, 23(2), 242-266.
· Oinas, T., Ruuskanen, P., Hakala, M., & Anttila, T. (2020). The effect of early career social capital on long-term income development in Finland. International Journal of Sociology and Social Policy, 40(11/12), 1373-1390.
· Peterson, C., & Seligman, M. E. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification. UK: Oxford University Press.
· Sankar, Y. (2006). Character not Charisma is the critical measure of leadership excellence. Journal of Leadership & Organizational Studies, 9: 45-55.
· Sarros, James, Brian Cooper & Anne Harridan. (2006). Leadership and character. Leadership and Organizational Development Journal, 27(8), 1-10.
· Shin, J. I., & Lee, E. (2016). The effect of social capital on job satisfaction and quality of care among hospital nurses in South Korea. Journal of Nursing Management, 24(7), 934-942.
· Skinner, J., Zakus, D. H., & Cowell, J. (2008). Development through sport: Building social capital in disadvantaged communities. Sport Management Review, 11(3), 253-275.
· Zenger, J. H., & Folkman, J. (2006). The handbook for leaders: 24 lessons for extraordinary leaders. Australia: McGraw Hill Professional.
· Zheng, W. (2008). A social capital perspective of innovation from individuals to nations: where is empirical literature directing us? International Journal of Management Reviews, 12(2): 151-183.
[1] . Dodd
[2] . Demirkıran & Gençer
[3] . Sherry Ornstein
[4] . David Drexel
[5] . Martins & Lopes
[6] . Fukuyama
[7] . Skinner et al
[8] . Oinas et al
[9] . Hogan & Sinclair
[10] . Hartman
[11] . McKenna & Campbell
[12] . Sarros et al
[13] . Dave Ulrich
[14] . Maxwell
[15] . Zenger & Folkman
[16] . Peterson & Seligman
[17] . Akçomak
[18] . Kawachi et al
[19] . Nahapiet & Ghoshal
[20] . Grahek et al
[21] . Caligiuri
[22] . Sankar
[23] . Bartholomew & Chukwuemeka
[24] . Chompucot
[25] . Theoretical Saturation
[26] . Lincoln & Guba
[27] . Kappa
[28] . Composite Reliability (CR)
[29] . Smart PLS
[30] . Sobel Test
[31] . Basu et al
[32] . Shin & Lee