A Study of Psychological Factors Affecting the Tendency Towards Small and Medium Businesses In the Agricultural Sector
Subject Areas : Public Policy In AdministrationMajid Ghanbarinejad Esfaghansary 1 , seid mojtaba sajadi 2 , علی بدیع زاده 3
1 - Department of Management and Accounting, Qazvin Branch, Islamic Azad University Qazvin, Iran
2 - استادیار دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران
3 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی قزوین
Keywords: Academic Entrepreneurship, Psychology, students, Entrepreneurship,
Abstract :
Agricultural entrepreneurship is defined as a person or group with the right to use or exploit the land or other related elements required for agricultural activity. The aim of this study was to investigate the psychological factors affecting the tendency towards small and medium businesses in the agricultural sector. The statistical population of this study is graduate students of Islamic Azad University, Rasht Branch. A proportional stratified random sampling method was used to select the sample. To collect the data, a questionnaire, and to analyze the data and test the research hypotheses, the structural equation modeling method has been used. The present research is a descriptive-survey study and can be applied in terms of purpose. The results showed that the psychological factors (motivation, individual skills, attitude, subjective norms, perceived environmental support, perceived perceptual dynamic and perceived behavioral control) are factors influencing the tendency towards entrepreneurship among the students who participated in the survey.
_||_
بررسی عوامل روانشناختی موثر بر تمایل به بررسی عوامل روانشناختی موثر بر تمایل به كسب و كارهاي كوچك و متوسط در بخش كشاورزي
تاریخ دریافت: تاریخ پذیرش:
چكيده
زمینه: كارآفريني كشاورزي يك فرد يا گروهي با حق استفاده يا بهرهبرداري از زمين يا ساير عناصر مرتبطِ مورد احتياج براي انجام فعاليت كشاورزي ميباشد.
هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل روانشناختی موثر بر تمایل به کسب وکارهای کوچک و متوسط در بخش کشاورزی میباشد.
روش: پژوهش حاضر یک تحقیق توصیفی- پیمایشی و از نظر هدف، کاربردی می باشد، ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بوده است. جامعه آماری این پژوهش، 248 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت را شامل میشود. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری تصادفی طبقهای متناسب استفاده شده است. روایی پرسش نامه توسط تنی چند از اساتید روش تحقیق و مدیریت مورد تایید قرار گرفت. به منظور تعیین پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شده و مقدار آلفای به دست آمده برای کل سوالات تحقیق معادل 88 درصد می باشد که این مقدار نشان دهنده پایایی پرسشنامه است. به منظور تحلیل داده ها و آزمون فرضیه های تحقیق از روش مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شده است.
یافتهها: نتایج پژوهش نشان داد که عوامل روانشناختی (انگیزش، مهارتهای فردی ، نگرش، هنجارهای ذهنی، حمایت محیطی ادراک شده، پویایی محیطی ادراک شده وکنترل رفتاری ادراک شده) از عوامل موثر بر تمایل به کارآفرینی در میان دانشجویان می باشند.
کلید واژه ها: کارآفرینی، دانشجویان، کارآفرینی دانشگاهی، روانشناختی
مقدمه
ریشه واژه کارآفرینی از کلمه فرانسوی (Entreprendre)، اصطلاحاً به معناي واسطه یا دلایل مشتق شده، این واژه در طول زمان همراه با تحول شیوه ها تولید و ارزشهاي اجتماعی دچار دگرگونی و افزایش مفاهیم در برگیرنده شده است.(استونسون و گامبرت، 11985). ایجاد کارآفرینی در سازمانها از طریق مدیریت کارآفرینی صحیح میزان کالا و خدمات مورد نیاز را افزایش داده و تاثیر زیادي بر رشد اقتصادي خواهد داشت ( پورقاسم و علی بیگی ، 1390 ). برخورداري سازمانها از روحیه کارآفرینی اصل و اساس پیشرفت اقتصادي کشور به حساب می آید و در حقیقت علم و دنیاي مدیریت با مفهوم روحیه کارآفرینی هویت می یابد ( قاسمی و اسدي ، 1389 ).کار آفريني فرايندي است که در آن فرد کارآفرين با ايده هاي نو و خلاق و شناسايي فرصتهاي جديد و با بسيج منابع ، مبادرت به ايجادکسب و کار و شرکتهاي نو، سازمانهاي جديد و نوآورو رشد يابنده نموده (البته با پذيرش مخاطره و ريسک) و منجر به معرفي محصول و يا خدمت جديدي به جامعه مي گردد. (شورنبرگ، 20122). امروزه آموزش کارآفرینی به یکی از مهم ترین و گسترده ترین فعالیت های دانشگاهی تبدیل شده است. طی دهه 1980، دانشگاهها بر حسب ویژگی گروه های تحت آموزش و نیازهای محلی، منطقه ای و ملی، برنامه های آموزشی متعددی را برای سازمانهای خصوصی و عمومی طراحی نموده اند . دولت های اروپایی نیز حمایت های ویژهای را از فعالیت هایی که جهت تشویق کارآفرینی بین جوانان میشود، ایجاد کرده اند (احمدپور،1387). نظریه‌پردازان علم مدیریت كه بعد فنی كارآفرینی را بررسی می كنند بر این اعتقاد هستند كه كارآفرینان می توانند در كلاس درس آموزش ببینند و بالنده شوند(عابدی، 1381، 14). بنابراین كارآفرینی امروزه به یكی از مهم ترین و گسترده ترین فعالیتهای دانشگاهها تبدیل شده است (احمدپور،1378). در دنیاي کنونی نقش کارآفرینی و وجود کارآفرینان در سازمان هاضرورت دارد.در چنین شرایطی تنها کارآفرینی مدیران است که می تواند از این ابهامات و پیچیدگی ها،فرصت هایی ساخته و سازمان ها را به سوي موفقیت هدایت نماید.در حقیقت کارآفرینی فرآیند کسب سود از طریق ترکیب هاي جدید منحصر به فرد و ارزشمند منابع در محیطی همراه با ابهام وعدم قطعیت می باشد.کارآفرینان افرادي هستند که نوآوري می کنند، فرصت ها را شناسایی کرده وترکیبات جدیدي از منابع را ارائه می نمایند تا در محیط عدم قطعیت از این نوآوري ها کسب سود کنند.فرآیند کارآفرینی و ارتقاء بهره وري در هر یک از سازمان ها مستلزم ایجاد زیرساخت هایی است که یکی از مهمترین این زیرساخت ها توانمند سازي نیروي انسانی است.استفاده از توانایی هاي بالقوه نیروي انسانی براي هر سازمان مزیتی بزرگ به شمار می رود. در واقع توانمند سازي تکنیکی نوین و مؤثر در جهت ارتقاء بهره وري سازمان به وسیله بهره گیري از توان کارکنان است.امروزه، همه سازمان ها در پی آن هستند که با استفاده از انسانی ترین، کارآمدترین و انعطاف پذیرترین شیوه ها براي بقاء خود تلاش کنند. در این میان یکی از با ارزش ترین سرمایه هر کشور، نیروي انسانی ماهر، کارآزموده و توانمند می باشد.(دوستی و همکاران،1391)
كارآفريني كشاورزي يك فرد يا گروهي با حق استفاده يا بهرهبرداري از زمين يا ساير عناصر مرتبطِ مورد احتياج براي انجام فعاليت كشاورزي ميباشد. (سوآرز،19723). گسترش فرهنگ کارآفرینی و حمایت از کارآفرینان و ایجاد اشتغال از ملزومات بهبود شرایط هستند که در بخش کشاورزی می توان آن را در مرکز امر توسعه به شمار آورد. (رجبی و همکاران، 20124). بیست درصد اشتغال کشور و ۱۲ درصد تولید ناخالص داخلی از کشاورزی است. بر اساس خلاصه گزارش تحولات اقتصادی ایران بانک مرکزی در شش ماه اول سال 1393 ارزش افزوده گروه کشاورزی به قیمت های ثابت سال 1383 به میزان 101047 میلیارد برآورد شد که نسبت به دوره مشابه سال قبل 3.2 درصد افزایش نشان می دهد. همچنین در شش ماه اول سال 93، رشد تولید ناخالص داخلی در گروه کشاورزی، 3.2 درصد بوده است. این در حالی است که در نیمه اول سال گذشته، رشد تولید ناخالص داخلی این بخش، 6.9 درصد بوده است، البته گروه کشاورزی در میزان رشد تولید ناخالص داخلی، در رتبه سوم گروههای مختلف اقتصادی قرار دارد. همچنین گروه کشاورزی کمترین سهم فعالیت اقتصادی را در رشد تولید ناخالص داخلی داشته است. در کشورهای مختلف دنیا، سهم کشاورزی در تولید ناخالص داخلی و سهم آن در اشتغال متفاوت است. البته در گزارش های بین المللی، به کسب و کار کشاورزی و ایجاد اشتغال آن توجه ای ویژه ای شده است. (گزارش بانک مرکزی، 2014)5
هدف پژوهش آن است که عوامل موثر بر تمایل به كسب و كارهاي كوچك و متوسط بخش كشاورزي در میان دانشجویان را بررسی و میزان تاثیر هر کدام را تعیین نماید.
مروری بر مباني نظري و پيشينه تحقيق
سير تاريخي مفهوم کارآفريني را مي توان به پنج دوره تقسيم نمود: دوره اول(قرون 15و16 ميلادي) : در اين دوره به صاحبان پروژه هاي بزرگ که مسئوليت اجرايي اين پروژه ها همانند ساخت کليسا، قلعه ها، تاسيسات نظامي و... از سوي دولتهاي محلي به آنها واگذار گرديد. کارآفرين اطلاق مي شد، در تعاريف اين دوره پذيرش مخاطره، لحاظ نشده است.دوره دوم(قرن 17 ميلادي): اين دوره همزمان با شروع انقلاب صنعتي در اروپا بوده و بعد مخاطره پذيري به کارآفريني اضافه شد کارآفرين در اين دوره شامل افرادي همانند بازرگان، صنعتگران وديگر مالکان خصوصي مي باشد.دوره سوم(قرون18و 19 ميلادي): در اين دوره کار آفرين فردي است که مخاطره مي کند و سرمايه مورد نياز خود را از طريق وام تامين مي کند، بين کارآفرين وتامين کننده سرمايه (سرمايه گذار) ومدير کسب وکار در تعاريف اين دوره تمايز وجود دارد.دوره چهارم(دهه هاي مياني قرن بيستم ميلادي): در اين دوره مفهوم نوآوري شامل خلق محصولي جديد، ايجاد نظام توزيع جديد يا ايجاد ساختار سازماني جديد به عنوان يک جزء اصلي به تعاريف کارآفريني اضافه شده است.دوره پنجم، دوران معاصر(از اواخردهه 1970تا کنون): در اين دوره همزمان با موج ايجاد کسب وکارهاي کوچک ورشد اقتصادي ونيز مشخص شدن نقش کارآفريني به عنوان تسريع کننده اين سازوکار ، جلب توجه زيادي به اين مفهوم شد ورويکرد چند جانبه به اين موضوع صورت گرفت. تا قبل از اين دوره اغلب توجه اقتصاد دانان به کارآفريني معطوف بود، اما در اين دوره به تدريج روانشناسان، جامعه شنا سان و دانشمندان و محققين علوم مديريت نيز به ابعاد مختلف کارآفريني و کارآفرينان توجه نموده اند.
تا دهه 1980سه موج وسيع ، موضوع کارآفريني را به جلو رانده است:موج اول : انفجار عمومي مطالعه وتحقيق در قالب انتشار کتابهاي زندگي کارآفرينان و تاريخچه شرکتهاي آنها، چگونگي ايجاد کسب وکار شخصي و شيوه هاي سريع پولدار شدن مي با شد. اين موج از اواسط دهه 1950 شروع مي شود.موج دوم: اين موج که شروع آن از دهه 1960بوده شامل ارائه رشته هاي آموزش کارآفريني در حوزه هاي مهندسي و بازرگاني است که در حال حاضر اين حوزه ها به ساير رشته ها نيز تسري يافته است.موج سوم: اين موج شامل افزايش علاقمندي دولتها به تحقيقات در زمينه کارآفريني و بنگاههاي کوچک، تشويق رشد شرکتهاي کوچک و انجام تحقيقات در خصوص نوآوري هاي صنعتي مي شود که از اواخر دهه 1970 آغاز شده است. (شورنبرگ، 20126).
امروزه آموزش کارآفرینی به یکی از مهمترین و گسترده‌ترین فعالیتهای دانشگاهها تبدیل شده است. به عنوان مثال در ایالات متحده آمریکا آموزش کارآفرینی در دورن دوره‌های دانشگاهی و توسط مؤسسات خاص مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. کانادا و برخی کشورهای آسیایی همچون فیلیپین، هند، مالزی نیز گامهای اساسی جهت حمایت از کارآفرینی برداشته‌اند؛ این حمایتها شامل ارائه راهنمایی های عملی، مشاوره، ارائه تسهیلات مالی و برگزاری دوره‌های ویژه در خصوص کارآفرینی در درون دانشگاهها و یا خارج از دانشگاهها میباشد که همگی این موارد انگیزه تمایل به کارآفرینی در میان دانشجویان را ارتقاء می دهد.(گیب، 19877) تحقیق حاضر با توجه به مدل ارائه شده توسط"فینی و همکارانش" در سال 2012 ، به بررسی عوامل موثر بر تمایل به کسب و کاردر میان دانشجویان می پردازد.
انگیزش: انگیزش انسان بر شیوه ی نگرش وی تاثیر می گذارد.این ایده که نیروهای عاطفی و انگیزشی بر سیستم شناختی افراد غلبه دارد به سه دیدگاه قدیمی،یعنی دیدگاه های تقویت شده،سازگاری شناختی و کاربردی اشاره دارد.بر اساس چنین نظریه هایی،انگیزه ناشی از ارزیابی شناختی از یک رویداد مجسم شده همراه با اعتقاد به اثربخشی یک پاسخ متقابل دارد.(فینی و همکاران، 2012)8
مهارت های فردی: به غیر از جنبه های انگیزشی، نگرش نیز می تواند به پیش بینی دیگر عوامل شناختی از قبیل مهارت ها و توانایی ها بپردازند. در واقع نگرش ، واسطه رابطه بین مهارت ها و قصد کارآفرینی بشمار می آید. (فینی و همکاران، 2012)
حمایت محیطی ادراک شده:مجموعه ای از عوامل بوده که با وجود یا عدم وجود منابع،لازم و ضروری می باشد.وضعیت اقتصادی،سرمایه گذاری های موجود و قوانین و مقررات دولتی از جمله ی این عواملند.دولت ها می توانند با ارایه طرح های پشتیبانی مالی و همچنین سیاست های مالی اتخاذی،در ناکارآمدی بازار و ترویج کارآفرینی دخالت نمایند.بررسی ادبیات تحقیق هم نشان می دهد که محیط خارجی و حمایت های آن از فعالیت های کارآفرینانه تا چه حد اهمیت دارد. (فینی و همکاران، 2012)
پویایی محیطی ادراک شده:محیط های پویا و قابل تغییر بیشتر به افراد اجازه می دهد تا به درک،کشف،ایجاد و خلق فرصت ها بپردازد.در ادبیات کارآفرینی نیز تاکید بسیار زیادی به این امر شده که محیط های فعال و نامتجانس باعث پرورش و تقویت رفتارهای نوآورانه،فعال و ریسک پذیر می شود. (فینی و همکاران، 2012)
نگرش:داشتن نگرش مثبت نسبت به کارآفرینی و درک کنترل رفتار کارآفرینی اهمیت بسزایی دارد.بررسی انگیزه و مهارت های خاص در نگرش نسبت به قصد کارآفرینی نشان می دهد که عوامل شناختی در پیش بینی اقدامات کارآفرینی حیاتی و مهم می باشد. (فینی و همکاران، 2012)
هنجارهای ذهنی: یک سری باید ها و نبایدهایی است که در ذهن فرد شکل گرفته و در واقع مرکز کنترل آن درونی می باشد (فینی و همکاران، 2012)
کنترل رفتاری ادراک شده: کنترل رفتاری ادراک شده همان عقاید افراد در چگونگی تسهیل کردن خلق ارزش از طریق تعامل نوآورانه،فعالیت های مخاطره پذیر و اقدامات فعال در محیط سازمانی در نظر گرفته می شود. (فینی و همکاران، 2012)
تمایل به کارآفرینی: بیانگر شدت نیت و اراده فرد برای انجام رفتار هدف است. رابطه تمایل رفتاری با رفتار نشان می دهد، افراد تمایل دارند در رفتارهایی درگیر شوند که قصد انجام آنها را دارند. بنابراین رفتار همیشه بعد از تمایل رفتاری و متصل به آن است (یعقوبی و شاکری، 1387).
برخی از تحقیقاتی که در سال های اخیر در ایران و سایر کشورها در زمینه کارآفرینی (کسب و کارهای کوچک و متوسط) انجام شده، به شرح زیر میباشد:
بروکهوس (1980) در پژوهشی با عنوان« اثر نارضایتی شغلی در تصمیم گیری برای شروع یک کسب و کار» بیان داشت: « مدیریت کارآفرینی را فرآیند ایجاد ارزش، از راه تشکیل مجموعه منحصر به فردي از منابع، به منظور بهره گیري از فرصت ها می دانند.پذیرش مخاطره هاي معتدل می توانند از طریق تلاش هاي شخصی مهار شوند.»
دیلی و دالتون (1992) در پژوهشی با عنوان« رابطه بین ساختار دولت و عملکرد شرکت ها در شرکت های کارآفرین» ابراز داشتند:« فعالیتهای موسسه های کارآفرینانه اغلب توسط بنیانگذاران خود، خلاقیت، تصویر سازی، و هوشیار بودن در فرصتهای بوجود آمده، و ..پرورش و رشد می یابد.»
دمارتینو و بارباتو(2003) در پژوهشی با عنوان« تفاوت بین زنان و مردان کارآفرین» بیان داشتند: «زنان و مردان موقعیت هاي انگیزشی متفاوتی براي کارآفرین شدن دارند.درصد بالاتري از زنان به منظور توازن بین کار و خانواده کارآفرین می شوند در حالیکه درصد بالاتري از مردان به دنبال تولید و یا پیشرفت اقتصادي هستند..»
ویلکینسون و روچا (2008) در پژوهشی با عنوان« صنعت کشاورزی، فرآبند و توسعه واشنگتن» بیان داشتند: « بر اساس مطالعات؛ سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی در کشورهای کم درآمد 39 درصد و سهم ارزش افزوده کسب و کار کشاورزی، 22 درصد از تولید ناخالص داخلی است. با افزایش درآمد کشورهای رو به توسعه، این سهم ها به ترتیب به 16 و 32 درصد هستند و با افزایش بیشتر درآمد، سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی به 8 درصد و سهم ارزش افزوده کسب و کار کشاورزی به 27 درصد رسیده است. این سهم ها در سال 2008 در ایالات متحده آمریکا به ترتیب، 1 و 13 درصد بوده است. همچنین سهم صنایع کشاورزی در کل صنعت، در کشورهای کشاورزی محور، 61 درصد، در کشورهای در حال گذار، 37 درصد و در کشورهای پر درآمدتر رو به توسعه، 37 درصد میباشد.»
زویردینا (2009) در پژوهشی با عنوان« مشکلاتِ توسعه محصولات کشاورزی و کارآفرینی در کشور لیتوانی» بیان داشت: « عليرغم افزايش تعداد تعاونيها (بنگاه های کوچک و متوسط)، رشد كيفي آنها قابل توجه نميباشد، اگر بنگاه ها بخواهند به اهداف مدنظر دولت برسد ميبايست كيفيتِ لازم را در آموزش كارآفريني داشته باشد. بررسي مشكلات توسعه در بخش توليدي كشاورزي و كارآفريني در کشور ليتواني نشان داد كه نواحي غيرقابل استفاده فراوانی در زمينهاي اين كشور وجود دارد و بهرهوري نيز پايين ميباشد.»
سری و همکاران (2010) در پژوهشی با عنوان« آموزش کارآفرین برای خلاقیت و نوآوری» بیان داشتند: « معیارهای موفقیت سنتی مانند بهره وریِ محصول، در دهه های 60 و 70 میلادی وهمچنین مدیریت کیفیت که در دهه های 80 و 90 میلادی مرسوم بوده اند؛اکنون جای خود را به خلاقیت،نوآوری و دانش داده اند.»
عبدالله و نعیم سلیمان (2015) در پژوهشی با عنوان« عوامل تاثيرگذار بر علاقهمندي جوانان به كارآفريني كشاورزي» بیان داشتند:« تقاضا براي محصولات كشاورزي به ندرت تحت تاثير تحريمهاي اقتصادي جهاني، قرار ميگيرد. شيوه نگرش، پذيرش و دانش؛ ارتباط مستقيمي با علاقهمندي جوانان براي تبديل شدن به كارآفرين كشاورزي دارد.»
جعفري مقدم و اعتمادي (1388) در پژوهشی با عنوان« ارزيابي مقايسه اي نگرشهاي كارآفرينانه دانشجويان (مطالعه موردي: دانشجويان كارشناسي ارشد مديريت كارآفريني و مهندسي برق دانشگاه تهران)» بیان داشت: « هوارد تحقيقي در زمينه قابليت هاي كارآفريني انجام داده است. نمونه آماري اين تحقيق را 450 نفر از دانش آموزان تشكيل مي دهند. در اين تحقيق ، تأثير پرورش قابليت هاي كارآفريني، استقلال طلبي، ريسك پذيري، انگيزه پيشرفت، كنترل دروني،اعتماد به نفس، جسارت و خلاقيت بر كارآفريني دانش آموزان مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج اين پژوهش نشان داده است كه رابطه اي مستقيم بين اين قابليت ها و توانايي كارآفريني افراد وجود دارد.»
احمدي و همکاران(1388) در پژوهشی با عنوان« شناسايي برخي عوامل همبسته با ترويج کارآفريني در بين دانشجويان تحصيلات تکميلي دانشکده کشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات گرمسار » بیان نمودند:« کارآفريني يک مقوله اساسي در رشد و اقتصاد کشور محسوب مي شود و با آموزش کارآفريني به دانشجويان،آنها را به سمت اشتغال زايي راهنمايي مي کنيم که در نهايت منجر به رشد اقتصادي مي شود.»
پورقاسم و علي بيگي(1390) در پژوهشی با عنوان« نقش کارآفريني سازماني در توسعه اقتصادي کشور بیان داشتند:«کارآفريني در سازمانها منجر به حفظ بقاي سازمان،رقابت پذيري آن،ايجاد اشتغال و رفاه و ثروت در کشور مي شود .اين موارد باعث رشد و توسعه اقتصادي مي گردد..»
برزگر و همکاران(1395) در پژوهشی با عنوان« اهميت و ضرورت توجه به کارآفريني به منظور دستيابي به توسعه پايدار در کشورهاي در حال توسعه » بیان داشت: « کارآفريني مي تواند در شکوفايي و توسعه اقتصادي ،اجتماعي ، سياسي و فرهنگي جامعه نقش مهمي ايفا کند.»
چارچوب نظری پژوهش
هر تحقیق به یک چارچوب نظری نیاز دارد ، چارچوب نظری مبنایی است که تمام تحقیق بر روی آن قرار داده میشود. چارچوب نظری یک شبکه منطقی، توسعه یافته، توصیف شده و کامل بین متغیرهایی است که از طریق فرآیندهایی مانند مصاحبه ، مشاهده و بررسی ادبیات موضوع فراهم میشود.( خاکی،1389). تحقیق حاضر با توجه به مدل ارائه شده توسط"فینی و همکارانش" در سال 2012 ، به بررسی عوامل موثر بر تمایل به کسب و کاردر میان دانشجویان می پردازد.
شکل1 – مدل مفهومی پژوهش
فرضیه های پژوهش
فرضیه اول: انگیزش با نگرش رابطه مثبت دارد.
فرضیه دوم: مهارت های فردی با نگرش رابطه مثبت دارند.
فرضیه سوم: حمایت های محیطی ادراک شده با کنترل رفتاری ادراک شده رابطه مثبت دارند.
فرضیه چهارم: پویایی محیطی ادراک شده با کنترل رفتاری ادراک شده رابطه مثبت دارد.
فرضیه پنجم: نگرش با تمایل به کسب و کار کوچک و متوسط رابطه مثبت دارد.
فرضیه ششم: هنجارهای ذهنی با تمایل به کسب و کار کوچک و متوسط رابطه مثبت دارند.
فرضیه هفتم: کنترل رفتاری ادراک شده با تمایل به کسب و کار کوچک و متوسط ت رابطه مثبت دارد.
روش تحقیق
پژوهش حاضر بر اساس هدف يك تحقيق كاربردي است و از آنجا که در یک مدل چند متغیره به بررسی عوامل موثر بر تمایل به کارآفرینی در میان دانشجویان می پردازد برحسب روش، از نوع همبستگي مي باشد. همچنين اين تحقيق از نظر دسته بندي تحقيقات، تحقيقي توصيفي- پیمایشی به شمار مي رود كه به توصيف ويژگي هاي نمونه و سپس تعميم اين ويژگي ها به جامعه آماري پرداخته است. جامعه آماری پژوهش حاضر، دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت را شامل می شود. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه و به منظور تحلیل داده ها و آزمون فرضیه های تحقیق از روش مدل یابی معادلات ساختاری توسط نرم افزار lisrel استفاده شده است. به طور کلی حجم نمونه در روش شناسی مدل یابی معادلات ساختاری می تواند بین 5 تا 15 مشاهده به ازاء هر متغیر اندازه گیری شده تعیین شود.
5q≤n≤15q
که در آن q=تعداد متغیرهای مشاهده شده (گویه های پرسشنامه)و n حجم نمونه است.(هومن 1384).از آنجا که پرسشنامه این پژوهش 35 گویه دارد بنابر این با در نظر گرفتن 10 مشاهده به ازای هر گویه،حداکثر تعداد نمونه لازم 350 نمونه محاسبه گردید. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب پرسشنامه ها در میان دانشجویان توزيع گردید كه از اين تعداد 248 عدد پرسشنامه قابل قبول جمع آوری شد که مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. پرسشنامه ای که برای پژوهش حاضر طراحی گردیده است، شامل دو بخش سوالات عمومی و اختصاصی می باشد. بخش اول در رابطه با اطلاعات جمعیت شناختی پاسخ دهندگان است و از سه سوال تشکیل شده که درباره جنسیت، سطح تحصیلات و سن آنها می باشد که در جدول شماره (3) به طور خلاصه ارائه شده است.
یافتههای توصیفی
بخش دوم نیز شامل 35 سوال تخصصی است که مربوط به متغیر های تحقیق می باشد. برای سنجش سوالات تخصصی ، طیف پنج گزینه ای لیکرت از کاملا مخالفم (1) تا کاملا موافقم (5 ) ، مورد استفاده قرار گرفته است . روایی پرسش نامه توسط تنی چند از اساتید روش تحقیق و مدیریت مورد تایید قرار گرفت. به منظور تعیین پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. به همین منظور در طی فرایند پیش آزمون، تعداد 30 پرسشنامه در بین جامعه آماری مورد نظر توزیع گردید، سپس با استفاده از داده های به دست آمده به کمک نرم افزار SPSS و با روش آلفای کرونباخ، میزان پایایی پرسش نامه محاسبه شد. مقدار آلفای به دست آمده برای کل سوالات تحقیق معادل 88 درصد می باشد که این مقدار نشان دهنده پایایی پرسشنامه است.
درصد جنسیت پاسخ دهندگان (زن 32% و مرد 68%) بوده و توزیع سنی آنها نیز 29-20 سال 56درصد، 39-30 سال 19درصد و 49-40 سال 16 درصد و سطح تحصیلات آنها (فوق لیسانس 78درصد و دکتری 22 درصد) بوده است.
یافتههای استنباطی
جهت نمایش نتایج آزمون فرضیه های تحقیق( تأیید یا عدم تأیید فرضیه ها) بر اساس مدل معادلات ساختاری، جدول (5) به صورت خلاصه ارایه گردیده است.
جدول 1 . جدول نتایج آزمون فرضیه های تحقیق
مقدار ضریب برآورد شده | آماره t | نتایج | |
32/0 | 68/4 | تایید | |
2- مهارت های فردی بر نگرش تاثیر مثبت دارند. | 17/0 | 95/2 | تایید |
3- حمایت های محیطی ادراک شده بر کنترل رفتاری ادراک شده تاثیر مثبت دارند. | 27/6 | تایید | |
4- پویایی محیطی ادراک شده بر کنترل رفتاری ادراک شده تاثیر مثبت دارد. | 26/0 | 81/3 | تایید |
5- نگرش بر تمایل به کارآفرینی تاثیر مثبت دارد. | 67/0 | 59/8 | تایید |
6- هنجارهای ذهنی بر تمایل به کارآفرینی تاثیر مثبت دارند. | 22/0 | 64/3 | تایید |
7- کنترل رفتاری ادراک شده بر تمایل به کارآفرینی تاثیر مثبت دارد. | 19/0 | 25/3 | تایید |
نتایج حاصل از آزمون مدل معادلات ساختاری، حاکی از آن است که در تحقیق حاضرتمامی ضرایب مسیر معنادار می باشند. یعنی اعداد معناداری مسیرهای مربوط به آنها در بازه (96/1+ و 96/1-) قرار دارد. در نتیجه تمامی فرضیه های تحقیق در سطح اطمینان 95 درصد مورد پذیرش قرار می گیرند. نرم افزار ليزرل شاخص هاي مختلفي را جهت برازش مدل ارائه مي نماید. به كمك اين شاخص ها ميتوان در مورد قابل قبول بودن يا نبودن كل مدل قضاوت و تصميم گيري كرد. با توجه به اينكه حجم نمونه بيش از 200 واحد است، بنابراين شاخص χ2 براي ارزيابي مدل مناسب نيست و شاخص هاي ريشه ميانگين مجذور خطاها، شاخص نیکویی برازش، شاخص ريشه مجذور ميانگين باقيمانده و شاخص نرم شده برازش ملاك هاي مناسب براي قضاوت در مورد برازندگي مدل است. نتايج ارزيابي برازش كل مدل نشان مي دهد كه مدل نظری تحقیق با داده هاي تجربي مورد استفاده سازگاري و توافق دارد. اين نتيجه بر اساس آماره ریشه مجذور میانگین باقیمانده (RMR) با مقدار 066/0 و آماره ريشه ميانگين مجذور خطاها (RMSEA) با مقدار 053/0 به دست آمده است. مقدار کمتر این معیارها، نشان دهنده برازش بهتر مدل است و اگر این مقدار بین 05/0 تا 08/0 بدست آید، می توان گفت که مدل تحقیق از لحاظ تناسب با داده ها مدل مطلوبی می باشد. مقدار شاخص نيكويي برازش (GFI)برابر با 93/0 و شاخص نرم شده برازش (NFI) 95/0 به دست آمده است. شاخص نیکویی برازش از صفر تا يك، متغير است. اندازه يك، نشانه برازندگي كامل داده ها با الگو و صفر نشانه عدم برازندگي است. با توجه به مقادیر شاخص هاي محاسبه شده مي توان مدل تحقيق را مناسب ارزیابی نمود.(هومن 1384).
بحث ونتیجه گیری
بهطور قطع اولين و مهمترين نقش كارآفريني در جامعه، ايجاد اشتغال و رفع بيكاري مي باشد. كارآفرينان هم براي خود و هم برای سایر افراد اشتغال ايجاد مي كنند و با تشكيل فعاليت هاي كاري گروهي، خود به حل مشكلات و نيازهايشان مي پردازند. يكي از لوازم و نتايج اشتغال زايي به مسئله توليد داخلي بر مي گردد، رفع بيكاري و ايجاد اشتغال موجب حمايت از توليد ملي مي گردد.كارآفريني با ايجاد شغل و فعاليت هاي متنوع از فناوري و تكنولوژي بهره برده و در عين حال فناوري نيز ايجاد مي كند. نتایج تحقیق نشان داد نگرش كارآفرينان نیز می تواند به پیش بینی دیگر عوامل شناختی از قبیل مهارت ها و توانایی ها بپردازند. در واقع نگرش ، واسطه رابطه بین مهارت ها و قصد کارآفرینی بشمار می آید و مهارت های فردی(خلاقيت و استعداد) نیز قادرند ، فناوري را توسعه و بسط دهند. پيشرفت فناوري موجب بهبود شرايط اقتصادي و فني عرصه هاي توليدي مي‌شود و ميزان توليدات داخلي را افزايش مي دهد.در سال های اخیر توجه ویژه ای به نقش کارآفرینان در تسهیل توسعه اقتصادی جهانی شده است . برای مثال بر اساس مطالعات انجام شده در برخی از کشورها، نود درصد رشد استخدام‌ها از بخش کارآفرینانه اقتصادی ناشی شده است.از این رو اکثر صاحبنظران در مورد اهمیت نقش کارآفرینان در توسعه اقتصادی اتفاق نظر دارند. تجربه ی موفقیت آمیز کشورهای صنعتی در توجه به کارآفرینی باعث شد که کشورهای در حال توسعه ای نظیر سنگاپور،مالزی، و کره جنوبی تلاش نمایند تا با الگو گیری از آنها اقدام به توسعه و ترویج کارآفرینی نمایند . توسعه روز افزون و تلاش بیشتر در ترویج کارآفرینیِ یک کشور نیازمند اقدامات همه جانبه و کاملا"هماهنگی در جنبه های مختلف: فردی و خانوادگی ،اقتصادی سیاسی، فرهنگی می باشد. حمایت های مالی از کارآفرینان، تشویق و حمایت روز افزون از صنعتگران موفق، حمایت از فعالیت ها و موسسات تازه شکل گرفته و نوپا، اصلاح در قانون تجارت ،ایجاد چهارچوب مناسب برای تسهیل تعاملات تجاری، ، ثبات داشتن ِقوانین تجاری و بازرگانی، تلاش در حفظ امنیت سرمایه گذاری، تدوین سیستم های آموزشی دانشگاهی متناسب با نیازهای کسب و کار، و نظایر اینها، اقداماتی هستند که در این راستا باید انجام پذیرند.خود دانشگاه ها نیز باید دانشجویان خود را به این امر ترغیب نمایند.در واقع فعالیتهای دانشگاهی ضمن ایفاء نقش در تولید علم و دانش در سطح جهان،می بایست با بستر سازی مناسب، سهم عظیمی در توسعة صنعتی و نوآوری تکنولوژی کشور داشته باشند. بنابراین دانشگاهها باید با تدوین برنامه‌های استراتژیک بسوی دانشگاههای کارآفرین سوق داده شوند. این امر مستلزم ایجاد چهارچوب های مناسب همراه با اقدامات ساختاری و غیرساختاری و توسعة اندیشه مدیریت کارآفرینی در محیط‌های دانشگاهی است که خوشبختانه زمینة آن در کشور موجود میباشد.یکی از اقدامات اساسی زمینه ای در این راستا شناسایی افراد کارآفرین و نیز شناسایی کسانی است که ظرفیت های کارآفرینی در آنها وجود دارد و همچنین نتایج تحقیق نیز نشان داد که بسترسازی و ایجاد محیطی پویا و فعال باعث تحریک انگیزش فرد شده و نگرشی مثبت را در زمینه تمایل به کارآفرینی در میان دانشجویان ایجاد می نماید. شناسایی این افراد می تواند به سیستم آموزشی کمک کند تا افرادی را برای ورود به موسسات آموزش کارآفرینی انتخاب کند که قابلیتهای بیشتری برای کارآفرین شدن داشته باشند، یا در اعطای مجوزهای قانونی اولویت به افراد کارآفرین داده شود یا هنگام آزمونهای مختلف به ظرفیتهای کارآفرینانه افراد توجه شده و برنامه ریزی ها براساس آنها صورت پذیرد.
تفاوت مدل پژوهش حاضر با سایر مدلهاي رشد بر این نکته است که؛ عموماً در مدلهاي تمایل به رشد کسب و کارهای کوچک و متوسط، پیامد فرآیند کارآفرینی، ناظر بر رشد کسب وکار جدید در زمینه رشد اشتغال (مدل شپرد و ویکلند9) یا تغییر در اندازه شرکت (مدل دابز و همیلیتون10) است، در حالیکه در این پژوهش پیامد فرآیند کارآفرینی در بخش کشاورزی، ارزش جدید مبتنی بر تمایل به کسب و کارهای کوچک میباشد که البته همراستا با پژوهش کالدور-وردورن11 بوده که در آن رشد این نوع کسب و کارها را با رشد تولیدات کشور مرتبط میداند.
منابع و ماخذ
- احمدپور دارياني، محمود، (1378)، "كارآفريني(نظريات،تعاريف،الگوها)"، تهران، انتشارات پرديس، چاپ اول، ص 44
- حمدي، حيدر. فرج اله حسيني،سيد جمال. اميري نجف آبادي،مريم. (1388)، " شناسايي برخي عوامل همبسته با ترويج کارآفريني در بين دانشجويان تحصيلات تکميلي دانشکده کشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات گرمسار". فصلنامه رهبري و مديريت آموزشي دانشگاه آزاد واحد گرمسار. سال سوم. شماره 3. صص.9-24.
- برزگر، وحيد؛ صف آرا، مريم؛ ولي نژاد، صادق؛ سجادي اميري، سيده مرضيه. ( 1395 )، "اهميت و ضرورت توجه به کارآفريني به منظور دستيابي به توسعه پايدار در کشورهاي در حال توسعه". مجوعه مقالات اولين کنفرانس ملي کارآفريني،تعاون و جهاد اقتصادي. دانشگاه آزاد اسلامي واحد نائين.
- پورقاسم،فاطمه. علی بیگی، امیرحسین. ( 1390 )،"نقش کارآفرینی سازمانی در توسعه اقتصادي کشور"، مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی کارآفرینی،تعاون و جهاد اقتصادي.دانشگاه آزاد اسلامی واحد نائین. صص1-5.
- جعفري مقدم، سعيد؛اعتمادي ،كاوه . (1388) ، "ارزيابي مقايسهاي نگرشهاي كارآفرينانه دانشجويان (مطالعه موردي: دانشجويان كارشناسيارشد مديريت كارآفريني و مهندسي برق دانشگاه تهران)"، توسعه كارآفريني، سال اول، شماره چهارم،صص 163-182.
- خاکی، غلامرضا. (1389)، « روش تحقیق در مدیریت »، چاپ پنجم،تهران،انتشارات بازتاب.
- دوستی،عصمت؛ پارسا،پویا؛ باقري فارسانی،سمیه؛ حاتمی،مازیار؛ طغیانی خوراسگانی،علی؛گرجی،رضا،(1391)،" رابطه بین مدیریت کارآفرینی با توانمند سازي در معلمان تربیت بدنی خراسان رضوي"، مجموعه مقالات نخستین همایش ملی علوم مدیریت نوین، استان گلستان، ص.ص 16-18.
- عابدي، رحيم (1381)،« مروري بر مکاتب فکري کارآفريني»، مجله علوم انساني و اجتماعي دانشگاه سيستان و بلوچستان ويژنامه اقتصاد و مديريت، ویژه نامه :172-155.
- قاسمی،جواد؛ اسدي،علی.( 1389 )،" تحلیل عاملی عوامل مؤثردر ایجاد روحیه کارآفرینی دانشجویان تحصیلات تکمیلی (مطالعه ی موردي:پردیش کشاورزي و منابع طبیعی دانشگاه تهران) "،نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزي، جلد 24، شماره 1.
- هومن، حیدر علی ،(1384)،" مدل یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار لیزرل "، انتشارات سمت، چاپ اول، تهران
- یعقوبی، نورمحمد؛ شاکری، رویا. (1387)،" ارزیابی پذیرش بانکداری اینترنتی بر اساس مدل توسعه یافتهDTPB"، پژوهشنامه ی مدیریت اجرایی، سال نهم، شماره2، ص 131-154.
Abdullah,Abdul Aziz & Naem Sulaiman,Norhlilmatun,)2015(,Factors That Influence the Interest of Youths in Agricultural Entrepreneurship, International Journal of Business and Social Science ,Vol. 4 No. 3;P.p288-302.
Brockhaus, R (1980),”The effect of job dissatisfaction on the decision to start a Business”,journal of smaj Business management,P 181-190
Daily, C. & Dalton, D. (1992). The relationship between governance structure and corporate performance in entrepreneurial firms, Journal of Business Venturing, 7, Pp:375–386.
Demartino R. and Barbato, R. (2003) Differences between women and men MBA entrepreneurs: exploring family flexibility and wealth creation as career motivators, Journal of Business Venturing, 18, Pp518-532.
Gibb، A. (1987),”Enterprise Culture – Its Meaning and Implications for Education and Training”,Journal of European Industrial Training، Vol. 11 ،No. 2، P 38
Fini, Riccardo, Grimaldi, Rosa,Luca Marzocchi, Gian & Sobrero, Maurizio,(2012), “The Determinants of Corporate Entrepreneurial Intention Within Small and Newly Established Firms”, ENTREPRENEURSHIP THEORY and PRACTICE ,vol 36,No2;PP.387-414.
Rajaei,Yadollah.,Yaghoubi,Jafar.,Donyaei,Hamid,(2011).»Assessing effective factors in development of entrepreneurship in agricultural cooperatives of Zanjan province«,Procedia Social and Behavioral Sciences, 15, 1521–1525.
Report of the Central Bank of Iran , 2014, www.cbi.ir
Sarri, Katerina K., Bakouros, Ioannis L., Petridou, Eugenia, (2010),"Entrepreneur training for creativity and innovation", Journal of European Industrial Training, Vol. 34 Iss: 3 pp. 270 - 288
Schurenberg, Eric.(2012): "Whats an Entreneur? The best answer ever ". http://www.inc.com.
Stevenson, H&Gumpert, D (1985),”the heart of entrepreneurship”, Harvard Business review,2, 63, Pp: 85-94.
Suarez, M. (1972) »campesino communitarian enterprises in Latin America. In: The community enterprise«. USA.IICA.
Wilkinson, J. and R.Rocha., (2008), Agro-industry trends’ Patterns and development Washington,DC:World Bank
Zvirgzdina, R., Vitola, S., & Tilta, E, (2009), Problems of development of agricultural production and entrepreneurship in Latvia. Paper presented at the Finances, taxes, investment and support systems. Proceedings of the International Scientific Conference, 23-24.
A Study of Psychological Factors Affecting the Tendency Towards Small and Medium Businesses In the Agricultural Sector
Abstract
Design: Agricultural entrepreneurship is defined as a person or group with the right to use or exploit the land or other related elements required for agricultural activity.
Purpose: The aim of this study was to investigate the psychological factors affecting the tendency towards small and medium businesses in the agricultural sector.
Methodology: The present research is a descriptive-survey study and can be applied in terms of purpose: The means of data collection in this study was a questionnaire. The statistical population of this study were 248 graduate students of Islamic Azad University, Rasht Branch. A proportional stratified random sampling method was used to select the sample. Validity of the questionnaire was approved by several professors of research methodology and management . Cronbach's alpha method was used to determine the reliability of the questionnaire, and the alpha value obtained for all the research questions was 88%, which indicates the reliability of the questionnaire. Structural equation modeling has been used to analyze the data and test the hypotheses of the research.
Findings: The results showed that the psychological factors (motivation, individual skills, attitude, subjective norms, perceived environmental support, perceived perceptual dynamic and perceived behavioral control) are factors influencing the tendency towards entrepreneurship among the students who participated in the survey.
Keywords: Entrepreneurship, Students, Academic Entrepreneurship, Psychology
[1] - Stevenson &Gumpert,1985
[2] - Schurenberg,2012
[3] -suarez,1972
[4] - Rajabi et al, 2011
[5] - Central report, 2014
[6] - Schurenberg,2012
[7] - Gibb,1987
[8] -Fini et al, 2012
[9] -Shepherd & Wiklund ,2010
[10] - Dobbs & Hamilton ,2007
[11] - Kaldor-Verdoorn