انتخاب مکانى معین بهعنوان پایتخت فرمانروایان، در طول تاریخ تابع عوامل متعدد سیاسی و جغرافیایی بوده است. در قرن چهارم هجری در جهان اسلام، به شمار سلسلههاى حکومتگر پایتخت وجود داشت که هر یک به دلایل خاصی به پایتختی برگزیده شده بودند. یکی از مطرح ترین و پرآوازه ترین ای چکیده کامل
انتخاب مکانى معین بهعنوان پایتخت فرمانروایان، در طول تاریخ تابع عوامل متعدد سیاسی و جغرافیایی بوده است. در قرن چهارم هجری در جهان اسلام، به شمار سلسلههاى حکومتگر پایتخت وجود داشت که هر یک به دلایل خاصی به پایتختی برگزیده شده بودند. یکی از مطرح ترین و پرآوازه ترین این پایتخت ها شهر حلب بود که در سال 333ﻫ پس از تصرف شام بهدست سیف الدوله حمدانی به پایتختی برگزیده شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که عواملی چون پیشینه سکونت بنی تغلب، نیای حمدانیان در حلب، اهمیت حلب بهعنوان خاستگاه قومی و تکیه گاه فرهنگی برای سیف الدوله، شرایط زیست محیطی و موقعیت جغرافیایی نظیر برخورداری از راههای مواصلاتی داخلی و خارجی، موقعیت استراتژیکى و دفاعی این شهر و نتایج ناشی از آنها، بهویژه سیاست های ناصرالدوله حمدانی، حاکم شاخه حمدانیان موصل، در جهت حفظ حکومت و متصرفات خود در جزیره، در این انتخاب مؤثر بوده است. جمع چنین اختصاصات و امکاناتى در این شهر، بهعنوان پایتخت، مجال شکوفایى علوم و ادبیات را در روزگار حمدانیان، خاصه سیف الدوله، فراهم آورد.
پرونده مقاله
بررسی و تحلیل جامعه آماری دانشمندان علوم عقلی عصر سلجوقی مسأله مقاله حاضر است و نویسنده در پی پاسخ بدین پرسشها است که روند آماری جامعه علما در دوره سلجوقی چگونه بوده و این روند چه معانی و دلالت هایی دارد؟ برای یافتن پاسخ این پرسشها، عصر سلجوقی به سه دوره تقسیم، و جام چکیده کامل
بررسی و تحلیل جامعه آماری دانشمندان علوم عقلی عصر سلجوقی مسأله مقاله حاضر است و نویسنده در پی پاسخ بدین پرسشها است که روند آماری جامعه علما در دوره سلجوقی چگونه بوده و این روند چه معانی و دلالت هایی دارد؟ برای یافتن پاسخ این پرسشها، عصر سلجوقی به سه دوره تقسیم، و جامعه آماری دانشمندان هر دوره با توجه به زیست علمی آنها، نخست بر اساس شمار، سپس به صورت درصد در جداول و نمودارهایی ترسیم گردیده است. با تحلیل داده های این جداول و نمودارها، معلوم می شود درصد دانشمندان علوم عقلی عصر سلجوقی با گذر از دوره اول (431-485ﻫ) به دوره های دوم (485-552ﻫ) و سوم (552-584ﻫ) نه تنها کاهش نداشته بلکه نمودار درصدیِ آن در دوره دوم بررغم تضعیف مرکزگرایی، و در دوره سوم، با وجود پراکندگی و ناپایداری سیاسی، افزایش چشمگیری را نشان میدهد و درواقع درصد جامعه آماری دانشمندان علوم عقلی روندی افزایشی داشته است.
پرونده مقاله
آب در معماری میتواند علاوه بر رفع ضروتها و نیازها اهمیت تزیینی داشته باشد و به زیباسازی و تکمیل عناصر بنا کمک کند. در کوشک باغهای اندلس آب یکی از مهم ترین عناصر تزیینی بنا بوده است و دراشکالی چون حوض، فواره و نهر با طراحیهای بدیع و زیبا به کار گرفته میشده است. بررسی های چکیده کامل
آب در معماری میتواند علاوه بر رفع ضروتها و نیازها اهمیت تزیینی داشته باشد و به زیباسازی و تکمیل عناصر بنا کمک کند. در کوشک باغهای اندلس آب یکی از مهم ترین عناصر تزیینی بنا بوده است و دراشکالی چون حوض، فواره و نهر با طراحیهای بدیع و زیبا به کار گرفته میشده است. بررسی های به عمل آمده از سده چهارم تا نهم هجری/دهم تا پانزدهم میلادی نشان میدهد که در این منطقه سبک هایی خاص با موضوع طراحی آب به کار رفته که در عین کاربردی بودن اهمیت تزیینی و نمادین داشته است. این سبک ها از قرن چهارم/دهم در بناهای الزهراء بهکار گرفته شده و از آنجا به کاخهای الحمراء رفته است.درپژوهش حاضر علاوه بر معرفی این سبکها، نگاهی مقایسه ای به تغییرات و تحولات زیبایی شناسانه ای که در طول این دوره زمانی در طراحی این عناصر به وجود آمده، انداخته ایم. کوشک باغ هایی که در فاصله زمانی میان این دو مجموعه بنا احداث شدند، همچون واسطهای این دو دوره را به هم پیوند زده اند.
پرونده مقاله
در سدههاى میانه اسلامى جشنهاى بسیارى به مناسبتهاى مختلف برگزار مىشد. امپراتورى عثمانىدر برگزارى جشنها در میان حکومتهاى اسلامى جایگاه ویژهاى داشته و تعدد و تنوع این جشنها مایه ظهور گونهاى نوشتارها با عنوان سورنامه شده است. سورنامهها علاوه بر وصف جشنها، حاوى می چکیده کامل
در سدههاى میانه اسلامى جشنهاى بسیارى به مناسبتهاى مختلف برگزار مىشد. امپراتورى عثمانىدر برگزارى جشنها در میان حکومتهاى اسلامى جایگاه ویژهاى داشته و تعدد و تنوع این جشنها مایه ظهور گونهاى نوشتارها با عنوان سورنامه شده است. سورنامهها علاوه بر وصف جشنها، حاوى مینیاتورهایى است که گزارشهاى مصورى از چگونگى برپایى جشنها، حضور سلطان و نمایشها عرضه مىکنند. افزون بر ارزش هنرى سورنامهها، دادههاى تاریخى آنها نیز منبعى اصیل براى شناخت دقیقتر فرهنگ و جامعه عثمانى است. از میان سورنامههاى موجود، دو سورنامه وهبى و همایون از شهرت و ارزش هنرى بیشترى برخوردارند. در این نوشتار هنرهاى نمایشى (میدانى و صحنهاى) و اهمیت هنرى و تاریخى اجتماعى سورنامهها بررسى مىشود.
پرونده مقاله
نگارش تاریخهای محلی در شام که از سده سوم هجری آغاز شد، در عصر حکومتهای محلی رونق بسیاری گرفت و تاریخهای پرشماری ذیل نام شهرهای آن ناحیه، بهویژه دو کلانشهر دمشق و حلب، نگاشته شد. تاریخ دمشق ابن قلانسی (د. 555ﻫ) یکی از برجستهترین این تواریخ است. این کتاب در گونه ت چکیده کامل
نگارش تاریخهای محلی در شام که از سده سوم هجری آغاز شد، در عصر حکومتهای محلی رونق بسیاری گرفت و تاریخهای پرشماری ذیل نام شهرهای آن ناحیه، بهویژه دو کلانشهر دمشق و حلب، نگاشته شد. تاریخ دمشق ابن قلانسی (د. 555ﻫ) یکی از برجستهترین این تواریخ است. این کتاب در گونه تاریخنامههای محلی قرار میگیرد که به شیوه سالشمار، رویدادهای سالهای 363 تا 555 هجری را گزارش کرده است. محور گزارشهای ابن قلانسینخست دمشق و سپس شام است؛ وی افزون بر ذکر تحولات داخلی دمشق حول والیان این شهر، به تحولات خارجی بهویژه مناسبات و منازعات دولتهای مسلمان چون حمدانیان، فاطمیان و سلجوقیان با هم و یا با دولت روم شرقی و صلیبیها نیز میپردازد. این کتاب یکی از معدود منابع بررسی تاریخ دمشق در دوره فاطمیان، سلاجقه و جنگهای صلیبی است و برای بررسی تاریخ دمشق و شام در سدههای پنجم و ششم اهمیت بسیار دارد. تاریخنگاری ابنقلانسی در تداوم تاریخنگاری رسمی سنتی رایج در دوره میانه، مبتنی بر نگرش نخبهگرایانه و بینش تقدیرگرایانه است و از تحلیلهای انتقادی و علتیابی دور است و جنبه سنتی تاریخنگاری اسلامی، یعنی وقایعنگاری، بر آن غلبه دارد.
پرونده مقاله
طراحى و تولید وسائل روشنایى در ایران با روندى یکنواخت از دوران باستان به دوره اسلامى رسید. هنرمندانایرانى در این دوره چند صد ساله با بهره گیرى از تجارب پیشینیان وسایل مجهزتر و زیباترى ابداع کردند. با تأسیس دولت قاجار که مقارن رودرویى جامعه سنتى ایران با مظاهر تمدن و پدی چکیده کامل
طراحى و تولید وسائل روشنایى در ایران با روندى یکنواخت از دوران باستان به دوره اسلامى رسید. هنرمندانایرانى در این دوره چند صد ساله با بهره گیرى از تجارب پیشینیان وسایل مجهزتر و زیباترى ابداع کردند. با تأسیس دولت قاجار که مقارن رودرویى جامعه سنتى ایران با مظاهر تمدن و پدیدههاى صنعتى اروپا بود، این وسائل دستخوش تحول و تکامل گردید؛ بهویژه با راهیابى نیروى گاز و برق اغلب وسائل روشنایى یا از زندگى مردم به درشد یا به ابزارهایى تزیینى بدل گشت. در این تحقیق بر پایه منابع اصیل و تحقیقات جدید و مطالعات میدانى، خاصه دو گنجینه آستان قدس رضوى و آستانه قم، پیشینه انواع این وسائل، سیر تداوم و تحول آنها و برخى آداب و رسوم مرتبط با آنها در عصر قاجار بررسى شده است.
پرونده مقاله
یکی از مهمترین مراکز پزشکی در جهان اسلام، دارالشفای رَبع رشیدی بوده که می توان آن را بزرگترین مجموعه موقوفی، علمی، آموزشی و مذهبی ایران عصر ایلخانی (654-750) دانست. این دارالشفاء درواقع بیمارستان و مکانی برای پذیرش و درمان بیماران، آموزش پزشکی و تهیه مواد مختلف دارویی چکیده کامل
یکی از مهمترین مراکز پزشکی در جهان اسلام، دارالشفای رَبع رشیدی بوده که می توان آن را بزرگترین مجموعه موقوفی، علمی، آموزشی و مذهبی ایران عصر ایلخانی (654-750) دانست. این دارالشفاء درواقع بیمارستان و مکانی برای پذیرش و درمان بیماران، آموزش پزشکی و تهیه مواد مختلف دارویی بوده است. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی سازمان دارالشفای ربع رشیدی از جنبه هایی چون ساختار مدیریت، نظام مالی، وظایف و کارکردهای درمانی و آموزشی بررسی شده است. نتایج این بررسی نشان میدهد که دارالشفای ربع رشیدی با برخورداری از پشتوانه مالی مشخص و مستقل، بسیاری از کارکردهای بیمارستان های امروزین، مانند استفاده از روشهای آموزشی بالینی و نظری را بهصورت همزمان، متناسب با امکانات آن عصر دارا بوده است؛ نیز این دارالشفاء از طریق ایجاد ارتباط نزدیک با مجامع و مراکز علمیِ سرزمین های دیگر به ویژه هند و چین، در اقتباس و انتقال دستاوردهایِ علمی و پژوهشی اطبای آن نواحی به ایران مؤثر بوده است.
پرونده مقاله