فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - تاویل متن وحیانی از نگاه مفسران اسلامی با تکیه بر دیدگاه تفسیری علامه طباطبایی(ره)
  یداله ملکی
  تأویل از واژه هایی است که در علوم قرآن، تفسیر، حدیث، اصول فقه، کلام، فلسفه و عرفان به کار رفته است. از دیرباز این واژه بحث برانگیز و در چیستی و ماهیت آن، آرای گوناگونی از سوی اندیشمندان و مفسران ابراز شده است. مفسران، عارفان، متکلمان، باطن گرایان و حتی تجربه گرایان، هر چکیده کامل

  تأویل از واژه هایی است که در علوم قرآن، تفسیر، حدیث، اصول فقه، کلام، فلسفه و عرفان به کار رفته است. از دیرباز این واژه بحث برانگیز و در چیستی و ماهیت آن، آرای گوناگونی از سوی اندیشمندان و مفسران ابراز شده است. مفسران، عارفان، متکلمان، باطن گرایان و حتی تجربه گرایان، هر کدام به نحوی پرده از چهره این واژه بر داشته اند که نتیجه ی آن، برداشت های مختلف و بعضاً ناسازگار است. در این مقاله ضمن بررسی تفاوت تأویل با تفسیر و مروری بر تطور معانی این واژه، به بررسی تاویل در قرآن و دیدگاه نحله های فکری و هم چنین چند تن از مفسران بخصوص از دیدگاه علامه طباطبایی پرداخته شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - برهمنه‌ها، تفسیر قانونی وداها
  حجت اله جوانی فاطمه علیپور راحله شیری
  وداها متون مقدس دینی هندویی هستند که بر آنها تفاسیر مختلفی نگاشته شده است. یکی از این تفاسیر موسوم به برهمنه ها حاوی مطالب مختلف فراوان در خصوص شرح وداها است. نوشتار حاضر به بررسی کیفیت برهمنه ها با تأکید بر جنبه ی تفسیری آنها می پردازد و به تقسیم بندی برهمنه ها و انواع چکیده کامل

  وداها متون مقدس دینی هندویی هستند که بر آنها تفاسیر مختلفی نگاشته شده است. یکی از این تفاسیر موسوم به برهمنه ها حاوی مطالب مختلف فراوان در خصوص شرح وداها است. نوشتار حاضر به بررسی کیفیت برهمنه ها با تأکید بر جنبه ی تفسیری آنها می پردازد و به تقسیم بندی برهمنه ها و انواع آنها نیز اشاره می نماید. مضامین، آموزه ها و مؤلفه های اعتقادی و آئینی مطرح در برهمنه ها، که در واقع تفسیر قانونی وداها هستند، مورد بررسی قرار گرفته اند. مضامینی نظیر قربانی، تطهیر، مناسک آتش و جشن ها از جمله مفاهیم مورد بررسی هستند. به رابطه ی برهمنه ها با سایر متون تفسیری وداها نظیر اوپنیشدها نیز اشاره شده است. در حقیقت اهمیت برهمنه ها در این است که در عصر شکل گیری آئین هندو پدید آمده است و بر ایجاد هویت هندویی نقش بسزایی داشته است. نقشی که آن را می توان در قالب ظهور طبقات(کاست)، نظریه ی تناسخ، مفهوم کرمه و تأکید بر درمه مشاهده نمود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - تثلیث مسیحی در ترازوی داوری قرآنی
  محمود قیوم زاده
  از جمله مسائلی که در حوزه کلام مسیحیت و کلام اسلامی و با محوریت متون دینی این دو دین مورد توجه و کنکاش برهانی و استدلالات کلامی است، مسئله توحید می‌باشد که ابهامات موجود در اندیشه توحیدی مسیحیت با وجود بحث تثلیث به پیچیدگی و اهمیت بحث افزوده است. قرآن کریم قول به تثلیث چکیده کامل

  از جمله مسائلی که در حوزه کلام مسیحیت و کلام اسلامی و با محوریت متون دینی این دو دین مورد توجه و کنکاش برهانی و استدلالات کلامی است، مسئله توحید می‌باشد که ابهامات موجود در اندیشه توحیدی مسیحیت با وجود بحث تثلیث به پیچیدگی و اهمیت بحث افزوده است. قرآن کریم قول به تثلیث و تحریف در توحید که به مرور زمان از سوی مسیحیان شکل گرفته را با صراحت نفی و با نگرش انتقادی آن را باطل می داند. در آیاتی به ویژه از جنبه ی کلامی، ضمن خداشناسی توحیدی و مسیح شناسی، الهیات تثلیثی و اعتقاد به فرزند داشتن خدا، الوهیت، پسر و زاییده خدا بودن مسیح (ع) و این همانی الله و مسیح را به شدت و با نگرش انتقادی خود با دلائل عقلی و نقلی ابطال نموده و اثبات می کند که چنین اعتقادی کفر و شرک است. پژوهش حاضر بر اساس آیات قرآن، با ده دلیل، کفرآمیز بودن قول به تثلیث را با براهین عقلی و نقلی به اثبات رسانده و مشرک بودن قائلین به این قول را گوش رد نموده است. با این هدف که پیروان با انصاف و اهل منطق و استدلال مسیح (ع) در عصر حاضر خود را از آلوده بودن به شرک و تثلیث نجات دهند و صداقت خود را در پیروی از انجیل واقعی و غیر محرف و حضرت مسیح علیه السلام اثبات نمایند. روش این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از داده‌های مطالعاتی با محوریت کتب وحیانی اسلام، مسیحیت و تفسیرهای ارائه شده توسط علمای هر دو دین پس از مفهوم شناسی به بررسی آن پرداخته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - تحلیل معنا شناختی تعبیر قرآنی «أولوا الألباب»
  محمود میرزایی الحسینی فریبا مرادپور
  یکی از موضوعات مهم و مورد تأکید قرآن کریم عقلانیت یا خردورزی است. این کتاب آسمانی 267 مرتبه در آیات متعدد از ضرورت عقل وخرد سخن به میان آورده است. در این میان یکی از تعبیرهای قرآنی، تعبیر أولوا الألباب(خردمندان یا صاحبان خرد) می باشد. واژه ی لبّ به معنی خرد ناب و اصیل 1 چکیده کامل

  یکی از موضوعات مهم و مورد تأکید قرآن کریم عقلانیت یا خردورزی است. این کتاب آسمانی 267 مرتبه در آیات متعدد از ضرورت عقل وخرد سخن به میان آورده است. در این میان یکی از تعبیرهای قرآنی، تعبیر أولوا الألباب(خردمندان یا صاحبان خرد) می باشد. واژه ی لبّ به معنی خرد ناب و اصیل 16 مرتبه به صورت جمع (الألباب) به کار رفته است. این مقاله در صدد است ابتدا به بررسی معنای لغوی واصطلاحی لبّ و عقل و تفاوت معنایی این دو واژه بپردازد. پس از شرح این واژگان، حوزه ها یا محورهای معنایی خردورزی در قرآن کریم با تأکید بر تعبیرأولوا الألباب بررسی شده است. در این پژوهش براساس دیدگاه های مفسّران قرآن کریم و پژوهشگران علوم قرآنی به تحلیل معنایی تعبیر مذکور پرداخته شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - روش‌شناسی «وجوه القرآن» ابوالفضل تفلیسی
  علی نظری معصومه تراوش
  در قرآن کریم بسیاری از کلمات، تحت تأثیر بافت(سیاق) و همنشینی با واژگان دیگر، از معنای وضعی، لغوی و معجمی، عدول کرده، وجوه و معانی دیگری را ارائه می دهد. تا جایی که مدلولات آنها از معنای معجمی انحراف پیدا کرده و معانی جدیدی را با خود حمل می کند. لذا مقصود از وجوه دلالت ه چکیده کامل

  در قرآن کریم بسیاری از کلمات، تحت تأثیر بافت(سیاق) و همنشینی با واژگان دیگر، از معنای وضعی، لغوی و معجمی، عدول کرده، وجوه و معانی دیگری را ارائه می دهد. تا جایی که مدلولات آنها از معنای معجمی انحراف پیدا کرده و معانی جدیدی را با خود حمل می کند. لذا مقصود از وجوه دلالت ها و معانی متعددی است که برای یک کلمه در موقعیت های گوناگون و بافت های لفظی، موقعیتی، زمانی، فرهنگی، دینی و... بیان می گردد. در این راستا و برای ارائه ی فهم درست تر از کلمات و عبارات قرآن کریم، کتب و تفاسیر متعددی با عناوینی مانند وجوه القرآن و الاشباه و النظائر تالیف گردیده است. وجوه القرآن ابوالفضل حبیش بن ابراهیم تفلیسی(متوفای 558 ه.ق) از مهم ترین کتاب هایی است که در زمینه ی علم وجوه و نظایر به زبان فارسی نگارش شده است. این کتاب در حقیقت تکمیل یافته ی کتاب الاشباه و النظائر مقاتل بن سلیمان است. این تحقیق به روش تحلیل عقلانی محتوا و بر اساس داده های تاریخی به این نتایج دست یافت که تفلیسی در کتاب وجوه القرآن، معانی و وجوه واژگان قرآنی را بیشتر بر اساس موارد زیر بیان کرده است: 1- معنی لغوی و اولیه 2- معنای ثانوی (معنای استعاری و مشترک لفظی) 3 – وجوه و معانی دریافت شده با کمک بافت و سیاقی لفظی و موقعیتی چنانچه حمل سوء بر پی کردن، یوم الفتح بر روز رستاخیز، طاغوت برشیطان، با تکیه بر ویژگی های زبانی و روابط همنشینی واژگان و بافت لفظی و نیز حمل صدّ بر معنای خندیدن، اَحد بر زید بن حارثه بر اساس شأن و اسباب نزول و بافت موقعیتی از جمله ی دیگرنتایج حاصله از مطالعه ی مروری – محتوایی وجوه القرآن تفلیسی است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - فلسفۀ امکان اعجاز از دیدگاه علامه طباطبایی(ره) در فرهنگ اسلامی
  مسعود خوشناموند
  پدیده اعجاز یکی از مباحث مطرح در فرهنگ اسلامی است که همواره مورد بحث و بررسی اندیشمندان علوم قرآنی و به ویژه متکلّمان بوده است. واکاوی این موضوع از دیدگاه اندیشمندان اسلامی، خاصّه متفکّری چون علامه طباطبایی(ره) به سرانجام رسانندۀ بسیاری از بحث های تئوریک در زمینه شناخت چکیده کامل

  پدیده اعجاز یکی از مباحث مطرح در فرهنگ اسلامی است که همواره مورد بحث و بررسی اندیشمندان علوم قرآنی و به ویژه متکلّمان بوده است. واکاوی این موضوع از دیدگاه اندیشمندان اسلامی، خاصّه متفکّری چون علامه طباطبایی(ره) به سرانجام رسانندۀ بسیاری از بحث های تئوریک در زمینه شناخت اعجاز و حل و فصل کنندۀ آن هاست. با بازخوانی تأملات این متفکّر اسلامی بر فلسفۀ اعجاز، درمی یابیم که از نظر علامه اگر چه به لحاظ تاریخی، مقطع پیدایش این بحث مشخص نیست، امّا می دانیم که این بحث اولاً بسیار قدیمی و در حوزه ادیان مطرح شده است و ثانیاً مهم ترین سؤالات در این زمینه، باز به حوزه امکان اعجاز وابسته می باشد. این نکته، بحث مذکور را با قانون علیت نیز در ارتباط است. از دیدگاه علامه طباطبایی امکان اعجاز از نظر عقل، علم و قرآن، به عنوان منابع معرفتی، اثبات شده است، ولی چگونگی آن، همچنان با سؤالات فراوان همراه است. ایشان چگونگی اعجاز را از طریق علل نا شناخته ای برآورد می نمایند که دست عقل و دانش بشری، برای رسیدن به آن همیشه کوتاه است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - مفهوم نور در قرآن ، برهان و عرفان
  علی فتح الهی اکرم بغدادی
  در این نوشتار به بررسی جایگاه عنصر نور در قرآن، برهان و عرفان پرداخته ایم. این مقاله مشتمل بر سه بخش تقسیم است. ابتدا نور از دیدگاه قرآن و مفسرین مورد بررسی قرار می گیرد. در بخش دوم دیدگاه های فلاسفه در باره ی نور بیان می شود و در بخش سوم عنصر نور در آثار عرفای بزرگ برر چکیده کامل

  در این نوشتار به بررسی جایگاه عنصر نور در قرآن، برهان و عرفان پرداخته ایم. این مقاله مشتمل بر سه بخش تقسیم است. ابتدا نور از دیدگاه قرآن و مفسرین مورد بررسی قرار می گیرد. در بخش دوم دیدگاه های فلاسفه در باره ی نور بیان می شود و در بخش سوم عنصر نور در آثار عرفای بزرگ بررسی شده است. سرانجام به مقایسه این دیدگاه ها و وجوه اشتراک و افتراق آنها خواهیم پرداخت. در نخستین بخش، معانی و کاربردهای نور در آیات مختلف قرآن ذکر شده و پس از آن تئوری نور از دیدگاه امام صادق (ع) و سپس تفسیر آیه 35 نور در تفاسیری همچون البرهان فی تفسیر القرآن، الصافی، جوامع الجامع، المیزان و کشاف نقل شده است. بخش دوم شامل مقایسه دیدگاه های فلاسفه بزرگ اسلامی از جمله سهروردی، ابن سینا، ملاصدرا و امام محمد غزالی و تعاریف و دیدگاه های آنها در اقسام نور می باشد. بخش سوم به تبیین دیدگاه عرفای مشهوری چون ابن عربی، شبستری، عین القضات همدانی، قشیری و مولوی بلخی پیرامون نور اختصاص یافته است. نتیجه کار نشان می دهد که منظور از نور در آیه 35 سوره نور از باب مجاز و تشبیه نیست؛ بلکه واقعیت است و نور دارای مراتبی است که ذات باری تعالی کامل ترین مصداق نور می باشد و هر موجودی به وسیله او موجود می شود. پرونده مقاله