روش‌شناسی «وجوه القرآن» ابوالفضل تفلیسی
محورهای موضوعی : دو فصلنامه علمی تفسیر متون وحیانی
علی نظری
1
(استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان)
معصومه تراوش
2
(دانشجوی دکتری دانشگاه شهید چمران اهواز)
کلید واژه: وجوه قرآن, تفلیسی, معنی لغوی, بافت و سیاق,
چکیده مقاله :
در قرآن کریم بسیاری از کلمات، تحت تأثیر بافت(سیاق) و همنشینی با واژگان دیگر، از معنای وضعی، لغوی و معجمی، عدول کرده، وجوه و معانی دیگری را ارائه می دهد. تا جایی که مدلولات آنها از معنای معجمی انحراف پیدا کرده و معانی جدیدی را با خود حمل می کند. لذا مقصود از وجوه دلالت ها و معانی متعددی است که برای یک کلمه در موقعیت های گوناگون و بافت های لفظی، موقعیتی، زمانی، فرهنگی، دینی و... بیان می گردد. در این راستا و برای ارائه ی فهم درست تر از کلمات و عبارات قرآن کریم، کتب و تفاسیر متعددی با عناوینی مانند وجوه القرآن و الاشباه و النظائر تالیف گردیده است. وجوه القرآن ابوالفضل حبیش بن ابراهیم تفلیسی(متوفای 558 ه.ق) از مهم ترین کتاب هایی است که در زمینه ی علم وجوه و نظایر به زبان فارسی نگارش شده است. این کتاب در حقیقت تکمیل یافته ی کتاب الاشباه و النظائر مقاتل بن سلیمان است. این تحقیق به روش تحلیل عقلانی محتوا و بر اساس داده های تاریخی به این نتایج دست یافت که تفلیسی در کتاب وجوه القرآن، معانی و وجوه واژگان قرآنی را بیشتر بر اساس موارد زیر بیان کرده است: 1- معنی لغوی و اولیه 2- معنای ثانوی (معنای استعاری و مشترک لفظی) 3 – وجوه و معانی دریافت شده با کمک بافت و سیاقی لفظی و موقعیتی چنانچه حمل سوء بر پی کردن، یوم الفتح بر روز رستاخیز، طاغوت برشیطان، با تکیه بر ویژگی های زبانی و روابط همنشینی واژگان و بافت لفظی و نیز حمل صدّ بر معنای خندیدن، اَحد بر زید بن حارثه بر اساس شأن و اسباب نزول و بافت موقعیتی از جمله ی دیگرنتایج حاصله از مطالعه ی مروری – محتوایی وجوه القرآن تفلیسی است.
In the Holy Qur'an, many words, under the influence of (context) and companionship with other words, have departed from the meaning of the literal meaning and present other different meanings and implications so that they deviate from the literal meaning and carry new meanings. The meaning of “vojuh” is different implications for a word in different situations and different literal, cultural, and religious contexts. In this regard, for better understanding of the words and phrases of the Holy Quran, different books and interpretations have been compiled like Vojuhol Qoran, Alashbah, and Alnazaer. Vojuhol Qoran written by Teflisi (passed away at 558 AH) is one of the most important books in the field of science of Vojuh and similarity which has been written in Persian. This book is, in fact, the completed results of "Alashbah and Alnzayr" of MqatlBnSlyman. This study done by the rational analytic method and based on historical data, has found that Teflisi has stated the meanings and aspects of the Quranic words based on the following: 1. Literal and primary meaning 2. Secondary and metaphoric meaning 3. The received meanings by the help of verbal and situational context.Other results from the review-content study of the Vojuhol Qoran of Teflisi obtained from this study were relying on linguistic characteristics and the relationships based on juxtaposition of words such as the day of victory over the Resurrection day, Idolatrous over Saton, Ahad over Zeid bn Hares
_||_