-
حرية الوصول المقاله
1 - خوانش پیشران های موثر بر وضعیت آینده شکوفایی کلان شهر تهران
مرتضی محمدخانی زینب کرکه آبادی عباس ارغانچکیده امروزه شکوفایی شهری به یکی از موضوعهای مهم در حوزه توسعه شهری تبدیل شده است. در این راستا، این مقاله کوشیده است با روش تحلیل ساختاری، پیشرانهای موثر بر وضعیت آینده شکوفایی کلان شهر تهران را بازشناسی و خوشهبندی کند. دادههای نظری با روش اسنادی و دادههای تجربی ب أکثرچکیده امروزه شکوفایی شهری به یکی از موضوعهای مهم در حوزه توسعه شهری تبدیل شده است. در این راستا، این مقاله کوشیده است با روش تحلیل ساختاری، پیشرانهای موثر بر وضعیت آینده شکوفایی کلان شهر تهران را بازشناسی و خوشهبندی کند. دادههای نظری با روش اسنادی و دادههای تجربی با روش پیمایشی بر پایه تکنیک دلفی تهیه شده است. جامعه آماری 20 نفر از خبرگان و متخصصین شهری بر اساس نمونهگیری گلوله برفی میباشد. 49 پیشران اولیه در 6 دسته احصاء و شناسایی شده با روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرمافزار MICMAC پردازش شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد الگوی کلی پراکندگی پیشرانهای مورد مطالعه از نظر تحلیل اثرات متقابل، در مجموع بیانگر وضعیت یک سیستم محیطی ناپایدار است که در آن پیشرانهای شکوفایی شهری از نظر اثرگذاری و اثرپذیری، حالت پیچیده و بینابین دارد که تمرکز پیشرانها بیشتر در خوشه عوامل مستقل است. نرخ فقر، ضریب جینی، نرخ اشتغال، نرخ بیکاری، قابلیّت دسترسی به فضاهای باز عمومی، سرانه تفریحی، سرانة فضای سیز، رضایت از کیفیت خدمات درمانی-بهداشتی، رضایت از امنیت محیط فیزیکی، تعداد بیکاران جوان، نرخ اشتغال در بخش غیررسمی، سرانه فرهنگی، میزان تخریب و نوسازی بافتهای فرسوده، سرانة تولید پسماند، مشارکت مدنی به عنوان کلیدیترین پیشرانهای موثر بر روند آینده شکوفایی کلان شهر تهران انتخاب شدند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
2 - برنامهریزی راهبردی توسعه منطقهای با رویکرد شکوفایی شهری(مورد مطالعه: منطقه 5 شهر کرج)
طاهر پیرزادی هادی حسین خانیمقدمه و هدف پژوهش: امروزه شکوفایی شهری بهعنوان یکی از راهکارهای نیل به کیفیت زندگی بهتر، مشارکت، هم افزایی و یادگیری اجتماعی، پایداری زیست محیطی و از طرفی رشد اقتصادی و توسعه زیرساخت ها مطرح می باشد. هدف این پژوهش ارائه برنامه راهبردی- عملیاتی توسعه منطقه 5 کرج (منطقه أکثرمقدمه و هدف پژوهش: امروزه شکوفایی شهری بهعنوان یکی از راهکارهای نیل به کیفیت زندگی بهتر، مشارکت، هم افزایی و یادگیری اجتماعی، پایداری زیست محیطی و از طرفی رشد اقتصادی و توسعه زیرساخت ها مطرح می باشد. هدف این پژوهش ارائه برنامه راهبردی- عملیاتی توسعه منطقه 5 کرج (منطقه هدف برنامه ریزی) با رویکرد شکوفایی شهری است.روش انجام پژوهش: این تحقیق با روش ارزیابی- تجویزی و در دو گام انجام گرفته است. در گام نخست، به منظور ارزیابی و شناسایی منطقه هدف برنامه ریزی، داده های کمی بدست آمده از منابع مختلف (طرح تفصیلی مناطق، نقشه کاربری اراضی مناطق و بلوک های آماری شهر کرج)، با استفاده از محیط نرم افزار ArcGIS و EXCEL به 27 شاخص در قالب 5 بعدِ شکوفایی شهری تبدیل شده است. برای سطح بندی و رتبه بندی مناطق شهر کرج از مدل تصمیم گیری چند معیاره واسپاس (WASPAS) استفاده شده است. در ادامه، با استفاده از تکمیل پرسشنامه، مشاهده میدانی و مطالعه اسناد بالادستی به ارزیابی درونی منطقه با هدف برنامه ریزی راهبردی پرداخته شده است. در گام دوم (تجویز) و پس از مشخص شدن منطقه مسئله دار، با استفاده از تکنیک تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط راهبردها (AIDA[i]) سیاست ها و پروژه های پیشنهادی در جهت دست یابی به شکوفایی شهری در منطقه 5 کرج ارائه شده است.یافته های پژوهش: منطقه 5 شهر کرج (با امتیاز نهایی 235/0) از نظر ابعاد شکوفایی شهری در نامطلوب ترین وضعیت قرار دارد و به عنوان منطقه مسئله دار و هدف برنامه ریزی انتخاب شد. همچنین یافته های تکنیک (AIDA) نشان می دهد که از مهم ترین موانع عدم تحقق شکوفایی شهری در این منطقه به عدم مشارکت شهروندان و عدم پاسخگویی به آنها برمی گردد. افزایش مشارکت شهروندان و یادگیری اجتماعی در این منطقه کلید نائل آمدن به شکوفایی شهری است. برابری و مشارکت تنها یکی از ابعاد پنجگانه شکوفایی شهری است اما می توان گفت بدون آن نمی توان در چهار بعد دیگر نیز به توسعه رسید. در واقع اگر سرمایه اجتماعی و اعتماد مردم و همچنین مشارکت آن ها نباشد سایر اقدامات با موفقیت روبه رو نخواهند شد.نتایج پژوهش: نتیجه پژوهش حاکی از آن است که بعد زیست پذیری، برابری و مشارکت و بهره وری منطقه 5 شهر کرج نسبت به سایر ابعاد شرایط نامساعدتری دارند به همین دلیل بخش اعظم پروژههای راهبردی بر روی این ابعاد صورت گرفته که تحقق آنها مشارکت های مردمی را می طلبد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
3 - تحلیل و ارزیابی شاخصهای شکوفایی در محلات شهری (مطالعه موردی: شهرسقز)
شراره سعید پور صادق برزگر محمد رسولیشهر ها بهعنوان کانون تغییر و محلی که سیاستها در آن تحقق مییابند , پدیدار شدهاند . در این راستا سند نهایی کنفرانس توسعه پایدار ملل متحد با عنوان "آیندهای که ما میخواهیم" بیان داشته است؛ اگر شهرها بهخوبی برنامهریزی و توسعه داده شوند, میتوانند جوامع پایدار اقتصادی أکثرشهر ها بهعنوان کانون تغییر و محلی که سیاستها در آن تحقق مییابند , پدیدار شدهاند . در این راستا سند نهایی کنفرانس توسعه پایدار ملل متحد با عنوان "آیندهای که ما میخواهیم" بیان داشته است؛ اگر شهرها بهخوبی برنامهریزی و توسعه داده شوند, میتوانند جوامع پایدار اقتصادی , اجتماعی و زیستمحیطی را تحقق ببخشند. این سازمان برای تحقق نیک بختی شهرها الگویی به نام شهر شکوفا را معرفی کرد. این مقوله می تواند با تحلیل وضعیت موجود و اولویت بندی مداخلات برنامه ریزی، چشم انداز توسعه همهجانبه برای شهرها را ترسیم کند. در این پژوهش نیز که باهدف ارزیابی شاخص های شکوفایی شهری در سطح محلات شهر سقز انجام شده است ؛ شاخص های مؤثر در شکوفایی محلات شهر سقز را بااستفاده از نرمافزار MicMac شناسایی و سپس این عوامل کلیدی با استفاده از مدل کوپراس در سطح محلات 22گانه شهر سقز سطح بندی شدند و برای بیان بصری از GIS استفاده شده است. در این پژوهش بهمنظور ارزیابی شاخص های شکوفایی از 49 شاخص در پنج بعد استفادهشده است که بااستفاده از نرم افزار میک میک، 14شاخص کلیدی شناختهشدهاند. نتایج تحقیق نشان می دهد که با توجه به شاخص های شکوفایی محلات 22گانه شهر سقز ، محلات 16، 19، 4، 11، 10که در جنوب شرقی مرکز و غرب شهر واقعشدهاند از تأثیرگذاری کم و محلات 22، 21، 9، 2، 20،1 که در جنوب شرقی، مرکز وتا حدودی شمال شهر واقع شده، محلاتی بودهاند که می توانند در راستای تحقق شکوفایی وضعیت بهتری داشته باشند. می توان بیان کرد که بهبود فضایی و توزیع مناسب درآمدها، انسجام و مشارکت بیشتر، امکان دسترسی محلات با تاثیرگذاری کم به پارک ها و خدمات آموزشی و توزیع بهتر شاخص ها به ویژه شاخص های بهره وری و کیفیت زندگی در سطح این محلات از مهم ترین پیشنهادهای ارائهشده می باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
4 - سناریوهای شکوفایی کلانشهر تهران با رویکرد سیاستگذاری
مرتضی محمدخانی زینب کرکه آبادی عباس ارغانچکیده سیاستگذاری شکوفایی شهری یک مسئله مهم در زمینه توسعه و برنامهریزی شهری است. این مسئله به حل و فصل کردن چگونگی ایجاد شهرها و جوامع با شکوفایی، بهبود کیفیت زندگی شهروندان و تأمین نیازهای فعلی و آینده اشاره دارد. در این راستا، پژوهش حاضر بهمنظور تدوین سناریوهای شکو أکثرچکیده سیاستگذاری شکوفایی شهری یک مسئله مهم در زمینه توسعه و برنامهریزی شهری است. این مسئله به حل و فصل کردن چگونگی ایجاد شهرها و جوامع با شکوفایی، بهبود کیفیت زندگی شهروندان و تأمین نیازهای فعلی و آینده اشاره دارد. در این راستا، پژوهش حاضر بهمنظور تدوین سناریوهای شکوفایی کلانشهر تهران براساس اصول آیندهپژوهی انجام شده است. این پژوهش ازلحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر رویکرد آیندهپژوهی است. جامعه آماری 20 نفر از خبرگان و متخصصین شهری بر اساس نمونهگیری گلوله برفی بود. 49 پیشران اولیه در 6 دسته احصاء و شناسایی شده با روشهای تحلیل اثرات متقابل ساختاری و سناریونویسی در نرمافزارهای MICMAC و Senario Wizard پردازش شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد سناریوی طلایی یا شکوفایی بالای کلانشهر تهران زمانی که وضعیت عوامل کیفیت زندگی با روند رو به رشد و ارتقا مواجه بوده و وضعیت عوامل انسجام و برابری اجتماعی در راستای شکوفایی کلانشهر تهران باشند، به وقوع خواهد پیوست. در واقع در این سناریوها عوامل کلیدی بیشتر از حالت بحرانی دارای حالت مطلوب میباشند. این گروه از سناریوها از بین 21 سناریوی باور کردنی فقط سناریو اول را شامل می شود و با 100 درصد مطلوبیت نسبت به شرایط دیگر (ایستا و بحرانی) غالب میباشد که یک حالت مثبت و امیدوارکنندهای را پیش روی شکوفایی شهری کلانشهر تهران نشان میدهند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
5 - Ranking of urban areas based on quality of life indicators associated with Urban Prosperity Case study: Tabriz city
Mohsen Ahadnejhad Reveshty Safiye HazeriAbstract In 2013, UN-HABITAT provided the City Prosperity Index (CPI) to evaluate policies and guide urban decision-makers. Quality of life is one of the five dimensions of urban prosperity, which is one of the newest theories in the field of urban planning. The concept أکثرAbstract In 2013, UN-HABITAT provided the City Prosperity Index (CPI) to evaluate policies and guide urban decision-makers. Quality of life is one of the five dimensions of urban prosperity, which is one of the newest theories in the field of urban planning. The concept of urban quality of life has been invigorated in the wake of social welfare and social justice schools. In Iran, from the past, there have been several discussions and attempts to improve the urban quality of life. This paper identifies the indicators and factors affecting urban prosperity in the dimension of quality of life in Tabriz and then the urban areas of Tabriz based on Indicators of the quality of life associated with urban prosperity are ranked using the PROMETHEE model. The Consolidated Approach of AHP and PROMETHEE have been used for this purpose. GIS has been used to prepare the relevant maps, the AHP method has been used to weighing quality of life indicators associated with urban prosperity and, finally, the PROMETHEE model has been used to ranking quality of life in urban areas. The results of the study show that areas 2-3, 2-2 and 3-3 have high quality of life. And areas 7-6, 7-3, and 7-5 are in the last three places in terms of quality of life indicators associated with urban prosperity. It can be said that the findings from the research and ranking the PROMETHEE model are consistent with what is true in the city. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
6 - بررسی و ارزیابی اثرات شکوفایی شهری بر زیستپذیری شهری (مطالعه موردی: شهر سراوان)
عبدالسلام سپاهیان مریم کریمیان بستانی زهرا سرابندی سیما فیروزی رادهر شهر در راستای نیل به شکوفایی، دستخوش فراز و نشیبهایی میشود؛ گاهی بروز عواملی به شکوفایی آن کمک میکند و در مواقعی نیز برخی مشکلات، این شکوفایی را در معرض خطر قرار میدهد. درک روشن و استفاده از این عوامل در برنامهریزی و اصلاح سیاستها و حمایت از برخی ساختارها و مکا أکثرهر شهر در راستای نیل به شکوفایی، دستخوش فراز و نشیبهایی میشود؛ گاهی بروز عواملی به شکوفایی آن کمک میکند و در مواقعی نیز برخی مشکلات، این شکوفایی را در معرض خطر قرار میدهد. درک روشن و استفاده از این عوامل در برنامهریزی و اصلاح سیاستها و حمایت از برخی ساختارها و مکانیسمهای تأثیرگذار بر شکوفایی اهمیت زیادی دارد؛ به همین دلیل، شناخت عوامل تشویقکننده و بازدارنده شکوفایی در هر شهر ضروری است. هدف از تدوین این پژوهش، بررسی و ارزیابی اثرات شکوفایی شهری بر زیستپذیری شهری در شهر سراوان بوده است. این پژوهش بر اساس هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت و روش، جزء پژوهشهای توصیفی-تحلیلی است. گردآوری دادهها از طریق منابع کتابخانهای و پیمایشی انجام شده است. ابزار اصلی تحقیق، پرسشنامه است. حجم جامعه آماری، 60014 نفر و حجم نمونه براساس فرمول کوکران 384 نفر تعیین شد. نتایج حاصل از آزمون T تک نمونهای نشان میدهد شهر سراوان از نظر وضعیت شاخصهای شکوفایی شهری در وضعیت مناسبی قرار ندارد. شاخص کیفیت زندگی با مقدار بتای 0/314 بیشترین و شاخص توانایی تولید با ضریب بتای 0/126 کمترین تاثیر را بر زیستپذیری شهر سراوان داشته است. شاخص زیرساختها با ضریب بتای 0/254، شاخص برابری و عدالت اجتماعی با ضریب بتای 0/212 و شاخص پایداری زیستمحیطی با ضریب بتای 158/0 به ترتیب در رتبههای دوم تا چهارم تاثیرگذارترین شاخصهای شکوفایی شهری بر زیستپذیری شهر سراوان قرار دارند. همچنین، در میان شاخصهای شکوفایی شهری در شهر سراوان، شاخص زیرساختها با میانگین 3/235 بالاترین میانگین و شاخص پایداری زیستمحیطی با میانگین 2/277 کمترین میانگین را به خود اختصاص داده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
7 - سنجش وضعیت مولفه های شکوفایی شهری (مطالعه موردی: کلانشهر تبریز)
صفیه حاضری محسن احدنژاد روشتی ابوالفضل مشکینی عیسی پیریچکیده مقدمه: امروزه به دنبال گسترش شهرنشینی و رشد فزایندهی جمعیت، توسعه شهرها با مشکلات متعدی مواجه میباشد. از اینرو برای پاسخگویی به مشکلات توسعه شهری و در نهایت رسیدن به توسعه پایدار رویکردهای متعددی ارائه شدهاند. در این راستا رویکرد شکوفایی برای رسیدن به توسعه أکثرچکیده مقدمه: امروزه به دنبال گسترش شهرنشینی و رشد فزایندهی جمعیت، توسعه شهرها با مشکلات متعدی مواجه میباشد. از اینرو برای پاسخگویی به مشکلات توسعه شهری و در نهایت رسیدن به توسعه پایدار رویکردهای متعددی ارائه شدهاند. در این راستا رویکرد شکوفایی برای رسیدن به توسعه متعادل و متوازن و پایداری در شهرها مطرح شده است. هدف پژوهش : مقاله حاضر درصدد اولویّتبندی نواحی شهری تبریز به لحاظ ابعاد پنجگانه شکوفایی شهری میباشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و به لحاظ هدف کاربردی میباشد. روششناسی تحقیق: برای نیل به هدف تحقیق، ابتدا، عوامل دخیل در شکوفایی کلانشهر تبریز، در قالب ابعاد پنجگانه شکوفایی شامل بهرهوری، توسعهزیرساخت، کیفیتزندگی، برابری و پایداری محیطزیست، استخراج شدهاند و ارتباط آنها توسط نرمافزار MICMAC به صورت ساختاری بررسی و پانزده عامل کلیدی استخراج شدهاند. در این مرحله اطلاعات مکانی عوامل کلیدی از نقشههای شهری و اطلاعات غیرمکانی نیز از دادههای سرشماری نفوس و مسکن استخراج میشوند. و با تلفیق سیستمهای اطلاعات جغرافیایی و سیستمهای پشتیبان تصمیمگیری اطلاعات بدست آمده تجزیه و تحلیل شده و نهایتاً نواحی شهری به لحاظ عوامل پیشران شکوفایی با مدلOreste رتبهبندی گردید. قلمروجغرافیایی: محدوده مورد شهر تبریز میباشد. که در شمال غربی ایران واقع شده و مرکز استان آذربایجانشرقی است.یافته ها و بحث: در بررسی و مقایسه نواحی 38گانه تبریز بر مبنای شرایط موجود پانزده عامل کلیدی شکوفایی مشخص گردید که هسته مرکزی شهر و بازار، شهرک باغمیشه و رشدیه، بخشهایی از شهرک ارم و رضوانشهر، یاغچیان، گلشهر، پرواز، ولیعصر جنوبی، زعفرانیه و ائلگلی به لحاظ شکوفایی در رده بسیار بالا قرار دارند. این نواحی 43/25 درصد از جمعیت و 16/22 درصد از مساحت تبریز را به خود اختصاص دادهاند. همچنین مطالعات نشان داد که محلات کرکج، کوی ایرادک، ملازینال، ایدهلو، سیلاب قوشخانه، رسالت، جلالیه، رازی، خلیلآباد، ارم و فرودگاه جزء نواحی با شکوفایی بسیار ضعیف میباشند. این نواحی یا جزء نواحی صنعتی بوده و یا بافت آشفته و متراکم حاصل از توسعههای شتابان غیرقانونی و فاقد برنامه در دهههای اخیر میباشند و 82/18 درصد از جمعیت و 48/31 درصد از مساحت تبریز را به خود اختصاص دادهاند. نتایج: نتایج حاصل نشان میدهد که نواحی 8-1، 2-2، 1-5، رتبههای اول تا سوم را به لحاظ شکوفایی دارا میباشند. و نواحی 1-10، 6-5 و 2-10 به ترتیب سه رتبه آخر را در شکوفایی شهری در بین نواحی 38 گانه تبریز به خود اختصاص دادهاند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
8 - واکاوی مؤلفههای شکوفایی شهری در ایجاد رضایتمندی سکونتی با رویکرد آیندهپژوهی (مطالعه موردی: شهر رشت)
سعید زنگنه شهرکی نوشا همقدمدر دهههای اخیر بررسی رضایتمندی سکونتی ساکنین از مهمترین موضوعات پژوهشی در رشتههای مختلف محسوب شدهاست. در این راستا آگاهی از رضایتمندی سکونتی در چهارچوب شکوفایی شهری نیازمند ارائه تحلیلی ساختاری از آن در آینده است، تا به وسیله آن بتوان رضایتمندی سکونتی در شهر را افزا أکثردر دهههای اخیر بررسی رضایتمندی سکونتی ساکنین از مهمترین موضوعات پژوهشی در رشتههای مختلف محسوب شدهاست. در این راستا آگاهی از رضایتمندی سکونتی در چهارچوب شکوفایی شهری نیازمند ارائه تحلیلی ساختاری از آن در آینده است، تا به وسیله آن بتوان رضایتمندی سکونتی در شهر را افزایش داد. پژوهش حاضر کاربردی و به لحاظ روش انجام توصیفی- تحلیلی بوده که در راستای مبانی علم آینده پژوهی با رویکرد اکتشافی و تحلیلی به وضعیت رضایتمندی سکونتی در چارچوب شکوفایی شهری در شهر رشت پرداختهاست. در این راستا نیز گردآوری دادهها در بخش نظری به روش اسنادی و در بخش عملی نیز با نظر خبرگان و متخصصان شهر رشت در زمینه تحقیق با استفاده از تکنیک دلفی و با بهرهگیری از تکنیک تحلیل اثرات متقاطع که یکی از روشهای متداول و مورد پذیرش آیندهپژوهی میباشد، صورت پذیرفته است. همچنین با استفاده از نرمافزار میکمک و سناریو ویزارد به تحلیل رضایتمندی سکونتی در چارچوب شکوفایی شهری در شهر رشت پرداخته است. ابتدا 30 عامل به عنوان عوامل مؤثر در رضایتمندی سکونتی شهر رشت در چهارچوب شکوفایی شهری شناسایی و از نرم افزار میک مک برای تجزیه و تحلیل دادهها استفاده شده است. در نهایت 12 عامل کلیدی شناسایی شد و تعداد 28 وضعیت احتمالی برای عوامل کلیدی در نظر گرفته شد. مسولیتپذیری مسئولین و مردم، تولید شهر به ازای هر نفر و دسترسی به خدمات عمومی بیشترین ارزش سازگاری را بین عوامل کلیدی در بهبود وضعیت رضایتمندی سکونتی شهر رشت در چهارچوب شکوفایی شهری دارند. تفاصيل المقالة