فهرس المقالات Amir khosrow

• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  1 - مقایسه تطبیقی لیلی و مجنون نظامی، و مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی
  محمد مرادی احمدرضا کیخافرزانه
  در این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی لیلی و مجنون نظامی و مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی می‌پردازیم. مشخص است که تفاوت زمانی و مکانی، تأثیرات غیر قابل انکاری بر یک اثر تقلیدی گذاشته است؛ بنابراین مجنون و لیلی دهلوی، اگرچه همان لیلی و مجنون نظامی است؛ همچنان اثری مت أکثر

  در این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی لیلی و مجنون نظامی و مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی می‌پردازیم. مشخص است که تفاوت زمانی و مکانی، تأثیرات غیر قابل انکاری بر یک اثر تقلیدی گذاشته است؛ بنابراین مجنون و لیلی دهلوی، اگرچه همان لیلی و مجنون نظامی است؛ همچنان اثری متفاوت به لحاظ مؤلفه‌های فرهنگی و اجتماعی است که سختگیری ها و تعصب‌های خاص قرن پنجم در جامعه سنتی ایران را ندارد. اگرچه ساختار دو اثر، از نظر شروع و پایان داستان، شخصیت‌ها و کلیات داستان مشابه است؛ اما اثر امیرخسرو دهلوی، در پردازش شخصیت لیلی، به معشوق فرصت بیش‌تری برای بیان دلداگی داده است؛ لیلی در کنار زنان از احساسات خود و دلتنگی سخن می‌گوید. اشتراک فکری دو شاعر، مبانی فرهنگی اسلامی است و همچنین توجه ویژه به شرایط فرهنگی اعراب و بالتبع سختگیری‌های خاصی که مبنای رفتاری زنان و مردان در روابط اجتماعی است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  2 - بررسی تطبیقی مضامین منظومه غنایی «هشت بهشت» امیرخسرو دهلوی و «جواهر الأسمار» الثغری
  آسیه ذبیح نیا عمران
  امیرخسرو دهلوی(651- 725ش) از عارفان نامدار پارسی‌گوی هندوستان، در نیمه دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. او در مثنوی سرایی تابع نظامی گنجوی است. یکی از مثنوی‌های امیرخسرو که به تقلید از هفت پیکر نظامی سروده منظومه هشت بهشت است. او در تدوین حکایات هشت بهشت به کتاب أکثر

  امیرخسرو دهلوی(651- 725ش) از عارفان نامدار پارسی‌گوی هندوستان، در نیمه دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. او در مثنوی سرایی تابع نظامی گنجوی است. یکی از مثنوی‌های امیرخسرو که به تقلید از هفت پیکر نظامی سروده منظومه هشت بهشت است. او در تدوین حکایات هشت بهشت به کتاب جواهر الأسمار عماد بن محمد الثغری نظر داشته است. امیرخسرو چند حکایت هشت بهشت را از کتاب جواهر الأسمار عیناً نقل کرده و حتی در بخش‌های زیادی از متن هشت بهشت، عبارات و جملات این اثر را وام گرفته و اقتباس کرده است. کتاب جواهر الأسمار مشتمل بر یکصد حکایت است که طی پنجاه و دو شب از زبان طوطی بازگو می شود تا زن جوان بازرگانی را از خیانت به شوهر باز دارد. اکثر حکایات و افسانه های جواهر الأسمار و هشت بهشت بر مکر زنان استوار است. بخشی از درونمایه حکایات هر دو اثر پیمان‌شکنی زنان و تظاهر آنان به ستر و صلاح است. با توجه به اینکه کتاب جواهر الأسمار یکی از مهم ترین الگوهای کار امیرخسرو در هشت بهشت بوده و اینکه هر دو اثر در هند تدوین شده اند وجوه مشترک بسیاری با هم دارند. مقاله حاضر می کوشد به بررسی مضامین مشترک هر دو اثر غنایی بپردازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  3 - بررسی تمثیل و کارکرد آن در مثنوی نه ‌سپهر امیرخسرو دهلوی
  فرزانه کریمی
  تمثیل یکی از پرکاربردترین عناصر خیال است که اگرچه بیشترین بروز آن در سبک هندی دیده می شود، شاعران آغازین دوره‌های شعر فارسی نیز از آن بهره جسته‌اند. با توجه به اهمیت تمثیل و کارکردهای مختلف آن در یک اثر ادبی، بررسی آثار هر شاعر از این دیدگاه ضروری است. این پژوهش درپی پا أکثر

  تمثیل یکی از پرکاربردترین عناصر خیال است که اگرچه بیشترین بروز آن در سبک هندی دیده می شود، شاعران آغازین دوره‌های شعر فارسی نیز از آن بهره جسته‌اند. با توجه به اهمیت تمثیل و کارکردهای مختلف آن در یک اثر ادبی، بررسی آثار هر شاعر از این دیدگاه ضروری است. این پژوهش درپی پاسخ به این پرسش است که: کارکرد تمثیل در مثنوی نه‌‌ سپهر امیر‌خسرو دهلوی چگونه است؟ هدف این پژوهش بررسی مثنوی نه‌ سپهر او به عنوان اثری خلاقانه و کمترشناخته شده از دیدگاه تمثیل است تا از این رهگذر اثر درخشان امیرخسرو که خود گنجینه ای از تمثیل‌های برگرفته از سه فرهنگ اسلامی-ایرانی و هندی مجموعه ای از ترکیبات تازه و نیز دائرةالمعارفی از اصطلاحات، مفردات و ترکیبات موسیقی است وهنوز نسخه چاپی و تصحیح شده‌ای از آن موجود نیست، مورد عنایت بیشتری قرار بگیرد، بنابراین مطالعه دقیق این اثر و بررسی کارکرد تمثیل در آن ضرورت دارد. روش این پژوهش کتابخانه ای و شیوه آن تحلیلی-توصیفی می باشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  4 - حاکمیّت نظام عرفانی در منظومۀ مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی
  محمّد امین احسانی اصطهباناتی
  وجود نابغۀ چیره‌دست و جامع الاطرافی چون امیر خسرو دهلوی، برای گسترش زبان و فرهنگ پارسی در سرزمین هند، موهبتی ارزشمند بوده است. او با استعداد سرشار خود، بسیاری از توان‌مندی‌های فرهنگ و هنر ایرانی را به نمایش گذاشت. زبان، موسیقی و شعر زبده، توانایی‌های فرهنگی هر ملّتی است أکثر

  وجود نابغۀ چیره‌دست و جامع الاطرافی چون امیر خسرو دهلوی، برای گسترش زبان و فرهنگ پارسی در سرزمین هند، موهبتی ارزشمند بوده است. او با استعداد سرشار خود، بسیاری از توان‌مندی‌های فرهنگ و هنر ایرانی را به نمایش گذاشت. زبان، موسیقی و شعر زبده، توانایی‌های فرهنگی هر ملّتی است و امیر خسرو توانست در این راستا، قسمت چشمگیری از استعداد فرهنگی و هویّت ملّی ایرانی را به شیواترین زبان، برای مشتاقان در دیار هند بازگو کند. مجنون و لیلی از جمله آثار داستانی منظوم در ادب فارسی است که امیر خسرو دهلوی، شاعر قرن هفتم هجری، آن را به تقلید از لیلی و مجنون نظامی سروده است. در این پژوهش، چگونگی عرفان در مجنون و لیلی امیر خسرو دهلوی بررسی شد و به این سؤالات پاسخ داده‌ایم که حضور الفاظ صوفیانه و عرفانی در مجنون و لیلی، هر چند به صورت غیر تناوبی و نامکرّر، امّا برخوردار از اندیشه‌های عرفانی امیر خسرو می‌باشد. لذا، ابتدا عناصر عرفانی مجنون و لیلی، استخراج و پس از بررسی و دسته‌بندی آنها، با سایر اصطلاحات کتب عرفانی به صورت اجمالی مورد مقایسه و بررسی قرار گرفت. پس از انجام پژوهش، این نتیجه به دست آمد که مجنون و لیلی امیر خسرو دهلوی، به رغم آنکه منظومه‌ای غنایی و عاشقانه است؛ از اصطلاحات عرفانی خالی نیست. فقر، توکّل، عشق، شوق و مباحث مربوط به وحدت وجود، در لا به لای داستان عاشقانه و غنایی مجنون و لیلی امیر خسرو نمود دارد و توجّه وی به عناصر عرفان، حاصل پرورش یافتن امیر خسرو در مکتب چشتیّه و آشنایی وی با عرفان اسلامی از طریق استادش نظامّ‌الدّین اولیا بوده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  5 - بررسی رویکرد عرفانی امیرخسرو دهلوی در منظومه دولرانی و خضرخان براساس دیدگاه هوش معنوی رابرت ایمونز
  مریم کارگر ماندانا منگلی آسیه ذبیح نیا عمران
  رابرت. ا. ایمونز (Robert A. Emmons) برای اولین بار در سال 1996 به بُعد معنوی هوش انسان اشاره کرد. او هوش‌ معنوی را مجموعه‌ای از توانایی‌ها برای بهره‌گیری از منابع دینی و معنوی و تجربیّات عرفانی عنوان کرد. امیر خسرو دهلوی از عارفان و شاعران مشهور پارسی‌گوی هندوستان، در ن أکثر

  رابرت. ا. ایمونز (Robert A. Emmons) برای اولین بار در سال 1996 به بُعد معنوی هوش انسان اشاره کرد. او هوش‌ معنوی را مجموعه‌ای از توانایی‌ها برای بهره‌گیری از منابع دینی و معنوی و تجربیّات عرفانی عنوان کرد. امیر خسرو دهلوی از عارفان و شاعران مشهور پارسی‌گوی هندوستان، در نیمۀ دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. او مرید نظام اولیا (متوفی ۷۲۵ ه.ق) بود و تربیتی که از او یافت در حوزۀ تصوف به او مقام و مرتبه‌ ویژه‌ای بخشید. منظومه غنایی دولرانی و خضرخان امیرخسرو با رویکر عرفانی تدوین شده است و آموزه‌های حکمی و عرفانی در اشعار او کاملا آشکار است. مقاله حاضر می‌کوشد تا به این سؤال پاسخ دهد که مهم‌ترین شاخصۀ هوش معنوی در دیدگاه عرفانی امیرخسرو دهلوی در منظومه دولرانی و خضرخان براساس نظریه هوش معنوی ایمونز کدام است؟ براساس دستاورد تحقیق، امیرخسرو در منظومه دولرانی و خضرخان عرفان و هوش‌معنوی را ترکیب کرده است. توجه به مهربانی، سخاوت، عزت نفس، همدلی، نوع دوستی، عشق، ایثار، مدارا و تساهل و تسامح از ویژگی‌های مشترکی است که به عنوان مؤلفه‌های بارز هوش معنوی در ادبیات عرفانی و اندیشه‌ امیرخسرو مطرح شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  6 - بررسی اصطلاحات عرفانی در خمسه‌ امیرخسرو دهلوی
  نورماه جمعه پور جواد کبوتری محمد شفیعی
  آمیختگی عرفان به ادبیات فارسی باعث غنای هرچه بیشتر زبان و ادبیات فارسی شده، استفاده وافر شاعران عارف و عارفان شاعر از این موضوعات و مفاهیم عرفانی توانسته است راهگشای جویندگان این مسیر و باعث حفظ و نگهداری این سرمایه‌های گران بها شود. شناخت صحیح و معرّفی شاعران و اندیشه أکثر

  آمیختگی عرفان به ادبیات فارسی باعث غنای هرچه بیشتر زبان و ادبیات فارسی شده، استفاده وافر شاعران عارف و عارفان شاعر از این موضوعات و مفاهیم عرفانی توانسته است راهگشای جویندگان این مسیر و باعث حفظ و نگهداری این سرمایه‌های گران بها شود. شناخت صحیح و معرّفی شاعران و اندیشه‌های آنان با توجّه به آثاری که از خود بر جای می گذارند انجام می شود. امیرخسرو دهلوی مشهور به سعدی هند و طوطی هندوستان از شاعران و عارفان فارسی زبان دهلی است و از شاعران پرکار ادبیات فارسی در داخل و در شاخة برون مرزی(به خصوص شبه قاره) به حساب می آید. او اشعار و مثنوی‌های فراوانی از خود به یادگار گذاشته است. اما خمسة این شاعر توانا با توجه به زبردستی شاعر و اینکه از نظر محققان بهترین نظیره پرداز نظامی می باشد، شایستة بررسی و تحقیق است. از آنجا که امیرخسرو در سایة نظام الدین اولیا از بزرگان مشایخ چشتیه مشرب عرفانی خود را طی کرده است، و از بهترین مریدان شیخ خود بود، آراء و افکار و دیدگاه‌های عرفانی او می تواند در شناساندن بهتر عرفان عملی راهگشا باشد. در این مقاله سعی شد اصطلاحات و مطالب عرفانی که بیشتر مورد توجه امیرخسرو دهلوی واقع شده اند مورد بررسی قرار گیرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  7 - بازتاب اندیشه‌های عرفانی طریقت چشتیّه در مثنوی‌های امیرخسرو دهلوی
  سیدطالب جلالی عباس خیر آبادی حمیدرضا سلیمانیان محمود فیروزی مقدم
  چشتیّه طریقتی صوفیانه و تأثیرگذار در هندوستان است. این طریقت جایگاه خود را به عنوان یک سیستم عرفانی برجسته تثبیت کرده است. امیرخسرو دهلوی شاعر مطرح هندوستان متأثّر از آموزه های این طریقت به آفرینش آثار ادبی خویش پرداخته، با بهره گیری از معارف صوفیانۀ طریقت چشتیّه، دیدگا أکثر

  چشتیّه طریقتی صوفیانه و تأثیرگذار در هندوستان است. این طریقت جایگاه خود را به عنوان یک سیستم عرفانی برجسته تثبیت کرده است. امیرخسرو دهلوی شاعر مطرح هندوستان متأثّر از آموزه های این طریقت به آفرینش آثار ادبی خویش پرداخته، با بهره گیری از معارف صوفیانۀ طریقت چشتیّه، دیدگاه های عرفانی خویش را تبیین نموده است. این پژوهش با رویکرد توصیفی در پی آن است تا جنبه های عرفانی مثنوی های داستانی امیرخسرو را مورد بررسی قراردهد. آن چه مسلّم است، محوری ترین آموزه های فرقۀ چشتیّه که در آثار این شاعر نمودیافته است، عبارتند از: توحید، تجلّی، وحدت وجود، مشیّت و عنایت الهی، عشق و ازلی بودن آن، سریان عشق در جهان هستی، عشق مجازی، شفقت، سماع، پیر، ترک تعلّقات، رباضت و تجرید، که از این میان توحید، وحدت وجود، شفقت، مشیّت و ارادۀ، الهی، شوق و نمونه هایی از این دست بررسی شده است که نتایج حاصل از این بررسی حاکی از این حقیقت است که اصول صوفیانۀ طریقت چشتیّه در آثار امیرخسرو دهلوی تأثیر مستقیم داشته و تعبیرات و اصطلاحات این فرقه در راستای تعلیم و ترویج این طریقت به کارگرفته شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  8 - نوآوری‌های ادبی و بلاغی در منظومۀ عاشقانۀ «دول‌رانی و خضرخان» امیرخسرو دهلوی
  مریم کارگر ماندانا منگلی آسیه ذبیح نیا عمران
  امیر خسرو دهلوی از عارفان و شاعران مشهور پارسی‌گوی هندوستان، در نیمۀ دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. او مرید نظام اولیا (متوفی ۷۲۵ ه.ق) بود و تربیتی که از او یافت، در حوزۀ تصوف به او مقام و مرتبه‌ ویژه‌ای بخشید. منظومۀ عاشقانۀ ‌دُوَل‌رانی و ‌خَضِر‌خان در قالب مث أکثر

  امیر خسرو دهلوی از عارفان و شاعران مشهور پارسی‌گوی هندوستان، در نیمۀ دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. او مرید نظام اولیا (متوفی ۷۲۵ ه.ق) بود و تربیتی که از او یافت، در حوزۀ تصوف به او مقام و مرتبه‌ ویژه‌ای بخشید. منظومۀ عاشقانۀ ‌دُوَل‌رانی و ‌خَضِر‌خان در قالب مثنوی و به بحرهزج مثمن مقصور یا محذوف در 4519 بیت سروده شد. موضوع این مثنوی عاشقانه، در حکایت واقعی عشق خضر‌خان، پسر علاء‌الدیّن‌ محمّد‌شاه‌خلجی با دیول‌دی دختر راجه‌گجرات است. مقالۀ حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش اصلی پاسخ می‌دهد که با وجود تقلیدی بودن منظومۀ غنایی دولرانی و خضرخان از خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی گنجوی، برجسته‌ترین ابداعات و نوآوری‌های امیرخسرو در این اثر غنایی کدام است؟ براساس دستاورد تحقیق مهم‌ترین ابداعات امیرخسرو در این منظومۀ عاشقانه، کاربرد استعارات نو و تشبیهات تازه، هنجارشکنی در به‌کارگیری التزام بی‌بدیل، ده‌نامه نویسی عاشقانه و اجرای طرحواره قالب قصیده و غزل در قالب مثنوی دولرانی و خضرخان است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  9 - ویژگی های سبکی در مثنوی دولرانی و خضرخان امیرخسرو
  مریم کارگر ماندانا منگلی
  10.30495/noskheh.2023.704298
  امیرخسرو دهلوی از عارفان و شاعران مشهور پارسی‌گوی هندوستان، در نیمۀ دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. او مرید نظام اولیا (متوفی ۷۲۵ ه.ق) بود و تربیتی که از او یافت، در حوزۀ تصوف به او مقام و مرتبه‌ ویژه‌ای بخشید. منظومۀ غنایی، ادبی و تاریخی ‌دَوَل‌رانی‌خَضِر‌خان ا أکثر

  امیرخسرو دهلوی از عارفان و شاعران مشهور پارسی‌گوی هندوستان، در نیمۀ دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. او مرید نظام اولیا (متوفی ۷۲۵ ه.ق) بود و تربیتی که از او یافت، در حوزۀ تصوف به او مقام و مرتبه‌ ویژه‌ای بخشید. منظومۀ غنایی، ادبی و تاریخی ‌دَوَل‌رانی‌خَضِر‌خان از مثنوی های اوست که مشتمل بر 4519 بیت است. این مثنوی به بحرهزج مثمن مقصور یا محذوف در داستان واقعی عشق خضر‌خان، پسر علاء‌الدیّن‌محمّد‌شاه‌خلجی با دیول‌دی دختر راجه‌گجرات است. منظومه غنایی دولرانی و خضرخان امیرخسرو با رویکرد عرفانی تدوین شده است و آموزه‌های حکمی و عرفانی در اشعار او کاملا آشکار است. اشعار وی عمدتاً عاشقانه است؛ اما به دلیل تأثیر افکار پیشینیان در حوزۀ به کارگیری اصطلاحات عرفانی، برخی از ابیات وی می تواند قابل حمل بر مضامین عارفانه و به نوعی بازتاب مسایل اجتماعی روزگار شاعر باشد. امیرخسرو در اشعارش از انواع صنایع بدیعی همچون تلمیح، مراعات نظیر، جناس، واج آرایی و... انواع صور خیال همچون تشبیه و استعاره، مجاز و... بهره برده است. منظومۀ غنایی دولرانی و خضرخان در سال 1988 م. در ادارۀ ادبیات دهلی منتشر شد. هم چنین متن فارسی آن در 1336 ش با پیشگفتار و حواشی به زبان اردو در بمبئی چاپ شد. رشید احمد انصاری در سال 1917 منظومه دولرانی و خضرخان تصحیح و با مقدمه اردو در دهلی منتشر کرد. مبنای کار مقاله حاضر نسخه اخیر است که تلاش شد تا شرح و تحلیل متن انجام پذیرد و ارائه گردد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  10 - بررسی و تحلیل مضامین تعلیمی در منظومۀ عاشقانۀ هشت‌بهشت امیرخسرو دهلوی
  احمدرضا یلمه ها آسیه ذبیح نیا عمران
  اکثر مضامین و درون‌مایۀ داستان‌های ادبیات فارسی را اندرزهای اخلاقی تشکیل می‌دهد. شاعران عارف و اخلاق‌گرا کوشیده‌اند تا مباحث تعلیمی را در لفافۀ داستان بیان کنند؛ که این امر به‌سبب جذابیت و تأثیرگذاری بیشتر داستان بوده است. امیرخسرو دهلوی از عارفان نامدار پارسی‌گوی هندوس أکثر

  اکثر مضامین و درون‌مایۀ داستان‌های ادبیات فارسی را اندرزهای اخلاقی تشکیل می‌دهد. شاعران عارف و اخلاق‌گرا کوشیده‌اند تا مباحث تعلیمی را در لفافۀ داستان بیان کنند؛ که این امر به‌سبب جذابیت و تأثیرگذاری بیشتر داستان بوده است. امیرخسرو دهلوی از عارفان نامدار پارسی‌گوی هندوستان، در نیمۀ دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. هشت‌بهشت داستانی غنایی و عاشقانه است که با رویکرد تعلیمی و زبان ساده سروده شده و در مقابل هفت‌پیکر نظامی گنجه‌ای است. امیرخسرو در سرودن منظومۀ عاشقانۀ هشت‌بهشت هدفی والاتر و بالاتر از بیان قصه‌ای عاشقانه داشته است و هر‌جا‌ که موقعیت را مناسب می‌دید، مبانی تعلیمی و اخلاقی را ذکر می‌کرد. تأکید و ترغیب امیرخسرو در منظومۀ هشت‌بهشت به اخلاق اجتماعی بوده و او در اشعارش رفتار و اخلاق خوب را توصیه می‌کند. در این ابیات اندرزی با بیانی حکمت‌آمیز و خردمندانه، حال و کار آدمی در عرصۀ گیتی به سنجش درمی‌آید و بی‌وفایی، عهدشکنی، فزون‌خواهی‌ها و دیگر صفات اهریمنی سرزنش می‌شود. هدف از تدوین این مقاله آن است که مضامین تعلیمی و انگیزۀ کاربرد آن در هشت‌بهشت بررسی شود. از آنجایی که این منظومه‌ از تنوع مضامین اندرزی بسیاری برخوردار است، مقالۀ حاضر می‌کوشد تا این محتوای آموزشی را تبیین و تفسیر نماید. به همین دلیل محور کلی این تحقیق، بررسی امکانات معانی نهفتۀ تعلیمی در این منظومۀ غنایی و علل به‌کارگیری آن است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  11 - اخلاق در مطلع الانوار امیرخسرو دهلوی
  مهین پناهی
  این پژوهش درصدد پاسخ دادن به این پرسش است که با توجه به عرفانی، تحقیقی و تربیتی بودن مثنوی مطلع‌الانوار، کدام یک از عناصر اخلاقی در آن به کار رفته است. برای پاسخ به این پرسش ابتدا عناصر اخلاقی از آن استخراج شد و ملکات اخلاقی که در اصطلاح، مقامات نامیده می‌شوند، همچنین ح أکثر

  این پژوهش درصدد پاسخ دادن به این پرسش است که با توجه به عرفانی، تحقیقی و تربیتی بودن مثنوی مطلع‌الانوار، کدام یک از عناصر اخلاقی در آن به کار رفته است. برای پاسخ به این پرسش ابتدا عناصر اخلاقی از آن استخراج شد و ملکات اخلاقی که در اصطلاح، مقامات نامیده می‌شوند، همچنین حالات روحی، که به احوال مشهورند، از آنها جدا شد. از دیگر مواردی که در این مقاله به آنها پرداخته شده است، اخلاق فردی و اجتماعی است. همچنین نگارنده در مقالة خود نگاهی به نقد امیرخسرو نسبت به صوفی نمایان دارد. از این پژوهش این نتیجه به دست آمد که امیرخسرو در مطلع الانوار با مشرب اخلاق عارفانه به آموزه‌های اخلاق فردی مانند شناخت هدف خلقت آدمی، خودشناسی، معرفت خداوند متعال، اخلاص، دنیاگریزی، خلوت، همت، پیروی از پیر و قناعت دعوت کرده است. وی در اخلاق اجتماعی (با تسامح در تفکیک عناصر اخلاق فردی و اجتماعی) به سخاوت، احسان، امانتداری، احترام به پدر و مادر، حفظ جوارح از گناه و تعدّی به دیگران، آداب دوستی و مانند آنها پرداخته است. در مجموع اخلاق در مطلع الانوار را می‌توان اخلاق عملی تلقی کرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  12 - بوطیقای امیر خسرو دهلوی
  حبیب اله عباسی
  موضوع اصلی این مقاله بحث و کنکاش دربارة بعد نظری یا به تعبیری بوطیقای امیر خسرو است. در این مقاله با تکیه بر آثار سه چهرة شاعر به اجتمال جلوه‌های بوطیقای شاعر: محاکات شعری، توصیف، مضمون‌سازی، وقوع‌گویی، چیستی شعر، ویژگی‌های شاعر، اهمیت سخن و شعر، انواع شاعران، نرگسانگی أکثر

  موضوع اصلی این مقاله بحث و کنکاش دربارة بعد نظری یا به تعبیری بوطیقای امیر خسرو است. در این مقاله با تکیه بر آثار سه چهرة شاعر به اجتمال جلوه‌های بوطیقای شاعر: محاکات شعری، توصیف، مضمون‌سازی، وقوع‌گویی، چیستی شعر، ویژگی‌های شاعر، اهمیت سخن و شعر، انواع شاعران، نرگسانگی شاعر یا خودشیفتگی او به شعر و هنر خود، ترجیح شعر فارسی بر شعر عربی، صنایع و بدایع و نقد شعر، مورد کنکاش قرار گرفته و تبیین شده است. حاصل این جستار دو نکته و دقیقه است. نخست تأیید رأیی که آبشخور اصلی سبک هندی را سروده‌های امیر خسرو می‌داند و دو دیگر اثبات این امر که شعر طوطی هندی محصول نوعی دیالکتیک وابستگی به سنت و گریز از سنت است. تفاصيل المقالة