مقایسه تطبیقی لیلی و مجنون نظامی، و مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی

الموضوعات :

محمد مرادی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران)
احمدرضا کیخافرزانه ² (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران)

تاريخ الإرسال : 26 الأحد , شعبان, 1441 تاريخ التأكيد : 26 الأحد , شعبان, 1441 تاريخ الإصدار : 25 الجمعة , رجب, 1441

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

در این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی لیلی و مجنون نظامی و مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی می‌پردازیم. مشخص است که تفاوت زمانی و مکانی، تأثیرات غیر قابل انکاری بر یک اثر تقلیدی گذاشته است؛ بنابراین مجنون و لیلی دهلوی، اگرچه همان لیلی و مجنون نظامی است؛ همچنان اثری متفاوت به لحاظ مؤلفه‌های فرهنگی و اجتماعی است که سختگیری ها و تعصب‌های خاص قرن پنجم در جامعه سنتی ایران را ندارد. اگرچه ساختار دو اثر، از نظر شروع و پایان داستان، شخصیت‌ها و کلیات داستان مشابه است؛ اما اثر امیرخسرو دهلوی، در پردازش شخصیت لیلی، به معشوق فرصت بیش‌تری برای بیان دلداگی داده است؛ لیلی در کنار زنان از احساسات خود و دلتنگی سخن می‌گوید. اشتراک فکری دو شاعر، مبانی فرهنگی اسلامی است و همچنین توجه ویژه به شرایط فرهنگی اعراب و بالتبع سختگیری‌های خاصی که مبنای رفتاری زنان و مردان در روابط اجتماعی است.

المصادر:

پورنامداریان، تقی. 1380ش، شعر فارسی و ساختارشکنی در شعر مولوی، تهران: سخن.

ثروت، منصور. 1378ش، گنجینه حکمت در آثار نظامی، تهران: امیرکبیر.

ثروتیان، بهروز. 1369ش، آیینه غیب نظامی گنجه­ای، چاپ اول، تهران: مؤسسه نشر کلمه.

ثروتیان، بهروز. 1376ش، اندیشه‌های نظامی گنجوی، چاپ اول، تبریز: انتشارات آیدین.

ثروتیان، بهروز. 1381ش، هفت افسانه خیال انگیز در هفت­پیکر نظامی گنجه­ای، چاپ سوم، تهران: انتشارات دستان.

حافظ شیرازی، ‌شمس الدین. 1386ش، دیوان، تهران: دوستان.

حمیدیان، سعید. 1373ش، آرمان شهر زیبایی، چاپ اول، تهران: انتشارات قطره.

دهلوی، امیرخسرو. 1362ش، خمسه امیر خسرو دهلوی، به تصحیح امیراحمد اشرفی، تهران: شقایق.

زرین‌کوب، عبدالحسین. 1386ش، با کاروان حله، تهران: علمی.

ستاری، جلال. 1366ش، حالات عشق مجنون، تهران: توس.

صفا، ذبیح‌الله. 1372ش، تاریخ ادبیات در ایران، جلد دوم، تهران: فردوس.

ضیف، شوقی. 1999م، الحب العذری عند العرب، بیروت: الدار المصریة اللبنانیه.

فلکی، محمود. 1382ش، روایت داستان، تهران: بازتاب نگار.

مدی، ارژنگ. 1371ش، عشق در ادب فارسی از آغاز تا قرن ششم، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

میرصادقی، جمال. 1380ش، عناصر داستان، تهران: سخن.

میرصادقی، جمال. 1388ش، واژه‌نامه هنر داستان‌نویسی، چاپ دوم، تهران: کتاب مهناز.

نظامی، الیاس بن یوسف. 1385ش، لیلی و مجنون، به تصحیح حسن وحید دستگردی، تهران: قطره.

ولک، رنه و آوستن وارن. 1373ش، نظریه ادبیات، ترجمه ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: علمی و فرهنگی.

 

مقالات

رزم‌‌آرا، مرتضی. 1383ش، «نگاهی نو به مورخان هند میانه»، آیینه پژوهش، سال پانزدهم، شماره1، پیاپی 85، صص 57-63.

کراچوفسکی، آ.آ. 1368ش، «تاریخ اولیه داستان لیلی و مجنون در ادبیات عرب»، ترجمه احمد شفیعی‌‌ها، معارف، دوره ششم، شماره 1 و 2، صص 120-160.

یاری، سیاوش و مسلم سلیمانیان. 1395ش، «جایگاه امیرخسرو دهلوی در تاریخ نگاری هند»، پژوهشنامه تاریخ اسلام، سال ششم، شماره 22، صص 125-151.

 

Wealth, Mansour (1999). The Treasure of Wisdom in Military Works, Tehran: Amir Kabir.

Thorotian, Behrouz (1997). Ganjavi's Military Thoughts, Tabriz: Aydin Publishing, First Edition.

Thorotian, Behrouz (1381). The Seven Imaginary Myths in the Military Handbook of Ganja, Tehran: Dastan Publications, Third Edition.

Thorotian, Behrouz (1369). The Unseen Military Rite of Ganja, Tehran: Word Publishing Institute, First Edition.

Hafez (2007) Divan, Tehran: Friends.

Hamidian, Saeed (1373). Ideal City of Beauty, Tehran: Qatar Press, First Edition.- Dehlavi, Amir Khosrow (1362). Khamseh Amir Khosro Dehlavi, edited by Amir Ahmad Ashrafi, Tehran: Shaghayegh.

Razmara, Morteza (2004). "A New Look at Middle Indian Historians", Research Mirror, Fifteenth Year, No. 1, Successive 85, 63-57.

Zarin Kub, Abdolhossein (2007). By Hilla Caravan, Tehran: Scientific.

Sattari, Jalal (1366): Insane Love States, Tehran: Birch.

Safa, Zabihullah (1372). History of Literature in Iran, Volume 2, Tehran: Ferdows.

Dief, Shoghi (1999). Al-Habib Azari al-Arab, Beirut: Eldar al-Masrya al-Lananiya.

Falki, Mahmoud (2003). Storytelling, Tehran: Reflector.

Krachowski, AA (1368). "The Early History of the Lily and Majnoon Story in Arabic Literature", Translated by Ahmad Shafi'i, Mo'arif, Sixth Volume, No. 1 and 2, 120-160.

Madi, Arjang (1371). Love in Persian Literature from the Beginning to the Sixth Century, Tehran: Institute for Cultural Studies and Research.

Mirsadeghi, Jamal (2001). Elements of Story, Tehran: Speech.

Mirsadeghi, Jamal (1388). Glossary of Writing Art, Tehran: Mahnaz Book, Second Edition.

Military, Elias bin Youssef (2006). Lily and Majnoon, edited by Hassan Vahid Dastgerdi. Tehran: Drop.

Valk, Rene ؛ Warren, Austen (1373). Theory of Literature, Translated by Zia Movahed and Parviz Mohajer, Tehran: Scientific and Cultural.

Yari, Siavash-Soleimanian, Muslim (2016). "The Position of Amir Khosrow Dehlavi in Indian Historiography", Journal of Islamic History, Vol. 6, No. 22, 151-125.