فهرس المقالات کتیبه

• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  1 - نظریه بینامتنیت به‌مثابه رهیافت پژوهشی در مطالعات تاریخ اجتماعی مطالعه موردی: نقش و جایگاه علی بن ابی‌طالب(ع) در متون معماری(کتیبه‌ها) و فتوت‌نامه‌های سده‌های هفتم تا دهم ھ.
  نسیم خلیلی مهدی فرهانی منفرد
  این مقاله با هدف مطالعه شخصیت اسطوره ای علی بن ابی طالب(ع) در سده های میانه تاریخ ایران و در گستره متداخلی از حوزه های معماری، ادبیات، فرهنگ عامه و تصوف نگاشته شده است. نویسنده با بهره‌جستن از رویکرد نظریه ادبی بینامتنیت و مبتنی بر روش رولان بارت، متفکر فرانسوی، کوشیده أکثر

  این مقاله با هدف مطالعه شخصیت اسطوره ای علی بن ابی طالب(ع) در سده های میانه تاریخ ایران و در گستره متداخلی از حوزه های معماری، ادبیات، فرهنگ عامه و تصوف نگاشته شده است. نویسنده با بهره‌جستن از رویکرد نظریه ادبی بینامتنیت و مبتنی بر روش رولان بارت، متفکر فرانسوی، کوشیده است نشان دهد چگونه وجهی اسطوره ای از این شخصیت مهم اسلامی در کنار شخصیت تاریخی ایشان ایجاد و در طول سده ها و از طریق شبکه فرهنگی درهم تنیده‌ای بازتولید شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  2 - بررسی کتیبه های توغ های عزاداری در ایران عصر صفوی
  محمد مشهدی نوش آبادی
  توغ از جمله علَم های مذهبی است که از جنبه های مختلف آیینی، دینی، مرد مشناختی و هنری درخورپژوهش است. به ویژه کتیبه های توغ ها که به طور عمده دربرگیرنده سوره ها، آیات قرآنی، اسماءالحسنی،اسامی چهارده معصوم، صلوات کبیره و دیگر ادعیه است، می تواند جهت گیری های کلی آنها را که أکثر

  توغ از جمله علَم های مذهبی است که از جنبه های مختلف آیینی، دینی، مرد مشناختی و هنری درخورپژوهش است. به ویژه کتیبه های توغ ها که به طور عمده دربرگیرنده سوره ها، آیات قرآنی، اسماءالحسنی،اسامی چهارده معصوم، صلوات کبیره و دیگر ادعیه است، می تواند جهت گیری های کلی آنها را که بیشترمبتنی بر حاج تخواهی، تسبیح و ذکر خداوند و یادکرد از معصومین و استمد اد و نصر ت خواهی وآرمان های تشیع است، عرضه کند. این توغ ها به طور عمده یادگار اواخر دوره صفوی تا اوایل قاجاریاست. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  3 - تاریخ دین زردشتی از منظر شرق‌شناسان
  محمدرضا عدلی
  اگر چه مردمان مغرب زمین از روزگار باستان با نام زردشت و برخی از تعالیم او آشنا بوده‌اند اما مطالعات دانشگاهی دربارۀ تاریخ و فرهنگ زردشتی به آغاز سدۀ هجدهم میلادی باز می‌گردد. از آن زمان به بعد، به ویژه در سدۀ نوزدهم و با تحول عظیمی که در علم زبان‌شناسی پدید آمد، متون که أکثر

  اگر چه مردمان مغرب زمین از روزگار باستان با نام زردشت و برخی از تعالیم او آشنا بوده‌اند اما مطالعات دانشگاهی دربارۀ تاریخ و فرهنگ زردشتی به آغاز سدۀ هجدهم میلادی باز می‌گردد. از آن زمان به بعد، به ویژه در سدۀ نوزدهم و با تحول عظیمی که در علم زبان‌شناسی پدید آمد، متون کهن زردشتی مورد مطالعه و بررسی علمی قرار گرفتند. اما قدمت دین زردشتی و قلت منابع کهن سبب شد معماهای زیادی در ارتباط با تاریخ اولیه این دین مطرح شود. منابع زردشتی مربوط به دوره‌های مختلف زمانی است، از اواخر هزارۀ دوم ق.م تا سده‌های آغازین اسلامی. طبیعی است که در این دورۀ زمانی تحولاتی در مفاهیم و موضوعات مختلف به وجود آمده باشد. این تحول و تطور دین زردشتی را پژوهشگران غربی به شیوه‌های مختلف تفسیر کرده‌اند: برخی معتقدند که این متون مربوط به یک سنت دینی نیست، بنابراین باید از ادیان ایران باستان سخن گفت. برخی دیگر از سنتی واحد سخن می‌گویند که در طول تاریخ تحولاتی حاصل کرده است. برخی دیگر نیز ضمن پذیرش سنتی واحد از وجود قرائت‌ها و تفاسیر متفاوت، در نواحی مختلف ایران باستان سخن گفته‌اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  4 - بررسی زبانی و ادبی کتیبه‌ی داریوش در نقش رستم (DNb)
  فرخ حاجیانی
  فارسی باستان، گونه ی زبانی به کار رفته به خط میخی در سنگ نوشته های شاهان هخامنشی (سده های ششم تا چهارم پیش از میلاد) است که در حقیقت نشان دهنده ی گویشی از گویش های ناحیه ی پارس و یکی از گویش های جنوب غربی ایران است. این زبان با واژه هایی از گویش دیگر و با گونه هایی کهن أکثر

  فارسی باستان، گونه ی زبانی به کار رفته به خط میخی در سنگ نوشته های شاهان هخامنشی (سده های ششم تا چهارم پیش از میلاد) است که در حقیقت نشان دهنده ی گویشی از گویش های ناحیه ی پارس و یکی از گویش های جنوب غربی ایران است. این زبان با واژه هایی از گویش دیگر و با گونه هایی کهن گرا نوشته شده است و به خوبی ویژگی های سبکی و زبان ادبی بودن را در خود دارد. در کتیبه ی فارسی باستان آرامگاه، داریوش که در کنار در ورودی آرامگاه داریوش نوشته شده و به کتیبه ی DNb معروف است، داریوش خود را در یک هیأت شاه آرمانی معرفی می کند که می توان آن را آیین شهریاری نامید و داریوش می خواهد خود را در آن آیینه جای دهد و در قالب پیامی به گوش جهانیان برساند. مقایسه ی نوشته های دیگر داریوش با این کتیبه ی آرامگاه که آخرین سخنان اوست، این تصور القا می شود که این کتیبه شاید نوعی وصیت نامه باشد. در بند آخر کتیبه ی داریوش، شامل ده سطر اندرزی است که به یکی از جوانان جامعه که احتمالاً از آنانی که در صف سربازان جاویدان یا فرماندهان آینده قرار می گیرند، می دهد. از دیگر ویژگی های این کتیبه، مسائل و مباحث اخلاقی است که داریوش بر آن تأکید فراوانی دارد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  5 - نقش متون نوشتاری معماری در مشروعیت‌بخشی و اقتدار شاهان صفوی
  سمر حقیقی بروجنی شهریار ناسخیان
  10.30486/pia.2022.1961472.1002
  در پژوهش‌های تاریخی معماری علاوه ‌بر ابنیه، داده‌های مکمل فراوانی وجود دارد که در ترسیم سازوکار فرهنگی و اجتماعی دوره‌های تاریخی مؤثر هستند. متون نوشتاری از جمله داده‌هایی هستند که اطلاعات صریح و روشنی در این خصوص فراهم می‌سازند. این مقاله به بررسی مفاهیم شکل‌دهنده به م أکثر

  در پژوهش‌های تاریخی معماری علاوه ‌بر ابنیه، داده‌های مکمل فراوانی وجود دارد که در ترسیم سازوکار فرهنگی و اجتماعی دوره‌های تاریخی مؤثر هستند. متون نوشتاری از جمله داده‌هایی هستند که اطلاعات صریح و روشنی در این خصوص فراهم می‌سازند. این مقاله به بررسی مفاهیم شکل‌دهنده به مشروعیت و در نتیجه اقتدار حکومت صفوی در متون به‌جا‌مانده از معماری این دوران می‌پردازد تا نقش استراتژی سیاسیِ صفویه را در تبدیل حکومت خود از یک نظام صوفیانه به یک سلطنت مقتدر شیعی بررسی کند. این مقاله رویکردی کیفی دارد که روش گردآوری داده‌های آن بررسی اسناد و مشاهده است. بدین منظور متون مذکور، در دو قالب، از آغاز تا پایان حکومت شاه عباس اول بررسی شده‌اند؛ در بخش اول متون باقی‌مانده از نویسندگان دربار در توصیف آثار معماری و در بخش دوم متن کتیبه‌های موجود در بناهای ساخته شدۀ این دوران مدنظر قرار گرفته‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این نوشتارها در آن دوران همچون رسانه‌ای تبلیغاتی عمل می‌کرده و منابع مشروعیت حکومت صفوی، یعنی تأکید بر ارتباط سلطنت و دین، القای نگاه سلسله‌مراتبی به نظام کیهانی و تلاش برای افزایش هیبت پادشاهان، در آن‌ها تأکید می‌شده‌است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  6 - کیستی حکمران در حکومت ایران باستان
  روح اله اسلامی وحید بهرامی
  اندرزنامه‌نویسی میراث ارزشمندی است که به بازنمایی خرد سیاسی ایرانیان می‌پردازد. محتوای اندرزنامه‌ها، همان‌گونه که از نامش پیداست، اندرزهای اخلاقی، مذهبی، سیاسی و اجتماعی نخبگان و مصلحان نسبت به شهریار زمان است. خطاب‌وارگی اندرزنامه‌ها، ترسیم‌کننده شاه ایدئال و آرمانی نخ أکثر

  اندرزنامه‌نویسی میراث ارزشمندی است که به بازنمایی خرد سیاسی ایرانیان می‌پردازد. محتوای اندرزنامه‌ها، همان‌گونه که از نامش پیداست، اندرزهای اخلاقی، مذهبی، سیاسی و اجتماعی نخبگان و مصلحان نسبت به شهریار زمان است. خطاب‌وارگی اندرزنامه‌ها، ترسیم‌کننده شاه ایدئال و آرمانی نخبگان ایرانی است. در اندرزنامه‌های انگاشته‌‌شده به عنوان تبلور یکی از مهم‌ترین صُور دانایی، می‌توان یکی را که دارای دو ریشه ایرانی و باستانی شاه آرمانی است، شناسایی کرد. در این نوشتار انگاره‌ها و سازه‌های داریوش‌شاه با مطالعه کتیبه بیستون، آداب حکمرانی شاه آرمانی مورد واکاوی قرار می‌گیرد. در اینجا سازه‌های شهریار آرمانی کتیبه بیستون با استفاده از روش پدیدار‌شناسی و با توجه به چارچوب تئوریک نخبه‌گرای پاره‌تو، در دو بُعد ذهنی و عینی مورد بررسی قرار می‌گیرد و درصدد پاسخ‌گویی به این سؤال است که بایسته‌های شاه آرمانی در کتیبه بیستون چیستند؟ و این شهریار باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد تا علاوه بر کسب صلاحیت فرمانروایی، به عنوان شهریار آرمانی نیز شناخته شود؟واژگان کلیدی: شاه آرمانی، کتیبه بیستون، داریوش، انگاره‌های عینی و ذهنی تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  7 - خط و زبان و آثار کتیبه‌دار در گیلان قرون نهم و هشتم پیش از میلاد
  رسول بشاش کنزق
  به دست آمدن دستواره مفرغی کتیبه‌ دار اورارتویی طول تالش گیلان طی حفاری‌های باستان‌ شناسی سال ۱۳۸۰ توسط محمّد رضا خلعتبری و توجّه به مهرهای کتیبه‌ دار با خط آشوری نوِ کشف شده در کاوش تپه مارلیک در سال ۴۱-۱۳۴۰ توسط عزّت ‌الله نگهبان و قرائت ‌های ارائه شده از نوشته‌ های رو أکثر

  به دست آمدن دستواره مفرغی کتیبه‌ دار اورارتویی طول تالش گیلان طی حفاری‌های باستان‌ شناسی سال ۱۳۸۰ توسط محمّد رضا خلعتبری و توجّه به مهرهای کتیبه‌ دار با خط آشوری نوِ کشف شده در کاوش تپه مارلیک در سال ۴۱-۱۳۴۰ توسط عزّت ‌الله نگهبان و قرائت ‌های ارائه شده از نوشته‌ های روی آن‌ها توسط جرج کامرون و آی. جِی گِلب و نیز دو مورد یراق اسب کتیبه ‌دار اورارتویی به دست آمده از املش مربوط به پادشاهان اورارتوئی به نام های منوآ (۸۱۰-۷۸۱ ق.م) و آرگیشتی اوّل (۷۸۱-۷۶۰ ق.م) موجب گردید که نگارنده با در دست بودن اسناد مکتوب مربوط به قرون نهم و هشتم پ.م و نقل قول های تاریخی راجع به مهاجرت و استقرار اقوام هند و ایرانی از جمله کاسی‌ ها، کادوسی ‌ها و گیل ‌ها در شمال ایران و نیز شاهک‌ نشین آندو، مانا، زاموا، پارسوا، گیلزان در شمال و شمال غربی ایران که در کتیبه‌ های آشوری و اورارتویی به آنها اشاره شده که بعد ها با اتحادشان دولت ماد را تشکیل می‌دهند؛ چنین بیان نمایم که: با توجّه به عدم ارائه کمترین اثر مکتوب به خط و زبان بومی مستقل، این اقوام چه قبل از اتّحاد و تشکیل حکومت ماد، در حکومت ‌های محلّی خود طی قرن‌های (۹ و ۸ ق.م) وچه پس از اتّحاد، علیرغم داشتن هویّت هند و ایرانی، باز هم به خط و زبان‌ های آرامی و آشوری کتیبه به دست داده‌ اند. لذا با توجّه به این‌که اقوام و شاهک‌ نشینان فوق در مقاطع تاریخی ذکر شده از اقوام هند و ایرانی‌اند و بنا بر اظهار نظر زبان وگویش‌ شناسان، گویش ‌های امروز‌ی تاتی، طالشی، گیلکی، مازندرانی و سمنانی با گویش شهمیرزادی بازمانده همان زبان‌ ها و بطور مشخص تر زبان مادی اند. پس نگارنده دراین مقاله چنین اظهار می‌نماید که: نه مادها تا قبل از تأسیس دولت ماد، و نه اقوام هند و ایرانی قرون نهم و هشتم ق.م که بعد ها دولت ماد را تشکیل داده‌ اند، دارای خط خاص و مستقلی نبوده وجهت مبادلات وارتباطات خود ناگزیر به استفاده از خط و زبان ‌های دولت های مقتدر زمان خود از جمله آشور و اورارتو بوده‌ اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  8 - کوزه سفالی منقوش به آیات قرآن و کلید فلزی مکشوفه از تپه نرگه
  سعید گنجوی
  کاوش‌های تپه نرگه، واقع در جنوب شهرستان تاکستان، از سال ۱۳۷۷ آغاز گردید. این کاوش‌ها هر سـاله به جهت آموزش دروس عملی دانشجویان رشته باستان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر انجام می‌گیرد و تاکنون تعداد ۳۹ ترانشه به ابعاد ۱۰ × ۱۰ متر و هفت ترانشه پلکانی در نقاط م أکثر

  کاوش‌های تپه نرگه، واقع در جنوب شهرستان تاکستان، از سال ۱۳۷۷ آغاز گردید. این کاوش‌ها هر سـاله به جهت آموزش دروس عملی دانشجویان رشته باستان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر انجام می‌گیرد و تاکنون تعداد ۳۹ ترانشه به ابعاد ۱۰ × ۱۰ متر و هفت ترانشه پلکانی در نقاط مختلف آن کاوش گردیده است. آثاری که در طی این سال‌ها و در ترانشه‌های مختلف بدست آمده‌اند، عمدتاً متعلق به دوره اسـلامی هستند که در میان آن‌ها کوزه‌ای کتیبه‌دار در طی کاوش سال ۱۳۸۴ از ترانـشه 14K بدسـت آمـده اسـت. ایـن کـوزه دربردارنده آیاتی از قرآن کریم است که این مقاله به معرفی و توصیف آن می‌پردازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  9 - هرسـین در آینه‌ی تاریخ باستان
  پوریا اسمعیلی
  شهرستان هرسین ازتوابع استان کرمانشاه(باختران سابق) است. بر اساس شواهد و مدارک باستان شناختی، بویژه وجود تپه-ی گنج دره، می‌توان مدعی شد که این خطَه‌ی کهنازنخستین زیستگاه‌های بشر در فلات ایران به شمار می‌رفته و درطی قرون متمادی به خصوص دردوران باستان به علت شرایط خاص اقلی أکثر

  شهرستان هرسین ازتوابع استان کرمانشاه(باختران سابق) است. بر اساس شواهد و مدارک باستان شناختی، بویژه وجود تپه-ی گنج دره، می‌توان مدعی شد که این خطَه‌ی کهنازنخستین زیستگاه‌های بشر در فلات ایران به شمار می‌رفته و درطی قرون متمادی به خصوص دردوران باستان به علت شرایط خاص اقلیمی و داشتن خاک‌های زراعی مرغوب، آب فراوان و دشت‌های وسیع همواره مورد توجه اقوام گوناگون ازجمله قوم لک قرار گرفته است و فرامانروایان سلسله‌های مختلف مانند هخامنشیان و ساسانیان به اهمیت این منطقه آگاه بوده‌اند. با توجه به میراث گرانبهای فرهنگی مادی و معنوی نهفته در خطه‌ی غرب، و به‌ویژه شهرستان هرسین، که شامل آثار و ابنیه‌ی تاریخی، گور دخمه‌ها و کتیبه‌ها سنگی و باورداشت‌های دینی با رنگ و صبغه‌ی آیین‌های باستانی رایج در ایران است، پژوهش حاضر بر آن است که با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی برتوصیف و تحلیل، تاریخ شهرستان هرسین را درعصر باستان مبتنی بر منابع اصلی و شواهد تاریخی بررسی و معرفی نماید. یافته‌های اصلی پژوهش نشان می‌دهد که هرسین جدا ازوضعیت اقلیمی مناسب، از نظر مذهبی نیز از مراکز مهم پرستش آئین مهرپرستی درکنارمذهب زرتشت بوده است که اقدام گئومات مغ در بستن معابد پیروان این دین چنین مسئله‌ای را به اثبات می‌رساند. همچنین وجود کتیبه بیستون در حومه این شهر که اقدامات سیاسی داریوش اول را درآغازسلطنت شرح می‌دهد، اهمیت والای هرسین را نمایان می‌سازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  10 - قاعده استثنا و پارادوکس مشروعیت شورش در دولت هخامنشی
  روح اله اسلامی
  دولت هخامنشیان سرآغاز شکل‌گیری عقلانیت حکمرانی است به نحوی که منشور کوروش و سنگ نوشته های به جای مانده از آن دوران به خوبی اصول و مبانی حکومت‌مندی ایرانیان را متبلور ساخته است. برخلاف رویکردهای یونانی محور این مقاله هخامنشیان را سرآغاز ایده انسانی و عقلانی حکومت‌مندی می أکثر

  دولت هخامنشیان سرآغاز شکل‌گیری عقلانیت حکمرانی است به نحوی که منشور کوروش و سنگ نوشته های به جای مانده از آن دوران به خوبی اصول و مبانی حکومت‌مندی ایرانیان را متبلور ساخته است. برخلاف رویکردهای یونانی محور این مقاله هخامنشیان را سرآغاز ایده انسانی و عقلانی حکومت‌مندی می‌داند زیرا در این منطقه است که مفاهیم، رواداری، مصلحت عمومی، اقتدارعالی، عدالت، تکنیک‌های حکومت به شیوه کاربردی ایجاد می‌شود. پرسش پژوهش همان نقطه ضعف حکومت‌مندی هخامنشیان می‌باشد. ایرانیان کارآمدترین و قدرتمندترین سلسله جهان را ایجاد کردند دارای متعادل‌ترین شبکه‌ها و تکنولوژی‌های قدرت بودند اما در مورد شیوه های مشارکت مردم در سیاست، نقش و جایگاه مردم در امر عمومی و امکان شورش و اصلاحات از سوی شهروندان دیدگاه بسیار بسته‌ای داشتند و اصلا اعتقادی به این فرایند نبود. هخامنشیان و همه سلسله‌های کارآمد و قدرتمند ایرانی با آنکه در اغلب وجوه سیاست پیشتاز بودند اما در مورد نقش مردم در سیاست گزاره هایی دارند که منجر به بن بست در نظام سیاسی و حاشیه رانی یکی از اصلی ترین منابع قدرت می‌گردد. این پژوهش با چنین پیش فرض‌هایی بر اساس تئوری استثنا و حاکمیت اصیل قلمروی سیاست سعی می‌کند با نگرشی انتقادی کتیبه بیستون را مورد واکاوی قرار دهد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  11 - مطالعه مبحث مشروعیت حکومتهای ایران باستان براساس کتیبه ها: مطالعه موردی امپراتوری هخامنشی
  احسان اکبری محمد کریم یوسف جمالی ناصر جدیدی شکوه السادات اعرابی
  مبحث مشروعیت و مقبولیت واژه ای مدرن و جدید است. با وجود آنکه از این واژه استفاده نمی شده است اما اهمیتی ویژه برای پادشاهان داشته است. میتوان واژه گانی همچون مقبولیت و شایستگی را به عنوان بهترین موارد جایگزین برای دوران باستان برای مشروعیت معرفی کرد. هخامنشیان که یکی از أکثر

  مبحث مشروعیت و مقبولیت واژه ای مدرن و جدید است. با وجود آنکه از این واژه استفاده نمی شده است اما اهمیتی ویژه برای پادشاهان داشته است. میتوان واژه گانی همچون مقبولیت و شایستگی را به عنوان بهترین موارد جایگزین برای دوران باستان برای مشروعیت معرفی کرد. هخامنشیان که یکی از بزرگترین امپراتوری های جهان باستان را تشکیل داده بودند بر مردمی حکمرانی می کرده اند که دارای فرهنگ و تمدنی دیرینه بودند و سابقه آنان در زمامداری بسیار بیشتر از هخامنشیان بوده است. این واقعیت که هخامنشیان چگونه توانستند ملل متمدن تحت انقیاد خود را راضی نمایند از آنان اطاعت نمایند و اینکه از بین خود شاهزادگان هخامنشی چه کسی باید به حکومت برسد موضوع مهمی بوده است که در پژوهشهای گذشته چندان مورد توجه نبوده است اما در این پژوهش موضوع جستجو قرار گرفت. براساس مطالعه کتیبه های شاهان هخامنشی مشخص شد مجموعه ای پیچیده از عوامل در این مهم نقش داشته اند از جمله تایید الهی، تبار، خصایص مثبت اخلاقی، هوش و سیاست، جنگاور پیروز بودن و دوری از دروغ از جمله مهمترین این موارد بوده اند که موجب شد پس از فتح نظامی مناطق مردم به مرور آنان را به عنوان پادشاهان خود بپذیرند و از فرامین آنان نه صرفا به خاطر نیروی نظامی آنان اطاعت نمایند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  12 - بررسی کتیبه‌ای تاریخی در مسجد جامع یزد و معرفی شاعر سراینده آن
  فاطمه سلحشور یاسر حمزوی دکتر مریم محمودی
  در قسمت ورودی شرقی مسجد جامع کبیر یزد دهلیزی با پلان مربع به مساحت تقریبی 50 متر مربع وجود دارد که در حاشیه مستطیل شکل دور زیر سقف آن کتیبه‌ی شعری عربی به رنگ آبی و خط ثلث بر روی گچ در یازده بیت، مورخ به سال 777 هجری نقاشی شده است. این کتیبه به علت گذشت زمان ساییده شده أکثر

  در قسمت ورودی شرقی مسجد جامع کبیر یزد دهلیزی با پلان مربع به مساحت تقریبی 50 متر مربع وجود دارد که در حاشیه مستطیل شکل دور زیر سقف آن کتیبه‌ی شعری عربی به رنگ آبی و خط ثلث بر روی گچ در یازده بیت، مورخ به سال 777 هجری نقاشی شده است. این کتیبه به علت گذشت زمان ساییده شده و قسمت هایی از متن آن از بین رفته است. ایرج افشار، با استناد به کتاب‌های تاریخ جدید یزد و جامع مفیدی، از کتب تاریخی قرن نهم هجری که فقط به مطلع قصیده اشاره کرده‌اند، آن را منسوب به سید حسن متکلم می‌داند. ومحمد تقی دانش پژوه در مقاله ای آن را منسوب به شرف الدین بغدادی دانسته است. اما این محققین عنوان می‌کنند که در جایی متن کامل این قصیده را منتسب به متکلم ندیده اند. در این مقاله سعی شده با توجه به متن باقیمانده از کتیبه، شعر کامل و شاعر آن مشخص شود. پس از بررسی‌های انجام شده، مشخص شد، این شعر قسمتی از قصیده‌ی عربی 55 بیتی منتسب به سید حسن غزنوی شاعر پرآوازه قرن ششم هجری است که آن را در مدح و ستایش پیامبر اکرم سروده است و ده بیت از آن قصیده با متن ده بیت باقیمانده از کتیبه همخوانی دارد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  13 - کتیبه نادری و ارزش تاریخی آن
  رجبعلی وثوقی مطلق
  کتیبه ها از اسناد و مدارک مهم و ارزشمند تاریخی به شمار می روند که، مورخ را خصوصاً از رجوع به آن جهت تفسیر و تبین تاریخ، گریزی نیست .کتیبه نادری که در مدخل غربی قلعه کلات در سینه کوهی مرتفع جای گرفته و با آغوشی فراخ پذیرای قدوم میهمانان این دژ می باشد نیز، از چنین فایدتی أکثر

  کتیبه ها از اسناد و مدارک مهم و ارزشمند تاریخی به شمار می روند که، مورخ را خصوصاً از رجوع به آن جهت تفسیر و تبین تاریخ، گریزی نیست .کتیبه نادری که در مدخل غربی قلعه کلات در سینه کوهی مرتفع جای گرفته و با آغوشی فراخ پذیرای قدوم میهمانان این دژ می باشد نیز، از چنین فایدتی خالی نیست. این کتیبه که دارای 24 بیت شعر به زبان ترکی – فارسی می باشد، دربرگیرنده ی مضامین و داده های فراوانی، پیرامون ابعاد مختلف حکومت نادرشاه افشار می باشد. چنانکه سیاست مذهبی و خارجی نادر را با تکیه بر آن می توان بررسی و تحلیل نمود. در این کتیبه نادر صریحاً گرایش مذهبی خویش رابه مذهب تسنن و انتسابش را به دودمان تیمور لنگ بیان نموده است، که هر دوی این مسئله با واقعیات تاریخی سازگاری نداشته، بلکه می توان گفت آنچه عنوان شده، صرفاً به جهت مصالح سیاسی بوده و لاغیر. در این مقاله سعی شده، ضمن ارائه متن و ترجمه کتیبه، شرح و تفسیری در خور و مناسب، پبرامون مضامین و مفاهیم آن عرضه گردد، امری که تا به حال، کمتر به آن التفات شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  14 - سنگ نگاره پارتی کال جنگال بیرجند
  میرزا محمد حسنی
  خراسان بزرگ به عنوان خاستگاه پارتیان به نحو سوال برانگیزی با فقر آثار تاریخی دوره پارتی مواجه است کشف سنگ نگاره و کتیبه پارتی کال جنگال بیرجند در سال 1330 به عنوان یکی از معدود آثار این دوره از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این تحقیق سعی شده با بررسی تمامی تحقیقات صورت أکثر

  خراسان بزرگ به عنوان خاستگاه پارتیان به نحو سوال برانگیزی با فقر آثار تاریخی دوره پارتی مواجه است کشف سنگ نگاره و کتیبه پارتی کال جنگال بیرجند در سال 1330 به عنوان یکی از معدود آثار این دوره از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این تحقیق سعی شده با بررسی تمامی تحقیقات صورت گرفته تحلیلی جدید و جامع از این اثر ارائه گردد. بنابراین با بررسی موضوعی سنگ‌نگاره که صحنه نبرد یک جنگجو با شیر را نمایش می‌دهد و موضوعی از این دست در هنر ایران باستان در دوره‌های قبل و بعد از دوره پارتی نیز رواج داشته، سعی شده است یک تحلیل جامع از موضوع سنگ‌نگاره با مقایسه آن با دیگر آثار موجود از جمله سنگ نگاره پارتی لاخ مزار و نقش برجستة الیمایی تنگ سروک صورت گیرد. همچنین با بررسی عناوین به کار رفته در کتیبه پارتی این اثر مقام سیاسی فرد دارنده این عناوین از دیدگاه نظامات سیاسی دوره پارتی مورد بحث و بررسی قرار گیرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  15 - بررسی میل، مناره‌های خراسان (با تکیه بر نقش سازه‌ای و محتوای کتیبه‌های آن‌ها)
  علی فرخی
  آثار تاریخی خراسان همچون سابقه دیرینه اشاز اهمیّت ویژه ای برخوردار می باشند که در ارائه خدمات به کاروانیان در همه دوره های تاریخی بخصوص در دوره قبل و پس از اسلام پیشتاز بوده است. معماری میل ها و مناره های خراسان هم مثل سایر بناها در رفع نیازها و بهره مندی جهت ارائه خدم أکثر

  آثار تاریخی خراسان همچون سابقه دیرینه اشاز اهمیّت ویژه ای برخوردار می باشند که در ارائه خدمات به کاروانیان در همه دوره های تاریخی بخصوص در دوره قبل و پس از اسلام پیشتاز بوده است. معماری میل ها و مناره های خراسان هم مثل سایر بناها در رفع نیازها و بهره مندی جهت ارائه خدمات به مسافران و کاروانیان از تکامل و تزئینات خوبی برخوردار شدند. میل ها و مناره های تاریخی هم در کنار بناهای عام المنفعه جهت روشن نمودن جراغ یا آتش بر فراز بناها برای راهنمایی در شب ساخته شدند. معماری این بناها در دوره های اسلامی از نظر شکل، مصالح به شکوفایی قابل توجهی رسید. به گونه ای که در این بناها خط کوفی جلوه گر شد و با نوشتن جملات شهادتینلااله الا الله و محمد ان رسول الله بر دیواره میل ها و مناره ها پرچم اسلام را در جای جای خراسان برافراشته ساختند که هنوز هم مورد استفاده سرزمین اسلامی می باشند. میل ایاز، مناره خسروگرد، مناره پامنار، میل کرات، مناره فیروز آباد در خراسان از جمله بناهایی هستند که دراین مقاله از نظر معماری و تزئینات وابسته به معماری و محتوای و مضامین کتیبه های موجود مورد بررسی قرار می گیرند. با بررسی انجام شده می بینیم که همه بناهای یاد شده جدای از ارائه خدمات یک نکته را گوش زد می نمایند آن هم یکتا پرستی است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  16 - هرسـین در آینه ی تاریخ باستان
  باقرعلی عادل فر پوریا اسماعیلی
  شهرستان هرسین از توابع استان کرمانشاه(باختران سابق) است. بر اساس شواهد و مدارک باستان شناختی، بویژه وجود تپه ی گنج دره، می توان مدعی شد که این خطَه ی کهنازنخستین زیستگاه‌های بشر در فلات ایران به شمار می‌رفته و درطی قرون متمادی به خصوص دردوران باستان به علت شرایط خاص اقل أکثر

  شهرستان هرسین از توابع استان کرمانشاه(باختران سابق) است. بر اساس شواهد و مدارک باستان شناختی، بویژه وجود تپه ی گنج دره، می توان مدعی شد که این خطَه ی کهنازنخستین زیستگاه‌های بشر در فلات ایران به شمار می‌رفته و درطی قرون متمادی به خصوص دردوران باستان به علت شرایط خاص اقلیمی و داشتن خاک‌های زراعی مرغوب، آب فراوان و دشت‌های وسیع همواره مورد توجه اقوام گوناگون ازجمله قوم لک قرار گرفته است و فرامانروایان سلسله‌های مختلف مانند هخامنشیان و ساسانیان به اهمیت این منطقه آگاه بوده اند. با توجه به میراث گرانبهای فرهنگی مادی و معنوی نهفته در خطه ی غرب، و به ویژه شهرستان هرسین، که شامل آثار و ابنیه ی تاریخی، گور دخمه ها و کتیبه ها سنگی و باورداشت های دینی با رنگ و صبغه ی آیین های باستانی رایج در ایران است، پژوهش حاضر بر آن است که با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی برتوصیف و تحلیل، تاریخ شهرستان هرسین را در عصر باستان مبتنی بر منابع اصلی و شواهد تاریخی بررسی و معرفی نماید. یافته‌های اصلی پژوهش نشان می‌دهد که هرسین جدا از وضعیت اقلیمی مناسب، از نظر مذهبی نیز از مراکز مهم پرستش آئین مهرپرستی درکنارمذهب زرتشت بوده است که اقدام گئومات مغ در بستن معابد پیروان این دین چنین مسئله‌ای را به اثبات می‌رساند. همچنین وجود کتیبه بیستون در حومه این شهر که اقدامات سیاسی داریوش اول را در آغاز سلطنت شرح می‌دهد، اهمیت والای هرسین را نمایان می‌سازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  17 - نقش رویدادهای سیاسی در شکل گیری کتیبه ها و نقش برجسته ها در دوره ساسانی
  علیرضا احمدی مفرد پروین علم الهدایی
  چکیده کتیبه هاو نقش برجسته های عهدساسانی اطلاعات وافری رادرزمینه هایی چون:خط و زبان،تاریخ سیاسی،جنگها،القاب ومناصب بزرگان،روحانیون وغیره دراختیارمامی گذارند.حتی دربعضی ازاین مقولات اساس شناخت ماصرفاًازطریق کتیبه هاحاصل میشود. انگیزه های سازندگان کتیبه ها و نقش برجس أکثر

  چکیده کتیبه هاو نقش برجسته های عهدساسانی اطلاعات وافری رادرزمینه هایی چون:خط و زبان،تاریخ سیاسی،جنگها،القاب ومناصب بزرگان،روحانیون وغیره دراختیارمامی گذارند.حتی دربعضی ازاین مقولات اساس شناخت ماصرفاًازطریق کتیبه هاحاصل میشود. انگیزه های سازندگان کتیبه ها و نقش برجسته ها از جمله مسائل مهمی است که در ارتباط با این آثار باید مورد توجه قرار گیرد. در این پژوهش، نگارنده با بررسی نمونه هایی مشخص از کتیبه ها و نقش برجسته های دوره ساسانی به این نتیجه رسید که هر چند ممکن است انگیزه ها و عوامل مختلفی در خلق این آثار نقش داشته باشد اما رخدادهای سیاسی و انگیزه های مشخص سیاسی خالقان این آثار مهمترین و تعیین کننده ترین نقش را در شکل گیری کتیبه ها و نقش برجسته ها در دوره ساسانی داشته است. این انگیزه های سیاسی را می توان در موارد زیر طبقه بندی کرد؛ تاج ستانی از اهورامزدا یا میترا یا آناهیتا به قصد کسب مشروعیت سیاسی، نمایش شکست های بیگانگان بخصوص رومیان در جنگ به قصد به نمایش گذاشتن سیاست خارجی موفق شاهنشاه، نمایش شکست مدعی تاج و تخت داخلی به قصد نشان دادن مشروعیت و قدرت سیاسی شاه. واژگان کلیدی: ساسانیان ،کتیبه ها،نقش برجسته ها،رویدادهای سیاسی. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  18 - بررسی عوامل تکوین تاریخ نگاری ایرانی در دوران سامانی
  دکتر محمد کریم یوسف جمالی مسعود صفری
  چکیده: تاریخ نگاری ایرانی که در قرن چهارم هجری شکل گرفت، شاخه ای است از تاریخ نگاری اسلامی. تاریخ نگاری ایرانی در شکل و محتوا کاملا تحت تاثیر و نفوذ تاریخ نگاری اسلامی بود و به همین علت همواره به عنوان ذیلی بر تاریخ نگاری اسلامی در نظر گرفته شده است. با این وجود تاری أکثر

  چکیده: تاریخ نگاری ایرانی که در قرن چهارم هجری شکل گرفت، شاخه ای است از تاریخ نگاری اسلامی. تاریخ نگاری ایرانی در شکل و محتوا کاملا تحت تاثیر و نفوذ تاریخ نگاری اسلامی بود و به همین علت همواره به عنوان ذیلی بر تاریخ نگاری اسلامی در نظر گرفته شده است. با این وجود تاریخ نگاری ایرانی در برخی زمینه ها، تفاوت هایی با تاریخ نگاری اسلامی دارد. یکی از وجوه افتراق ،عوامل تکوین آنان است. تاریخ نگاری ایرانی و اسلامی در بسترهای سیاسی، اجتماعی وفرهنگی متفاوتی بالیدند و زمینه های شکل گیری آنان با یکدیگر تفاوت داشت. به همین علت برخی از اهداف و کارکردهای آنان نیز متفاوت بود. در این مقاله به بررسی عوامل تکوین تاریخ نگاری ایرانی پرداخته می شود. واژگان کلیدی: تایخ نگاری،کتیبه،اسناد، سامانیان. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  19 - بررسی سیرتحول خطوط کوفی و عربی و کتیبه خوانی اسلامی
  محمدتقی فاضلی
  در میان آثار عرب‌ها سند و مدرکی وجود ندارد که نشان دهد آن‌ها نوشتن را می‌دانستند. فقط حِمیَری‌ها در یمن بودند که آثاری از آن‌ها باقی مانده که با حرف مَسنَد می‌نوشتند و ارتباط در شمال که با حروف نَبَطی می‌نوشتند و آثارشان نیز در نواحی حوران و به لقاء باقی است. برخی از آن أکثر

  در میان آثار عرب‌ها سند و مدرکی وجود ندارد که نشان دهد آن‌ها نوشتن را می‌دانستند. فقط حِمیَری‌ها در یمن بودند که آثاری از آن‌ها باقی مانده که با حرف مَسنَد می‌نوشتند و ارتباط در شمال که با حروف نَبَطی می‌نوشتند و آثارشان نیز در نواحی حوران و به لقاء باقی است. برخی از آنان که قبل از ظهور اسلام به عراق یا شام سفر کرده بودند و رفتار و اخلاق شهرنشینی را کسب کردند و نوشتن را از ایشان به عاریت گرفتند و بازگشتند. برخی از آنان نیز عربی را با حرف نبطی، عبرانی یا سریانی می‌نوشتند ولی نبطی و سریانی تا پس از فتوحات اسلام دوام یافت و خط نسخی پس از نبطی و خط کوفی (منسوب به شهر کوفه) وارد شد. پیش از اسلام به خط کوفی، حیری می‌گفتند زیرا این خط به حیره نسبت داده می‌شد و آن، شهر عرب‌های پیش از اسلام بود و مسلمانان کوفه را در کنار آن ساختند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  20 - نقدى بر خوانش‏ ها و ترجمه‏ هاى دو سنگ‏ نبشته پهلوى
  محسن نظرى
  نقد بدخوانى ها و تصحیح اشتباهاتى که پژوهشگران در خوانش و ترجمه دو کتیبه پهلوى ساسانى مرتکب شده اند، انگیزه نوشتن این مقاله است. تلاش نویسنده بر این بوده است که در حدّ امکان با بهره گیرى نقّادانه از آثار پژوهشگران پیشین درباره این دو سنگ نبشته پهلوى، پیشنهادهایى بهتر پیش أکثر

  نقد بدخوانى ها و تصحیح اشتباهاتى که پژوهشگران در خوانش و ترجمه دو کتیبه پهلوى ساسانى مرتکب شده اند، انگیزه نوشتن این مقاله است. تلاش نویسنده بر این بوده است که در حدّ امکان با بهره گیرى نقّادانه از آثار پژوهشگران پیشین درباره این دو سنگ نبشته پهلوى، پیشنهادهایى بهتر پیش نهد و آن سخن به نبشتار درآمده را به درستى بازنمایاند. نتیجه این پژوهش، ارائه ترجمه اى است که بر پایه رعایت کامل اصول دستورزبان پهلوى استوار است. دو کتیبه بررسى شده، یکى سنگ نبشته اى است که به نام سنگ نبشته سلوک شناخته مى شود و دیگرى سنگ نبشته کردیر است در نقش رجب. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  21 - نقش کارن ها در تخریب کتیبه های منطقه طاق بستان (شمالشرق کرمانشاه)
  محمدحسین قبادی مهدی ترابی کاوه میرمحمد میری
  ناحیه باستانی طاق بستان در شمال شرقی شهر کرمانشاه قرار دارد و بخشی از تودة کارستی پرآو - بیستون محسوب می گردد. این ناحیه دارای رخنمون غالبی از سازند آهکی بیستون با روند شمال غربی - جنوب شرقی است که تحت تاثیر فعالیتهای تکتونیکی درز و شکافهای فراوانی در آن ایجاد گردیده اس أکثر

  ناحیه باستانی طاق بستان در شمال شرقی شهر کرمانشاه قرار دارد و بخشی از تودة کارستی پرآو - بیستون محسوب می گردد. این ناحیه دارای رخنمون غالبی از سازند آهکی بیستون با روند شمال غربی - جنوب شرقی است که تحت تاثیر فعالیتهای تکتونیکی درز و شکافهای فراوانی در آن ایجاد گردیده است. ترکیب شیمیایی سنگهای کربناته، وضعیت ساختاری توده های سنگی همراه با ویژگی های اقلیمی منطقه، شرایط مناسبی را برای پیدایش پدیده های ژئومورفولوژیکی کارست از جمله کارنها فراهم ساخته است. کارنهای منطقه تحت تاثیر عوامل ذاتی (جنس سنگ، ضخامت لایه ها و وجود درزه و شکستگیهای توده سنگ) و عوامل محیطی (شامل آب و هوا، میزان بارش و ارتفاع) ایجاد شدهاند. بررسیهای صحرایی نشان میدهند که جریانهای آشفتة ناشی از بارش باران بر روی سطوح شیبدار موجب شکلگیریریلنکارنها شدهاند. جریان آشفتة ناشی از ذوب برف برروی دیواره های نزدیک به قائم واندکارنها را ایجاد کردهاند. درحالیکه تاثیر توأمجریانهایآشفتة حاصل از بارش باران و ذوب برف انواعی از تریت کارنها رادر منطقه شکل دادهاند. نشت آب در امتداد درز و شکافهای توده سنگها باعث گسترش آنها شده و کارنهای حفرهای را ایجاد نمودهاست. بنابراین شکل گیری انواع کارنها در سطح سنگهای آهکی، مقاومت توده های سنگی را در برابر عوامل مورفوژنز کاهش داده و زمینه را برای فرسایش و متلاشی شدن آنها فراهم میکند. با توجه به حضور چنین اشکالی در نزدیکیکتیبههای طاق بستان و خطر آسیب پذیری این آثار باستانی پیشنهاد میشود که با ایجاد کانال های انحراف آب در بالادست کتیبههای مذکور، مسیر جریان آب را تغییر داده و از تماس آب جاری با کتیبه ها جلوگیری به عمل آید تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  22 - بررسی مضامین عرفانی کتیبه‌های مقبرة شیخ صفی (با تکیه بر صفوة الصفا و دیگر متون عرفانی)
  سیدهاشم حسینی
  جریان عرفان، جنبة شاخصی از معنویت اسلام است که در عرصه‌های گوناگون فرهنگی، هنری، ادبی و... فرصت رشد و نمو یافته است. یکی از بارزترین عرصه‌های رشد این جریان مربوط به بناهای مذهبی به‌ویژه مقابر است که پس از مساجد بیشترین و مهم‌ترین حجم بناهای بازمانده از معماری ایران دورا أکثر

  جریان عرفان، جنبة شاخصی از معنویت اسلام است که در عرصه‌های گوناگون فرهنگی، هنری، ادبی و... فرصت رشد و نمو یافته است. یکی از بارزترین عرصه‌های رشد این جریان مربوط به بناهای مذهبی به‌ویژه مقابر است که پس از مساجد بیشترین و مهم‌ترین حجم بناهای بازمانده از معماری ایران دوران اسلامی ‌را به خود اختصاص داده است. مقابر شیوخ و بزرگان متصوفه گونه‌ای از مقابر دوران اسلامی ‌است که معمولاً به‌وسیله مریدان در داخل همان خانقاه شیخ و با خصوصیات ویژه‌ای ساخته شده‌اند. موضوع اصلی این تحقیق بررسی و کشف تأثیرات عرفان اسلامی ‌به‌طور عام و تصوفِ مکتب شیخ صفی به‌طور خاص بر مضامین کتیبه‌های قرآنی و حدیث مقبرة این عارف و صوفی بزرگ با تکیه بر متون عرفانی به‌ویژه کتاب صفوةالصفا به‌عنوان زندگینامه و مرامنامة عرفانی شیخ صفی است. نکتة اساسی در این راستا اثبات این حقیقت است که اصولِ عرفان و تصوف اسلامی فقط محدود به یک عقیده و طرز خاصی از زندگی نبوده، بلکه به‌طور گسترده‌ای در سایر ابعاد زندگی عرفا و متصوفه، از جمله در نحوة تزیین و انتخاب مضامین کتیبه‌های مقابر آنها نیز مؤثر بوده است. با توجه به یافته‌های تحقیق، مضامین کتیبه‌های قرآنی و حدیث مقبرة شیخ صفی‌الدین اردبیلی؛ ارتباط مستقیم با مفاهیم عرفان اسلامی ‌و به‌ویژه آراء و اندیشه‌های صوفیانة مکتب صفویه دارد که به تفصیل در صفوةالصفا و سایر متون عرفانی تشریح و تفسیر شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  23 - علل برجسته شدن ایزد اَناهیتا در زمان اردشیر دوم هخامنشی (405-359 پ.م)
  آتوسا احمدی
  این مقاله با در نظر گرفتن چه گونگی آب و هوای فلات ایران و نیز با بررسی کتیبه های دوران هخامنشی و آبان یشت اوستا و همچنین با استناد به نوشته های مورخان یونانی، سعی دارد تا خشک سالی را که محتملاً در زمان اردشیر دوم هخامنشی رخ داده و باعث شده تا ایزد اَناهیتا در آن مقطع از أکثر

  این مقاله با در نظر گرفتن چه گونگی آب و هوای فلات ایران و نیز با بررسی کتیبه های دوران هخامنشی و آبان یشت اوستا و همچنین با استناد به نوشته های مورخان یونانی، سعی دارد تا خشک سالی را که محتملاً در زمان اردشیر دوم هخامنشی رخ داده و باعث شده تا ایزد اَناهیتا در آن مقطع از زمان برجسته شود مورد بررسی قرار دهد. تفاصيل المقالة