بررسی عوامل سیاسی- اجتماعی مؤثر در همگرایی های‌ قومی (مطالعه ی موردی: قومیت های شهرستان ارومیه )

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

مهدی قاصد ¹ , حبیب الله زنجانی ² , علیرضا کلدی ³

1 - دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
2 - استاد علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات (نویسنده مسؤول)
3 - استاد علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

تاریخ دریافت : 1398/03/27 تاریخ پذیرش : 1398/03/27 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: امنیت, شهرستان ارومیه, همگرایی‌های قومی, نظریه‌ ی زمینه‌ای,

چکیده مقاله :

گروه های قومی هر جامعه، جایگاه مهمی در اتحاد ملی دارند و اگر به چالش کشیده شوند، امنیت ملی را به خطر می اندازند. در عصر حاضر نیز موضوع قومیت ها یکی از الزامات توسعه در جمهوری اسلامی ایران است و خوشبختانه بعد از انقلاب اسلامی، همگرایی قومیت ها در راستای اتحاد ملی حرکت کرده است. برای روشن شدن همگرایی قومیت ها در این پژوهش عوامل سیاسی و اجتماعی مؤثر در همگرایی‌های قومی، با تکیه بر تأثیرگذاری عوامل سیاسی اجتماعی بررسی شده است. مطالعه ی موردی، قومیت های مختلف شهرستان ارومیه در مقایسه با کل کشور هستند، روش‌شناسی تحقیق، کیفی بوده و از نظریه‌ ی زمینه‌ای به عنوان روش اجرای عملیات پژوهش استفاده شده است. داده‌های کیفی پژوهش با استفاده از تکنیک مصاحبه‌ ی عمیق گردآوری شد و برای ارائه‌ ی نظریه‌ ی نهایی از استراتژی نظریه‌ ی زمینه‌ای استفاده گردید. بر اساس روش نمونه‌گیری هدفمند و نیز با در نظر گرفتن معیار اشباع نظری، با تعداد 15 نفر از جامعه‌ ی مورد مطالعه، مصاحبه ی عمیق انجام شد. یافته‌های به ‌دست‌ آمده در 63 مفهوم دسته‌بندی گردید و از میان این مفاهیم، 5 مقوله‌ ی اصلی: ناسیونالیسم و تاریخ مشترک، دین مشترک، امنیت و امیدواری به دست آمد. مقوله‌ ی هسته‌ای این پژوهش مفهوم امنیت است که سایر مقولات اصلی را دربر می‌گیرد. نتایج تحقیق نشان داد، قومیت های شهرستان ارومیه در سایه ی امنیت اجتماعی- سیاسی، همگرایی را بر واگرایی ترجیح داده اند.

چکیده انگلیسی:

Ethnic groups in every society have an important role in national solidarity and if they are challenged, they can endanger national security. Nowadays ethnicities are one of the necessities of development in the Islamic Republic of Iran and luckily after the Islamic Revolution, due to policymaking, ethnic convergence has moved towards national solidarity. To highlight ethnic convergence in this research, political and social factors which influence the subject are studied. This case of study includes ethnic groups in the city of Uremia in comparison with those of the whole country. The methodology is qualitative and grounded theory is applied to fulfill the research. The qualitative data of the research were gathered through deep interviews and grounded theory strategy was used for the provision of the final theory. Using purposeful sampling and considering the fact of information saturation, 15 deep interviews with the people of the society were done. Gathered data were categorized within 63 concepts and amongst them 5 main categories were obtained: nationalism and common history, common religion, security and hope. The core category is the concept of security which encompasses the other categories. The results of the research indicated that the ethnic groups in Uremia inclined towards ethnic convergence due to political and social security.

منابع و مأخذ:

ـ احمدی، حمید.(1391). قومیت و قوم­گرایی در ایران. تهران: نی.

ـ اخوان مفرد، حمید رضا؛ هندیانی، عبدالله؛ زینال نژاد، حسن.(1387). بررسی راه­های همگرایی قومیتی با تأکید بر اقوام ترک و کرد در شهرستان ماکو» مجله مطالعات مدیریت انتظامی، ش4: 399 ـ 415

ـ ازکیا، مصطفی، ایمانی، حسین.(1390). روش‌های کاربردی تحقیق، کاربرد نظریه بنیانی. تهران: کیهان.

ـ استراوس، آنسلم و کربین، جولیت.(1385). اصول روش تحقیق کیفی: نظریه‌ی مبنایی؛ رویه‌ها و شیوه‌ها. ترجمه‌ی بیوک محمدی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

ـ استراوس، آنسلم و کربین، جولیت.(1393). مبنای پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای. ترجمه‌ی ابراهیم افشار. تهران: نی.

ـ آشوری، داریوش.(1389). تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ. تهران: آگه.

ـ بار سلطان، سیده رؤیا.(1394). «بررسی عوامل موثر بر همگرایی قومیت ها با تاکید بر ساختار امنیت کشور ایران»، مجله علوم و فنون مرزی، شماره 13،صص 153 ـ 174

ـ بشریه، حسین.(1390). تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم: اندیشه‌های مارکسیستی. تهران: نی.

ـ بیات، کاوه.(1387). پان ترکسیم و ایران. تهران: انتشارات تاریخ معاصر ایران.

ـ بیانلو، یوسف.(1387). بررسی جامعه‌شناختی نگرش شهروندان زنجانی به قومیت‌گرایی (مطالعه موردی پان‌ترکیسم. مجله‌ مطالعات امنیت اجتماعی. شماره‌ 16: زمستان 1387. صص 73 تا 92.

ـ جول، جیمز .(1388). گرامشی. ترجمه‌ی محمدرضا زمردی. تهران: ثالث.

ـ حافظ‌نیا، محمدرضا .(1381). جغرافیای سیاسی ایران. تهران: سمت.

ـ درایسدل، آلاسدایر و بلیک، جرالد .(1369). جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا. ترجمه‌ی دُرّه میرحیدر. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.

ـ ریتزر، جورج .(1389). نظریه‌‌ی جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه‌ی محسن ثلاثی. تهران: علمی.

ـ شعبانی، رضا .(1394). مبانی تاریخ اجتماعی ایران. تهران: قومس.

ـ ضرغامی، برزین .(1391). تحلیل فرصت‌ها و تهدیدهای ژئوپلیتیکی قوم بلوچ از دیدگاه نظریه‌ی شکاف‌های سیاسی- اجتماعی. مجله‌ پژوهش‌های جغرافیای انسانی.شماره‌ 81: پاییز 1391. صص 95 تا 110.

ـ غلامحسینی، اسماعیل  و همکاران. (1390)، بررسی نقش هویت قومی بر امنیت مرزهای جمهوری اسلامی ایران، مجله مطالعات دفاعی و امنیتی، شماره 61، صص. 135-166

ـ مجتهدزاده، پیروز .(1381). جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی. تهران: سمت.

ـ مرکز آمار ایران.(1385). نتایج سرشماری ملی نفوس و مسکن سال 1385.

ـ مهری کارنامی، محمد .(1388). آسیب­شناسی تأثیر قومیت‌گرایی بر امنیت ملی. مجله‌ حصون، شماره‌ 19، صص 166 تا 182.

ـ میرحیدر، دره .(1382). مبانی جغرافیای سیاسی. تهران: سمت.

ـ نش، کیت .(1390). جامعه­شناسی سیاسی معاصر، جهانی شدن، سیاست، قدرت. ترجمه محمد تقی دلفرو. تهران: کویر.

ـ نقدی، اسداله، احمدی، امید علی .(1394). « بررسی جامعه شناختی میزان همگرایی قومیت های (فارس، ترک، لر) استان همدان»، مجله تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی، شماره 68، صص 131 ـ 154

ـ نقیب‌زاده، احمد .(1386). مطالعه‌ی تطبیقی حکومت مدرن در غرب و ایران. قم: دانشگاه علوم انسانی مفید.

ـ هال، استوارت .(1393). فهم جامعه‌ی مدرن. ترجمه‌ی محمود متحد و دیگران. تهران: آگه.

-          Charmaz, K. R. (2003) Grounded Theory: The SAGE Encyclopedia of Social Science Research Methods.

-          Glaser, Barney G.)2003), The Grounded Theory Perspective II: Description's Remodeling of Grounded Theory, Sociology Press.

-          Cox, O. (1948) Race and caste: a Distinction; American Journal of Sociology, 50: 360-8.

-          Cox. O (1945) (Caste, Class and Race. New York: Monthly Review.

-          Dibyesh Anand, Dibyesh (2017), Ethnic Conflict and Protest in Tibet and Xinjiang: Unrest in China's West. New York: Columbia University Press.

-          Ford, Chandra and Harawa, Nina (2011) ‘A New Conceptualization of Ethnicity for Social Epidemiologic and Health Equity Research’ Social Science & Medicine, 71: 251-258.

-          Hall, S. (1986) ‘Gramsci’s relevance for the study of race and ethnicity’, Journal of Communication Inquiry, 10: 5-27.

-          Marshall, T. H. (1950). "Citizenship and social class and other essays." Cambridge: CUP.

-          Parsons, T. (1975) “Some Theoritical Considerations in the Nature and Trends of Ethnicity”, Harvard University Press

-          Snyder, Lewis L. (1983)“Nationalism and the Flawed Concept of Ethinicity”, Canadian Review of Studies in Nationalism, 10 no.2

-          Stodolska, Monika (2018) ‘Research on Race, Ethnicity, Immigration, and Leisure: Have We Missed the Boat?’ Leisure Sciences, 40: 43-53

-          Strauss, A. and Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research, Techniques and procedures for developing grounded theory. Second Edition, ed. Thousand Oaks, CA, sage.

-          Wade, peter, et al (2014), Race Mixture, Nation, and Science in Latin America, Durham, NC: Duke University Press.