تحلیل جامعه شناختی پیامدهای فرهنگی توسعهی شهرهای متوسط در ایران در سال 1396-1397 (مطالعه ی موردی: مرند)
محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهریحوریه مقصودی 1 , مهرداد نوابخش 2 , سید محمد سیدمیرزایی 3 , صدیقه محمد اسماعیل 4
1 - دانشجوی دکتری جامعهشناسی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران
2 - استاد جامعه شناسی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران
3 - استاد جامعه شناسی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران
4 - دانشیار علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران
کلید واژه: مسائل شهری, توسعه ی شهری, جامعه ی شهری مرند, پیامدهای فرهنگی, آسیبهای اجتماعی,
چکیده مقاله :
در راستای تحقق توسعه ی پایدار شهری باید شرایطی فراهم شود تا امکان بسترسازی توسعه ی پایدار انسانی و بهبود رفاه اجتماعی شهروندی، فراهم گردد که در این بستر می توان به برقراری عدالت اجتماعی، طراحی اقلیمی هماهنگ با محیط زیست انسانی، تقویت ساختارهای همبستگی اجتماعی همچون تعهد و مسؤولیت پذیری، تقویت بنیان های اجتماعی و خانوادگی و احیای محیط زیست همگانی و ایجاد انتظام ساختاری در فضای شهری برای ادراک زیباشناختی و خوانایی شهری و بهبود بهره گیری از فضاهای شهری و افزایش رضایت شهروندی و یکپارچگی بخشی به ساختار بصری محیط و منظر شهری اشاره کرد .هدف این مطالعه، تحلیل جامعه شناختی پیامدهای فرهنگی توسعه ی شهرهای متوسط در ایران طی ده سال گذشته و مطالعه ی موردی مرند است که طی سالهای 96 و 97 مورد پژوهش واقع شده است. جامعۀ آماری این پژوهش افراد بالای 15 سال ساکن شهر مرند در طی سالهای 96-97 بودند. روش نمونهگیری، نمونه گیری مختلط یعنی طبقاتی و خوشه‌ای چندمرحله‌ای بود. در مجموع، 2600 پرسشنامه تکمیل شد که برای تمامی مقاصد آماری کفایت می‌کرد. در این تحقیق بر روی شاخص‌های نیازهای ساکنان تحلیل عاملی در هشت عامل انجام شد. آزمون بارتلت با معیار کایزر معادل 840/0 و معنادار بود؛ این امر حاکی از اعتبار این آزمون است. تحلیل عاملی انجام شده کاملاً با شاخصبندی محقق با توجه به مطالعات اسنادی هماهنگ بود که نتایج آن آورده می‌شود. نتایج آزمون فریدمن نشان می‌دهد در سطح نیازهای کالبدی و اجتماعی در شهر ، در مجموع، نیازهای زیر برای ساکنان دارای اولویت بودهاند: نیاز به تعاملات اجتماعی ساکنان با یکدیگر و نیاز به امکانات و تسهیلات رفاهی، به ترتیب با متوسط رتبۀ 34/7 و 18/7 در صدر قرار داشتهاند و نیاز به امنیت و احساس تعلق به شهر به ترتیب با متوسط رتبۀ 26/4 و 74/2 در رتبه‌های آخر بودهاند. بقیۀ نیازها در سطح بینابینی قرار گرفتهاند.در کل، نتایج نشان می‌دهد ایجاد فضاهای عمومی به عنوان بستری برای تعاملات اجتماعی یک درخواست مبرم است.
In order to achieve sustainable urban development, certain conditions should be provided to pave the way for sustainable human development and the improvement of social welfare, which in turn can strengthen social solidarity structures such as social commitment and accountability, strengthening of urban spaces and improving the sharing of civic spaces and enhancing the satisfaction of urban spaces and enhancing the satisfaction of civic environment and urban landscape. This study aims to do a sociological analysis of the cultural implications of the development of medium-sized cities in Iran over the last ten years and the case of study is the city of Marand during the years of 1396 and 97. The research population consisted of people over 15 years in Marand during the years 96 - 96. A stratified and cluster sampling method was used to select the sample. In total, 2600 questionnaires were completed. Freidman test results showed that the following needs have priority for residents: the need for social interaction with each other (rank 7.34), the need for facilities and welfare amenities (rank 7.18), the need for security (rank 4.26), and belonging to the city (rank 2.74). Other needs were in the intermedium range. Overall, the results suggested that the establishment of public spaces as a platform for social interaction is a pressing request.
- ازکیا. (1381). مصطفی، «جامعهشناسی توسعه»، چاپ چهارم، تهران: نشر کلمه.
- بحرینی، سیدحسین؛ مکنون رضا. (1380). توسعهی شهری پـایـدار، از فکر تا عمل، «مجلهی محیط شناسی»، شمارهی ،27.41-60 صص
- بحرینی.(1378). حسین، «تحلیل فضاهای شهری»، چاپ دوم، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
- بیگدلی، مهرناز. (1388). نقش مشارکتهای مردمی در تحقق مدیریت محلهای، «مجموعۀ مقالات همایش توسعۀ محلهای» ، تهران: طرح نو.
- توسلی.(1379). غلامعباس، «جامعهشناسی شهری»، انتشارات دانشگاه پیام نور.
-رفیعزاده، ندا.(1380). بررسی میزان تعلق اجتماعی در گروههای سنی ساکنین محلات در تهران، (مطالعۀ موردی کوی نصرآباد نارمک تهرانپارس و 3 محله از منطقۀ 34) سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، دفتر مطالعات و پژوهشهای راهبردی.
-ذکایی، محمدسعید؛ روشن فکر پیام .(1383) . رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و کیفیت زندگی در محلات شهری، «مجموعۀ مقالات همایش توسعه محلهای»، تهران: طرح نو.
- خاکپور، براتعلی، عزتالله مافی؛ باوان پوری علیرضا .(1388) . «نقش سرمایۀ اجتماعی در توسعۀ پایدار محلهای (نمونه: کوی سجادیهی مشهد»، مجلۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیهای، شمارهی دوازدهم، بهار و تابستان: 55-81.
-شیعه، اسماعیل. (1380). مقایسۀ محلههای تهران با معیارهای یک محلۀ پایدار از نظریۀ شهرسازی، سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران، دفتر مطالعات و پژوهشهای راهبردی.
- طالقانی و دیگران.( 1369). «مطالعات جامعهشناسی شهر تهران».
-فهیمیزاده، حسین. (1380). تهیه طرحهای اجتماعی، فضایی، روشی در بازسازی پایدار محلات شهری، سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران، دفتر مطالعات و پژوهشهای راهبردی.
- فیالکوف.(1383). یانکل، «جامعهشناسی شهر»، مترجم عبدالحسین نیکگهر، تهران: نشر آگه.
- فکوهی.(1383). ناصر، «انسانشناسی شهری»، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
-قرایی، فریبا.(1380). نقش خصوصیات کالبدی در افزایش تعاملات اجتماعی و ایجاد حس جامعۀ محلی (مطالعۀ میدانی در دو محلۀ شهر تهران)، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، دفتر مطالعات و پژوهشهای راهبردی.
- کالن، گوردن.(1377). «گزیده منظر شهری»، ترجمهی منوچهر طبیبیان، تهران، مؤسسهی انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
- لینچ، کوین.(1376). «تئوری شکل خوب شهر»، ترجمهی سیدحسین بحرینی، انتشارات دانشگاه تهران.
-مطلبی، قاسم. (1383). رویکردی انسانی به توسعۀ پایدار محلهای، «مجموعۀ مقالات همایش توسعۀ محلهای پایدار 2»، تهران: طرح نو.
- موسوی. (1389). یعقوب، حقوق اجتماعی شهروندی در کلانشهر تهران، 6 اردیبهشت گروه تخصصی شهر، نشست انجمن جامعهشناسی ایران. http://isa.org.ir
- موسوی. (1387). یعقوب، حقوق اجتماعی شهروندی، سایت انجمن جامعهشناسی ایران.
- موسوی. (1386). یعقوب، حقوق اجتماعی شهروندی در کلانشهر تهران، 6 اردیبهشت گروه تخصصی شهر، نشست انجمن جامعهشناسی ایران.
- هاروی. (1376). دیوید، «عدالت اجتماعی و شهر»، ترجمهی فرخ حسامیان، تهران، شرکت پردازش و برنامهریزی شهری.
_||_