بررسی مبانی تفسیری علمای سلفی قرن 12 با تاکید بر آراء محمدعلی شوکانی
محورهای موضوعی : تاریخ مطالعات قرآن و حدیث در بومهای مختلف
1 - استادیار گروه معارف اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران (نویسنده مسئول).
2 - استادیار گروه معارف اسلامی، واحد ملارد، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران.
کلید واژه: وهابیت, سلفی, فتح القدیر, شوکانی, تاویل, ظاهرگرایی.,
چکیده مقاله :
در قرن 12 با ظهور افرادی شاهد احیای اندیشه های ابن تیمیه و جریان سلفیت افراطی هستیم. انکار مجاز در قرآن، ظاهرگرایی افراطی و استفاده بی رویه از احادیث، رویگردانی از بکارگیری قواعد عقلی و فلسفی در قرآن از شاخصه های منهج تفسیری سلفیه تکفیری است. بررسی اندیشه های شوکانی عالم برجسته زیدی یمنی، ضمن تایید گرایشهای سلفی و التزامش به ظواهر ادله نقلی، نشان از تمایل به تبیین عقلانیت دینی مطابق اصولی که با سنت مخالف نباشد، دارد و به تعبیر بهتر بیانگر رویکرد ضد تکفیری و وحدت گرایانه وی علی رغم تاثیر پذیری اش از تفکرات بنیانگذار سلفیت نوین -ابن تیمیه- است. برآیند واکاوی اندیشه های شوکانی در حوزه مبانی تفسیری که به شیوه توصیفی تحلیلی و در پاسخ به سوال از نسبت سنجی میان آراء وی با اندیشه¬های سلفیت تکفیری صورت گرفته است، بیانگر رویگردانی وی از ظاهرگرایی افراطی و پذیرش تاویل معقول بوده که بدین ترتیب با اندیشه های ابن تیمیه و سلفیت افراطی فاصله گرفته اند.
In the 12th century, with the emergence of some individuals, we witness the revival of the ideas of ibn Taymiyyah and the movement of extreme Salafism. Denial of what is permissible in the Qur’an, extreme externalism use of hadiths, and turning away from applying rational and philosophical rules in the Qur’an are among the characteristics of the Salafi-Takfiri interpretative methodology. A study of the thoughts of the prominent Yemeni Zaydi scholar Shokani, while confirming Salafi tendencies and his commitment to the appearances of narrational evidence, shows his desire to explain religious rationality according to principles that do not contradict tradition. In other words, it expresses his anti-takfiri and unificationist approach despite his influence on the thoughts of the founder of modern Salafism - ibn Taymiyyah. The results of the analysis of Shokani's thoughts in the field of interpretive principles, which was conducted in a descriptive-analytical manner and in response to the question of comparing his views with the ideas of Takfiri Salafism, indicate his turning away from extreme externalism and accepting reasonable esoteric interpretation, thus distancing himself from the ideas of ibn Taymiyyah and extreme Salafism.