تطور تاریخی ترجمه‌های معاصر ترکی استانبولی قرآن با تأکید بر وجوه و نظائر واژگان «صلاة» و «دین»
محورهای موضوعی : تاریخ مطالعات قرآن و حدیث در بومهای مختلف
علی شریفی
1
,
موسی رحیمی
2
,
محمد شاهین
3
1 - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبایی تهران (نویسنده مسئول).
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات ترکی استانبولی دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
3 - دانشیار گروه تاریخ و هنرهای اسلامی، گرایش ادبیات اسلامی ترک، دانشکده الهیات، دانشگاه آک دنیز، آنتالیا، ترکیه.
کلید واژه: قرآن, وجوه و نظائر, تطورتاریخی, ترکی استانبولی.,
چکیده مقاله :
وجوه و نظائر آن است که یک واژه در چند جای قرآن به یک لفظ و یک حرکت آمده باشد و در هر موضع معنایی غیر از موضع دیگر داشته باشد. لفظ هر کلمه که در موضعی آمده است نظیر همان لفظ در جای دیگر باشد و تفسیر هر کلمه به معنایی غیر از معنای دیگر باشد که این همان وجوه است. بنابراین، نظایر نامی برای واژگان است و وجوه نامی برای معانی است. در این پژوهش توصیفی با بررسی ترجمه‌های معاصر ترکی استانبولی قرآن با تأکید بر وجوه و نظائر واژه‌های صلاه و دین تلاش خواهیم کرد تا نحوه ترجمه این واژگان را در ترجمه‌های قرآن، شش مترجم ترک براساس ترتیب زمانی بیان کنیم و میزان صحت و دقت این ترجمه ها و عملکرد مترجمان ترک را در طول تاریخ معاصر مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم. یافته‌ها حاکی از آن است که اکثر مترجمان ترک در طول تاریخ به نوعی از همدیگر تقلید نموده‌اند وکمتر شاهد نوآوری و اجتهاد در آنها هستیم.
The concepts of wuaūh and naẓā’īr refer to instances where a word is used with the same spelling and pronunciation in multiple places within the Quran but carries different meanings in each context. The identical form of the word in different contexts is termed naẓā’īr, while the varying meanings represent wuaūh. Consequently, naẓā’īr refers to the words themselves, and wuaūh denotes their meanings. This descriptive study examines contemporary Turkish translations of the Quran, focusing on the nuances and synonyms of the words ṣalāt and dῑn. Our aim is to analyze how six Turkish translators have rendered these terms over time and to evaluate the accuracy and precision of their translations, as well as the evolution of Turkish translation practices in the modern era. Our findings indicate that most Turkish translators have exhibited a tendency to imitate one another throughout history, with limited evidence of innovation or independent interpretation.
اللهیاری تبریزی، مهدی، گذری بر تاریخ ترجمه و تفسیرهای ترکی قرآن مجید، ترجمان وحی، بهار و تابستان 1391، شماره 31، ص 27-58.
ایزوتسو، توشی هیکو، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، تهران، شرکت سهامی انتشار، 11368ش
پاکتچی، احمد، ترجمه شناسی قرآن کریم، تهران، دانشگاه امام صادق(ع)،1392
رضوی، سید حسین، بینات، ،شماره 132، ص133-
سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن، الاتقان فی علوم القرآن، بیروت، دارالکتاب العربی، 1421ق
گروه ترکی استانبولی، مرکز ترجمان وحی، ص 43، ش، 4 ، سال، 1377 ).
العوا، سلوی محمد، بررسی زبان شناختی وجوه و نظائر در قرآن کریم، ترجمه دکتر سید حسین سیدی، مشهد، به نشر، چاپ دوم،
ترکی
Kök, Abdullah (2004), Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur’an Tercümesi (TİEM 1v-235v/2), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Ün. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Küprülü, M. Fuad (1986), Türk Edebiyatı Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Toptaş, Mahmut (2008), Kur’ân-ı Kerim ve Türkçe Meâli, İstanbul.
Ünlü, Suat (2007), “Kur’an-ı Kerim’in Türkçeye Çevrilmesi ve İlk Türkçe Kur’an Tercümeleri”, Din Araştırmaları, Ocak-Nisan, Cilt 9, Sayı 27, ss. 9-56
Üşenmez, Emek (2017), “Türkçe İlk Kur’an Tercümelerinden Meşhed Nüshası Satır Arası Türkçe-Farsça Tercümesi (No: 2229) (Orta Türkçe)”, Turkish Studies, Cilt 12/3, s. 717-772
Yalçın Akcan, Betül (2013), “Eski Anadolu Türkçesi Satır-Arası Kur’an Tercümesi (Giriş-Metin-Dizin), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Ün. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.