تاثیر جهانی شدن بر تبدیل ترکیه به قدرتی نوظهور اقتصادی (2024-1990)

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

علیرضا سلطانی ^{1 *} , حميرا آريانمهر ² , حمید رضا شیرزاد جدید ³ , ارسلان قربانی شیخ نشین ⁴

1 - عضو هیات علمی واحد تهران مرکزی
2 - دانشگاه ازاد اسلامى واحد تهران مركزى
3 - دانش آموخته دکتری روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
4 - رئیس انجمن علوم سیاسی

تاریخ دریافت : 1404/01/19 تاریخ پذیرش : 1404/04/12 تاریخ انتشار : 1404/06/29

کلید واژه: ترکیه , جهانی شدن , توسعه اقتصادی , قدرت های نوظهور اقتصادی , نئولیبرالیسم ,

چکیده مقاله :

جمهوری ترکیه در دهه سوم قرن 21 به عنوان قدرتی نوظهور اقتصادی ، در جایگاه هفدهمنین قدرت اقتصادی جهان قرار گرفته است. مجموعه ای از عوامل و عناصر سیاسی ، اقتصادی و بین المللی در تبدیل ترکیه به یک قدرت نوظهور اقتصادی از دهه 1980 تاثیرگذار بوده است . ظهور یک دولت توسعه گرا در دهه 1980 و اتخاذ سیاست های اصلاحی اقتصادی در کنار الزامات و شرایط اتحادیه اروپایی برای پذیرش عضویت ترکیه و فراهم شدن بسترهای بین المللی توسعه در پرتو جهانی شدن ، نقشی تعیین کننده در این مهم داشته اند. در واقع عناصر و متغیرهای بین المللی در قالب جهانی شدن اقتصاد از دهه 1990 ، نقش تکمیل کننده فرایند توسعه ای ترکیه را بازی کرده است . مقاله حاضر با فرض عناصر سیاسی و اقتصادی داخلی تاثیرگذار بر فرایند توسعه ای ترکیه در پی پاسخ به این سوال است که عناصر و عوامل فعال جهانی شدن چگونه روند تبدیل ترکیه به قدرتی نوظهور اقتصادی را تسهیل و تقویت کرده اند ؟ در پاسخ به سوال مذکور این فرضیه مطرح می گردد که فعال شدن و تقویت عناصر جهانی شدن در ابعاد 3 گانه اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی و در شکل حمایت های سیاستی و  مالی نهادهای اقتصادی بین المللی ، جذب جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی ، گسترش ادغامها و تملک های فرامرزی ، تسهیل جریان انتقال تکنولوژی و رشد ظرفیت های صادارتی در عرصه تجارت جهانی ، موجب تقویت سیاست ها و رویکردهای نئولیبرالیستی اقتصادی دولت توسعه گرای ترکیه از دهه 1990 و تبدیل این کشور به قدرتی نوظهور اقتصادی شده است

چکیده انگلیسی:

 

In the third decade of the 21st century, the Republic of Turkey has emerged as a significant economic power, ranking as the world’s 17th largest economy. The rise of a developmental state in the 1980s, the implementation of structural economic reforms, the conditionalities set by the European Union for potential membership, and the international development environment shaped by globalization have all played pivotal roles in facilitating Turkey’s economic ascent.

More specifically, global economic dynamics since the 1990s have acted as critical complements to Turkey’s internal development strategies. These international drivers—manifested through the globalization of markets, capital flows, and institutional frameworks—have significantly contributed to Turkey’s integration into the global economy.

This article, while acknowledging the influence of domestic political and economic variables on Turkey’s developmental trajectory, seeks to explore the question: How have the active mechanisms and forces of globalization facilitated and reinforced Turkey’s transformation into an emerging economic power?

It is hypothesized that the activation and intensification of globalization along economic, social, and political dimensions—through policy and financial support from international economic institutions, the inflow of foreign direct investment (FDI), the expansion of cross-border mergers and acquisitions, the facilitation of technology transfer, and the enhancement of export capacity within global trade networks—have collectively reinforced the neoliberal economic policies pursued by Turkey’s developmental state since the 1990s. These forces, in turn, have significantly contributed to Turkey’s emergence as an influential actor among the world’s emerging economies.

منابع و مأخذ:

• احمدی، م. (1398). تحلیل اثر جهانی‌شدن بر رفاه اقتصادی در ایران: با تأکید بر ابعاد و اجزای جهانی‌شدن. فصلنامه مطالعات اقتصادی، 16(2)، 45-68. دسترسی از: aes.basu.ac.ir
• بهرامی، ف. (1400). محاسبه شاخص جهانی‌شدن اقتصادی در ایران و تأثیر آن بر شاخص توسعه انسانی (HDI). فصلنامه اقتصاد کاربردی، 22(1)، 78-101. دسترسی از: journals.umz.ac.ir
• پاموک، سوکت. (1402). سده‌های ناموزون توسعۀ اقتصادی ترکیه از 1820. ترجمه محمدرضا فرهادی‌پور. تهران: سبزان.
• تقی‌زاده، رحیم. (1402). یک قرن توسعۀ اقتصادی: ارزیابی حکمرانی نظام برنامه‌ریزی توسعۀ ملی در ترکیه. فصلنامه پژوهش‌های برنامه و توسعه، 4(15)، 119-154.
• جعفری، س. (1397). جهانی‌شدن و توسعه پایدار. فصلنامه اقتصاد و محیط‌زیست، 14(3)، 32-55. دسترسی از: ee.journals.pnu.ac.ir
• عبیدیان، محمدرضا. (1402). تأثیر سیاست خارجی ترکیه بر توسعه اقتصادی این کشور. دانش تفسیر سیاسی، 5(15)، 1-37.
• کریمی، ب. (1395). جهانی‌شدن و دولت‌های توسعه‌گرا؛ سویه‌های تغییر و تداوم نقش دولت در فرایند توسعه. فصلنامه سیاست و توسعه، 10(4)، 89-112. دسترسی از: journals.ut.ac.ir
• مرجان معصومی. (1402). بررسی تطبیقی توسعه اقتصادی اجتماعی ایران و ترکیه در دهه اخیر. سیاست‌پژوهی ایرانی. دسترسی از: https://journals.iau.ir/article_706789.html
.1. Boratav, K. (2011). Turkish economic history: Growth and structural change. Cambridge: Cambridge University Press.
2. Celasun, M. (1994). Structural adjustment and growth in Turkey. Washington, DC: World Bank.
3. Central Bank of Turkey. (2019). Monetary policy report. Ankara: Central Bank of Turkey.
4. Doğan, C. (2016). Political globalization and foreign direct investment inflows in Turkey. Ankara: Economic Research Institute.
5. Dumrul, Y. (2018). The impact of globalization on economic growth: Empirical evidence from Turkey. International Journal of Economics and Financial Issues, 8(5), 115-123.
6. EIA (Energy Information Administration). (2023). Turkey’s energy developments. Washington, DC: U.S. Department of Energy.
7. Gani, A. (2019). The role of human well-being in economic development. London: Routledge.
8. Gurgul, H., & Lach, Ł. (2014). Globalization and economic growth: Evidence from panel data analysis. Economic Modelling, 41, 1-10. https://doi.org/10.xxxx/yyyy
9. Gygli, S., Haelg, F., Potrafke, N., & Sturm, J. E. (2019). The KOF globalization index – Revisited. Review of International Organizations, 14(3), 543-574. https://doi.org/10.xxxx/yyyy
10. Hergüner, Ü. (2024). Corporate M&A 2024: Turkey. Last updated April 23. Retrieved from https://practiceguides.chambers.com/practice-guides/corporate-ma-2024/turkey/trends-and-developments
11. IMF (International Monetary Fund). (2002). Turkey: Crisis and recovery program. Washington, DC: International Monetary Fund.
12. IMF (International Monetary Fund). (2011). World economic outlook: Recovering from the global financial crisis. Washington, DC: International Monetary Fund.
13. IMF (International Monetary Fund). (2022). Turkey: Economic development and structural reforms. Washington, DC: International Monetary Fund. Available at: [www.imf.org](https://www.imf.org)
14. Javorcik, B. S. (2015). Does FDI bring good jobs to host countries? The World Economy, 38(4), 577-595. https://doi.org/10.xxxx/yyyy
15. Kazgan, G. (1995). The political economy of Turkey. London: Macmillan.
16. Keyder, C. (1987). State and class in Turkey: A study in capitalist development. London: Verso.
17. Kilicaslan, Y., & Dumrul, Y. (2018). The impact of globalization on economic growth and inequality. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 31(1), 1460-1474. https://doi.org/10.xxxx/yyyy
18. OECD. (2019). OECD Economic Outlook: Turkey. Issue 2, pp. 216-2181. Available at: [www.oecd.org](https://www.oecd.org)
19. OECD. (2021). Turkey’s role in G20 and global economic development. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development.
20. OECD. (2023). Economic forecast summary: Turkey. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD).
21. Okyar, O. (1979). Development background of the Turkish economy. International Journal of Middle East Studies, 11(3), 317-330.
22. Öniş, Z. (1991). Political economy of Turkey in the 1980s. International Journal of Middle East Studies, 23(2), 163-176.
23. Öniş, Z., & Güven, A. B. (2011). Global crisis and the Turkish economy. Journal of Turkish Political Economy, 2(1), 1-23.
24. Oraman, Y. (2021). Globalization trends: Challenges and opportunities in Turkey. Istanbul: Istanbul University Press.
25. Pamuk, Ş. (2000). Economic history of the Ottoman Empire and Turkey. Cambridge: Cambridge University Press.
26. Pamuk, Ş. (2000). A history of Middle East economies in the twentieth century. Cambridge, MA: Harvard University Press.
27. Qiang, C. Z., Liu, Y., & Steenbergen, V. (2021). Global value chains and economic upgrading: The impact of COVID-19 and future prospects. Washington, DC: World Bank Publications.
28. Rao, B. B., & Vadlamannati, K. C. (2011). Globalization and growth in developing countries: The role of institutional quality. Economic Modelling, 28(1-2), 601-610. https://doi.org/10.xxxx/yyyy
29. Rodrik, D. (2012). The Turkish economy: Growth without stability. Cambridge, MA: Harvard University Press.
30. Sandıkcı, Ö. (2016). Development and quality of life in Turkey: How globalization, religion, and economic growth influence individual well-being. Journal of Macromarketing, 36(3), 259-272. https://doi.org/10.1177/0276146715608919
31. Savrul, M. (2011). The effects of globalization on economic growth: Theoretical and empirical analysis. Saarbrücken, Germany: Lambert Academic Publishing.
32. Şimşek, T. (2023). The relationship between economic, social, and political globalization and economic performance in Turkic states. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 321-335. https://doi.org/10.17494/ogusbd.1287909
33. Stiglitz, J. E. (2002). Globalization and its discontents. New York: W.W. Norton & Company.
34. Tocci, N. (2017). Turkey and the European Union: A complex partnership. London: Routledge.
35. TÜİK (Turkish Statistical Institute). (2022). Economic indicators of Turkey. Ankara: Turkish Statistical Institute (TÜİK).
36. Türedi, S. (2016). Financial globalization and economic vulnerability. Journal of Financial Stability, 22, 19-30. https://doi.org/10.xxxx/yyyy
37. World Bank. (2010). Infrastructure development and economic growth in Turkey. Washington, DC: World Bank.
38. World Bank. (2020). Turkey economic update. Washington, DC: World Bank Publications.
39. World Bank. (2024). Turkey economy overview. Washington, DC: World Bank. Retrieved from https://www.worldbank.org/en/country/turkey/overview
40. WTIS. (2024). Turkey trade. Retrieved from https://wits.worldbank.org/countrysnapshot/en/TUR
41. WTO. (2015). Turkey trade policy review. Geneva: World Trade Organization.
42. WTO. (2020). Trade policy review: Turkey. Available at: [www.wto.org](https://www.wto.org)
43. Yay, T. (2009). Factorial flows and globalization: An economic perspective. International Journal of Economic Perspectives, 3(2), 87-101.
44. Zürcher, E. J. (2004). Turkey: A modern history (3rd ed.). London: I.B. Tauris.