بررسی تاثیرات ناشی از استعمار و استبداد در فاجعه تاریخی قحطی بزرگ ایران
محورهای موضوعی : علوم سیاسی- روابط بین الملل
الهه جعفری
1
,
بشیر اسماعیلی
2
*
,
اسماعیل شفیعی سروستانی
3
1 - دانشجوی دکتری علوم سیاسی - اندیشه های سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا
2 - استاد/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
3 - استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، شهرضا، ایران
کلید واژه: جنگ جهانی اول, ایران, استعمار, استبداد, قحطی بزرگ,
چکیده مقاله :
سال های 1296 تا 1298 یکی از غم انگیز ترین سال های تاریخ معاصر ایران که با شروع جنگ جهانی اول که همزمان با به تخت نشستن احمدشاه قاجار بود، ایران اعلان بی طرفی کرد اما ،کشورهای متخاصم بی تفاوت به اعلان این بی طرفی بخش هایی از کشور را اشغال وتبدیل به میدان جنگ کردند.از آن سال ها با عنوان «دوران قحطی بزرگ» یاد می شود که در خلال این سال ها نیمی از جمعیت کشور ایران بر اثر قحطی به کام مرگ کشیده شدند، اما متاسفانه با گذر زمان و فراموشی روزهای تلخ آن دوران و درگیری های سیاسی و اجتماعی سال های بعد پژوهشگران آنچنان که باید به این امر مهم نپرداختند و این فاجعه ی بزرگ و همچنین علل و پیامدها ی آن به دست فراموشی سپرده شد تا جایی که بسیاری از مردم حتی در مورد قحطی بزرگ اطلاعات زیادی در دست ندارند. در این پژوهش سعی بر آن داریم تا با روش تفسیر، تحلیل و تعلیل محتوا و طرح این پرسش که استعمار و استبداد ،چه تاثیری در قحطی بزرگ ایران داشته است ؟ به بررسی این فرضیه بپردازیم که استبداد و سوءمدیریت سیاسی، استعمارو توطئه‌های خارجی ، نقش موثری در قحطی بزرگ ایران داشتند
The years 1296 to 1298 were one of the saddest years in the modern history of Iran, when the first world war started, which coincided with the accession of AhmadShah Qajar, Iran declared neutrality, but the warring countries were indifferent to the declaration of neutrality, parts of They occupied the country and turned it into a battlefield. Those years are referred to as the "Great Famine Era" during which half of Iran's population died due to famine, but unfortunately with the passage of time and oblivion The bitter days of that era and the political and social conflicts of the following years, researchers did not pay as much attention to this issue as they should have, and this great disaster, as well as its causes and consequences, were forgotten to the extent that many people even thought about the Great Famine. They do not have much information. In this research, we are trying to interpret, analyze and explain the content and pose the question, what effect did colonialism and tyranny have on the great famine of Iran? Let's examine the hypothesis that tyranny and political mismanagement, colonialism and foreign conspiracies played an effective role in the great famine of Iran.
1. آدميت، فريدون (1350). انديشة ترقي و حكومت قانون، تهران: خوارزمي.
2. امانت،عباس،(1385).قبله عالم،ترجمه حسن کامشاد، چ3،تهران:کارنامه.
3. آسف الدوله،عبدالوهاب(1377)،اسناد عبدالوهاب خان آصف الدوله جلد 2 به کوشش عبدالحسین نوایی و نیلوفر کسری پژوهشکده تاریخ معاصر.
4. اوكازاكي، شوكو (1365). «قحطي بزرگ سال 1288 درايران»، ترجمةهاشم رجبزاده، آينده، س، 12 ش 1-3.
5. اولریش ،گرکه،(1377)،پیش به سوی شرق،ترجمه پرویز صدری،کتاب سیامک.
6. بروگش، هینریش،(1373)،سفری به دربار سلطان صاحبقران،ترجمه حسین کرد بچه،ج 1و2،تهران :علمی و فرهنگی.
7. بیات،کاوه،(1377)،اسناد جنگ جهانی اول در جنوب ایران، مرحله اول:1334-1333ق/1916-1915م،مرکز بوشهرشناسی
8. برومند صفورا، (۱۳۸۱) سرکنسولگرهای بریتانیا در بوشهر، تهران، وزارت امور خارجه .
9. پولاک،ادوارد،(1368)، سفرنامه ادوارد پولاک،ترجمه کیکاوس جهانداری،نشرخوارزمی
10. خلیلی. محسن، (1390)، چیستان قاجار، مشهد، نشر مرندیز.
11. دولت آبادی، يحيی، (1387): حيات يحيي، مقدمه، تصحيح و تعليقات مجتبي برزآبادی فراهاني، ج 1، تهران: فردوس.
12. دانش پژوه،محمد تقی،(1355)،اسنادی از سال های خدمت(1355ش)،نشر مورخ.
13. دروویل،گاسپار،(1348)،سفر در ایران،ترجمه منوچهر اعتماد مقدم،نشر شباویز.
14. ذوقی ایرج،(۱۳۶۸)، تاریخ روابط سیاسی ایران و قدرت‌های بزرگ، تهران، پاژنگ.
15. رحمانیان. داریوش و میرکیایی مهدی،(1396)، «تأثیر گرانی و قحطی نان بر روابط خارجی ایران در عصر ناصری»، فصلنامه پژوهش‌های تاریخی، سال نهم، ش ۱
16. سپهر، احمدعلی (1363). ایران در جنگ بزرگ، -1914. 1918 تهران: انتشارات بانک ملی ایران.
17. شیخ الاسلامی، جواد (1368)، سیماي احمدشاه قاجار، جلد اول (دو جلد). تهران، نشر گفتار.
18. عباسی،محمد رضا،(1372)،حکومت سایه‌ها تهران سازمان اسناد ملی ایران.
19. صفایی ابراهیم، (۱۳۴۹)، اسناد نویافته، تهران، نشر بابک
20. صفایی،ابراهیم،(1354)،برگ‌های تاریخ، تهران،توس.
21. غنی، سیروس،(1377)ایران برآمدن رضاخان،بر افتادن قاجار و نقش انگلیس جلد اول،ترجمه حسن کامشاد،تهران
22. فوران ،جان ، (۱۳۷۸)،مقاومت شکننده، ترجمه احمد تدین، تهران، موسسه خدمات فرهنگی رسا
23. کرمانی،ناظم الاسلام (1395)، تاریخ بیداری ایرانیان،ج 2،انتشارات پر
24. کرزن جرج،(1349)، ایران و قضیه ایران، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
25. گرنی،جان ومسعود صفت گل،(1388)،قم در قحطی بزرگ،اول، قم،کتابخانه آیت الله مرعشی.
26. مجد، محمدقلی (1390). انگلیس و اشغال ایران در جنگ جهانی اول، ترجمه مصطفی امیري. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش هاي سیاسی.
27. مجد، محمدقلی (1386) : قحطی بزرگ1296 تا 1298 ش. ترجمه : محمد کریمی، انتشارات موسسه مطالعات و پژوهشهاي سیاسی.
28. مکی حسین،(1357)، تاریخ بیست‌ساله، ج ۲، تهران، امیرکبیر.
29. مارتین،ونسا،(1389)،قاجار،مذاکره،اعتراض ،و دولت در ایران قرن سیزدهم،تهران،انتشارات ماهی.
30. ملایی توانی،علیرضا،(1378): ايران و دولت ملي در جنگ جهاني اول، تهران: مؤسسۀ مطالعات تاريخ معاصر ايران و بنياد مستضعفان و جانبازان.
31. ملک زاده،الهام ،(1392)،روایت اسنادی قحطی شرق ایران در جنگ جهانی اول،مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان
32. نصیری مقدم،محمد نادر،(1374)،گزیده اسناد دریای خزر و مناطق شمالی ایران در جنگ جهانی اول، جلد یک،وزارت امور خارجه دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل
33. وزیری کرمانی،ناظم الاسلام (1395)، تاریخ بیداری ایرانیان،ج 2،انتشارات پر
34. نجفی،موسی،(1391)اندیشه سیاسی و تاریخ نهضت بیدار گرانه حاج آقا نور الله اصفهانی،موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
35. هوشنگ مهدوی،عبدالرضا،(1349)،تاریخ روابط خارجی ایران، جلد اول،تهران
36. هدایت ،مهدیقلی(1389)،خاطرات و خطرات،تهران،نشر زوار
37. روزنامه ایران1375،شماره ،68 .
38. وقایع الاتفاقیه ،1362،شماره 112،127،15،35
39. Burrell, r.m, (1997) , Iran Political Diaries,Vol 1: London.
40. Eastwick, E, (1864) , Journal of a diplomat,s,Three Years Residence In Persia, 2 Vols:London.
41. Goldsmid, ed, (1876) , Eastern Persia:London.