کارکردهای تعلیمی اسطوره در مثنوی مولوی
محورهای موضوعی : شاهنامه
فروغ صهبا
1
(دانشگاه اراک)
حسین پریزاد
2
(دانشگاه اراک)
کلید واژه: اسطوره, مثنوی مولوی, ادبیات تعلیمی, جادو, آیین,
چکیده مقاله :
آموزه‌های اخلاقی و تعلیمی یکی از گسترده‌ترین مفاهیم و مقاصد شعر فارسی است و شاعران برای تأیید، تثبیت و پروراندن این آموزه‌ها از پشتوانه‌های مختلفی بهره برده‌اند. هدف این مقاله بررسی کارکردهای تعلیمی باورهای اسطوره‌ای در مثنوی معنوی است که در دو حوزه باورها و موجودات اسطوره‌ای، چگونگی بهره‌گیری مولوی از آن‌ها و ویژگی‌ها و نحوه کاربردشان در راستای ادبیات تعلیمی بررسی شده است. در مثنوی مولوی، عرصه اسطوره در راستای مقاصد تعلیمی و اخلاقی بسیار گسترده است. مولوی از ویژگی های رفتارها و باورهای اسطوره‌ای مانند جادو و انواع آن، کوبیدن بر طبل هنگام ماه‌گرفتگی و... برای تبیین گزاره‌هایی مانند نکوهش نفس و دنیادوستی و پرهیز از فریب‌خوردن از آن‌ها و بیدار شدن از خواب غفلت استفاده کرده است. در حوزه موجودات اسطوره‌ای نیز جن و پری و غول از پربسامدترین موجودات در مثنوی محسوب می‌شوند که مولوی از آن‌ها نیز در راستای اهداف تعلیمی و برای بیان گزاره‌های اخلاقی مانند اعتماد نکردن به هر چیز و دعوت به هوشیاری و ضرورت تقویت بینش درونی بهره گرفته است. بهره‌برداری تعلیمی از اسطوره‌ها علاوه بر عمق و ژرفا بخشیدن به این اثر، آن را از یکنواختی موجود در متون اخلاقی و تعلیمی نجات می‌دهد. ذهنیت تعلیمی مولوی توانسته است که از این حوزه فکری بشر در راستای مقاصد تعلیمی با خلاقیت و مهارت بهره ببرد.
Expressing moral and didactic teachings is one of the wildly intends and purposes in the Persian poetry. Poets with regard to this have verified, consolidated and developed moral and didactic teachings by using various backings. The aim of the present article is to study the functions of myth believes in the Mathnavi Manavi. This has been done by using analytic – descriptive method in two areas of Beliefs and mythical creatures. How Molavi has used them, their characteristics and the way of applying them in line with didactic literature have been investigated.in Mathnavi Manavi , the field of myth in the line with didactic and moral goals is very widespread. Behaviors and beliefs concerning magic myth and its variants, banging on drums during a lunar eclipse and ...are put within the field of beliefs. Molavi made use of their characteristics in explaining the propositions such as self-blame, worldliness; avoid deceiving from them and awaking from negligence. In the field of mythical creatures fairy and giant are among the most frequently used creatures in Mathnavi. Molavi has used them in line with didactic goals and expressing moral propositions such as invitation to consciousness and the necessity of strengthen internal insight. Didactic explication of myth not only deepens this piece of literary work but also relieves it from monotonous nature of didactic text types. Molavi’s didactic mentality causes this field of human thought to be used in line with didactic goals creatively.
.