آموزه های ادب تعلیمی در پریشانِ حکیم قاآنی

محورهای موضوعی : شاهنامه

عبدالعلی اویسی ¹ (عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان)
حسین صادقی ² (دانشگاه سیستان و بلوچستان)

تاریخ دریافت : 1394/01/23 تاریخ پذیرش : 1394/05/14 تاریخ انتشار : 1394/09/10

کلید واژه: ادب تعلیمی, حکیم قاآنی, پریشان, تربیت و اخلاق,

چکیده مقاله :

یکی از سخنسرایان و نویسندگان بزرگ در قرن سیزدهم ه.ق حکیم میرزا حبیب شیرازی متخلص به قاآنی است. وی علی رغم شاعری به نویسندگی نیز پرداخته و کتابِ پریشان خود را برای تعلیم آموزه های تربیتی، اخلاقی و پند و اندرز نوشته است. اگر از دریچه ی ادبیّات تعلیمی به کتاب پریشان بنگریم، به گنجینه ای سرشار از معرفت شناسی عرفانی و مواعظ، نکات تربیتی و اخلاقی ارزشمند بر می خوریم، به گونه ای که هر کدام از این مفاهیم و آموزه های تعلیمی او می تواند سرمشقی برای زندگی علمی و عملی جامعه انسانی قرار گیرد. پژوهش حاضر با روش تحلیلی – توصیفی به بررسی آموزه های تعلیمی کتابِ پریشان پرداخته و ساختِ معناییِ دوگانه ی حکایت ها و پند ها را بررسی نموده است. صفات تربیتی و اخلاقی خوب و بد نشان می دهد آموزه های تعلیمی حکیم قاآنی چه بوده و نیز چه بسامدی داشته اند، چه صفات تربیتی و اخلاقی نزد وی نیکو و چه صفاتی نزد وی مذموم و نکوهیده شمرده شده است که غالبا جنبه ی بازدارندگی داشته است. از خلال همین صفات نیز می توان دریچه ای به دنیای انسان های عصر حکیم قاآنی باز کرده و جامعه ی آندوران را به خوبی تماشا نمود.

چکیده انگلیسی:

Hakim Mirza Habib Shirazi, also known as Gha’ani, is one of the greatest writers and elocutionists of the 13th A.H. century. Apart from his poems, he has also written some books. One of his books; namely, Parishan, is written didactically to teach behavioral and moral issues. If we look at Parishan book didactically, we see a treasure full of mysticism, as well as moral and behavioral facts which can be guidelines for humans’ scientific and practical lives. The present research is a study of the dual semantic structures of the stories and advices of the book based on an analytic-descriptive method. Good and bad behavioral and moral attributes reveal Hakim Gha’ani’s teachings and their frequencies. Among these attributes, it will open a window into the lives of the people of Hakim Gha’ani and watch the society of that time.