چهره و جایگاه حضرت محمد (ص) در «کشف‌الاسرار» روزبهان بقلی شیرازی

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

مهدی فاموری ¹

1 -

تاریخ دریافت : 1392/03/23 تاریخ پذیرش : 1392/04/31 تاریخ انتشار : 1391/05/01

کلید واژه: مکاشفه, روزبهان بقلی, محمّد (ص), کشف‌الاسرار,

چکیده مقاله :

چکیـده شیخ ابونصر روزبهان بقلی شیرازی، از بزرگترین شخصیت‌های تصوف ایران در سده ششم هجری است. کشف الاسرار وی کتابی است در گزارش و شرح رؤیاها و مکاشفه‌هایی که در درازنای چهل سال سلوک، بر شیخ روزبهان، رخ نموده‌اند. یکی از شخصیت‌های اصلی مکاشفه‌های روزبهان، حضرت محمّد (ص) است. در این مقاله، به تقسیم‌بندی گونه‌های حضور و اثر حضرت محمد (ص) در مکاشفه‌های روزبهان در کشف‌الاسرار و توضیح اجمالی آنها پرداخته‌ایم. چهرة رسول خدا در این مکاشفات، چهره‌ای بس نورانی است که پیش از هر چیز، نشان محبت و عشق روزبهان به شخصیت پیامبر را بر خود دارد. پیامبر در این کتاب، حبیب خداوند، سرمست و عروس بارگاه الهی است. پیامبر اکرم (ص) در این مکاشفات، شخصیتی ویژه و برتر است که از نقش شفاعت و وساطت در فیض برخوردار است. کشف‌الاسرار، به اعتباری، نامه‌ای در ستایش و مدح حضرت محمد (ص) و تأکیدی بر جایگاه مرکزی او در تصوف و عرفان اسلامی است.

منابع و مأخذ:

منابع

1. قرآن کریم

2. ارنست، کارل (1377)، روزبهان بقلی، ترجمة مجدالدین کیوانی، تهران، نشر مرکز، 1377.

3. پارسا، خواجه محمد (1366)، شرح فصوص الحکم، به تصحیح جلیل مسگر نژاد، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.

4. جهانگیری، محسن (1390)، محیی­الدین بن عربی چهرة برجستة عرفان اسلامی، تهران، دانشگاه تهران.

5. حافظ، شمس­الدین محمد (1386)، دیوان، به تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران، نشر گل­آذین.

6. حلاج، ابوالمغیث (2002م.)، الاعمال الکامله، به تحقیق و تعلیق قاسم محمد عباس، بیروت: مکتبه الاسکندریه.

7. بریس، رجب بن محمد بن رجب (1427 ق.)، مشارق انوار الیقین فی اسرار امیر المومنین، به تحقیق سید علی عاشور، قم، انتشارات ذوی القربی.

8. روزبهان بقلی شیرازی، ابونصر (1971م)، الاغانه،تصحیح عاصم ابراهیم الکیالی، بیروت، دار الکتب العلمیه.

9. ______________ (1971م.)، سیرالارواح،تصحیح عاصم ابراهیم الکیالی، بیروت، دار الکتب العلمیه.

10. ______________ (1389)، شرح شطحیات، تصحیح هانری کربن، انتشارات طهوری.

11. ______________ (1383)، عبهرالعاشقین، تصحیح محمد معین و هانری کربن، انتشارات منوچهری.

12. ______________ (1971م.)، عرائس البیان فی حقائق القرآن، به تحقیق احمد فرید المزیدی، بیروت، دار الکتب العلمیه.

13. ______________ کشف الاسرار، نسخه خطی شماره 931 کتابخانه آستان قدس رضوی.

14. ______________ (1970م.)، کشف الاسرار و مکاشفات الانوار، به تصحیح پل نویا، نشریه المشرق، سال شصت و چهارم، تموز، صص 406- 385.

15. ______________ (1378)، المکنون فی حقائق الکلم النبویه، به تصحیح علی صدرایی خویی، نشریه میراث حدیث شیعه، دفتر دوم، صص 143 – 136.

16. سرّاج توسی، ابونصر (1960م.)، اللمع، به تصحیح عبدالحلیم محمود و طه عبدالباقی سرور، قاهره، دارالکتب الحدیثه.

17. سلطان ولد (1389)، ابتدانامه، به تصحیح محمدعلی موحد و علیرضا حیدری، تهران، انتشارات خوارزمی.

18. شرف الدین ابراهیم (1347)، تحفه اهل العرفان (در ضمن مجموعه روزبهان نامه)، به تصحیح محمدتقی دانش پژوه، تهران، انتشارات انجمن آثار ملی.

19. عبداللطیف شمس (1347)، روح الجنان (در ضمن مجموعه روزبهان نامه)، به تصحیح محمدتقی دانش پژوه، تهران، انتشارات انجمن آثار ملی.

20. عطار، محمد بن ابراهیم (1386)، مختارنامه، تهران، انتشارات سخن، چاپ سوم.

21. فاموری، مهدی (1389)، «نگاهی به مفهوم التباس در نزد روزبهان بقلی شیرازی»، نشریه مطالعات عرفانی، دانشگاه کاشان، ش. 12، صص 182- 163.

22. فیض کاشانی، محسن (1386)، کلمات مکنونه، به کوشش صادق حسن زاده، قم، کتابسرای اشراق.

23. قیصری، ابراهیم (1366)، «القاب و عناوین پیامبر اکرم در آثار شیخ روزبهان بقلی شیرازی»، نشریه مشکوه، صص 159 – 115.

24. گیلانی، عبدالقادر (1386)، سرّ الاسرار، به تصحیح خالد عدنان الزرعی و محمد غسان، ترجمة مسلم زمانی و کریم زمانی، تهران، نشر نی.

25. مولوی، جلال الدین محمد (1379)، مثنوی، به تصحیح رینولد نیکلسون، تهران، انتشارات ققنوس.

26. نفیسی، سعید (1388)، سرچشمة تصوف در ایران، تهران، کتاب پارسه.