بررسی تطبیقی ستایش پیامبر در آثار عطار و بوصیری

محورهای موضوعی : حماسه

عبدالحمید احمدی ¹

1 - دانش‌جوی دکتری رشتة زبان و ادبیات عرب ـ دانش‌گاه علامه طباطبایی.

تاریخ دریافت : 1389/08/03 تاریخ پذیرش : 1389/08/03 تاریخ انتشار : 1389/12/01

کلید واژه: ادبیات تطبیقی ـ مدیح نبوی ـ درون مایه‌های سنتی و دینی ـ حقیقت محمّدی,

چکیده مقاله :

مدیح نبوی یکی از زمینه‌های شعری است که محور اصلی آن شخصیت حضرت محمد(ص) است. در این هنرِ شعری، شاعر به توصیف ابعاد مختلف شخصیت پیا‌مبر می‌پردازد، او را به لحاظ شکل ظاهری و منش اخلاقی می‌ستاید و زبان به ذکر معجزات آن حضرت و هر آن‌چه که در ارتباط با رسالت اوست می‌گشاید. سخن شاعران در این باب از قلبی برآمده که سرشار از اخلاص و صداقت است و بر عاطفه‌ای متکی است که ایمان به رسالت پیا‌مبر و عشق به ‌اخلاق انسانی و ربّانی او، آن را شعله‌ور ساخته‌ است. به دلیل جای گاهی ویژه که ‌این نوع شعر در ادبیات فارسی و عربی دارد، پژوهش حاضر به روی‌کردی مقایسه‌ای در چهارچوب ادبیات تطبیقی به بررسی مدیح نبوی در آثار عطار و بوصیری پرداخته و با تکیه بر تولید ادبی این دو شاعر برجسته، جلوه‌های مختلف این هنر شعری را در ادبیات فارسی و عربی منعکس ساخته‌ است.

چکیده انگلیسی:

Praise of prophets is one of the poetic themes whose main focus is the character of the prophet Mohammad (S). In this poetic genre, the poet describes the different dimensions of the prophet’s character and worships him because of his appearance, moral characteristics and speaks of his miracles and all that is in connection with his mission. This poetry has arisen from a heart which is absolutely pure and sincere and is based on a passion kindled and inspired by the belief in the prophet’s mission and love towards his humane and godlike virtues. Due to the special place this genre of poetry has in the Persian and Arabic literature the present research has attempted to make a comparative study of praise of prophets in Attar’s and Bousiri’s works in order to reflect the different aspects of this poetic genre in the outstanding works of these two great poets.

منابع و مأخذ:

1. القرآن الکریم.
   
2. آیتی، عبدالمحمد:  ترجمه قرآن مجید. تهران، انتشارات سروش، 1367 هـ. ش.
   
3. ابن حنبل، احمدبن محمّد:  مسند الإمام احمد. بیروت، دار إحیاء التراث العربی. (بی‌تا)
   
4. بخاری، ابوعبدالله محمّد بن اسماعیل:  صحیح البخاری. تحقیق:  خلیل مأمون شیحة. بیروت، دارالمعرفة، 2004م.
   
5. بوصیری، محمد:  دیوان البوصیری. بیروت، دارالجلیل، 2002م.
   
6. حلّلاج، أبوالمغیث حسین بن منصور:  طواسین. ترجمه:  محمود بهفروزی، تهران، نشر علم، 1384 هـ. ش.
   
7. دارمی، عبدالله بن عبدالرحمن:  سنن الدارمی. بیروت، دارالکتب العلمیة، 1996.
   
8. سمرقندی، دولت شاه:  تذکرة الشعراء. تصحیح:  ادوارد براون، انتشارات اساطیر، 1382 هـ. ش.
   
9. سیدقطب:  فی ظلال القرآن. قاهره، دار الشروق، 1988م.
   

10. شفیعی کدکنی، محمدرضا:  زیور پارسی (نگاهی به زندگی و غزل‌های عطّار) . تهران، انتشارات آگاه، 1378 هـ. ش.

1. صفا، ذبیح‌الله:  تاریخ ادبیات ایران (خلاصه جلد اول و دوم) . تهران، انتشارات ققنوس، 1385 هـ. ش.
   

12. عبدالباقی، محمّد فؤاد:  اللؤلؤ و المرجان فیما اتفق علیه‌الشیخان. بیروت، دارالفکر، 2002م.

13. عطار نیشابوری، فریدالدین:  الاهی نامه. تصحیح:  محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران، انتشارات سخن، 1387 هـ. ش.

1. عطار نیشابوری، فرید الدین:  دیوان. تصحیح:  محمود علمی، تهران، انتشارات جاویدان. 1377 هـ. ش.
   

15. عطار نیشابوری، فرید الدین:  منطق الطیر. تصحیح:  محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، انتشارات سخن. 1383 هـ. ش.

1. عطار نیشابوری، فریدالدین:  اسرارنامه. تصحیح و تعلیقات:  سیدصادق گوهرین، تهران، انتشارات زوّار. 1384 هـ. ش.
   
2. عطار نیشابوری، فریدالدین:  مصیبت‌نامه. تصحیح:  نورانی وصال، تهران، انتشارات زوّار. 1385 هـ. ش.
   

18. عطار نیشابوری، فریدالدین:  مختارنامه. تصحیح:  محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، انتشارات سخن، 1386 هـ. ش.

19. عفیفی، رحیم:  فرهنگ‌نامه شعری. تهران، انتشارات سروش، 1376 هـ. ش.

20. مبارک، زکی:  المدائح النبویةفی الأدب العربی. قاهره، دارالشعب، (د. ت.) /الف.

21. مبارک، زکی:  التصوّف الإسلامی فی الأدب و الأخلاق. بیروت، المکتبة العصریة، 2006م/ب.

1. سالم محمد، محمود:  المدایح النبویة حتی تمایة العصر المملوکی. بیروت، دارالفکر المعاصر، 1996 م.