بررسی نیاز رویشگاهی گونه بارانک(.Sorbus torminalis Crantz. (L در جنگلهای ارسباران، آذربایجان شرقی (ایران)

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

توحید ابراهیمی گجوتی ¹ , ژیلا بالائی ² , یوسف ایمانی دیزج یکان ³ , اکبر عبدی قاضی جهانی ⁴

1 - عضو هیئت علمی/سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی ومنابع طبیعی آذربایجان شرقی، تبریز، ایران
2 - کارشناس ارشد جنگل و مرتع/ سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی ومنابع طبیعی آذربایجان شرقی، تبریز، ایران
3 - عضو هیئت علمی/ سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی، تبریز، ایران
4 - عضو هیئت علمی/ سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی، تبریز، ایران

تاریخ دریافت : 1395/08/23 تاریخ پذیرش : 1397/02/04 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: استان آذربایجان شرقی, جنگل‌های ارسباران, آنالیز مولفه های اصلیPCA, بارانکSorbus torminalis Crantz.(L.), نیاز رویشگاهی,

چکیده مقاله :

تحقیق حاضر به منظور شناخت نیاز رویشگاهی گونه Sorbus torminalis Crantz. (L.) در سال 1392 در جنگل‌های ارسباران (شمال‌غرب ایران) انجام گردیده‌است. مساحت منطقه مورد مطالعه 14000 هکتار تعیین گردید که شامل زیر حوزه ستن چای از حوزه کلیبرچای به مساحت 13335هکتار و قسمتی از حوزه ایلگنه چای به مساحت 665 هکتار می‌باشد. در منطقه مورد نظر در داخل فرمهای مختلف زمین ‌و در جهات جغرافیایی متفاوت، تعداد 6 قطعه نمونه 1000متر مربعی انتخاب گردید . جهت تعیین مهمترین عوامل موثر در استقرار گونه بارانک در ارسباران آنالیز مولفه های اصلی (PCA) بکار گرفته شد. برای این منظور از نرم‌ افزار آماری SPSS (نسخه شماره 9) استفاده گردید. انتشار این گونه در محدوده ارتفاعی1020 تا 1715 متر بوده و درجنگل‌های ارسباران به عنوان گونه همراه جامعه جنگلی ممرزCarpinetum betuli L. یافت می‌شود. بلندترین درختان برای گونه بارانک در فرم دامنه و در جهت شمالی (78/11 متر) قرار داشتند و قطر برابر سینه درختان بارانک از 1/5 تا 4/14 سانتی متر در فرمهای مختلف زمین و در جهات جغرافیایی متفاوت در نوسان می‌باشد.بر اساس نتایج این تحقیق گونه بارانک در طبقه ارتفاعی بالابند(2000-1500 متر) از جنبه حداکثر و میانگین قطر برابر سینه در وضعیت برتری قرار دارد. ضمنا نتایج آزمون PCA نشان می‌دهد که فاکتورهای درصد آهک و درصد مواد آلی با مولفه اول و فاکتورهای جهت جغرافیایی و درصد سیلت با مولفه دوم همبستگی بیشتری دارند.

چکیده انگلیسی:

This study aims to determine the habitat requirements (The site demands) of species samplings in 1392 in Arasbaran forests (North-West of Iran) has been applied. The studied area of 14000 hectare includes 13335 ha in Sutan-chay sub-basin of Kaleibar chai basin and 665 ha, a part of Ilghaneh chai basin. Six plots of 1000 square meters were established in sites with different land forms and geographical aspects. Principal Component Analysis (PCA) was used to determine the most important factors affecting the establishment of Sorbus torminalis Crantz.(L.) species in Arasbaran. for this purpose statistical software SPSS (Version 9) were used. The distribution of Sorbus torminalis species is in the altitudinal range of 1020–1715 meter above sea level. Sorbus torminalis, as a kind of companion species in Carpinetum betuli L., association, is found in Arasbaran Forests. The tallest tree was measured on north slope with 11.78 m height and the diameter of trees is varied between 5.1 and 14.4 cm in different land forms and geographical aspects. The Principal Component Analysis (PCA) analysis showed that factors such as CaCo3 and organic matter were more correlated with axes 1, while geographical aspect and silt content were more related to axes 2 that are representative for physical and chemical characteristics of soil, respectively.

منابع و مأخذ:

ابراهیمی گجوتی، ت. کاسبی، ن. قهرمانی، م. ع. و ی. ایمانی. 1385. تعیین اقلیم گیاهی بر اساس تنوع و فرم­های زیستی در ارسباران، مجله گیاه و زیست بوم،شماره 7: 105-118.

ابراهیمی گجوتی، ت. ثاقب طالبی،خ. رزبان حقیقی،ا. کاسبی، ن و ی. ایمانی. 1394. بررسی نیاز رویشگاهی چتنه (Wild. Juniperus foetidissima) در ارسباران (آذربایجان شرقی). فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. جلد 23. شماره 3: 452-464.

اسپهبدی، ک. محمدنژاد کیاسری، ش. خورنکه،س. و س. ر. مصطفی نژاد. 1391.  بررسی پراکنش و برخی از خصوصیات جنگل­شناسی بارانک در جنگل­های سنگده ساری، فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. شماره 1: 11-24.

اسدی، م. 1367. گیاهان منطقه حفاظت شده ارسباران، شمال غربی ایران. مجله گیاه شناسی ایران. شماره: 4: 1-59.

اکبرزاده، م. 1373. تهیه نقشه پوشش گیاهی منطقة سیراچال به روش فلوریستیک و فیزیونومیک. انتشارات مؤسسة تحقیقات جنگلها و مراتع. تهران. 72 صفحه.

امیر قاسمی، ف. 1380. بررسی ساختار تجدید حیات طبیعی جنگلهای ارسباران (حوزه مطالعاتی ستن چای). تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. شماره: 6: 1-60.

ثاقب طالبی، خ. 1378. نیاز رویشگاهی و نحوه زیست گونه افرا (پلت)Boiss.  Acer velutinum در جنگل خیرود کنار نوشهر. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. شماره 2: 79- 150.

جوانشیر، ک. 1355. اطلس گیاهان چوبی ایران، انتشارات انجمن ملی حفاظت از منابع طبیعی. تهران. 163 صفحه.

دمی زاده، غ. ثاقب طالبی، خ. و م. دمی زاده. 1388. بررسی تأثیر برخی متغیرهای محیطی برروی گونه کلیر decidua (Forssk.) Edgew.  Capparis در رویشگاه­های استان هرمزگان. مجله پژوهشهای علوم وفناوری چوب و جنگل. جلد 16، شماره1 : 67 – 88.

سهرابی، س. ر. و خ. ثاقب طالبی. 1387. بررسی خصوصیات رویشگاهی و جنگل شناسی توده لرگ(Lam.) Spach.  Pterocarya fraxinifolia در استان لرستان. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. جلد16، شماره 3 : 343– 353.

شیخ الاسلامی، ع. 1375. بررسی برخی ویژگیهای اکولوژیک گیلاس وحشی (آلوکک)Cerasus avium (L.) Moench. درجنگلهای شمال ایران. مجله منابع طبیعی ایران. جلد 54، شماره 3 : 271-282.

مهدی فر، د. و خ. ثاقب طالبی. 1385. مشخصات کمی و کیفی و خصوصیات رویشگاهی دار مازو (Quercus infectori Olie.) در منطقه شینه استان لرستان. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. جلد 14، شماره 3 : 193– 206.

علی احمد کروری، س. خوشنویس، م. و م. متینی زاده. 1390. مطالعات جامع گونه­های ارس در ایران. سازمان جنگلها، مراتع و آبخیز داری کشور. تهران. 550 صفحه.

Alijanpour, A., and A. Mahmoudzadeh. 2007. Investigation and comparison of natural regeneration structure of forest stands in protected and non-protected areas in Arasbaran. P JBS. 10: 1697-1702.

Allison, L.E. 1965. Organic carbon. In: Methods of Soil Analysis, Part 2, edited by Black, C.A. Evans, D.D. Ensminger, L.E. White, J.L and F.E. Clark. A. S. A.Madison. 1367-1378.

Benton Jones, J. 1999. Soil analysis handbook of refrence methods, CRC press. USA. 264 pp.

Ebrahimi-Gajoti, T., V. Haciyev, A. Javanshir, H. Nosrati, A. Razban-Haghighi, A. Eimanifar and N.Stewart. 2010. Vegetation analysis of Sutan-Chay Basin in Arasbaran, A J A B S. 5(3): 357-362.

Ebrahimi-Gajoti, T., and A. Razban-Haghighi, 2016. Investigating site demands of Fraxinus excelsior L. species in Arasbaran forests, East  Azarbaijan province, Iran. JCRSDJ. 4(2): 43-46.

Gauch, M.C. 1982. Multivariate Analysis in Community Ecology, Cambridge Studies in Ecology, Cambridge University Press., London, 298 pp.

Goodal, D.W. 1954. Objective method for the comparison of vegetation-III. An essay in the use of factor analysis. AUST J BOT. 1: 39-63.

Kent, M., and P.Coker, 2001. Vegetation description and analysis: a practical approach, CRC Press., Florida, 312 pp.

Piper, C.S. 1947. Soil and plant analysis, Interscience  Publication Press Inc., New York, 368 pp.

Nosrati, H., R. Hajiboland, A. Razban-Haghighi and M. Nikniazi. 2011. A comparative assessment of fruit formation in some orchid species from the South of the Caucasus. Turk J Bot. 35: 553-560.

Ward J.H. 1963. Hierarchical grouping to optimize an objective function. JASA. 58: 236-244.