• صفحه اصلی
  • سنجش سناریوهای گردشگری شهر قم در افق 1410

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : 140303091121123 بازدید : 178 صفحه: 34 - 53

نوع مقاله: پژوهشی

سنجش سناریوهای گردشگری شهر قم در افق 1410

محورهای موضوعی : ساماندهی اقتصاد فضا

محسن رضائی عارفی 1 , مرضیه امینی 2 , سیده الهام داوری 3

1 - دانشگاه فرهنگیان تهران
2 - دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی دانشکده علوم انسانی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری مشهد ایران
3 - دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشگاه فردوسی،مشهد،ایران

تاریخ دریافت : 1403/02/01 تاریخ پذیرش : 1403/03/12 تاریخ انتشار : 1403/05/31

کلید واژه: سناریوهای گردشگری, صنعت توریسم, گردشگری مذهبی, شهر قم,

چکیده مقاله :

صنعت توریسم به عنوان صنعتی پویا، بخش مهمی از فعالیت های اقتصادی و تولیدی کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه را به خود اختصاص داده است.شهر قم باوجود بارگاه مقدس حضرت معصومه رتبه دوم جذب گردشگري مذهبی ایران بعد از مشهد مقدس قرار دارد. اين پتانسيل بالاي جذب گردشگر، برنامه‌ریزی‌های كلان و مديريت يكپارچه را می‌طلبد. به گونه ای که برنامه ریزی سنتی، دیگر قادر به پاسخگویی نیست و باید از روش های آینده پژوهی مانند سناریو نویسی در جهت پیش بینی آینده و تبیین راهکارهای رسیدن به شرایط مطلوب استفاده کرد. هدف از این پژوهش سنجش وضع موجود گردشگري شهر قم از ديدگاه گردشگران، تدوین سناریوهای مرتبط با صنعت گردشگري این شهر و درنهایت ارائه راهبردهاي رسيدن به سناريوي مطلوب است. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی- تحلیلی است. شیوه جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی است. جامعه نمونه شامل 385 گردشگران شهر قم و 38 نفر کارشناسان و مديران حوزه گردشگري است. با توجه به آینده‌نگرانِ بودن پژوهش، شیوه تحلیل روش سناریونویسی جستجویی با رویکرد GBN (شوارتز) و استفاده از مدل استنتاجی (یا ماتریسی) انتخاب‌شده است. مقایسه میانگین داده‌های گردشگران شهر قم نشان داد که وضعیت زیرساخت‌های موجود گردشگری قم به ترتیب در 6 بعد: خدمات، حمل‌ونقل، فرهنگ، اقامتگاه، فناوری و دانش سرآمد، اطلاع‌رسانی و تبلیغات دارای مطلوبیت بالاتر از متوسط است. از تحلیل داده‌های 38 پرسشنامه پرشده توسط کارشناسان حوزه گردشگری پیشران‌های بحرانی این صنعت استخراج شد و تلفیق دو نگه‌دارنده " نوع عملکرد مجموعه مدیریت شهری در تجهیز زیرساخت‌ها، اصلاح قوانین و گسترش روابط" و "وضعیت‌آگاهی جامعه در حوزه گردشگری" است. بنابراین سناریو، "شهر بهشت" به‌عنوان سناریو مطلوب این پژوهش، آرمان‌شهری بی‌بدیل است که در آن تحرکات و پویایی دولت و مجموعه مدیریت شهری در کنار جامعه آگاه، افق روشن گردشگری شهر قم را خواهد ساخت.

چکیده انگلیسی:

The city of Qom, with the presence of the holy shrine of Hazrat Masoumeh, ranks second in attracting religious tourism in Iran, and this high potential for attracting tourists requires large-scale planning and integrated management. Objectives: The purpose of this research is to assess the current state of tourism in Qom from the point of view of tourists, develop scenarios related to the tourism industry of this city, and finally provide strategies to reach the desired scenario. The current research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of method. The method of collecting information is library and field. The sample population includes 385 tourists of Qom city and 38 experts and managers in the field of tourism. Considering the future-oriented nature of the research, the method of analysis of search scenario writing with the GBN (Schwartz) approach and the use of inference model (or matrix) has been chosen. Comparison of the average data of Qom tourists showed that the status of the existing infrastructure of Qom tourism in 6 dimensions, respectively: services, transportation, culture, accommodation, technology and knowledge, information and advertising has higher desirability than It is average. From the data analysis of 38 questionnaires filled by experts in the field of tourism, the critical drivers of this industry were extracted and the combination of the two mainstays is "the type of performance of the urban management complex in equipping infrastructure, amending laws and expanding relations" and "the state of community awareness in the field of tourism". Therefore, the scenario, "Paradise City" as the desired scenario of this research, is a unique urban ideal in which the movements and dynamics of the government and the urban management complex, along with the informed society, will create a bright tourism horizon in the city of Qom.

منابع و مأخذ:

پیرعلی، علیرضا و سیادت، سعیده. ( 1397). راهبردهای توسعه گردشگری مذهبی در کلانشهر شیراز،رهیافت فرهنگ دینی، 2(1)، 115-130 . https://www.sid.ir/paper/513536/fa
تقدیسی، احمد، تقوایی، مسعود و پیری، سیامک. (1391). تحلیلی¬بر نگرش جامعه میزبان به اثرات اجتماعی- فرهنگی گردشگری شهرستان دالاهو، مجله برنامه‌ریزی فضایی،2(1)،121-140. 20.1001.1.22287485.1391.2.1.7.7 .
حسینی، سید علی، یغفوری، حسین¬ و هادیانی، زهره. (1401). شناسایی پیشران‌های کلیدی مؤثر بر ایجاد مدیریت یکپارچه شهری با رویکرد آینده‌پژوهی و برنامه‌ریزی بر پایه سناریو(نمونه موردمطالعه: شهر قم)،جغرافیا و توسعه فضای شهری. 10.22067/JGUSD.2022.77397.1250 .
حیدری چیانه، رحیم. (1389) . مبانی برنامه‌ریزی صنعت گردشگری. تهران: انتشارات سمت
https://www.gisoom.com/book/1586506/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C/
خواجه نبی، فهیمه، زند مقدم، محمد رضا وکرکه آبادی، زینب. (1399) . تحلیل ساختارهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، محیطی و نهادی در رشد و توسعه گردشگری شهری، مطالعه موردی: شهر گلوگاه، فصلنامه علمی پژوهش های بوم شناسی شهری،11 ( 1)،13-28https://doi.org/10.30473/grup.2020.7469 .
ده ده جانی، جواد، خلیلی، حسین و میرزا ابوالقاسمی، محمدصادق. ( 1398). راهبردهای توسعه گردشگری مذهبی مطالعه موردی: حرم حضرت بی‌بی حکیمه( س )، فصلنامه گردشگری شهری، 6(4)، 71-57. 10.22059/JUT.2020.278298.628
علی‌اکبری، اسماعیل، موسی کاظمی، سیدمهدی و ترکمان، علی نجات. (1402). نقش پذیری گردشگری مذهبی در نظام برنامه‌ریزی شهر قم، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی،13(49)، 23-43 20.1001.1.2228639.1401.13.49.1.0 .

تیموری، راضیه، کرمی،فریبا، تیموری، زینب وصفدری، امین. (1393). عوامل مؤثر بر گردشگری مکان‌های تاریخی شهری مطالعۀ موردی: بازار تاریخی کلانشهر تبریز'، نشریه گردشگری شهری،1(1)،63-7810.22059/JUT.2014.53153.
کاظمی، مهدی.(1399). مدیریت گردشگری، چاپ سوم، تهران: انتشارات سمت.
https://samt.ac.ir/fa/book/1162/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C
هاشمی،سیدیوسف. (1399). راهبردهای رقابت‌پذیری توسعه گردشگری مذهبی مطالعه موردی:شهرستان رضوان‌شهر.گردشگری شهری، 7 (4) ، 75-8910.22059/JUT.2020.310398.838.
References
Ali Akbari, I., Musa Kazemi, S. M. Turkman , A. N. (2022) . Role of religious tourism in the planning system of Qom city, Iranian Islamic City Studies Quarterly, 13(49), 23-43. 20.1001.1.2228639.1401.13.49.1.0 (in Persian).
Burton, R. (2000) . Travel Geography. England. Longman.Oxford dictionary volume xi (t-u) . https://www.amazon.co.uk/Travel-Geography-Rosemary-Burton/dp/0582315581
Deh Deh Jani, J., Khalili, H., Mirza Abolghasemi, M. S. (2018). Strategies for the development of religious tourism, a case study: Hazrat Bibi Hakimeh Shrine, Urban Tourism Quarterly, 6(4), 57-71. 10.22059/JUT.2020.278298.628 (in Persian).
Drumm, A.,& Moore, A. (2005) . Ecotourism Development – A Manual for Conservation Planners and Managers. Virginia, USA: The Nature Conservancy. https://pdf.usaid.gov/pdf_docs/Pnadg549.pdf
Heydari Chianeh, R. (2010). The basics of tourism industry planning. Tehran: Samit Publications. https://www.gisoom.com/book/1586506/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C (in Persian).
Holden, A. (2000) . Environment and tourism. Rutledge,14-16 https://mtusociology.github.io/assets/files/%5BAndrew_Holden%5D_Environment_and_Tourism_(Routledge(BookFi.org).pdf.
Holjevac,I. A. (2003). A vision of tourism and the hotel industry in the 21 century. Hospitalitymanagement, (22) Lin. DOI:10.1016/S0278-4319(03)00021-5
Hosseini, S. A., Yaghfouri, H., Hadiani, Z. (2022). Identifying the key drivers effective in creating an integrated urban management with a future research approach and scenario-based planning (case study: Qom city), geography and urban space development, 10.22067/JGUSD.2022.77397.1250 . (in Persian)
Kazemi, M. (2019). Tourism Management, 3rd edition, Tehran: Somit Publications. (in Persian) https://samt.ac.ir/fa/book/1162/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C
Kevin,L., Jie,L., Mark,W., Cong,L., Shuzhuo,L., Ying,L. (2019) . A Comparative Analysis of Participating and NonParticipating Households in ProPoor Tourism in Southern Shaanxi, China, Tourism Planning & Development, 16, 318-333. DOI:10.1080/21568316.2018.1490340
Khaja Nabi, F., Zand Moghadam, M. R., Karke Abadi, Z. (2019). Analysis of social, cultural, economic, environmental and institutional structures in the growth and development of urban tourism, case study: Golugah city, Urban Ecology Research Quarterly, 11 (1), 13-28. https://doi.org/10.30473/grup.2020.7469 (in Persian)
Kim.B.,kim,s.,&King,B. (2020) .Religious tourism studies: evolution ,progress,and future prospects.Tourism Recreation Research,45 (2) ,185-203. DOI:10.1080/02508281.2019.1664084
Lee, T. H. Jan, F. H. (2019) . Can community based tourism contribute to sustainable development ? Evidence from residents’ perceptions of the sustainability, Tourism Management Journal, 70, 368-380. DOI:10.1016/j.tourman.2018.09.003
Maneenetr, T. & Tran, T. H. (2014) . SWOT Analysis of Religious Tourism in Nong Khai Province, Thailand Proposed Guidelines to Incorporate Temple Stay Program, Mediterranean Journal of Social Sciences, 5( 23), 696-713. DOI:10.5901/mjss.2014.v5n23p696
Matthew, O. A. Ede, Ch. Osabohien, O. Ejemeyovwi, J. Ayanda, T. Okunbor, j. (2018) . Interaction Effect of Tourism and Foreign Exchange Earnings on Economic Growth in Nigeria, Global Business Review, 1, 1-16. DOI: 10.1177/0972150918812985
Pir Ali, A., Siadat, S. (2017). Religious tourism development strategies in Shiraz metropolis, Religious Culture Approach, 2(1), 115-130. DOI:10.1080/13032917.2017.1414439 (in Persian)
Reid, D. G. (2003) . Tourism, Globalization and Development Responsible TourismPlanning. Pluto Press: LONDON, STERLING, VIRGINIA. https://www.plutobooks.com/9781783713509/tourism-globalization-and-development/
Shinde, Kiran A. (2017). Planning for urbanization in religious tourism destinations: insights from Shirdi, India, Planning Practice & Research, 32(2), 132-151. http://dx.doi.org/10.1080/02697459.2016.1198197
Taghdisi , A., Taqvai , M ., Piri, S. (2011). An analysis of the attitude of the host community to the socio-cultural effects of Dalhousie tourism, Journal of Spatial Planning, 2(1), 121-140 20.1001.1.22287485.1391.2.1.7.7 (in Persian)
Timuri, Razieh, Kerami, Fariba, Timuri, Zainab, Safdari, Amin. (2013). "Effective factors on the tourism of historical urban places (case study: historical market of Tabriz metropolis)", Urban Tourism Journal, 1(1), pp. 63-78. doi: 10.22059/jut.2014.53153 .(in Persian)
Tucker, H. (2003) . Living with Tourism Negotiating identities in a Turkish village.Routledge, Taylor & Francis group. London and New York. DOI:10.4324/9780203987674
Kazemi, M. (2008). Tourism Management, 3rd edition, Tehran: Somit Publications. (in Persian) https://samt.ac.ir/fa/book/1162/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C
Hashemi, S. (2019). Competitiveness strategies of religious tourism development, case study: Razvanshahr city. Urban Tourism, 7(4), 75-89. (in Persian) 10.22059/JUT.2020.310398.838
متن کامل:


ORIGINAL RESEARCH PAPER

 

img0 

Journal Organization of Space Economy

journal homepage: https://sanad.iau.ir/journal/jose

 

 

Measuring the tourism scenarios of Qom city in the horizon of 2031

 

 

 

 

 

Mohsen Rezaei Arefi1img0, marziah aminiimg0 Seyed Elham Davari* 3img0

1. Department of Geography Education, Farhangian University, Tehran, Iran

2. PhD in Geography and Urban Planning, Ferdowsi University, Mashhad, Iran

3. PhD in Geography and Urban Planning, Ferdowsi University, Mashhad, Iran

* Corresponding Author: Seyed Elham Davari

Email: elham.davari70@yahoo.com

 

 

 

ARTICLE INFO

EXTENDED ABSTRACT

History Article: Received:

 20 April 2024

 

Revised:

 01 June 2024

 

Accepted:

01 June 2024

 

Introduction And Objectives: Tourism, the beginning of the history of Derbaz in the mosques of humanity, the existence of its homeland and the gradual folding of various historical stages, with an artistic, economic, social and artistic position. I made a garden, that is, I made it with a controlled vehicle with the effectiveness of it built on purpose in a region with the direction of natural sources, both here and here. The extent and limits of monitoring the economic effectiveness of machine generation are different. Without hesitation, you have created a secure structure for the sake of its expansion and the expansion of its sect. Turn the current state of Iran into a situation where its laws and its sectarian bazaar are no longer there. The world has a better account. There are many religious places in the most famous and diverse places. My places are called; Purified and holy shrine of Imam Reza, peace be upon him, in the month of Qom, purified and holy shrine of Hazrat Masoumeh (may God’s peace be upon her), in the month of Qom, purified and holy shrine of Hazrat Ahmad bin Musa (Shah Cherag), peace be upon him, in Shiraz, and the cemetery of Pyambrani Manand, Haqouq Nabi in Tuyser was, Daniel Nabi Darshosh Daniel, if you see the places where there is a comprehensive record of the Chashmandaz chain of transmission of the Farhangi and Kurdish-Germanic inheritance, there is a comprehensive record of its opinions and writings. There are many qualitative and quantitative goals that can be easily expanded upon. It is obvious that we are here It is necessary to break the system of Jahangirdi and Bahrah Giri with a scientific and suitable approach. Where did you manage the project, a partnership to strengthen the economy of this region, create a special tourism system in the program? This is a city, a different area and a different area, a scenario program with the title Rosh Hamara. With the balance of your risk and morals, the most important things you need to know about your device are in your mind account.

Methodology: This is an investigation that highlights Carberdy's objective and provides a descriptive-analytical perspective. I have received information about the chain of transmission (book) and field information about it. In the field, there is an accompanying person (with Karshnasan and two directors of the seminary for personal information and good writing and influential factors in establishing the goals of achieving it) and a person who is sure to make use of it. A price list in the Cochrane factory with a 5-inch flat surface. A population of 385 people is currently being monitored, including 22 people, with a total of 6 square meters of randomness, simple coincidences. The beginning of the month of Qom, March 38, 2017, of the month of Qom Perfectly, there are 30 questions in total, with 7 questions, then in a Likert group of 5, the impact and probability of occurrence are 1410 seconds. The point of segmentation and analysis of this method is the use of the SPSS analysis system, and the point of the measurement of the satisfaction balance is that it is the most important thing, and now This is the most important symbol of the use of the language. It is related to the analogy of its meanings, and the information is important and important, with the same meaning in the language. This is very useful. And in order to carry out an investigation with the guidance of an independent Einstein, there is also a systematic justification approach with the help of Roykerd GBN (Schwartz) and the use of a deductive method (or matriculation) that is difficult to choose.

Results and Discussion: The priority of the most important items is based on the balance of your satisfaction and the final result of your poor health On the eve of the month of Qom, I used the help of a mitwan dynasty to remove it. This is the last point that I put in services with a 68/3 holder in the first rank and in the order of carrying and transferring to the rank of dom, Farhang. The rank of people, their residence, the rank of Chaharam, Fanawari and Danish Saramad, the rank of star, military information, and notifications in the world 0/63 the rank of Sham Rezayet, and the Qurdashgaran, which has this specialization.

Conclusion: The country of Iran, the country of Farwaniya, is a must-have for foreign sects, and it is necessary to attract foreign sectarian groups to the country’s borders and here This is the most important thing for a traveler. A comprehensive program and economic policy for Carberdi and India, including other links, reforming the monthly administrative system, facilitating the entry and exit rules of Gardashgar, and reforming the legal codes Gardashgari, facilitating customs laws, setting the security system for external and private devices, dismantling the design choices of the third party, Hamahangi and Sharakat Bakhshahay with a Gardashgari link.

The condition of your residence is suitable for your residence according to the economic conditions of two travelers, an improvement in the quality of your residence, the standard of your residence services, and the appropriateness of your residence in a perspective My residence, used by the Gohai architect Bumi in the area of ​​the High Tourism Group, is the property of my residence group. The position of carrying and transporting, the condition of the system of carrying and transporting air and time, the provision of capabilities that are present, the conditions of the carrying and transporting system of drone and monthly bronze, what are the features of this You can download and transfer it.

Keywords:

Futurology,

tourism scenarios,

tourism industry,

religious tourism,

Qom city.

 

Highlight:

·       The city of Qom, with the presence of the holy shrine of Hazrat Masoumeh, is the second most attractive place for religious tourism in Iran.

Cite this article:

Rezaei Arefi, M. Amini., & M. Davari, E. (2024). Measuring the tourism scenarios of Qom city in the horizon of 2031. Journal Organization Of Space Economy, 2(5), 34-53.

 

 

Publisher: Islamic Azad University of Yadegar-e Imam Press

img0 

 

 


 

نشریه ساماندهی اقتصاد فضا

https://sanad.iau.ir/journal/jose

 

 

 

img0 

نشریه علمی ساماندهی اقتصاد فضا، 2(5) 53-34، پاییز 1403

 

مقاله علمی

 

سنجش سناریوهای گردشگری شهر قم در افق 1410

ر

 

 

 

 محسن رضائی عارفیimg0مرضیه امینی img0 و سیده الهام داوری* img0

1. گروه آموزش جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2. دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه فردوسی­، مشهد، ایران

3. دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه فردوسی­، مشهد، ایران

ارجاع به این مقاله: رضائی عارفی، مجید، امینی، مرضیه و داوری، سیده الهام. (1403). سنجش سناریوهای گردشگری شهر قم در افق 1410، ساماندهی اقتصاد فضا، 2(5)، 53-34.

ر

، ساماندهی اقتصاد فضا، 2(4)، 20-1.

(مطالعه موردی: شهر بناب)

 

مشخصات مقاله

چکیده

تاریخ دریافت:

01/02/1403

 

تاریخ بازنگری:

12/03/1403

 

تاریخ پذیرش:

12/03/1403

 

بیان مسئله: شهر قم باوجود بارگاه مقدس حضرت معصومه رتبه دوم جذب گردشگري مذهبی ایران قرار دارد و اين پتانسيل بالاي جذب گردشگر، برنامه‌ریزی‌های كلان و مديريت يكپارچه را می‌طلبد.

هدف: هدف از این پژوهش سنجش وضع موجود گردشگري شهر قم از ديدگاه گردشگران، تدوین سناریوهای مرتبط با صنعت گردشگري این شهر و درنهایت ارائه راهبردهاي رسيدن به سناريوي مطلوب است.

روش: پژوهش حاضر ازلحاظ هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی- تحلیلی است. شیوه جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی است. جامعه نمونه شامل 385 گردشگران شهر قم و 38 نفر کارشناسان و مديران حوزه گردشگري است. با توجه به آینده‌نگرانِ بودن پژوهش، شیوه تحلیل روش سناریونویسی جستجویی با رویکرد GBN (شوارتز) و استفاده از مدل استنتاجی (ماتریسی) انتخاب‌شده است.

یافته‌ها و بحث: مقایسه میانگین داده‌های گردشگران شهر قم نشان داد که وضعیت زیرساخت‌های موجود گردشگری قم به ترتیب در 6 بعد: خدمات، حمل‌ونقل، فرهنگ، اقامتگاه، فناوری و دانش سرآمد، اطلاع‌رسانی و تبلیغات دارای مطلوبیت بالاتر از متوسط است. از تحلیل داده‌های 38 پرسشنامه پرشده توسط کارشناسان حوزه گردشگری پیشران‌های بحرانی این صنعت استخراج شد و تلفیق دو نگه‌دارنده "نوع عملکرد مجموعه مدیریت شهری در تجهیز زیرساخت‌ها، اصلاح قوانین و گسترش روابط" و "وضعیت‌آگاهی جامعه در حوزه گردشگری" است.

نتیجه‌گیری: بنابراین سناریو "شهر بهشت" به‌عنوان سناریو مطلوب این پژوهش، آرمان‌شهری بی‌بدیل است که در آن تحرکات و پویایی دولت و مجموعه مدیریت شهری در کنار جامعه آگاه، افق روشن گردشگری شهر قم را خواهد ساخت.

واژگان کلیدی:

آینده‌پژوهی،

سناریوهای گردشگری،

 صنعت توریسم،

گردشگری مذهبی،

 شهر قم.

 

نکات برجسته:

·       شهر قم باوجود بارگاه مقدس حضرت معصومه رتبه دوم جذب گردشگري مذهبی ایران قرار دارد.

 

ناشر: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره) شهرری

 

نویسندگان ©

img0 

 

 

 * نویسنده مسئول: سیده الهام داوری

پست الکترونیک: elham.davari70@yahoo.com

 

بیان مسئله

گردشگری، پدیده‌ای است کهن که از دیرباز در جوامع انسانی وجود داشته و به‌تدریج در طی مراحل تاریخی مختلف، به موضع فنی، اقتصادی و اجتماعی و صنعتی کنونی خود رسیده است (خواجه نبی، زند مقدم، کرکه آبادی، 1399: 14). صنعت گردشگری، یک صنعت بسیار رقابتی با فعالیت مبتنی بر مقصد است که در هر منطقه با توجه به منابع طبیعی، فرهنگی و برساخت­های آن متفاوت است (Kevin, 2018: 321). حدود 18 درصد از فعالیت­های اقتصادی را تولید می­کند. بدون تردید به‌عنوان یک صنعت پناهگاه امن برای کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه شناخته‌شده است (Matthew, 2018: 2). گردشگری تأثیر مثبتی بر اقتصاد، جامعه، فرهنگ و محیط‌زیست دارد. ازجمله سهم آن در تولید ناخالص داخلی، بهبود زیرساخت­ها، حفاظت و بازسازی فرهنگ و افزایش آگاهی محیط‌زیستی است. علاوه بر آن، یک روش مؤثر برای کاهش فقر در برخی از جوامع سنتی محسوب می­گردد؛ زیرا مشاغل مختلفی را نسبت به معیشت سنتی و نیز فرصت­های فروش محصولات محلی به می­آورد (Lee, 2019: 368). با نگاهی کوتاه به آمارهای ارائه‌شده از سوی سازمان جهانی جهانگردی در می‌یابیم که این صنعت چه آثار مهمی بر اقتصاد هانی گذاشته است و این خود بیانگر اهمیت و گسترده بودن نقش آن در کشورها است، آن چنانكه در بسیاری از کشورها بودجه‌ای که به مسافرت و تفریح اختصاص می‌یابد سه برابر بودجه‌ای است که صرف امور دفاعی می‌شود. در این راستا، آمارها بیانگر جایگاه خاص و ممتاز این صنعت در استراتژی‌های توسعه کشورهای مختلف جهان، به‌ویژه کشورهای درحال‌توسعه، است (مشيري و سيد ابوسعيدي، 1389: 28). وضعیت گردشگری در ایران علیرغم پتانسیل بسیار زیاد آن، چندان تعریفی ندارد. به‌طوری‌که سهم ايران از اين بازار بسيار ناچيز و در حدود یک درصد از توليد ناخالص ملي است (Drumm & Moore, 2005: 207). ازاین‌روست که سند چشم‌انداز توسعه بخش میراث فرهنگی و گردشگری ایران به‌صورت جامع به تدوین و ارائه سیاست‌های کلان اهداف کمی کیفی و راهبردی توسعه بخش گردشگری پرداخته است اما طی سال‌های برنامه اول و دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، عملكرد این صنعت هرگز به حد برنامه تعیین‌شده نرسیده است و این در حالی است که اهداف در نظر گرفته‌شده در این برنامه‌ها، با توجه به منابع و توانمندی‌های موجود در حد دست‌نیافتنی نبوده‌اند (تیموری و همکاران، 1393: 65)؛ بنابراین فلسفه گردشگری پایدار نشئت‌گرفته از توسعه پایدار است و با توجه به اینکه توسعه پایدار از اصول و مبانی پیشرفت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در جهان محسوب می‌شود و به دلیل نقشی که گردشگری می­تواند در این زمینه به­خصوص در کشورهایی مانند ایران ایفا نماید، اهمیت و ضرورت توجه به آن را نشان می­دهد.

در حال حاضر ایران یکی از بزرگ‌ترین کانون­ها و بازارهای گردشگری مذهبی در دنیا به‌حساب می­آید. اماکن مذهبی زیادی در شهرهای مختلفی وجود دارد. اماکنی مانند؛ حرم مطهر و مقدس امام رضا علیه‌السلام در شهر قم، حرم مطهر و مقدس حضرت معصومه (سلام‌الله علیها) در شهر قم، حرم مطهر و مقدس حضرت احمد بن موسی (شاه‌چراغ) علیه‌السلام در شیراز و مقبره پیامبرانی مانند؛ حقوق نبی در تویسرکان، دانیال نبی درشوش دانیال، از مهم­ترین این اماکن می­باشند. از بین تقریب نه هزار مکان مذهبی و بقاع متبرکه موجود در ایران اسامی، حدود چهارصد و بیست مکان در استان قم قرار دارد که با مرکزیت و محوریت حرم حضرت معصومه سلام‌الله علیهم و مسجد مقدس جمکران، سالانه بیست میلیون گردشگر داخلی و پنج میلیون گردشگر خارجی (بین­المللی) در سطح منطقه دارد (اداره کل میراث فرهنگی استان قم، 1399). بدین­سان قم دومین قطب گردشگری مذهبی زیارتی کشور، بعد از قم مقدس است (علی‌اکبری و همکاران، 1402: 24). ازاین‌روست که سند چشم‌انداز توسعه بخش میراث فرهنگی و گردشگری ایران به‌صورت جامع به تدوین و ارائه سیاست‌های کلان اهداف کمی کیفی و راهبردی توسعه بخش گردشگری پرداخته است اما طی سال‌های برنامه اول و دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، عملكرد این صنعت هرگز به حد برنامه تعیین‌شده نرسیده است و این در حالی است که اهداف در نظر گرفته‌شده در این برنامه‌ها، با توجه به منابع و توانمندی‌های موجود در حد دست‌نیافتنی نبوده‌اند (فقيهي و كاظمي، 1382: 143). بدیهی است رسیدن به این جایگاه نیازمند ضرورت نگرش نظام‌مند به جهانگردی و بهره‌گیری از روش‌های علمی و مناسب مدیریت این صنعت است، چراکه براي تقويت اقتصاد يك منطقه، تکیه‌بر صنعت توريسم جايگاه خاصي در برنامه‌ریزی‌های ملي، منطقه‌ای و ناحیه‌ای دارد. در ميان روش‌های مختلف آینده‌پژوهی، برنامه‌ریزی سناریو به‌عنوان روش همراه با سنجش میزان ریسک و خلاقیت، ازجمله شیوه‌های موردتوجه در حوزه آینده‌پژوهی به‌حساب می‌آیند؛ بنابراین در تحقیق حاضر هدف سنجش وضع موجود گردشگري شهر قم از ديدگاه گردشگران و ارائه راهبردهاي رسيدن به سناريوي مطلوب در صنعت گردشگري قم در راستاي اهداف سند چشم‌انداز 1410 است. سؤال اصلی پژوهش سؤالات پژوهش بررسی وضعيت موجود گردشگري شهر قم از ديدگاه گردشگران و سناریوهای مرتبط با صنعت گردشگري شهر قم در افق 1410 است.


 

 

مبانی نظری

گردشگری

واژه گردشگری نخستین بار در سال 1811 م در مجله‌ای به نام اسپورتینگ آمده است (تقدیسی، تقوایی، پیری، 1391: 122). لغت توریسم از کلمه تور tour به معنای گشتن اخذشده که ریشه در لغت لاتین tours به معنای دور زدن، رفت‌وبرگشت بین مبدأ و مقصد و چرخش دارد که از یونان به اسپانیا، فرانسه و درنهایت به انگلیس راه‌یافته است (Oxford, 1970: 189). در فرهنگ لغت لانگمن توریسم به معنای مسافرت و تفریح برای سرگرمی معنا شده است (Procter, 1978: 12). تاکنون برای گردشگری و مفاهیم آن تعاریف متعددی ارائه‌شده است، این فقدان توافق ازیک‌طرف منعکس‌کننده پیچیدگی گردشگری و از طرف دیگر ناشی از این حقیقت است که اشخاص ذی‌نفع یا فعالان مختلف در این قلمرو، هر یک از دیدگاه خود به آن می‌نگرند و انتظارات خاصی دارند و بر همین اساس به تعریف گردشگری و سایر اصطلاحات مرتبط با آن می‌پردازند (Holden, 2000: 14-16).

سازمان جهانی گردشگری در سال ۱۹۹۵ تعریف نهایی خود را این‌گونه بیان نمود: مجموعه فعالیت‌های فرد یا افرادی که به مکانی غیر از مکان عادی زندگی خود مسافرت و حداقل یک‌شب و حداکثر یک سال در آنجا اقامت می‌کنند و هدف از مسافرت آنان نیز گذراندن اوقات فراغت است. بر این اساس کسانی که شامل این تعریف می‌شوند نیز گردشگر نامیده می‌شوند (حیدری چیانه، 1389: 25). گردشگر معادل واژه انگلیسی توریست است و منظور از آن هر فردی است که فعالیت گردشگری انجام می‌دهد) کاظمی، 1399: 15). بر اساس گزارش‌های آماری سازمان گردشگری جهانی1 نیز گردشگر به کسی اطلاق می‌شود که محل اقامت دائمی خود را به مدت 24 ساعت ترک گفته و در کشور دیگری اقامت گزیند. لازم به ذکر است که اگر هدف فرد بازدیدکننده یا مسافر کسب درآمد از طریق اشتغال در مقصد باشد، آن فرد گردشگر محسوب نمی‌شود (Burton, 2000: 1). صنعت گردشگری به‌عنوان یکی از پدیده‌های جهانی به‌خوبی تركيب امور اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي را نشان می‌دهد (Holjevac, 2003: 132). اغلب به‌عنوان بزرگ‌ترین صنعت جهان در نظر گرفته‌شده و ابزاري براي دستيابي به توسعه پايدار است كه نتايج فرصت‌های اقتصادي، زیست‌محیطی و اجتماعي- فرهنگي را برای بسياري از جوامع محلي ارائه می‌کند (Aref,2012: 20). تجارب کشورهای پیشگام در امر توسعه گردشگری بهنجار و قاعده‌مند، مؤید این است که گردشگری در جهان امروز دارای مزایای اقتصادی بی‌بدیلی برای جوامع است و در تعاملات بین سطوح محلی و جهانی نقش مهمی ‌دارد (Tucker, 2003: 1)؛ و به‌عنوان نیروی پویایی در همگن ساختن جوامع و کالایی کردن فرهنگ‌های سراسر جهان (در عصر تلاش برای جهانی‌شدن) به شمار می‌رود (Reid, 2003: 7). 

گردشگری پایدار

مفهومی برآمده از اصول توسعه پایدار است که هدف اصلی آن برابری بین نسلی و درون نسلی و رویکرد جامع به سمت توسعه مبتنی بر اصول زیست‌محیطی، فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی است ((Torre s& Jarkko,2014: 38. این نوع توسعه راهی جدید برای حوزه­های درحال‌توسعه فراهم می­کند که ارتباطی هم پیوند میان گردشگری و محیط فیزیکی، اجتماعی توسعه گردشگری، فرهنگی و سیاسی احاطه کننده آن برقرار می­کند (علی‌اکبری و همکاران،39:1397).

آینده‌پژوهی

در رویکردهای سنتی برنامه‌ریزی، برنامه‌ریز ابتدا با طرح این سؤال که » در آینده درازمدت چه روی خواهد داد؟« پیش‌بینی لازم را انجام می‌دهد آنگاه پیش‌بینی‌ها را مبنای تصمیم‌گیری و اتخاذ سیاست قرار می‌دهد و درنهایت اقدام می‌کند (Foren, 2001: 52). آینده‌پژوهی دربرگیرنده‌ی مجموعه تلاش‌هایی است که با استفاده از تجزیه‌وتحلیل منابع، الگوها و عوام تغییر و یا ثبات، به تجسم آینده‌های بالقوه و برنامه‌ریزی برای آن‌ها می‌پردازد Lampet et al, 2018:55)). به اعتقاد کاتس، آینده‌نگری فرایند کلی شناخت و ارزیابی اطلاعات حاصل از نگریستن به جلو است (Coates,1985:30).

سناریونویسی

واژه‌ی "سناریو "، مأخوذ از دنیای تئاتر و مبتنی بر روایت داستان و نیز نقش بازیگران است؛ اما در مبحث "برنامه‌ریزی سناریو" می‌توان گفت، سناریوها، ابزاری بنیادین در فرآیند تفکر استراتژیک کارآفرینان و مدیران هستند که با تمرکز بر نقاط کلیدی تصمیم‌گیری و با یک روش منسجم و با سازگاری درونی ایجاد می‌شوند (Reilly & Willenbockel, 2010). سناريوها ابزارهايي هستند براي کمک به ما به‌منظور در پيش گرفتن ديدگاهي دورنگر در جهاني با عدم قطعيت بالا، برنامه‌ریزی بر پايه سناريوها درباره انتخاب‌های امروز، با درک چگونگي تغييرات ممکن آن‌ها در آینده است. سناریونویسی به‌عنوان یکی از روش­های آینده­پژوهی، ابزاری برای تحلیل سیاست­ها و شناخت شرایط، تهدیدها، فرصت­ها، نیازها و ارزش­های برتر آینده است (Smith et al, 2007: 587). هدف سناریو کشف، ایجاد و آزمون محیط‌های آینده جایگزین سازگار است. سناریو آینده واقعی­تری برای تصمیم گیران ترسیم می­کند و به آن‌ها چگونگی آماده شدن برای مخاطره‌های آینده را می­آموزد (Glenn et al, 2009: 2).

پیشینه تحقیق

پیرعلی و سیادت (1397)، در پژوهشی راهبردهای توسعه گردشگری مذهبی در کلان‌شهر شیراز را موردمطالعه قرار داده و بعد از بررسی‌ها توسعه سرمایه‌گذاری در امکانات و خدمات در جاذبه‌های گردشگری با رویکرد ملی و بین‌المللی، تشویق و ترغیب تورهای گردشگری و زیارتی برای جذب گردشگران و زائران خارجی و داخلی به سفر به شیراز؛ برپایی نمایشگاه­ها، گردهمایی­ها و همایش‌های سالانه علمی، مذهبی و فرهنگی را پیشنهاد داده‌اند.

ده جان و همکاران (1398)، در پژوهشی به مطالعه راهبردهای توسعه گردشگری مذهبی مطالعه موردی: حرم حضرت بی‌بی حکیمه (ع) پرداخته‌اند. نتایج پژوهش نشان داد که راهبردهای بهبود و کیفیت زیرساخت‌ها و افزایش مراکز خدمات رستوران و مراکز پذیرایی و برگزاری مراسم‌های مذهبی در حرم به‌عنوان بهترین استراتژی برای محدوده موردمطالعه انتخاب شدند. درنهایت با توجه به نتایج حاصله، راهکارها و تدابیر لازم به‌منظور بهره‌گیری از قوت‌ها و فرصت‌های گردشگری مذهبی در حرم مطهر بی‌بی حکیمه (س) جهت توسعه گردشگری مذهبی بیان‌شده است.

هاشمی (1402)، در پژوهشی با عنوان راهبردهای رقابت‌پذیری توسعه گردشگری مذهبی مطالعه موردی: شهرستان رضوان‌شهر گردشگری مذهبی گونه‌ای از گردشگری است که به دلیل شرایط ویژه و ریشه داشتن در فرهنگ دینی نقش مهمی در پایداری فرهنگی و اقتصادی سکونتگاه‌های دارای اماکن مذهبی دارد. اطلاع‌رسانی از طریق تهیه برنامه‌های مستند صداوسیما، نقشه و بروشور، مجلات تخصصی، نشریات و سایت‌های رسمی برای گردشگران علاقه‌مند به بازدید از بناهای مذهبی و تاریخی، مرمت و بازسازی اماکن قدیمی دارای بیشترین تأثیرگذاری بوده است.

منینتر2 و همکاران (2014)، در پژوهش خود باهدف شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای گردشگری مذهبی در استان نونگ خای تایلند به این نتیجه رسیدند دارا بودن برنامه اقامت در معبد این پتانسیل را دارد که گردشگری مذهبی به‌عنوان محصول گردشگری مذهبی به گردشگران فرهنگ بودائی تایلندی معرفی شود.

اقبال و سامی3 (2016)، در پژوهشی توسط بررسی سناریوهای گردشگری کشور هند و نرخ رو به رشد گردشگر خارجی ورودی به این کشور، حاکی از آینده روشن گردشگری آن است، آینده‌ای که راه درازی در پیش دارد و توسعه زیرساخت‌های گردشگری نقش کلیدی را در این موفقیت بازی می‌کند و تلاش‌های وزارت گردشگری در تسهیل ویزای ورودی بخشی از این تحقق است.

شایند4 (2018)، در پژوهشی تحت عنوان نقش دولت و مدیریت در توسعه گردشگری مذهبی در کشور هند به این نتیجه رسیده است که با توجه به مشارکت فعلان مذهبی در توسعه و مدیریت اقتصاد گردشگری مذهبی در سطوح محلی و عدم مسئولیت و بر عهده گرفتن رسیدگی به اثرات منفی آن همواره یک خلع نهادی در برخورد با اثرات مستقیم و غیرمستقیم گردشگری مذهبی وجود دارد. اقبال و سامی5 (2016)، در پژوهشی توسط بررسی سناریوهای گردشگری کشور هند و نرخ رو به رشد گردشگر خارجی ورودی به این کشور، حاکی از آینده روشن گردشگری آن است، آینده‌ای که راه درازی در پیش دارد و توسعه زیرساخت‌های گردشگری نقش کلیدی را در این موفقیت بازی می‌کند و تلاش‌های وزارت گردشگری در تسهیل ویزای ورودی بخشی از این تحقق است.

کیم6 و همکاران (2019)، با عنوان مرور تحقیقات پیشین در حوزه گردشگری مذهبی یافته‌های پژوهش حاکی از وجود تکثر در رویکردها هم ازنظر رشته­ای و هم ازنظر میان‌رشته‌ای است که باعث ایجاد روش‌ها، موضوعات و کاربردهای متفاوت و همچنین کانون‌های جغرافیایی و ظواهر مختلفی از این پدیده شده است. با توجه به پیشینه بیان‌شده از پژوهش‌های بیان‌شده نوآوری پژوهش حاضر در حوزه گردشگری و به‌ویژه گردشگری در شهر قم که یکی از جذاب‌ترین مقاصد گردشگری کشور است به برنامه‌ریزی بلندمدت کارا و مفید نیاز دارد. بر این اساس، پژوهش پیش رو باهدف عوامل اصلی مؤثر بر چشم­انداز آینده توسعه گردشگری شهر قم است؛ که با استفاده از روش‌های نوین آینده‌پژوهی و با توجه به قابلیت­ها و پتانسیل­های گردشگری شهر قم به تدوین سناریوهای ممکن و انتخاب سناریوهای مطلوب در افق 1410 برای توسعه گردشگری شهر قم دست‌یافت.

روش پژوهش

این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی- تحلیلی است. جهت گردآوری اطلاعات پژوهش از دو روش اسنادی (کتابخانه‌ای) و میدانی بهره گرفته‌شده است. در بخش میدانی از روش‌هایی چون مصاحبه (با کارشناسان و مديران حوزه گردشگري براي بررسي و تدوين گويه‌ها و عوامل مؤثر در راستاي اهداف تحقيق) و پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردیده است. پرسش‌نامه گردشگران در فرمول کوکران با سطح خطاي 5 درصد تعداد 385 نفر برآورد شده است که شامل 22 گویه که در 6 بعد به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انجام‌شده است. جهت بررسی میزان رضایت گردشگران را از زیرساخت‌های شهر قم 38 پرسش‌نامه از کارشناسان به روش گلوله برفی انجام‌شده است که شامل 30 سؤال در 7 بعد که در دو طیف لیکرت 5 تایی اثرگذاری و احتمال وقوع در افق 1410 است. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌های هر دو پرسشنامه از نرم‌افزار تحلیل آماری SPSS استفاده‌شده است و جهت بررسی میزان رضایت آن‌ها از زیرساخت‌های گردشگری، از آزمون‌های t، آنوا و توکی این نرم‌افزار استفاده گردید؛ و پیشران‌ها با مقایسه میانگین‌ها و پیشران‌های مهم و بحرانی با سنجش معناداری در آزمون t تک نمونه‌ای استفاده‌شده است؛ و از سویی روش انجام تحقیق با توجه به آینده‌نگرانِ بودن آن، روش سناریونویسی جستجویی با رویکرد GBN (شوارتز) و استفاده از مدل استنتاجی (ماتریسی) انتخاب‌شده است. زیرساخت‌های گردشگری شهری را می‌توان بر اساس جدول در 7 بعد خلاصه نمود که شامل ابعاد حمل‌ونقل، اقامتگاه، دولت و مدیریت شهری، اطلاع‌رسانی و تبلیغات، فرهنگ، خدمات، فناوری- دانش و زیرساخت‌ها است.

جدول 1. ابعاد و گویه‌های زیرساخت‌های گردشگری

بعد

گویه

منبع

1. حمل‌ونقل

1. کیفیت سیستم حمل‌ونقل (ظرفیت، قیمت و...)

2. سهولت دسترسی به جاذبه‌ها، هتل، مراکز خرید و گشت‌وگذار با سیستم حمل‌ونقل

3. بهبود ترافیک، توسعه معابر جدید و ایجاد ظرفیت برای حمل‌ونقل عمومی

4. هماهنگی بین انواع سیستم حمل‌ونقل عمومی: مترو، اتوبوس‌رانی و تاکسی (حمل‌ونقل هوشمند در مشهد)

(Khadarooa & Seetanah, 2008: 836)

(یوسفی و کریمی، 1391: 4)

(سلمانی ممقانی و همکاران، 1392: 13)

2. اقامتگاه

1. کیفیت اقامتگاه‌ها (موقعیت، خدمات و نزدیکی به مقصد)

2. هزینه‌های اقامتگاه

3. خدمات رزرواسیون (Booking)

(خلیلوند و همکاران، 1393: 7)

(Timothy & Wall, 1995: 5)

3. دولت و مدیریت شهری

1. برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کاربردی و آینده‌نگر در زمینه گردشگری

2. هماهنگی و مشارکت تمام بخش‌های زی ربط

3. اصلاح قوانین و تفکیک اختیارات سازمان‌های تصمیم‌گیرنده و کاهش موازی کاری

4. تخصیص بودجه صحیح در حوزه گردشگری، معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات به بنگاه‌های گردشگری

5. گسترش روابط با سایر کشورها و پیشبرد برجام

6. بهبود سرمایه‌گذاری خارجی و بخش خصوصی

7. برنامه‌ریزی جهت تسهیل ورود و خروج گردشگران به کشور (حذف ویزا و ...)

(Goeldner & Ritchie,2003:500)

(یاری و بهادری امجز، 1391: 8)

(اسفندیاری و همکاران، 1392: 7)

(حداد فر و سالاری، 1392: 7-8)

(قربانی، 1393: 11).

4. اطلاع‌رسانی و تبلیغات

1. برگزاری کنفرانس، نمایشگاه و جشنواره‌های ایران‌شناسی در داخل و خارج کشور

2. معرفی جاذبه‌های کشور از طریق اینترنت و فضای مجازی به زبان‌های بین­المللی

3. عرضه نقشه، کتب و بروشور راهنما و افزایش کارایی مأموران گذرنامه در مرزهای ورودی

5. وجود مراکز اطلاع‌رسانی گردشگری مجهز به تکنیک‌های اطلاع‌رسانی پیشرفته منطبق بر اهداف بازاریابی

(واحد پور، 1390: 94)

(سیاف زاده و خاتم گویا، 1392: 19)

(Smith,2002: 9)

(محسن زاده هریس، 1394: 11).

5. فرهنگ

1. فرهنگ‌سازی اجتماعی گردشگری و آموزش میهمان‌نوازی در بین مردم

2. معرفی صنایع‌دستی و فرهنگ محلی

3. وجود موزه‌های فرهنگی، تاریخی و آیینی در کشور

4. آموزش راهنمایان گردشگران و فعالین این حوزه گردشگری برای تعامل با گردشگران

(قربانی، 1393: 7)

(Lee, 2013: 37)

(امیدبخش، 1393: 51) و (Richard, 2007:187)

(صمدی، 1379: 86)

6. خدمات

1. خدمات تجاری (مراکز خریدوفروش و ...)

2. خدمات درمانی و سلامت (بیمارستان‌ها و کلینیک‌های درمانی)

3. پلیس گردشگری و خدمات امنیتی

4. جاذبه‌ها و خدمات تفریحی

(پاپلی یزدی و سقایی، 1385: 53)

(قربانی، 1393: 10)

(قربانی، 1393:8)

(کاظمی، 1385: 85)

7. فناوری و

دانش سرآمد

1. تسهیلات مدرن و مبتنی بر تجارت الکترونیک و بانکداری الکترونیک (زیرساخت‌های فناوری اطلاعات)

2. وجود دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی جهت آموزش فعالین حوزه گردشگری

3. برگزاری همایش، کنفرانس و نشست‌های بین­المللی

(Burma & Soderberg, 2007)

(قربانی، 1393: 6)

(Mondher,2003: 13)

        برگرفته از مطالعات کتابخانه­ای نگارندگان، 1403

 

محدوده موردمطالعه

قلمرو مکانی این پژوهش شهر قم مرکز شهرستان قم است. این شهرستان در سال 1371 از استان تهران جداشده و به‌تنهایی استان قم را تشکیل داده است. مختصات جغرافیایی شهر قم برابر با "19' 35 50 طول شرقی و "30' 38 34 عرض شمالی است شهر قم در مرکز ثقل جمعیتی کشور قرارگرفته است (فرید، 1368: 365) و به دلیل مکان گزینی در کنار شاهراه رهگذر رشد و توسعه راه‌های ارتباطی کشور و قرارگیری تهران مرکز سیاسی، اداری کنونی کشور در فاصله‌ی 131 کیلومتری شمال، اصفهان پایتخت قدیمی کشور در فاصله‌ی 171 کیلومتری جنوب، کاشان و اراک از قطب‌های فرهنگی و صنعتی کشور بافاصله‌ی حدود 111 کیلومتری جنوب و جنوب غربی آن، همواره در طول تاریخ موقعیت ارتباطی ممتازی داشته است (حسینی و همکاران، 1401: 8).

img0 

شکل 1. موقعیت سیاسی استان قم

برگرفته از: ترسیم نگارندگان، 1403

یافته‌ها

پرسش‌نامه مذکور در بهار سال 1403 در بین افراد گردشگر شهر قم و کارشناسان حوزه‌ی گردشگری توزیع و اطلاعات ارائه‌شده جمع‌آوری‌شده است. با توجه به نتايج به‌دست‌آمده از پرسشنامه 385 نفر پاسخگويان در بین گردشگران شهر قم یافته‌های توصیفی بدین شرح است:6/28 درصد (110 نفر) مرد و 4/71 درصد (275 نفر) زن بوده‌اند. از 385 نفر پاسخگويان، 3/55 درصد (213 نفر) متأهل، 7/44 درصد (172 نفر) مجرد بوده‌اند. 8/7 درصد (30 نفر) زیر 20 سال، 6/55 درصد (214 نفر) 21 تا 30 سال، 24.3 درصد (93 نفر) 31 تا 40 سال، 5/7 درصد (29 نفر) 41 تا 50 سال، 4.9 درصد (19 نفر) بیشتر از 50 سال بوده‌اند. از میان 385 نفر پاسخگويان، 2/6 درصد (24 نفر) یک‌بار، 8/6 درصد (26 نفر) دو بار، 8/8 درصد (34 نفر) سه بار، 5/5 درصد (21 نفر) چهار بار، 5/5 درصد (22 نفر) پنج بار و 67 درصد (258 نفر) بیش از پنج بار به شهر قم سفرکرده‌اند؛ و 7/5 درصد (22 نفر) زیر ديپلم، 7/18 درصد (72 نفر) ديپلم، 3/40 درصد (155 نفر) ليسانس و 3/35 درصد (136 نفر) فوق‌لیسانس و بالاتر بوده‌اند؛ و همچنین 7/12 درصد (49 نفر) بیکار، 1/16 درصد (62 نفر) شغل آزاد، 7/17 درصد (68 نفر) شغل دولتی، 2/25 درصد (97 نفر) دانشجو و محصل و 3/28 درصد (109 نفر) سایر موارد را تشکیل می‌داده‌اند.

ارزﯾﺎﺑﯽ گردشگران از وﺿﻌﯿﺖ حمل‌ونقل ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﺷﻬﺮ قم

همان‌گونه که جدول شماره 1 درﺻﺪ فراوانی‌های ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زیرساخت‌های حمل‌ونقل ﻋﻤﻮﻣﯽ نشان داده است، می­توان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ کنترل ترافیک و ظرفیت سیستم حمل‌ونقل عمومی در سطح شهر ازنظر گردشگران در سطح کیفی پایین است و هماهنگی بین انواع سیستم حمل‌ونقل عمومی و هوشمند، کیفیت سیستم حمل‌ونقل هوایی و زمینی و دسترسی به جاذبه‌ها، هتل، مراکز خرید و گشت‌وگذار به‌وسیله سیستم حمل‌ونقل از کیفیت متوسطی برخوردار است.

جدول 2. ارزﯾﺎﺑﯽ گردشگران از وﺿﻌﯿﺖ حمل‌ونقل ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﺷﻬﺮ قم

 

خیلی کم

کم

متوسط

زیاد

خیلی زیاد

حجم نمونه

میانگین

انحراف استاندارد

کیفیت سیستم حمل‌ونقل هوایی و زمینی

2/5

13

1/42

27

7/12

385

29/3

1/10

دسترسی به جاذبه‌ها، هتل، مراکز خرید و گشت‌وگذار با سیستم حمل‌ونقل

8/6

4/10

9/31

5/32

4/18

385

45/3

11/1

کنترل ترافیک و ظرفیت سیستم حمل‌ونقل عمومی در سطح شهر

1/10

3/22

34

9/24

8.6

385

99/2

10/1

هماهنگی بین انواع سیستم حمل‌ونقل عمومی و هوشمند

2/6

9/17

9/31

9/29

14

385

28/3

10/1

میانگین کل

25/3

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1403

 

[1] . WTO Statistic Report

[2] .Maneenetr

[3] . Iqbal & Sami

[4] .Shaind

[5] . Iqbal & Sami

[6] .Kim et al

جدول 3. ارزﯾﺎﺑﯽ گردشگران از وﺿﻌﯿﺖ حمل‌ونقل ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﺷﻬﺮ قم

 

خیلی کم

کم

متوسط

زیاد

خیلی زیاد

حجم نمونه

میانگین

انحراف استاندارد

کیفیت سیستم حمل‌ونقل هوایی و زمینی

2/5

13

1/42

27

7/12

385

29/3

01/1

دسترسی به جاذبه‌ها، هتل، مراکز خرید و گشت‌وگذار با سیستم حمل‌ونقل

8/6

4/10

9/31

5/32

4/18

385

45/3

11/1

کنترل ترافیک و ظرفیت سیستم حمل‌ونقل عمومی در سطح شهر

1/10

3/22

34

9/24

6/8

385

99/2

10/1

هماهنگی بین انواع سیستم حمل‌ونقل عمومی و هوشمند

2/6

9/17

9/31

9/29

14

385

28/3

10/1

میانگین کل

25/3

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1403

ارزﯾﺎﺑﯽ گردشگران از وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺮاﮐﺰ اﻗﺎﻣﺘﯽ در شهر قم

همان‌گونه که از جدول شماره (4) ﻗﺎﺑﻞ استناد است ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ و درﺻﺪ فراوانی‌های ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زیرساخت‌های ﻣﺮاﮐﺰ اﻗﺎﻣﺘﯽ می­توان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ گردشگران از هزینه‌های اقامتگاه‌ها رضایت کمی داشته و نسبت به خدمات رزرواسیون هتل و اقامتگاه‌ها و کیفیت آن شرایط متوسطی را ارزیابی کرده‌اند.

جدول 4. ارزﯾﺎﺑﯽ گردشگران از وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺮاﮐﺰ اﻗﺎﻣﺘﯽ در شهر قم

 

خیلی کم

کم

متوسط

زیاد

خیلی زیاد

حجم نمونه

میانگین

انحراف استاندارد

کیفیت اقامتگاه‌ها

4/3

7/11

3/35

2/32

4/17

385

49/3

02/1

هزینه‌های اقامتگاه‌ها

7/19

27

3/28

4/16

6/8

385

67/2

20/1

خدمات رزرواسیون هتل و اقامتگاه‌ها

1/9

9/10

7/38

6/28

7/12

385

3/25

10/1

میانگین کل

13/3

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1403

ارزﯾﺎﺑﯽ گردشگران از وﺿﻌﯿﺖ اطلاع‌رسانی و تبلیغات در مشهد

همان‌گونه که از جدول زیر قابل‌مشاهده اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ و درﺻﺪ فراوانی‌های ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زیرساخت‌های اطلاع‌رسانی و تبلیغات می‌توان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ، کیفیت برگزاری کنفرانس، نمایشگاه و جشنواره‌ها با محوریت قم شناسی ازنظر گردشگران از کیفیت کمی برخوردار است و معرفی جاذبه‌های قم از طریق اینترنت و فضای مجازی، سهولت دسترسی به نقشه و بروشور راهنمای شهر و کیفیت مراکز اطلاع‌رسانی و راهنمای زائر از وضعیت متوسطی برخوردارند.

جدول 5. ارزﯾﺎﺑﯽ گردشگران از وضعیت اطلاع‌رسانی و تبلیغات در ﺷﻬﺮ قم

 

خیلی کم

کم

متوسط

زیاد

خیلی زیاد

حجم نمونه

میانگین

انحراف استاندارد

برگزاری کنفرانس، نمایشگاه و جشنواره‌ها با محوریت قم شناسی

25.5

3/20

1/30

8/15

3/8

385

61.2

25/1

معرفی جاذبه‌های قم از طریق اینترنت و فضای مجازی

13.5

21/.

9/24

2/26

3/14

385

07/3

26/1

سهولت دسترسی به نقشه و بروشور راهنمای شهر

5/14

16.6

1/22

7/25

21

385

22/3

34/1

کیفیت مراکز اطلاع‌رسانی و راهنمای زائر

3/8

16.6

7/24

9/29

20.5

385

38/3

22/1

میانگین کل

06/3

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1403

ارزﯾﺎﺑﯽ گردشگران از وضعیت فرهنگی در شهر قم

 ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ و درﺻﺪ فراوانی‌های ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زیرساخت‌های وضعیت فرهنگی در شهر قم، می‌توان ﻧﺘﯿﺠﻪ گرفتازنظر گردشگران مهمان‌نوازی و رفتار مردم با مسافران در سطح کیفیت پایین و صنایع‌دستی، سوغات و فرهنگ محلی، تعاملات راهنمایان گردشگران و فعالین این حوزه و کیفیت موزه‌های فرهنگی، مذهبی و آیینی ویژه در سطح متوسط کیفیت ارزیابی‌شده است.

جدول 6. ارزﯾﺎﺑﯽ گردشگران از وضعیت فرهنگی در شهر قم

 

خیلی کم

کم

متوسط

زیاد

خیلی زیاد

حجم نمونه

میانگین

انحراف استاندارد

مهمان‌نوازی و رفتار با مسافران

7/18

4/18

26

9.23

13

385

94/2

30/1

مشاهده صنایع‌دستی، سوغات و فرهنگ محلی

4/11

8/14

5/27

8.27

4/18

385

27/3

25/1

کیفیت موزه‌های فرهنگی، مذهبی و آیینی ویژه

5/6

2/18

4/29

3/28

7/17

385

32/3

15/1

تعاملات راهنمایان گردشگران و فعالین

6/8

1/15

9/31

3/28

1/16

385

28/3

16/1

میانگین کل

20/3

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1403

ارزﯾﺎﺑﯽ گردشگران از وﺿﻌﯿﺖ خدمت‌رسانی و تأمین امنیت در شهر قم

همان‌گونه که قابل‌مشاهده اﺳﺖ با توجه ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ و درصد فراوانی‌های ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زیرساخت‌های خدمت‌رسانی و تأمین امنیت می‌توان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ وضعیت امنیت شهر، کیفیت بیمارستان‌ها، کلینیک‌های درمانی و پزشکان متخصص، کیفیت جاذبه‌های گردشگری و خدمات تفریحی و دسترسی به مراکز خرید، پاساژها و فروشگاه‌ها به ترتیب از کمترین تا بیشترین سطح کیفیت را برخوردار بودند. البته لازم به ذکر است که هر یک از این چهار دسته‌بندی مربوط به کیفیت خدمات و ایمنی از میانگین سطح متوسط رو به بالا برخوردار می‌باشند و تقریباً می‌توان کیفیت مطلوبی را در این قسمت مشاهده کرد.

جدول 7. ارزﯾﺎﺑﯽ گردشگران از وﺿﻌﯿﺖ خدمات در شهر قم

 

خیلی کم

کم

متوسط

زیاد

خیلی زیاد

حجم نمونه

میانگین

انحراف استاندارد

دسترسی به مراکز خرید، پاساژها و فروشگاه‌ها

1/3

2/6

1/23

7/37

9/29

385

85/3

02/1

کیفیت بیمارستان‌ها، کلینیک‌های درمانی و پزشکان متخصص

1/2

1/9

9/29

1/37

8/21

385

68/3

98/0

وضعیت امنیت شهر

5/6

7/11

5/27

2/33

21

385

51/3

14/1

کیفیت جاذبه‌های گردشگری و تفریحی

6/3

2/6

2/32

1/30

8/27

385

72/3

05/1

میانگین کل

3.68

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1403

ارزﯾﺎﺑﯽ گردشگران از وضعیت فناوری و دانش سرآمد در شهر قم

همان‌طور که از ﺟﺪول زیر قابل‌مشاهده اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ و درﺻﺪ فراوانی‌های ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زیرساخت‌های ­وضعیت فناوری و دانش سرآمد در شهر قم، می‌توان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ در هر سه آیتم کیفیت زیرساخت­های فناوری اطلاعات (بانکداری و تجارت الکترونیک و...)، دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و تحقیقاتی و همایش‌ها، کنفرانس‌ها و نشست‌های بین‌المللی تخصصی از سطح متوسط رو به بالا ارزیابی‌شده‌اند.

جدول 8. ارزﯾﺎﺑﯽ گردشگران از وضعیت فناوری و دانش سرآمد در شهر قم

 

خیلی کم

کم

متوسط

زیاد

خیلی زیاد

حجم نمونه

میانگین

انحراف استاندارد

کیفیت زیرساخت‌های فناوری اطلاعات (بانکداری و تجارت الکترونیک و...)

1/2

8/8

5/33

40

6/15

385

58/3

93/0

کیفیت دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و تحقیقاتی

1/2

2/4

7/31

7/39

3/22

385

76/3

92/0

کیفیت همایش­ها، کنفرانس­ها و نشست‌های بین‌المللی تخصصی

6/2

6/3

7/32

7/44

4/16

385

68/3

91/0

میانگین کل

67/3

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1403

 اولویت‌بندی زیرساخت‌های گردشگری بر اساس میزان رضایت گردشگران

درنتیجه گیری نهایی ارزﯾﺎﺑﯽ وﺿﻌﯿﺖ زیرساخت‌های شش‌گانه گردشگري شهر قم از نگاه گردشگران می‌توان با استعانت از میانگین این ابعاد به این نکته رسید که وضعیت خدمات با میانگین 68/3 در رتبه اول و به ترتیب حمل‌ونقل رتبه دوم، فرهنگ رتبه سوم، اقامتگاه‌ها رتبه چهارم، فناوری و دانش سرآمد رتبه پنجم و اطلاع‌رسانی و تبلیغات با میانگین 06/3 رتبه ششم رضایت از دیدگاه گردشگران را به خود اختصاص داده‌اند.

یافته‌های توصیفی پرسشنامه کارشناسان حوزه گردشگری

وضعيت کارشناسان برحسب جنسيت

با توجه به نتايج به‌دست‌آمده از پرسشنامه، از 38 نفر کارشناس، 8/65 درصد (25 نفر) مرد و 2/34 درصد (13 نفر) زن بوده‌اند؛ و 8/15 درصد (6 نفر) دارای مدرک لیسانس، 3/26 درصد (10 نفر) مدرک فوق‌لیسانس و 9/57 درصد (22 نفر) دکتری بوده‌اند. از میان 38 نفر کارشناس، 6/52 درصد (20 نفر) شاغل دانشگاه قم، 3/26 درصد (10 نفر) شاغل در سازمان گردشگری قم و 1/21. درصد (8 نفر) شاغل در شهرداری شهر قم بوده‌اند.

پیشران‌های زیرساخت حمل‌ونقل

جدول 9. تجزیه‌وتحلیل زیرساخت حمل‌ونقل از دو بعد اثرگذاری و عدم قطعیت

میانگین کل

% فراوانی بالای 3

میانگین عدم اطمینان

%فراوانی بالای 3

میانگین اثرگذاری

گویه‌های حمل‌ونقل

01/4

7/94

52/3

100

50/4

رسیدن به بهره‌وری بالا در سیستم حمل‌ونقل (ظرفیت، قیمت و...) شهر قم

78/3

5/89

15/3

100

42/4

سهولت دسترسی به جاذبه‌ها، هتل، مراکز خرید و گشت‌وگذار با سیستم حمل‌ونقل

05/4

100

68/3

100

42/4

بهبود ترافیک، توسعه معابر جدید و ایجاد ظرفیت برای حمل‌ونقل عمومی شهر قم

97/3

5/89

47/3

100

47/4

هماهنگی بین انواع سیستم حمل‌ونقل عمومی: مترو، اتوبوس‌رانی و تاکسی (حمل‌ونقل هوشمند در قم)

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1403

-       بهبود ترافیک، توسعه معابر جدید و ایجاد ظرفیت برای حمل‌ونقل عمومی شهر قم

-       رسیدن به بهره‌وری بالا در سیستم حمل‌ونقل (ظرفیت، قیمت و...) شهر قم

-       هماهنگی بین انواع سیستم حمل‌ونقل عمومی: مترو، اتوبوس‌رانی و تاکسی (حمل‌ونقل هوشمند در قم)

-       سهولت دسترسی به جاذبه‌ها، هتل، مراکز خرید و گشت‌وگذار با سیستم حمل‌ونقل

پیشران‌های زیرساخت اقامتگاه

جدول 10. تجزیه‌وتحلیل زیرساخت اقامتگاه از دو بعد اثرگذاری و عدم قطعیت

میانگین کل

% فراوانی بالای 3

میانگین عدم اطمینان

%فراوانی بالای 3

میانگین اثرگذاری

گویه‌های اقامتگاه

81/3

2/84

21/3

100

42/4

بهبود کیفیت اقامتگاه‌ها (موقعیت، خدمات و نزدیکی به مقصد)

15/4

2/84

52/3

100

78/4

تأمین اقامتگاه متناسب با شرایط اقتصادی اقشار مختلف گردشگر ورودی به قم

6/3

3/68

78/2

100

42/4

استانداردسازی خدمات رزرواسیون (Booking)

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1403

 

-       تأمین اقامتگاه متناسب با شرایط اقتصادی اقشار مختلف گردشگر ورودی به قم

-       بهبود کیفیت اقامتگاه‌ها (موقعیت، خدمات و نزدیکی به مقصد)

پیشران‌های زیرساخت دولت و مدیریت شهری

جدول 11. تجزیه‌وتحلیل زیرساخت دولت و مدیریت شهری از دو بعد اثرگذاری و عدم قطعیت

میانگین کل

%فراوانی بالای 3

میانگین عدم اطمینان

%فراوانی بالای 3

میانگین اثرگذاری

گویه‌های دولت و مدیریت شهری

01/4

7/94

55/3

100

47/4

برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های کاربردی و آینده‌نگر در زمینه گردشگری

28/4

7/73

00/4

100

57/4

هماهنگی و مشارکت تمام بخش‌های ذی‌ربط

14/4

7/73

92/3

100

36/4

اصلاح قوانین و تفکیک اختیارات سازمان‌های تصمیم‌گیرنده و کاهش موازی کاری

9/3

100

36/3

100

44/4

تخصیص بودجه صحیح در حوزه گردشگری

09/4

7/94

63/3

100

55/4

گسترش روابط با سایر کشورها و پیشبرد برجام

27/4

4/97

84/3

100

71/4

بهبود سرمایه‌گذاری خارجی و بخش خصوصی

15/4

4/97

68/3

100

64/4

برنامه‌ریزی جهت تسهیل ورود و خروج گردشگران به کشور (حذف ویزا و...)

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1403

-       هماهنگی و مشارکت تمام بخش‌های ذی‌ربط

-       بهبود سرمایه‌گذاری خارجی و بخش خصوصی

-       برنامه‌ریزی جهت تسهیل ورود و خروج گردشگران به کشور (حذف ویزا و...)

-       اصلاح قوانین و تفکیک اختیارات سازمان‌های تصمیم‌گیرنده و کاهش موازی کاری

-       گسترش روابط با سایر کشورها و پیشبرد برجام

-       برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های کاربردی و آینده‌نگر در زمینه گردشگری

-       تخصیص بودجه صحیح در حوزه گردشگری

پیشران‌های زیرساخت اطلاع‌رسانی و تبلیغات

جدول 12. تجزیه‌وتحلیل زیرساخت اطلاع‌رسانی و تبلیغات از دو بعد اثرگذاری و عدم قطعیت

میانگین کل

% فراوانی بالای 3

میانگین عدم اطمینان

%فراوانی بالای 3

میانگین اثرگذاری

گویه‌های اطلاع‌رسانی و تبلیغات

39/3

6/73

78/2

100

00/4

برگزاری کنفرانس، نمایشگاه و جشنواره‌های ایران‌شناسی (با تأکید بر قم) در داخل و خارج کشور

51/3

4/47

63/2

100

39/4

معرفی جاذبه‌های کشور و قم از طریق اینترنت و فضای مجازی به زبان‌های بین‌المللی

42/3

4/47

63/2

100

21/4

عرضه نقشه، کتب و بروشور راهنما و افزایش کارایی مأموران گذرنامه در مرزهای ورودی

03/4

7/94

63/3

100

44/4

فعال نمودن نمایندگی‌های سیاسی خارجی در کشور در انجام تبلیغات گردشگری

81/3

8/68

31/3

100

31/4

وجود مراکز اطلاع‌رسانی گردشگری مجهز به تکنیک‌های اطلاع‌رسانی پیشرفته منطبق بر اهداف بازاریابی

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1403

-       فعال نمودن نمایندگی‌های سیاسی خارجی در کشور در انجام تبلیغات گردشگری

-       وجود مراکز اطلاع‌رسانی گردشگری مجهز به تکنیک‌های اطلاع‌رسانی پیشرفته منطبق بر اهداف بازاریابی در شهر قم

پیشران‌های زیرساخت فرهنگ

جدول 13. تجزیه‌وتحلیل زیرساخت فرهنگ از دو بعد اثرگذاری و عدم قطعیت

میانگین کل

% فراوانی بالای 3

میانگین عدم اطمینان

%فراوانی بالای 3

میانگین اثرگذاری

گویه‌های فرهنگ

83/3

2/84

31/3

7/94

36/4

فرهنگ‌سازی اجتماعی گردشگری و آموزش میهمان‌نوازی در بین مردم

54/3

7/73

94/2

100

15/4

معرفی صنایع‌دستی، سوغات و فرهنگ محلی

60/3

2/84

00/3

100

21/4

تأسیس موزه‌های فرهنگی، تاریخی و آیینی در کشور

68/3

9/78

15/3

100

21/4

آموزش رابطان فرهنگی و فعالین حوزه گردشگری

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1403

-       فرهنگ‌سازی اجتماعی گردشگری و آموزش میهمان‌نوازی در بین مردم

-       آموزش رابطان فرهنگی و فعالین حوزه گردشگری برای تعامل با گردشگران

-       تأسیس موزه‌های فرهنگی، تاریخی و آیینی در کشور

پیشران‌های زیرساخت خدمات

جدول 14. تجزیه‌وتحلیل زیرساخت خدمات از دو بعد اثرگذاری و عدم قطعیت

میانگین کل

% فراوانی بالای 3

میانگین عدم اطمینان

%فراوانی بالای 3

میانگین اثرگذاری

گویه­های خدمات

55/3

6/73

89/2

100

21/4

بهبود خدمات تجاری (مراکز خریدوفروش و ...)

57/3

4/68

73/2

100

42/4

ارتقا گردشگری سلامت (بیمارستان‌ها، کلینیک‌های درمانی، زیبایی و...)

86/3

7/73

36/3

100

36/4

پلیس گردشگری و خدمات امنیتی

94/3

7/94

36/3

100

52/4

تقویت جاذبه‌ها و خدمات تفریحی

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1403

-       تقویت جاذبه‌ها و خدمات تفریحی

-       پلیس گردشگری و خدمات امنیتی

 

پیشران‌های زیرساخت فناوری و دانش سرآمد

جدول 15. تجزیه‌وتحلیل زیرساخت فناوری و دانش سرآمد از دو بعد اثرگذاری و عدم قطعیت

میانگین کل

% فراوانی بالای 3

میانگین عدم اطمینان

%فراوانی بالای 3

میانگین اثرگذاری

گویه‌های فناوری و دانش سرآمد

78/3

2/84

10/3

100

7/4

ارتقا زیرساخت‌های فناوری اطلاعات در حوزه گردشگری (بانکداری الکترونیک، تجارت الکترونیک و...)

6/3

9/78

89/2

100

31/4

تأسیس دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و تحقیقاتی در جهت آموزش نیروهای متخصص

23/3

6/52

42/2

100

05/4

برگزاری همایش، کنفرانس و نشست‌های بین‌المللی تخصصی و دانش‌محور

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1403

-       ارتقا زیرساخت‌های فناوری اطلاعات در حوزه گردشگری (بانکداری الکترونیک، تجارت الکترونیک و ...)

 

تعیین پیشران‌های بحرانی و مهم (گام سوم سناریونویسی)

به‌منظور ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎداري هرکدام از ﻋﻮاﻣﻞ تعیین‌شده در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ، از آزﻣﻮن ﺗﺤﻠﯿﻞ آﻣﺎري T ﺗﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده می‌گردد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روش ﻣﻘﺎﻻت منتشرشده در زﻣﯿﻨﻪ سناریونویسی، ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ 3 ﺑﺮاي ﮔﺰﯾﻨﺶ ﻋﻮاﻣﻞ کلیدی و پیشران ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪ. این به ﻣﻌﻨﺎي آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ داراي ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ 3 ﻫﻢ در ﺑﻌﺪ درﺟﻪ تأثیر و ﻫﻢ در ﺑﻌﺪ "ﻋﺪم اﻃﻤﯿﻨﺎن" می‌باشند ضمن درصدگیری ﺟﻬﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻋﺪد 3، به‌عنوان ﻋﺎﻣﻞ پیشران اﻧﺘﺨﺎب می‌شوند. به‌منظور ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎداري هرکدام از ﻋﻮاﻣﻞ تعیین‌شده در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ، از آزﻣﻮن ﺗﺤﻠﯿﻞ آﻣﺎري T ﺗﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده می‌شود و ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻮدن آن‌ها ﻣﻌﻨﺎدار اﺳﺖ به‌عنوان پیشران‌های ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺳﻨﺎرﯾﻮ اﻧﺘﺨﺎب می‌شوند و ﻋﻮاﻣﻞ بحرانی‌ای که ﻣﻌﻨﺎداري آن‌ها تائید ﻧﺸﺪه اﺳﺖ به‌عنوان پیشران‌های ﻣﻬﻢ ﺳﻨﺎرﯾﻮ ﺗﻌﯿﯿﻦ می‌شوند؛ و ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻮدن آن‌ها ﻣﻌﻨﺎدار اﺳﺖ به‌عنوان پیشران‌های ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺳﻨﺎرﯾﻮ اﻧﺘﺨﺎب می‌شوند و ﻋﻮاﻣﻞ بحرانی‌ای ﮐﻪ ﻣﻌﻨﺎداري آن‌ها تائید ﻧﺸﺪه اﺳﺖ به‌عنوان پیشران‌های ﻣﻬﻢ ﺳﻨﺎرﯾﻮ ﺗﻌﯿﯿﻦ می‌شوند. نتایج آماری کلیه متغیرها در جدول زیر مشاهده می‌گردد. لازم به ذکر است که کلیه عواملی که ازلحاظ آماری معنی‌داری آن‌ها تائید شده است (پیشران‌های بحرانی) و مقدار sig کمتر از 05/0 است، به‌صورت خاکستری‌رنگ مشخص‌شده است و سایر متغیرها مقدار Sig بیشتر از 05/0 است و ازلحاظ آماری معنادار نمی‌باشند.

جدول 16. آزمون t تک نمونه‌ای جهت میانگین متغیرهای بحرانی و مقایسه با عدد 3

زیرساخت

عوامل بحرانی

میانگین

نمره آزمون T

P

اثرگذاری

عدم اطمینان

اثرگذاری

عدم اطمینان

اثرگذاری

عدم اطمینان

1. حمل‌ونقل

بهبود ترافیک، توسعه معابر جدید و ایجاد ظرفیت برای حمل‌ونقل عمومی شهر قم

42/4

68/3

63/14

70/5

0.000

0.000

رسیدن به بهره‌وری بالا در سیستم حمل‌ونقل (ظرفیت، قیمت و...) شهر قم

50/4

53/3

30/15

25/4

0.000

0.000

هماهنگی بین انواع سیستم حمل‌ونقل عمومی: مترو، اتوبوس‌رانی و تاکسی (حمل‌ونقل هوشمند در قم)

47/4

47/3

05/15

51/3

0.000

001/0

سهولت دسترسی به جاذبه‌ها، هتل، مراکز خرید و گشت‌وگذار با سیستم حمل‌ونقل

42/4

15/3

50/17

63/1

0.000

110/0

2. اقامتگاه

تأمین اقامتگاه متناسب با شرایط اقتصادی اقشار مختلف گردشگر ورودی به قم

78/4

52/3

70/26

63/3

0.000

001/0

بهبود کیفیت اقامتگاه‌ها (موقعیت، خدمات و نزدیکی به مقصد)

42/4

21/3

50/17

84/1

0.000

073/0

3. دولت و مدیریت شهری

هماهنگی و مشارکت تمام بخش‌های ذی‌ربط

57/4

00/4

25/14

38/8

0.000

0.000

بهبود سرمایه‌گذاری خارجی و بخش خصوصی

71/4

84/3

94/22

74/8

0.000

0.000

برنامه‌ریزی جهت تسهیل ورود و خروج گردشگران به کشور (حذف ویزا و...)

63/4

68/3

57/20

01/6

0.000

0.000

اصلاح قوانین و تفکیک اختیارات سازمان‌های تصمیم‌گیرنده و کاهش موازی کاری

36/4

92/3

50/12

43/8

0.000

0.000

گسترش روابط با سایر کشورها و پیشبرد برجام

55/4

63/3

99/18

75/4

0.000

0.000

برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های کاربردی و آینده‌نگر در زمینه گردشگری

47/4

55/3

05/15

48/4

0.000

0.000

تخصیص بودجه صحیح در حوزه گردشگری

44/4

36/3

01/13

19/4

0.000

0.000

4. اطلاع‌رسانی و تبلیغات

فعال نمودن نمایندگی‌های سیاسی خارجی در کشور در انجام تبلیغات گردشگری

44/4

63/3

82/14

77/5

0.000

0.000

وجود مراکز اطلاع‌رسانی گردشگری مجهز به تکنیک‌های اطلاع‌رسانی پیشرفته منطبق بر اهداف بازاریابی در شهر قم

31/4

31/3

21/17

15/2

0.000

038/0

5. فرهنگ

فرهنگ‌سازی اجتماعی گردشگری و آموزش میهمان‌نوازی در بین مردم

36/4

31/3

73/10

22/2

0.000

032/0

آموزش رابطان فرهنگی و فعالین حوزه گردشگری برای تعامل با گردشگران

21/4

15/3

99/11

18/1

0.000

244/0

تأسیس موزه‌های فرهنگی، تاریخی و آیینی در کشور

21/4

00/3

13/14

0.00

0.000

00/1

6. خدمات

تقویت جاذبه‌ها و خدمات تفریحی

52/4

36/3

59/18

02/3

0.000

004/0

پلیس گردشگری و خدمات امنیتی

36/4

36/3

50/12

27/2

0.000

029/0

7. فناوری و دانش سرآمد

ارتقا زیرساخت‌های فناوری اطلاعات در حوزه گردشگری (بانکداری الکترونیک، تجارت الکترونیک و...)

47/4

10/3

31/13

00/1

0.000

324/0

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1403

پیشران‌های بحرانی سناریو حمل‌ونقل

-       بهبود ترافیک، توسعه معابر جدید و ایجاد ظرفیت برای حمل‌ونقل عمومی شهر قم

-       رسیدن به بهره‌وری بالا در سیستم حمل‌ونقل (ظرفیت، قیمت و...) شهر قم

-       هماهنگی بین انواع سیستم حمل‌ونقل عمومی: مترو، اتوبوس‌رانی و تاکسی (حمل‌ونقل هوشمند در قم)

-       اقامتگاه:

-       تأمین اقامتگاه متناسب با شرایط اقتصادی اقشار مختلف گردشگر ورودی به قم

-       دولت و مدیریت شهری:

-       هماهنگی و مشارکت تمام بخش‌های ذی‌ربط

-       بهبود سرمایه‌گذاری خارجی و بخش خصوصی

-       برنامه‌ریزی جهت تسهیل ورود و خروج گردشگران به کشور (حذف ویزا و...)

-       اصلاح قوانین و تفکیک اختیارات سازمان‌های تصمیم‌گیرنده و کاهش موازی کاری

-       گسترش روابط با سایر کشورها و پیشبرد برجام

-       برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های کاربردی و آینده‌نگر در زمینه گردشگری

-       تخصیص بودجه صحیح در حوزه گردشگری

-       فعال نمودن نمایندگی‌های سیاسی خارجی در کشور در انجام تبلیغات گردشگری

-       وجود مراکز اطلاع‌رسانی گردشگری مجهز به تکنیک‌های اطلاع‌رسانی پیشرفته منطبق بر اهداف بازاریابی در شهر قم

-       فرهنگ

-       فرهنگ‌سازی اجتماعی گردشگری و آموزش مهمان‌نوازی در بین مردم

-       خدمات

-       تقویت جاذبه‌ها و خدمات تفریحی

-       پلیس گردشگری و خدمات امنیتی

پیشران‌های مهم سناریو حمل‌ونقل

-       سهولت دسترسی به جاذبه‌ها، هتل، مراکز خرید و گشت‌وگذار با سیستم حمل‌ونقل

-       اقامتگاه

-       بهبود کیفیت اقامتگاه‌ها (موقعیت، خدمات و نزدیکی به مقصد)

-       فرهنگ

-       آموزش رابطان فرهنگی و فعالین حوزه گردشگری برای تعامل با گردشگران

-       تأسیس موزه‌های فرهنگی، تاریخی و آیینی در کشور

-       فناوری و دانش سرآمد

-       ارتقا زیرساخت‌های فناوری اطلاعات در حوزه گردشگری (بانکداری الکترونیک، تجارت الکترونیک و...)

ماتریس بحرانی اثرگذاری – عدم اطمینان

بعد از تجزیه‌وتحلیل داده‌های پرسشنامه و استخراج عوامل بحرانی و به دنبال آن تفکیک این عوامل به دودسته پیشران‌های مهم و پیشران‌های بحرانی، نتایج در دو طیف عدم اطمینان (بازه بین 3 تا 4) و اثرگذاری (بازه بین 4.21 تا 4.78) قرار گرفتند به‌گونه‌ای که دو محور متقاطع این ماتریس از محل تقاطع میانگین‌های این دو بازه یعنی مقدار 3.5 عدم اطمینان و مقدار 4.495 تأثیرگذاری تشکیل گردید. همان‌طور که در شکل 2 نشان داده‌شده است، قسمت بالا سمت راست این ماتریس دربرگیرنده پیشران‌های بحرانی است و تمامی پیشران‌های مهم در قسمت پایین سمت چپ ماتریس جای گرفته است.

img0 

شکل 2. ماتریس بحرانی اثرگذاری- عدم اطمینان

برگرفته از: ترسیم نگارندگان، 1403

سناریوهای گردشگری قم

مجموعه مدیریت شهری در تجهیز زیرساخت‌ها، اصلاح قوانین و گسترش روابط " و "وضعیت‌آگاهی جامعه (آموزش و اطلاع‌رسانی و تبلیغات) در حوزه گردشگری " 4 سناریو گردشگری شهر قم به شرح زیر روایت می‌شوند:

سناریو اول (آفتاب تاریک): در این حالت سناریو بین دو بعد دولت منفعل و آگاهی مؤثر محصور است و جامعه به‌سوی افق روشن آگاهی گام برمی‌دارد اما روند سیاست‌گذاری دولت و مدیریت شهری این کورسو را به خاموشی می‌نهد.

سناریو دوم (آب سراب): سناریو دوم قطب متضاد سناریو اول است و راوی شهری است که در آن عملکرد دولت و مدیریت شهری مثبت است اما افت آگاهی و دانش حاکم بر جامعه در کفه دیگر ترازو بازهم مانع از پیشرفت صنعت گردشگری می‌شود.

سناریو سوم (شهر شب): شهر شب تصویری سیاه از گردشگری‌ای است که در آن دانش و آگاهی جامعه در پایین‌ترین حد خود قرار دارد و عملکرد منفی و منفعل دولت و در بخش جزئی‌تر سیستم مدیریت شهری قم، از چشم‌انداز گردشگری تنها آرمان‌هایی مکتوب و تحقق‌نیافته می‌سازد، آرمان‌هایی که هرگز به منصه ظهور دست نمی‌یابند.

سناریو چهارم (شهر بهشت): سناریو چهارم آرمان‌شهری بی‌بدیل است که در آن تحرکات و پویایی دولت و مدیریت شهری در کنار جامعه آگاه افق روشن گردشگری قم را می‌سازد و تنها در این سناریوست که با تحقق سند چشم‌انداز قم در افق 1410، قم شهری می‌شود:

"زیارتی، سیاحتی و مذهبی، آرامش‌دهنده، فرح‌بخش، با اقتصاد خدماتی و صنایع برتر، مبتنی بر فن‌آوری و با امنیت مناسب در سطح جهانی "است.

 

 

بحث و نتیجه­گیری

 

ایران ازنظر جاذبه­های گردشگری یكی از ده كشور اول جهان است و وجود امامزاده­ها، كلیساها و آتشکده­ها این كشور را مستعد حضور گردشگران مذهبی خارجی از كشورها و ادیان گوناگون كرده است. شهر مشهد یكی از پنج شهر مذهبی مهم در جهان اسلام به­خصوص اهل تشیع است كه می‌تواند سالانه گردشگران خارجی زیادی را به خود جذب كند. ایران، باوجود قابلیت و زمینه­های فراوان، در جذب گردشگر مذهبی خارجی موفق نبوده است. نتایج پژوهش‌های متعددی همچون پژوهش1 سینگ (2016) و2 شایند (2018) در هند که نشان می‌دهد که سنت زیارت را می‌شود پدیدۀ گردشگری دانست. بااین‌حال، آنچه باعث تمایز گردشگری و زیارت می‌شود مهمان‌نوازی ساکنان محلی است که وعده‌های غذایی رایگان برای زائران و افراد فقیر فراهم می‌کنند، مانند سایر متغیرهای مکانی متمایز که مقصدهای زیارتی دارند. برخی پژوهشگران نیز گردشگری مذهبی را در مقصدهایی خاص و شرایط مختلف بررسی کرده‌اند؛ از آن جمله علی (2013) است که در پژوهشی با عنوان گردشگری مذهبی در مصر، با مقایسه راهبردهای کشورهای متعدد در گردشگری، گردشگری مذهبی را از منظر نقش دولت و سازمان‌های مرتبط بررسی کرده است. جذب گردشگر مذهبی خارجی مستلزم تبلیغات جهانی مکان‌های مذهبی، توسعه و گسترش زیرساخت‌های حمل‌ونقل مثل فرودگاه‌ها و ناوگان حمل‌ونقل شهری، ایجاد امنیت و برقراری نظم در جامعه، توسعه بهداشت و سامت عمومی در جامعه، توسعه و گسترش فناوری ارتباطات و اطلاعات و افزایش زیرساخت‌های اقامتی مثل هتل است. كشور ایران، هرچند ظرفیت فراوانی برای گردشگری دارد تا موارد مزبور را که برای ورود گردشگر به كشور ضروری است انجام ندهد سهم زیادی در جذب گردشگر مذهبی خارجی در جهان نخواهد داشت و این گردشگران به كشورهایی سفر می‌کنند كه این زیرساخت‌ها را داشته باشند؛ بنابراین، با توجه به اهمیت کنونی صنعت گردشگری در اقتصاد و توسعه كشورها، مسئولان و سیاست­گذاران ایران، به­ویژه در حوزه گردشگری، باید طرح­ها و برنامه­هایی در جهت ارتقا و توسعه‌ی زیرساخت‌های لازم برای جذب گردشگر مذهبی به تصویب و اجرا برسانند. با این کار، ایران می‌تواند قابلیت­هایی را كه در گردشگری مذهبی دارد به فعل برساند و با ورود گردشگر مذهبی بیشتر به رشد و توسعه اقتصادی بیشتری دست یابد در ادامه سناریو مطلوب و راه‌حل‌های توسعه گردشگری شهر بزرگ قم مطرح می‌شود: آرمان‌شهر "شهر بهشت "، به‌عنوان سناریو مطلوب، اگرچه رؤیایی طلایی برای گردشگری به‌ویژه گردشگری منفعل در حال حاضر مشهد است اما دست‌یافتنی است و تحقق افق 1404 گردشگری مشهد تنها درگرو این سناریو شدنی است. برای نیل به این سناریو، راهکارهای زیر ارائه می‌گردد:

الف) برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کاربردی و آینده‌نگر دولت

-       بهبود روابط با سایر کشورها

-       اصلاح نظام درونی مدیریت شهری

-       اصلاح قوانین کنونی گردشگری

-       تسهیل قوانین ورود و خروج گردشگر

-       تسهیل قوانین گمرکی

-       بهبود وضعیت سرمایه‌گذاری‌های خارجی و بخش خصوصی

-       تفکیک اختیارات سازمان‌های تصمیم‌گیرنده

-       هماهنگی و مشارکت بخش‌های ذی‌ربط گردشگری

ب) بهبود وضعیت اقامتگاه‌ها

-       تناسب هزینه‌های اقامتگاه‌ها با شرایط اقتصادی مسافران

-       ارتقا کیفیت اقامتگاه‌ها

-       استانداردسازی خدمات رزرواسیون اقامتگاه‌ها

-       ساخت مجتمع‌های اقامتی چندمنظوره (تفریحی- اقامتی)

-       استفاده از الگوهاي معماري بومي در ساخت مجموعه‌های توريستي منطقه

-       ساخت چندين مجموعه اقامتي بین‌راهی

ج) بهبود وضعیت حمل‌ونقل

-       بهبود کیفیت سیستم حمل‌ونقل هوایی و زمینی

-       تجهيز امکانات بین‌راهی موجود

-       افزایش ظرفیت سیستم حمل‌ونقل درون و برون‌شهری

-       کاهش هزینه‌های سیستم حمل‌ونقل

 

[1] .Singh

[2] . Shind

حامی مالی

بنا به اظهار نویسنده مسئول، این ­مقاله حامی­ مالی ­نداشته است.

سهم نویسندگان

این مقاله مستخرج از کارگروهی است، کارهای میدانی، تحلیل و نگارش مقاله توسط نویسنده اول، دوم و سوم مقاله انجام­ شده است.

تضاد منافع

نویسندگان اعلام­ می­دارند که هیچ تضاد منافعی ­در رابطه با نویسندگی­ و یا انتشار این مقاله ندارند.

تقدیر و تشکر

 

نویسندگان، از همه افراد، به دلیل مشاوره و راهنمایی علمی و مشارکتشان در این مقاله تشکر و قدردانی می­نمایند.

 

ORCID

Mohsen Rezaei Arefi

img0 

https://orcid.org/0000-0002-2867-6542  

marziah Amini

img0 

https://orcid.org/0009-0005-8063-2458

Seyedeh Elham Davari

img0 

https://orcid.org/0000-0001-8794-0297  

 

 منابع

 

پیرعلی، علیرضا و سیادت، سعیده. (1397). راهبردهای توسعه گردشگری مذهبی در کلان‌شهر شیراز، رهیافت فرهنگ دینی، 2(1)، 115-130.

 https://www.sid.ir/paper/513536/fa

تقدیسی، احمد، تقوایی، مسعود و پیری، سیامک. (1391). تحلیلی بر نگرش جامعه میزبان به اثرات اجتماعی- فرهنگی گردشگری شهرستان دالاهو، مجله برنامه‌ریزی فضایی، 2(1)، 121-140

. 20.1001.1.22287485.1391.2.1.7.7

حسینی، سید علی، غفوری، حسین­ و هادیانی، زهره. (1401). شناسایی پیشران‌های کلیدی مؤثر بر ایجاد مدیریت یکپارچه شهری با رویکرد آینده‌پژوهی و برنامه‌ریزی­ بر پایه ­سناریو (نمونه موردمطالعه: شهر قم)، جغرافیا و توسعه فضای شهری.

 10.22067/JGUSD.2022.77397.1250.

حیدری چیانه، رحیم. (1389). مبانی برنامه‌ریزی صنعت گردشگری. تهران: انتشارات سمت. 

https://www.gisoom.com/book/1586506/

خواجه نبی، فهیمه، زند مقدم، محمدرضا و کرکه آبادی، زینب. (1399). تحلیل ساختارهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، محیطی و نهادی در رشد و توسعه گردشگری شهری، مطالعه موردی: شهر گلوگاه، فصلنامه پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 11 (1)، 13-28.

 https://doi.org/10.30473/grup.2020.7469

ده ده جانی، جواد، خلیلی، حسین و میرزا ابوالقاسمی، محمدصادق. (1398). راهبردهای توسعه گردشگری مذهبی مطالعه موردی: حرم حضرت بی‌بی حکیمه (س)، نشریه گردشگری شهری، 6(4)، 71- 57.

. 10.22059/JUT.2020.278298.628

علی‌اکبری، اسماعیل، مرصوصی، نفیسه و جلال‌آبادی، لیلا. (1399). تدوین سناریوهای مؤثر بر آینده گردشگری پایدار شهر کرمان با رویکرد آینده‌پژوهی. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، 15(50)، 35-60. 

https://doi.org/10.22054/tms.2020.33013.1953

علی‌اکبری، اسماعیل، موسی کاظمی، سید مهدی و ترکمان، علی نجات. (1402). نقش‌پذیری گردشگری مذهبی در نظام برنامه‌ریزی شهر قم، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی،13(49)،23-43.

https://doi.org/10.22059/jut.2014.53153

تیموری، راضیه، کرمی، فریبا، تیموری، زینب و صفدری، امین. (1393). عوامل مؤثر بر گردشگری مکان‌های تاریخی شهری مطالعۀ موردی: بازار تاریخی کلان‌شهر تبریز، نشریه گردشگری شهری، 1(1)، 63-78.

https://doi.org/10.22059/JUT.2014.53153

کاظمی، مهدی. (1399). مدیریت گردشگری، چاپ سوم، تهران: انتشارات سمت.

https://samt.ac.ir/fa/book/1162/%D9%85%D8%AF%DB

هاشمی، سید یوسف. (1399). راهبردهای رقابت‌پذیری توسعه گردشگری مذهبی مطالعه موردی: شهرستان رضوان‌شهر. نشریه گردشگری شهری، 7 (4)، 75-89.

10.22059/JUT.2020.310398.838

.

References

Ali Akbari,E.Mosa Kazemi,S. M.Turkman, A. N. (2022). Role of religious tourism in the planning system of Qom city,Iranian Islamic City Studies Quarterly,13(49), 23-43. (in Persian).20.1001.1.2228639.1401.13.49.1.0

Ali Akbari,E.Morsoosi, N. Jalalabadi, L. (2019). Development of effective scenarios on the future of sustainable tourism in Kerman with a future research approach. Tourism Management Studies Quarterly, 15(50),35-60(in Persian). https://doi.org/10.22054/tms.2020.33013.1953.

Burton,R. (2000). Travel Geography.England.Longman.Oxford dictionary volume xi (t-u). https://www.amazon.co.uk/Travel-Geography-Rosemary-Burton/dp/0582315581

Deh Deh Jani, J. Khalili, H. Mirza Abolghasemi,M.S. (2018). Strategies for the development of religious tourism, a case study: Hazrat Bibi Hakimeh Shrine, Urban Tourism Quarterly, 6(4), 57-71. (in Persian).10.22059/JUT.2020.278298.628

Coates,J.F. (1985). Foresight in federal government policymaking.Futures Research, 29-53 DOI:10.1504/IJTM.2001.002943.

Drumm, A. & Moore, A. (2005). Ecotourism Development – A Manual for Conservation Planners and Managers.Virginia, USA:The Nature Conservancy. https://pdf.usaid.gov/pdf_docs/Pnadg549.pdf https://www.researchgate.net/publication/261634491_Ecotourism_Development_A_Manual_for_Conservation_Planners_and_Managers_Volume_IIThe_Business_of_Ecotourism_Development_and_Management.

Foren. (2001). A Practical Guide to Regional Foresight. FOREN Network (Foresight Regional Development Network).European Commission Research Directorate General. STARTA Program. (http://foren.jrc.es)

Glenn, Jerome C. (2009). Introduction to the Futures Research Methods Series. In Glenn, Jerome C. & Gordon, Theodore J. (Eds.), Futures Research Methodology (Version 3. 0). Washington, DC: The Millennium Project. https://www3.weforum.org/docs/TT15/WEF_Global_Travel&Tourism_Report_2015.pdf

Heydari Chianeh, R. (2010).The basics of tourism industry planning. Tehran: Samit Publications. (in Persian).https://www.gisoom.com/book/1586506/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C

Holden, A. (2000). Environment and tourism. Rutledge, 14-16 https://mtusociology.github.io/assets/files/%5BAndrew_Holden%5D_Environment_and_Tourism_(Routledge(BookFi.org).pdf.

Holjevac, I. A. (2003). A vision of tourism and the hotel industry in the 21 century. Hospitalitymanagement, (22) Lin. DOI:10.1016/S0278-4319(03)00021-5

Hosseini, S. A. Yaghfouri, H. Hadiani, Z. (2022). Identifying the key drivers effective in creating an integrated urban management with a future research approach and scenario-based planning (case study: Qom city), geography and urban space development, (in Persian)10.22067/JGUSD.2022.77397.1250.

Kazemi, M. (2019).TourismManagement,3rdedition,Tehran:SomitPublications. (inPersian) https://samt.ac.ir/fa/book/

Kevin,L.Jie, L.Mark,W.Cong,L. Shuzhuo,L. Ying, L. (2019). A Comparative Analysis of Participating and NonParticipating Households in ProPoor Tourism in Southern Shaanxi, China, Tourism Planning & Development,16, 318-333. DOI:10.1080/21568316.2018.1490340

KhajaNabi,F.ZandMoghadam,M.R.KarkeAbadi,Z. (2019). Analysis of social, cultural, economic, environmental and institutional structures in the growth and development of urban tourism, case study: Golugah city, Urban Ecology Research Quarterly, 11 (1), 13-28. https://doi.org/10.30473/grup.2020.7469 (in Persian).

Kim. B. kim, s. & King, B. (2020). Religious tourism studies: evolution, progress, and future prospects. Tourism Recreation Research, 45(2), 185-203. DOI:10.1080/02508281.2019.1664084

Lee, T. H. Jan, F. H. (2019). Can community based tourism contribute to sustainable development?Evidence from residents’ perceptions of the sustainability, Tourism Management Journal, 70, 368-380. DOI:10.1016/j.tourman.2018.09.003

Maneenetr,T.Tran, T. H. (2014). SWOT Analysis of Religious Tourism in Nong Khai Province, Thailand Proposed Guidelines to Incorporate Temple Stay Program, Mediterranean Journal of Social Sciences, 5(23), 696-713. DOI:10.5901/mjss.2014.v5n23p696

Matthew, O. A. Ede, Ch. Osabohien, O. Ejemeyovwi, J. Ayanda, T. Okunbor, j. (2018). Interaction Effect of Tourism and Foreign Exchange Earnings on Economic Growth in Nigeria, Global Business Review, 1, 1-16. DOI: 10.1177/0972150918812985

Pir Ali, A. Siadat, S. (2017). Religious tourism development strategies in Shiraz metropolis, Religious Culture Approach, 2(1), 115-130. DOI:10.1080/13032917.2017.1414439 (in Persian).

Report of World Travel & Tourism Council (WTTC). (2015).Travel & Tourism Economic Impact (Iran). London, United Kingdom. https://www.researchgate.net/publication/286279000

Reid,D.G. (2003).Tourism,Globalization and Development Responsible TourismPlanning. Pluto Press: LONDON,STERLING,VIRGINIA.https://www.plutobooks.com/9781783713509/tourism-globalization-and-development/.

Smith, J. Reid, S.McCloskey, R. (2007).The effectiveness of regional marketing alliances: A case study of the Atlantic Canada tourism partnership 2000– 2006, Tourism Management, 29(3): 581-593. doi:10.1016/j.tourman.2007.05.005.

Shinde,K.A. (2017). Planning for urbanization in religious tourism destinations: insights from Shirdi, India, Planning Practice & Research, 32(2), 132-151. http://dx.doi.org/10.1080/02697459.2016.1198197

Taghdisi, A.Taqvai, M.Piri,S. (2011). An analysis of the attitude of the host community to the socio-cultural effects of Dalhousie tourism, Journal of Spatial Planning, 2(1), 121-140 20.1001.1.22287485.1391.2.1.7.7 (in Persian).

Timori,R.Kerami,F.Timori,Z.Safdari,A. (2013)."Effective factors on the tourism of historical urban places (case study: historical market of Tabriz metropolis)", Urban Tourism Journal, 1(1), pp. 63-78.doi: 10.22059/jut.2014.53153. (in Persian).

Torres-Delgado, A. Saarinen, J. (2014). Using indicators to assess sustainable tourism development: a review, Tourism Geographies: An International Journal of Tourism Space, Place and Environment, 16(1), 31-47. DOI:10.1080/14616688.2013.867530

Tucker,H. (2003). Living with Tourism Negotiating identities in a Turkish village. Routledge, Taylor & Francis group. London and New York. DOI:10.4324/9780203987674

Kazemi,M. (2008). Tourism Management, 3rd edition, Tehran: Somit Publications. (in Persian) https://samt.ac.ir/fa/book/

Hashemi,S. (2019). Competitiveness strategies of religious tourism development, case study: Razvanshahr city.Urban Tourism,7(4),75-89. (in Persian) 10.22059/JUT.2020.310398.838

 

 


مقالات مرتبط

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]