تبیین اثرات مهاجرت معکوس بر توسعه فرهنگی از طریق توسعه اجتماعی روستاهای محال انزل شهرستان اورمیه سال 1400-1396
مهاجرت معکوس بر توسعه فرهنگی از طریق توسعه اجتماعی
محورهای موضوعی : ساماندهی اقتصاد فضا
شریفه جعفرمدار قرهباغ 1 , سیمین ارمغان 2 , تهمینه دانیالی 3
1 - دانشجوی دکترا، گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری
3 - عضو هیات علمی دانشکده جغرافیای برنامه ریزی شهری دانشگاه یادگار امام
کلید واژه: مهاجرت معکوس, توسعه فرهنگی, توسعه اجتماعی, روستاهای محال انزل, شهرستان اورمیه.,
چکیده مقاله :
مهاجرت معکوس پدیده ای مهم و در مقیاس ملی حرکت خطی مهاجران از سکونتگاه شهری به سوی سکونتگاه روستایی بنا به دلایل درمانی، بازنشستگی و غیره بوده و مکان اولیه تولد و زندگی مهاجران شهر است. استفاده از فضاهای روستایی از سوی شهرنشینان، اغلب به منظور فراغت و کاهش بار روانی مشکلات حاکم بر فضاهای شهری به عنوان کنشی مکانی - فضایی صورت می پذیرد. مهاجرت معکوس و جریان ضد شهرنشینی را می توان حالتی از حالات شهرگرایی روستایی قلمداد کرد، چرا که شهرگرایی حومه ها و نواحی روستایی فرآیندی اجتماعی است که شامل گسترش ایده ها و شیوه های زندگی شهری در نواحی روستایی است و مشخص ترین حالت آن حرکت مردم از شهرها به نواحی روستایی است. مهاجرت بازگشتی، واکنشی نسبت به ایجاد جذابیت در مناطق روستایی قلمداد می شود که از طریق ایجاد درآمدزا و گاه ناشی از مشکلات زندگی شهری پدید می آید. هدف تبیین اثرات مهاجرت معکوس بر توسعه فرهنگی از طریق توسعه اجتماعی روستاهای محال انزل شهرستان اورمیه سال 1400-1396 بود. طرح پژوهشی، توصیفی تحلیلی بود. جامعه آماری پژوهش، 944 خانوار از شهر برگشته به روستاهای محال انزل بودند که از این تعداد، 275 خانوار با روش نمونهگیری سهمیهای انتخاب و به پرسشنامه ها به صورت تصادفی پاسخ دادند. داده¬ها با پرسشنامه، محقق ساخته که با پایایی 818/0 جمع¬آوری و با نرم افزارهای (SPSS-V.28) و (Lisrel-V.10) تجزیه و تحلیل شدند. پرسشنامه پژوهش دارای روایی تحلیل عاملی اکتشافی (847/0) و تحلیل عاملی تاییدی، مورد قبول بود.نتایج نشان داد بین مهاجرت معکوس، توسعه اجتماعی و توسعه فرهنگی، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد (P≤0.01). مهاجرت معکوس دارای تاثیر مستقیم و مثبت بر توسعه اجتماعی (70/0) و توسعه فرهنگی (28/0) بوده (P≤0.01)، و هم چنین مهاجرت معکوس دارای تاثیر غیرمستقیم و مثبت (39/0) بر توسعه فرهنگی از طریق توسعه اجتماعی در روستاهای محال انزل شهرستان اورمیه بود (P≤0.01). مسئولین امر باید با بررسی تاثیرهای مثبت مهاجرتهای معکوس به روستاها، با تدوین قوانین جدید و با حفظ وضعیت روستایی باعث توسعه زندگی اجتماعی و فرهنگی روستاها و روستاییان در راستای بهبود وضعیت اجتماعی، فرهنگی و سنتی برای اهالی روستاهای مهاجرپذیر شوند.
Statement of the problem: Reverse migration is an important phenomenon and on a national scale, it is the linear movement of immigrants from an urban settlement to a rural settlement for medical reasons, retirement, etc., and it is the primary place of birth. The use of rural spaces by urban dwellers is often done in order to relax and reduce the psychological burden of the problems prevailing in urban spaces as a spatial-spatial action. Reverse migration can be considered as a state of rural urbanization, because the urbanization of the suburbs and rural areas includes the spread of urban ideas and ways of life in rural areas, and the most specific form of it is the movement of people from cities to rural areas. Objectives: The aim was to explain the effects of reverse migration on cultural development through the social development of Mahal Anzal villages in Urmia city in 2017-2021. Methods: The research design was descriptive and analytical. The statistical population of the research was 944 households who returned from the city to the villages of Mohal Anzal, out of which 275 households were selected using the quota sampling method and answered the questionnaires randomly. The data were collected with a researcher-made questionnaire with a reliability of 0.818 and analyzed with (SPSS-V.28) and (Lisrel-V.10) software. The research questionnaire had the validity of exploratory factor analysis (0.847) and confirmatory factor analysis. Results and Discussion: The results showed that there is a positive and significant relationship between reverse migration, social development and cultural development (P≤0.01). Reverse migration has a direct and positive effect on social development (0.70) and cultural development (0.28) (P≤0.01), and also reverse migration has an indirect and positive effect (0.39) on cultural development through Social development in Mahal Anzal villages of Urmia city was (P≤0.01). Conclusion: Those in charge should develop the social and cultural life of villages and villagers by examining the positive effects of reverse migration to the villages, by formulating new laws and by maintaining the rural situation, in order to improve the social, cultural and traditional situation for the residents of the villages that accept immigrants.
بررسی تأثیر مهاجرت معکوس بر وضعیت اجتماعی و فرهنگی روستاها
الفتی، معارف، حقیقتیان، منصور و حجازی، سید ناصر. (1401). تبیین عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی مهاجرت معکوس از شهر به روستا (نمونه موردی: شهرستان سرپل ذهاب). مجله پژوهشهای سیاسی و بینالمللی، 13(50): 161-182. https://jpir.takestan.iau.ir/article_690383.html?lang=fa.
احمدی، مالک و امانی ساری بگلو، جواد. (1395). راهنمای کاربرد نرمافزار لیزرل در تحقیقات رفتاری. ارومیه: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه. https://ketab.ir/book/cc2d97eb-3976-4f3a-ae42-a91a0379befe.
افراخته، حسن، منافی آذر، رضا و ولائی، محمد. (1395). اثرات مکانی - فضایی مهاجرت بازگشتی در شهرستان میاندوآب، مجلّة پژوهش و برنامهریزی روستایی، 5(1): 94-83. Doi: 10.22067/jrrp.v5i1.43612.
امان پور، سعید. (1397). شناسایی و اولویتبندی عوامل مؤثر بر شکلگیری مهاجرت برگشتی (مورد شناسی: بخش مرکزی شهرستان دزفول). جغرافیا و آمایش شهری منطقهای، 8(29): 37-60. Doi: 10.22111/gaij.2018.4257.
ربانی، رسول، طاهری، زهرا و روستا، زهرا. (1390). بررسی علل انگیزههای مهاجرت معکوس و تأثیر آن بر توسعه اجتماعی - اقتصادی (مطالعه موردی مهاجران روستانشین شهرهای تنکابن و رامسر). فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامهریزی شهری، 2(5): 83-108. https://jupm.marvdasht.iau.ir/article_1548.html?lang=fa.
علي بابايي، مجتبی و جمعه پور، محمود. (1395). فرآيند و الگوي مهاجرت معکوس روستايي و عوامل مؤثّر بر آن (مطالعه موردي: دهستان حاجيلو - شهرستان کبودرآهنگ). مجله پژوهش و برنامهریزی روستايي، 5(4): 91-105. Doi: 10.22067/jrrp.v5i4.52717.
محمدپورلیما، نغمه و عالی زاد مینا آباد، فرشید. (1397). واگرایی شهری و فرایند خروج ساکنان از منطقۀ کلانشهری (مورد شناسی: تهران). جغرافیا و آمایش شهری منطقهای، 8(29): 75-90. Doi: 10.22111/gaij.2018.4324.
ملکی، زهرا، مولایی هشجین، نصرالله و باسط قرشی مینا آباد، محمد. (1398). اثرات و پیامدهای مهاجرت معکوس در تحولات محیطی - اکولوژیکی و کالبدی روستاهای ساحلی شهرستان رشت. فصلنامه نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، 12(1): 635-656. https://geography.garmsar.iau.ir/article_670539.html.
منافی آذر، رضا، عبدالهی، عبدالله، علیزاده، تیمور، ولائی، محمد و قاسمی، علی. (1396). مهاجرت بازگشتی و پیامدهای آن بر سکونتگاههای روستایی مطالعه موردی: بخش باروق شهرستان میاندوآب. مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی، 12(1): 179-197. https://jshsp.rasht.iau.ir/article_531372.html.
میرفلاح نصیری، نعمتالله، دل عظیمی، فریده و صباغی، شهلا. (1396). آیا مهاجرت معکوس در کشور در حال تحقق است، دوماهنامه تحلیلی - پژوهشی آمار، ۴ (۴): ۱۴-۲۰. https://amar.srtc.ac.ir/article-1-209-fa.html.
یعقوبی، جعفر و زبیدی، طاهره. (1397). بررسی انگیزههای مهاجرت معکوس و پیامدهای آن در روستاهای شهرستان ایجرود - استان زنجان. فصلنامه پژوهشهای روستایی، 9(2): 196-209. Doi: 10.22059/jrur.2018.229925.1118.
References
Afrakhteh, H, Manafiazar, R, & Valaei, M. (2016). The Spatial-Local Effects of Return Migration in Miyandoab County. Journal of Research and Rural Planning, 5(1), 83-98. URL: Doi: 10.22067/jrrp.v5i1.43612. [In Persian]
Ahmadi, M, & Amani Sari Baglo, J. (2015). A guide to the use of Lisrel software in behavioral research. Urmia: Islamic Azad University Publications, Urmia branch. URL: https://ketab.ir/book/cc2d97eb-3976-4f3a-ae42-a91a0379befe. [In Persian]
Alibabaiee, M, & Jom’epour, M. (2017). The Procces and Pattern of Return Migration and Factors Affecting it (Case Study: Hajilou Dehestan- Kabodarahang County). Journal of Research and Rural Planning, 5(4), 91-105. URL: Doi: 10.22067/jrrp.v5i4.52717. [In Persian]
Amanpoor, D. (2018). Identifying and Prioritizing the Factors Affecting the Formation of Rural Recursive Immigration (Case Study: Central Section of Dezful County). Geography and Territorial Spatial Arrangement, 8(29), 37-60. URL: Doi: 10.22111/gaij.2018.4257. [In Persian]
Andersen, L. (2002). Rural – Urban Migration in Bolivia: Advantages and Disadvantages, Institute De Investigations Socio-Economics, Universidad Catholic Boliviana, La Paz, Bolivia. URL: https://ideas.repec.org/p/ris/iisecd/2002_005.html [In English]
Bures, R. (1997). Migration and the life course: is there a retirement transition, International Journal of Population Geography, 3: 109-119. URL: Doi: 10.1002/(SICI)1099-1220(199706)3:2<109:AID-IJPG65>3.0.CO;2-I. PMID: 12321163 [In English]
Champion, T. (2001). "The continuing urban-rural population movement in Britain: trends, patterns, significance", Space, Population, 1(2): 37-51. URL: DO - 10.3406/espos.2001.1975 [In English]
Collier, W, Piracha, M, Randazzo, T. (2018). Remittances and return migration. Review of Development Economics, 22(1), 174-202. URL: https://doi.org/10.1093/oso/9780198867180.003.0009. [In English]
Commbes, M, Longa, R, and Raybould, S. (1989). "Counterurbanisation in Britain and Italy: a comparative critique of the concept, causation and evidence", Progress in planning, 32:70-92. URL: Doi.org/10.1016/0305-9006(89)90009-3 [In English]
Gbemiga Adewale, J. (2005) Socio-Economic Factors Associated with Urban-Rural Migration in Nigeria: A Case Study of Oyo State, Nigeria, Journal of Human Ecology, 17:1, 13-16, URL: DOI: 10.1080/09709274.2005.11905752. [In English]
Geyer, H. (1996). "Expanding the theoretical foundation of differential urbanization", Social Geography, 87: 44-59. URL: Doi: 10.1111/j.1467-9663.1998.tb01536.x. PMID: 12320199 [In English]
Halliday, J, and M. Commbes (1995). "In search of counter urbanization: some evidence from Devon on the relationship between patterns of migration and motivation", Rural Studies, 11(4): 433-446. URL: Doi: 10.1016/0743-0167(95)00032-1. PMID: 12292354 [In English]
Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. Second Edition, New York: The Guilford Press. URL: https://www.researchgate.net/profile/Cahyono-St/publication/361910413_Principles_and_Practice_of_Structural_Equation_Modeling/links/62cc4f0ed7bd92231faa4db1/Principles-and-Practice-of-Structural-Equation-Modeling.pdf. [In English]
Maleki, Z, Moulai Hashjin, N, & Basit Qurashi, MinaAbad, M. (2019). The effects and consequences of reverse migration in the environmental-ecological and physical developments of the coastal villages of Rasht city. Scientific and research quarterly of new attitudes in human geography, 12(1): 635-656. URL: https://geography.garmsar.iau.ir/article_670539.html. [In Persian]
Manafiazar, R, abdollahee, A, Alizadeh, T, valaei, M, & Gasemi Ardehayi, A. (2017). Return migration and its impact on rural settlements Case study: Barough district in Miandoab county. Journal of Studies of Human Settlements Planning, 12(1), 179-197. URL: https://jshsp.rasht.iau.ir/article_531372.html. [In Persian]
Marr, W, and Millerd, F. (2004). "Migration of elderly household in Canada, 1991-1996: determinants and differences population", Space and Place, 10: 435-454. URL: Doi.org/10.1002/psp.341 [In English]
Mirfalah Nasiri, N, Del Azimi, F, & Sabbaghi, Sh. (2017). Is reverse migration happening in the country? Bimonthly Analytical-Research Statistics, 4(4): 14-20. URL: https://amar.srtc.ac.ir/article-1-209-fa.html. [In Persian]
Mohamadpoorlima, D, & Alizad MinaAbad, F. (2018). Urban Divergence and the Process of Exiting Residents From Metropolitan Area (Case Study: Tehran). Geography and Territorial Spatial Arrangement, 8(29), 75-90. URL: Doi: 10.22111/gaij.2018.4324. [In Persian]
Mosley, M. (1984). "The revival of rural area in advanced economies: A review of some causes and consequences", Geoforum, 15: 447-456. URL: Doi.org/10.1016/0016-7185(84)90050-2 [In English]
Okali, D, Okpara, E, and Olawoye, J. (2001) The Case of Aba and its Region, Southeastern Nigeria, Working Paper Series on Rural-Urban Interactions and Livelihood Strategies, Working Paper 4, Human Settlements Programmed ILED, 3 EnSleigh Street, London, WCIH 0DD. URL: https://www.iied.org/9117iied [In English]
Olfati, M, haghighatian, M, & hejazi, S. N. (2022). Explaining the Social, Cultural and Economic Factors of Reverse Migration from City to Village (Case study: Sarpole Zahab city). Political and International Researches Quarterly, 13(50), 161-182. URL: https://jpir.takestan.iau.ir/article_690383.html?lang=en. [In Persian]
Rabbani, R, Taheri, Z, & Rusta, Z. (2011). Investigating the causes of reverse migration motivations and its impact on socio-economic development (a case study of rural migrants in Tonkabon and Ramsar cities). Scientific and Research Quarterly of Research and Urban Planning, 2(5): 83-108. URL: https://jupm.marvdasht.iau.ir/article_1548.html?lang=en. [In Persian]
Rebhun, U, Brown, D. L. (2015). Patterns and seIectivities of urban/ruraI migration in IsraeI. Demographic Research, 33: 113. URL: DOI: 10.4054/DemRes.2015.33.5. [In English]
Robert, S, and Randolph, W. (1983). "Beyond decentralization: the evolution of population distribution In England and Wales", Geoform, 14(1):75-102. URL: Doi: 10.1016/0016-7185(83)90008-8. PMID: 12313278 [In English]
Rocchi, B, (2009), Gathering Information on Total Household Income within an “Industry Oriented” Survey on Agriculture: Methodological Issues and Future Perspectives, Wye City Group on Statistics on Rural Development and Agriculture Household Income Second Meeting, Rome, Italy. URL: https://ebiblio.istat.it/digibib/Agricoltura/IST0001668Statistics_on_rural_development_and_agriculture_household_income.pdf [In English]
Shumway, J, and Otterstrom, S. (2001). "Spatial patterns of migration and income change in the mountain west: the dominance of service-based, amenity-rich countries", The Professional Geographer, 53(4): 492-502. URL: https://www.academia.edu/27453512/Spatial_Patterns_of_Migration_and_Income_Change_in_the_Mountain_West_The_Dominance_of_Service_Based_Amenity_Rich_Counties [In English]
Stockdale, A. (2006). "The role of a retirement transition in the repopulation of rural areas", Population, Space and place, 12: 1-13. URL: Doi: 10.1002/psp.380 [In English]
Stockdale, A. (2014). Unravelling the migration decision-making process: English early Retirees moving to rural mid-Wale, Journal of Rural Studies, 34: 161-171. URL: Doi.org/10.1016/j.jrurstud.2014.01.010 [In English]
Stockdale, A, Findlay, A, and Short, D. (2000). "The repopulation of rural Scotland: opportunity and threat", Rural Studies, 16: 243-257. URL: Doi.org/10.1016/S0743-0167(99)00045-5 [In English]
Walford, N. (2004). "Searching for a residential resting place: population in-migration and circulation in Mid-Wales", Population, Space and Place, 10: 311-329. URL: DOi: 10.1002/psp.336 [In English]
Yaghoubi, J, & zobeidi, T. (2018). Assessing Reverse Migration's Motivations and Consequences in Ijroud County, Zanjan Province. Journal of Rural Research, 9(2), 196-209. URL: Doi: 10.22059/jrur.2018.229925.1118. [In Persian]