سنجش و رتبه‌بندی وزن اقتصادي اقوام در قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران

محورهای موضوعی : ساماندهی اقتصاد فضا

محسن رستمی ^{1 *} , حامد مهربان ² , محمود شیخ حسنی ³ , ابوذر میارعباسی ⁴

1 - دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی
2 - دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی
3 - استادیار دانشگاه عالی دفاع ملی
4 - دانشجوی دکتری امنیت ملی دانشگاه عالی دفاع ملی

تاریخ دریافت : 1403/11/08 تاریخ پذیرش : 1403/11/14 تاریخ انتشار : 1404/03/11

کلید واژه:

چکیده مقاله :

هر سرزمینی به فراخور منابع موجود خود همواره در پی حفظ و افزایش قدرت ملی خود است. مجموعه این منابع که دامنه آن از جمعیت و جغرافیا تا فرهنگ گسترده است، برای هر کشوری از مهم‌ترین مسائل راهبردی قلمداد می‌شود. هدف : گروه‌های هویتی به‌ویژه اقوام یکی از مهم‌ترین منابع تشکیل دهنده قدرت ملی آن محسوب می‌شود. به طوری که ایران همواره سرزمین و محل زیست اقوام گوناگون بوده است. به همین جهت هدف تحقیق پاسخ به این پرسش مطرح شده است که اقوام چه ظرفیت و وزنی در ابعاد اقتصادی و منابع قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران دارند؟ روش : جامعه آماری تحقیق هفت گروه قومی فارس، کُرد، لر، آذری، ترکمن، بلوچ و عرب می‌باشد. برای پاسخ به پرسش تحقیق، با استفاده از روش پژوهش ترکیبی (کمی – کیفی) و گردآوری اطلاعات به صورت میدانی و کتابخانه‌ای (داده‌های ثانویه)، پس از استخراج ابعاد و شاخص‌های قدرت ملی و مشخص کردن ضرایب آن‌ها (توسط 52 خبرگان) از روش‌های «نسبت درصدی یا استانی» و «میانگین‌گیری» برای یکسان‌سازی شاخص‌ها استفاده شد. یافته ها و بحث: یافته‌های پژوهش حاکی از این است که قوم فارس در مجموع ابعاد اقتصادی و منابع 49 درصد از قدرت ملی را به خود اختصاص داده است. قوم ترکمن نیز با تقریبا 3 درصد کم‌ترین وزن را در قدرت ملی به خود اختصاص داده است. نتیجه گیری: مساله اصلی این پژوهش برخلاف سایر پژوهش‌ها، سنجش قدرت ملی یک کشور یا چند کشور نبود، بلکه هدف آن بود که وزن اقوام در قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران مورد سنجش قرار گیرد. یکی از علل اصلی که باعث شد این موضوع برای پژوهش برگزیده شود، این بود که ایران از دیرباز محل زیست اقوام گوناگون بوده است. به همین جهت، دشمنان این مرز و بوم درصدد سوءاستفاده از آن برآمده‌اند. در این پژوهش سعی شد تا ابعاد اقتصادی و منابع قدرت ملی به عنوان یکی از مهم‌ترین ابعاد قدرت ملی مورد تجزیه و تحلیلی قرار گیرد. نکات برجسته: مساله اصلی این است که برخی اقوام مانند قوم عرب که در ابعاد اقتصادی و منابع به ترتیب 9 و 5 درصد از قدرت ملی را تشکیل می‌دهند، نقش بارزتری در حکمرانی کشور ایفا نمایند. به عنوان مثال، مانند شرق کشور می‌توان در تامین امنیت مرزهای جنوب غربی نیز از ظرفیت آن‌ها بهره برد. این نوع راهبردها علاوه بر آن که باعث جلوگیری از سوءاستفاده قدرت‌های متخاصم می‌شود، جذب هر چه بیشتر آن‌ها در نظام را نیز در پی دارد.