سازوکار اثرگذاری عوامل اقتصادی و کسب‌وکار بر حجم سپرده بانکی در بانک‌داری اسلامی
محورهای موضوعی : مدیریت بازاریابیمحمدرضا فعال نصیری 1 , رامین خوچیانی 2 , حمید آسایش 3 , سید حسین آسایش 4
1 - دانشجوی دکتری اقتصاد، واحد الیگودرز، دانشگاه آزاد اسلامی، الیگودرز، ایران
2 - استادیار، گروه اقتصاد، دانشگاه آیت اله العظمی بروجردی (ره)، بروجرد، ایران
3 - استادیار، گروه اقتصاد، دانشگاه آیت اله العظمی بروجردی (ره)، بروجرد، ایران
4 - استادیار، گروه اقتصاد، واحد شهریار، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: حجم سپرده بانکی, عوامل اقتصادی, نظام بانکی ایران, مدل رویکرد آستانه‌ای,
چکیده مقاله :
در ادبیات اقتصادی یکی از نقش‌های مهم سپرده‌ها این است که زمینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاری فراهم می‌کند. هدف مطالعه حاضر بررسی سازوکار اثرگذاری عوامل اقتصادی و کسب‌وکار برحجم سپرده بانکی در نظام بانکی ایران و مالزی با رویکرد آستانه‌ای (STAR) طی سال‌های 1379 - 1397 برای اقتصاد ایران و 2017 - 1984 برای اقتصاد مالزی است. در این راستا با به کارگیری مدل رگرسیون انتقال ملایم به برآورد سازوکار اثرگذاری عوامل اقتصادی و کسب‌وکار بر حجم سپرده بانکی در بانک‌داری اسلامی پرداخته شد. نتایج مدل برای ایران نشان از اثرگذاری منفی متغیرهای نوسانات نرخ ارز، نرخ تورم، بحران‌های مالی و تأثیر مثبت متغیرهای قیمت نفت، نقدینگی، نرخ سود سپرده و تسهیلات بانکی بر حجم کل سپرده‌های بانکی در ایران دارند. برای مالزی نیز، متغیرهای تولید ناخالص داخلی، نقدینگی و تسهیلات بانکی تأثیر مثبت و متغیرهای نوسانات نرخ ارز، قیمت نفت و نرخ تورم تأثیر منفی بر حجم کل سپرده‌های بانکی دارند. مطابق نتایج برای اقتصاد ایران؛ افزایش درآمدهای نفتی و افزایش دارایی‌های خارجی بانک مرکزی باعث افزایش درحجم نقدینگی شده و به طبع آن تورم نیز افزایش یافته است. انتظار از تورم در دوره‌ی آتی و نا اطمینانی از نرخ تورم، میزان حجم تسهیلات بانکی را کاهش و منجر به خروج پول از سیستم بانکی و ورود به بازارهای سفته بازی و بازار سیاه شده و وضعیت تولید کشور را وخیم‌تر کرده است. در حالی که برای اقتصاد مالزی مطابق با آزمون درون‌زایی پول، نقدینگی به سمت تولید هدایت شده و منجر به افزایش تولید و رشد اقتصادی پایدار شده است. بنابرین توجه بانک مرکزی به سیاست‌های سامان‌دهی دارایی‌ها و بدهی‌ها و ذخیره‌گیری روی دارایی‌های موهومی در راستای تعدیل تدریجی ترازنامه نظام بانکی ضروری می‌باشد.
In economic literature, one of the important roles of deposits is that it provides a suitable basis for investment. The aim of the present study is to investigate the mechanism of economic factors effect on the volume of bank deposits in the banking system of Iran and Malaysia with the threshold approach (STAR) during the years 1397-1379 for the Iranian economy and 1984-2017 for the Malaysian economy. In this regard, the application of soft transfer regression model was used to estimate the mechanism of the effect of economic and business factors on the volume of bank deposits in Islamic banking. The results of the model for Iran show the negative effect of the variables of exchange rate fluctuations, inflation rate, financial crises and the positive effect of the variables of oil price, liquidity, deposit interest rate and bank facilities on the total volume of bank deposits in Iran. For Malaysia, the variables of gross domestic product, liquidity and bank facilities have a positive effect, and the variables of exchange rate fluctuations, oil price and inflation rate have a negative effect on the total volume of bank deposits. According to the results for Iran's economy; the increase in oil revenues and the increase in the foreign assets of the central bank has caused an increase in the volume of liquidity, and as a result, inflation has also increased. The expectation of inflation in the future period and the uncertainty of the inflation rate have reduced the volume of bank facilities and led to the withdrawal of money from the banking system and entering the speculative and black markets and worsened the country's production situation. While for the Malaysian economy according to the money endogeneity test, liquidity has been directed towards production and has led to an increase in production and sustainable economic growth. Therefore, it is necessary for the central bank to pay attention to the policies of organizing assets and liabilities and saving on imaginary assets in order to gradually adjust the balance sheet of the banking system.
افشین‌نیا، م. (1377)؛ "برآورد تأثیر تغییرات بلندمدت حجم پول و نقدینگی بر سطح عمومی قیمت‌ها در ایران"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، تهران، 8، 97-120.
بدری و زمان‌زاده، ح. (1396). "تحلیل رفتار ترازنامه نظام بانکی در خلق نقدینگی و پیامدهای آن در اقتصاد"، فصلنامه پژوهش‌های پولی - بانک، ۱۰(۳۴)، 621-656.
پوستین‌چی، م. (1394). "بررسی تأثیر رقابت در صنعت بانک‌داری بر ثبات بانک‌ها"، فصلنامه اقتصاد پولی، مالی، 23(11)، 123-145.
دولت‌آبادی، م. (1391). "بررسی عوامل مؤثر بر تفاوت نرخ سود دریافتی و پرداختی (spread) در بانک‌های دولتی و بانک‌های خصوصی ایران"، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه الزهرا (س).
رضایی‌پور، م.، نجارزارده، ا. و ذوالفقاری، م. (1391). "بررسی رفتار سپرده‌گذاران بلندمدت نسبت به تغییرات نرخ بهره بانکی"، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 20(63)، 155-170.
شاکری، ع. (1394). "مقدمهای بر اقتصاد ایران - تهران"، نشر: رافع.
شهیکی تاش، م.ن.، محمودپور، ک. و نایینی، م. (1394). "بررسی ارتباط میان ساختار بازار و ضریب سودآوری در نظام بانکی ایران (رهیافت scp)"، فصلنامه روند، 22(72)، 13-37.
صفری، س. و رافتی، م. (1398). "بررسی تأثیر عوامل اقتصادی بر حجم سپرده‌های بانک‌های خصوص منتخب در ایران"، فصلنامه اقتصاد مالی، 13(47)، 199-216.
عزتی، م.، عاقلی، ل.ع. و کشاورز ساجی، ن. (1395). "عوامل مؤثر بر سودآوری بانک‌های اسلامی (کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی)"، فصلنامه اقتصاد و بانک‌داری اسلامی، 5(15)، 139-153.
سیدنورانی، م.ر.، وفایی یگانه، ر.، شاکری، ع.، علیزاده، ا.خ. و امامی میبدی، ع. (1397). "در مقالهای به ارزیابی بهره‌وری نسبی بانک‌های منتخب نظام بانک‌داری بدون ربای جمهوری اسلامی ایران با رویکرد تحلیل پوششی داده‌ها"، مجلس و راهبرد، 25(95)، 366-389.
عربی و اکبری. (1395). "در مطالعهای به بررسی تأثیر شرایط اقتصاد کلان عوامل برون سازمانی بر حجم سپرده بانک‌های ایران"، اقتصاد ملی، 16(59)، 55-100.
زراء نژاد، م. و سعادت‌مهر، م. (1386). "عرضه پول در اقتصاد ایران"، پژوهشنامه بازرگانی، 12(45)، 1-22.
مؤسسه تحقیقات مبین: محسین یزدان پناه (1395).
نعمتی، م. و طباطبایی، س.ع.ا. (1395). "تعیین عوامل مؤثر بر ناکارایی هزینه در بانک‌ها (مطالعه موردی: بانک‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران)، فصلنامه اقتصاد مالی، 10(36)، 123-146.
ولی‌پور، ع.، نورائی، م. و کاوس، ک. (1399). "پیامدهای اجرای بازاریابی علی در سیستم بانکی و تأثیر آن بر وفادارسازی مشتریان به بانک‌ها، مجله مدیریت بازاریابی، 15(46)، 89-106.
Andries, A.M. & Capraru, B. (2012). “Impact of financial liberalization on banking sectors performancefrom CEEC”, PLoS ONE, 8(3), 1-2.
Bernanke, B.S. (2017). “Federal Reserve policy in an international context”, IMF Economic Review, 65(1), 5-36.
Ingham, G. (2013). “The nature of money. John Wiley & Sons; Federal Reserve Bank of St”, Louis Review, 92(6), 465-479.
Lavoie, M. (2011). “Money, credit and central banks in post-Keynesian economics’, in E. Hein and E. Stockhammer (eds)”, UK and Northampton, MA, USA, 34-60.
Mann, G. (2013). “Monetary Exception: Labour Distribution and Money in Capitalism”, Capital and Class, 37, 2.
Mishkin, F.S. (2011). “Monetary policy strategy: lessons from the crisis (No. w16755). National Bureau of Economic Research.
Rochon Louis-Philippe, Sergio Rossi (2017). “Advances in Endogenous Money Analysis”, Edward Elgar Publishing, Oct 27.
Smithin, J. (2013). “Keynes’s theories of money and banking in the Treatise and General Theory”, Review of Keynesian Economics, 2(2), 242-56.
Smithin, J. (2016). “Endogenous money, fiscal policy, interest rates and the exchange rate regime: a comment on Palley, Tymoigne, and Wray”, Review of Political Economy, 28(1), 64-78.
Levine, J. & Kwan, S.H. (2014). “Safe & Sound Banking, 20 years later: What was Proposed and What has been adopted”, Federal Reserve Bank of Francisco.
_||_
افشین‌نیا، م. (1377)؛ "برآورد تأثیر تغییرات بلندمدت حجم پول و نقدینگی بر سطح عمومی قیمت‌ها در ایران"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، تهران، 8، 97-120.
بدری و زمان‌زاده، ح. (1396). "تحلیل رفتار ترازنامه نظام بانکی در خلق نقدینگی و پیامدهای آن در اقتصاد"، فصلنامه پژوهش‌های پولی - بانک، ۱۰(۳۴)، 621-656.
پوستین‌چی، م. (1394). "بررسی تأثیر رقابت در صنعت بانک‌داری بر ثبات بانک‌ها"، فصلنامه اقتصاد پولی، مالی، 23(11)، 123-145.
دولت‌آبادی، م. (1391). "بررسی عوامل مؤثر بر تفاوت نرخ سود دریافتی و پرداختی (spread) در بانک‌های دولتی و بانک‌های خصوصی ایران"، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه الزهرا (س).
رضایی‌پور، م.، نجارزارده، ا. و ذوالفقاری، م. (1391). "بررسی رفتار سپرده‌گذاران بلندمدت نسبت به تغییرات نرخ بهره بانکی"، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 20(63)، 155-170.
شاکری، ع. (1394). "مقدمهای بر اقتصاد ایران - تهران"، نشر: رافع.
شهیکی تاش، م.ن.، محمودپور، ک. و نایینی، م. (1394). "بررسی ارتباط میان ساختار بازار و ضریب سودآوری در نظام بانکی ایران (رهیافت scp)"، فصلنامه روند، 22(72)، 13-37.
صفری، س. و رافتی، م. (1398). "بررسی تأثیر عوامل اقتصادی بر حجم سپرده‌های بانک‌های خصوص منتخب در ایران"، فصلنامه اقتصاد مالی، 13(47)، 199-216.
عزتی، م.، عاقلی، ل.ع. و کشاورز ساجی، ن. (1395). "عوامل مؤثر بر سودآوری بانک‌های اسلامی (کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی)"، فصلنامه اقتصاد و بانک‌داری اسلامی، 5(15)، 139-153.
سیدنورانی، م.ر.، وفایی یگانه، ر.، شاکری، ع.، علیزاده، ا.خ. و امامی میبدی، ع. (1397). "در مقالهای به ارزیابی بهره‌وری نسبی بانک‌های منتخب نظام بانک‌داری بدون ربای جمهوری اسلامی ایران با رویکرد تحلیل پوششی داده‌ها"، مجلس و راهبرد، 25(95)، 366-389.
عربی و اکبری. (1395). "در مطالعهای به بررسی تأثیر شرایط اقتصاد کلان عوامل برون سازمانی بر حجم سپرده بانک‌های ایران"، اقتصاد ملی، 16(59)، 55-100.
زراء نژاد، م. و سعادت‌مهر، م. (1386). "عرضه پول در اقتصاد ایران"، پژوهشنامه بازرگانی، 12(45)، 1-22.
مؤسسه تحقیقات مبین: محسین یزدان پناه (1395).
نعمتی، م. و طباطبایی، س.ع.ا. (1395). "تعیین عوامل مؤثر بر ناکارایی هزینه در بانک‌ها (مطالعه موردی: بانک‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران)، فصلنامه اقتصاد مالی، 10(36)، 123-146.
ولی‌پور، ع.، نورائی، م. و کاوس، ک. (1399). "پیامدهای اجرای بازاریابی علی در سیستم بانکی و تأثیر آن بر وفادارسازی مشتریان به بانک‌ها، مجله مدیریت بازاریابی، 15(46)، 89-106.
Andries, A.M. & Capraru, B. (2012). “Impact of financial liberalization on banking sectors performancefrom CEEC”, PLoS ONE, 8(3), 1-2.
Bernanke, B.S. (2017). “Federal Reserve policy in an international context”, IMF Economic Review, 65(1), 5-36.
Ingham, G. (2013). “The nature of money. John Wiley & Sons; Federal Reserve Bank of St”, Louis Review, 92(6), 465-479.
Lavoie, M. (2011). “Money, credit and central banks in post-Keynesian economics’, in E. Hein and E. Stockhammer (eds)”, UK and Northampton, MA, USA, 34-60.
Mann, G. (2013). “Monetary Exception: Labour Distribution and Money in Capitalism”, Capital and Class, 37, 2.
Mishkin, F.S. (2011). “Monetary policy strategy: lessons from the crisis (No. w16755). National Bureau of Economic Research.
Rochon Louis-Philippe, Sergio Rossi (2017). “Advances in Endogenous Money Analysis”, Edward Elgar Publishing, Oct 27.
Smithin, J. (2013). “Keynes’s theories of money and banking in the Treatise and General Theory”, Review of Keynesian Economics, 2(2), 242-56.
Smithin, J. (2016). “Endogenous money, fiscal policy, interest rates and the exchange rate regime: a comment on Palley, Tymoigne, and Wray”, Review of Political Economy, 28(1), 64-78.
Levine, J. & Kwan, S.H. (2014). “Safe & Sound Banking, 20 years later: What was Proposed and What has been adopted”, Federal Reserve Bank of Francisco.