مطالعه تجربی تأثیر استرس بر خرید وسواسی با نقش تعدیل‌گر جنسیت

محورهای موضوعی : مدیریت بازاریابی

کامبیز حیدرزاده ¹ , کبری نجفی ² , نسرین سلیمانی ³

1 - دانشیار، گروه مدیریت بازرگانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
3 - کارشناسی‌ارشد مدیریت بازرگانی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

تاریخ دریافت : 1398/02/31 تاریخ پذیرش : 1398/03/25 تاریخ انتشار : 1396/06/01

کلید واژه: خرید وسواسی, جنسیت, استرس,

چکیده مقاله :

فلسفه بازاریابی تمرکز بر نیازها و خواسته های مشتریان است. خرید وسواسی نوعی از خرید اجباری است که فراوانی آن در جوامع مختلف کم نیست. این نوع رفتار پیامد بی ثباتی هیجانی و عوامل روانشناختی است که باید در بازاریابی مورد توجه قرار گیرد. بنابراین، این پژوهش با هدف بررسی تأثیر استرس بر خرید وسواسی با نقش تعدیل گر جنسیت با طرح‌ عاملی 2×2 و بر اساس سناریوی متنی انجام گرفته است. پژوهش در جامعه آماری دانشجویان و با مشارکت 240 نفر از دانشجویان زن و مرد بررسی شده است. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه مبتنی بر سناریو و با تحلیل واریانس دو طرفه و رگرسیون فرایندی تجزیه و تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد گرایش به خرید وسواسی در موقعیت استرس زا به صورت معنادار بیشتر از موقعیت فاقد استرس است و گرایش به خرید وسواسی در زنان به صورت معنادار بیشتر از مردان است. همچنین نتایج بیانگر این است که جنسیت رابطه بین استرس و خرید وسواسی را تعدیل می کند. چنانچه زنان در موقعیت استرس زا قرار گیرند، خرید وسواسی افزایش می یابد در حالیکه خرید وسواسی مردان در چنین موقعیتی کاهش می یابد.

چکیده انگلیسی:

The philosophy of marketing is focusing on needs and demands of customers. Compulsive buying is a type of compulsory purchase that is abundant in various societies. This kind of behavior is result of emotional instability and psychological factors that should be considered in marketing. So, the study is done with aims to investigate the effect of stress on compulsive buying by moderating role of gender with a 2×2 factorial plane and based on textual scenario. Research has been investigated in statistical society of students and with participation of 240 male and female students. Research data has been analyzed using scenario-based questionnaire and by two-way analysis of variance and process regression. Results show that the tendency to compulsive buying in stressful situation significantly is higher than the stresses situation and tendency to compulsive buying in women is significantly higher than the men. Therefore, results also indicate that gender moderates the relationship between stress and compulsive buying. If women are in a stressful position, compulsive buying will increase, while compulsive buying will decrease in such a situation for men.

منابع و مأخذ:

استورا، ج.ب. (1377). "تنیدگی یا استرس، بیماری جدید قرن"، ترجمه پریرخ دادستان، انتشارات رشد، صص. 70-60 و 128.

 

بحرینی‌زاد، م. و مقدم‌جزه، م. (1394). "تأثیر مادی‌گرایی مصرف‌کننده بر خرید وسواسی، خرید ناگهانی و استفاده نادرست از کارت اعتباری"، راهبردهای بازرگانی، دو فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه شاهد، سال 27، دوره جدید شماره 7، 12-1.

 

بابایی‌اهری، م.، اسفیدانی، م.ر. و فتحی پرشکوه، م. (1393). "عوامل تعیین‌کننده خرید وسواسی دانشجویان کارشناسی‌ارشد رشته‌های مدیریت و حسابداری دانشگاه‌های شهر تهران"، دومین همایش ملی رویکردی بر حسابداری، مدیریت و اقتصاد، 13-1.

 

پروینی، ا. و حاجی علی‌اکبری، ف. (1392). "بررسی عوامل تأثیرگذار بر خرید وسواسی در مشتریان فروشگاه‌های زنجیره‌ای (مورد مطالعه: فروشگاه‌های رفاه و شهروند تبریز)، دومین همایش علمی بررسی راهکارهای ارتقاء مباحث مدیریت، حسابداری، مهندسی صنایع.

 

رضایی‌آدریانی، م.، آزادی، آ.، احمدی، ف.ا. و واحدیان عظیمی، ا. (1386). "مقایسه میزان افسردگی، اضطراب، استرس و کیفیت زندگی دانشجویان پسر و دختر مقیم خوابگاه‌های دانشجویی، پژوهش پرستاری، دوره 2، شماره 4 و 5، صص. 38-31.

 

رستگار، ع.ع. و سیاه‌سرانی کجوری، م.ع. (1394). "بررسی تأثیر عوامل شخصیتی موثر بر اعتیاد به خرید با اثر تعدیل‌گری چشم و هم چشمی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه سمنان)"، مدیریت بازرگانی، دوره 7، شماره 3، صص. 720-699.

 

سلطانی، م.، امین‌الرعایا، م. و عطاری، ع. (1387). "اثر آموزش مدیریت استرس بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستان‌های دخترانه شهر تیران و کرون استان اصفهان". تحقیقات علوم رفتاری، 6 (1)، صص. 16-9.

 

شهبازی، م.، اخوان‌علاف، ع.ر.، دانایی، ح. و حق‌طلب، ح. (1394). "بررسی تأثیر استرس و اضطراب بر رفتار خرید مصرف کننده، اولین کنفرانس ملی مدیریت"، نوآوری و کارآفرینی در شرایط اقتصاد مقاومتی، صص. 674-662.

 

طاهری‌کیا، ف. و نادری، آ. (1391). "شناسایی و ارزیابی عوامل تأثیرگذار بر خرید وسواسی (اعتیاد به خرید)"، (پژوهشگر) فصلنامه مدیریت، سال نهم، شماره 26، صص. 106-87.

 

علیپور، ر.، ابراهیمی، ع.ح.، امیدی، ر.، هداینی، آ.، رنجبر، ح. و حسین‌پور، س. (1394). "افسردگی، اضطراب، استرس و عوامل جمعیت‌شناختی مرتبط با آن در پرستاران شاغل در بیمارستان ولی عصر دانشگاه علوم پزشکی فسا در سال 1393"، مجله علمی پژوهان، دوره 13، شماره 4، 59-51.

 

مقدم جزه، محبوبه، بحرینی زاد، منیژه، رجبی، سوران. (1396). تبیین خرید وسواسی بر اساس عوامل روان شناختی، محیطی، مادی گرایی و استفاده از کارت­های اعتباری، فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات بازاریابی نوین، سال هفتم، شماره سوم، شماره پیاپی (26)، صص. 40-21.

 

مرزآبادی، ا.آ. و سلیمی، س.ح. (1383). "بررسی استرس‌های شغلی کارکنان یک واحد نظامی"، طب نظامی، شماره 6 (4). صص. 284-279.

 

هاشمى، ه. (1385). "بررسى رابطه رفتارهاى مدیریت زمان و استرس شغلى در سرپرستاران بخشهاى داخلى و جراحى بیمارستان‌هاى آموزشى وابسته به دانشگاه علوم پزشکى و خدمات بهداشتى درمانى شهید بهشتى، اصول بهداشت روانى، 29 و 30، صص. 56-51.

 

 

Annagur, B. & Tamam, L. (2011). “Depression Hastalarind Durtu control Bozukluklari EST Tunisair”, Noropsikiatri Arsivi, 48(1), PP. 22-30.

 

Black, D.W. (2001). “Compulsive Buying Disorder: Definition, Assessment”, Epidemiology and Clinical Management, CNS Drugs, 15, PP. 17-27.

 

Black, D.W. (2007). “A Review of Compulsive Buying Disorder”, World Psychiatry, 6 (1) (February): PP. 14-18.

 

Boundy, D. (2000). “When money is the drug, in I Shop Therefore I Am: Compulsive Buying and the Search for Self”, Edited by Benson AL. Northvale, NJ, Jason Aronson, 3-26.

 

Benmoyal-Bouzaglo, S. & Moschis, G.P. (2010). “Effects of family structure and socialization on materialism: a life course study in France”, Journal of Marketing Theory and Practice, 18(1), PP. 53-70.

 

Cassidi, T. (1999). “Cognition, Health and Stress”, Routledge, PP. 145-170.

 

Cole, L.A.D.S. (1995). “Comparing Scales to Measure Compulsive Buying: An Exploration of Their Dimensionality”. Paper presented at Advances in Consumer Research Conference, October, Provo, UT.

 

Coley, D.A. & Maxwell, S.E. (2003). “Testing meditational models with longitudinal data: questions and tips in the use of structural equation modelling”, Journal of Abnormal Psychology, Vol. 112 No. 4, PP. 558-577.

 

Christenson, G.A., Faber, R.J., dezwaan, M., Raymond, N.C., Specker, S.M, Eckern, M.D. & et al. (1992). “Compulsive Buying: Descriptive Characteristics and Psychiatric Comorbidity”, Unpublished manuscript. University of Minnesota.

 

Chan, K., Zhang, H. & Wang, I. (2006). “Materialism among adolescents in urban China”, Young Consumers, 7(2), PP. 64-77.

 

Dell'Osso, B., Altamura, A., Allen, A., Marazziti, D. & Hollander, E. (2006). “Epidemiologic and clinical updates on impulse control disorders: A critical review”, Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci, 256 (8).

 

 

DeSarbo, W.S. & Edwards, E.A. (1996). “Typologies of compulsive buying behavior: a constrained cluster wise regression approach”, Journal of Consumer Psychology, 5(3): PP. 231-262.

 

Dittmar, H., Beattie, J. & Friese, S. (1995). “Objects, decisions considerations and self-image in men’s and women’s impulse purchases”, Journal of Economic Psychology, Vol. 16 No. 3, PP. 491-511.

 

 Dittmar, H. & Drury, J. (2000). “Self-image–is it in the bag? A qualitative comparison between “ordinary” and “excessive” consumers”, Journal of Economic Psychology, 21(2), PP. 109-142.

 

Dittmar, H. (2005). “Compulsive buying-A growing concern? An examination of gender, age, and endorsement of materialistic values as predictors”, British Journal of Psychology, 96 (4), PP. 467-491.

 

Faber, R.J. & O'Guinn, T.C. (1992). “A clinical screener for compulsive buying”, Journal of Consumer Research, 19 (3), PP. 459-469.

 

Faber, R.J. & O’Guinn, T.C. (1989). “Classifying Compulsive Consumer: Advances in the Development of a Diagnostic Tool”, Advances in Consumer Research, Vol 16, PP. 738-744.

 

Frydenberg, E. & Lewis, R. (1996) “Measuring the concerns of Australian adolescents: developing a concise classificatory system”, Australian Educational Researcher, Vol. 23 No. 1, PP. 47-64.

 

Jaisoorya, T.S., Janardhan Reddy, Y.C. & Srinath, S. (2003). “The relationship of obsessive compulsive disorder to putative spectrum disorders: results from an Indian study”, Comprehensive Psychiatry, Vol. 44 No. 1, PP. 317-323.

 

Jalees, T. (2007), “Identifying determinants of compulsive buying behavior”, Market forces, vol. 3, no. 2, PP. 30-51.

 

Johnson, T. & Attmann, J. (2009). “Compulsive buying in a product specific context: clothing”, Journal of Fashion Marketing and Management: An International Journal, Vol. 13 No. 3, PP. 394-405.

 

Kesebir, D., Işitmez, S. & Gündoğar, D. (2012). “Compulsive buying in bipolar disorder: Is it a comorbidity or a complication?”, Journal of Affective Disorders, 136 (3), PP. 797-802.

 

Koran, L.M., Faber, R.J., Aboujaoude, E., Large, M.D. & Serpe, R.T. (2006). “Estimated prevalence of compulsive buying behavior in the United States”, American Journal of Psychiatry, 163 (1), PP. 1806-1812.

 

Kukar-Kinney, M., Scheinbaum, A.C. & Schaefers, T. (2016). “Compulsive buying in online daily deal settings: An investigation of motivations and contextual elements”, Journal of Business Research, 69 (2). PP. 691-699.

 

Kristel, O.V., Young, J. & Chambliss, C. (1997). “High school students’ perceptions of adolescent problems”, paper presented at the Second Annual Centennial Conference, Student Research Colloquium, Montgomery County, TX, 22 January.

Li, D., Jiang, Y., an, S., Shen, Z. & Jin, W. (2009). “The influence of money attitudes on young Chinese consumers' compulsive buying”, Young Consumers, 10(2), PP. 98-109.

 

Lejoyeux, M. & Weinstein, A. (2010). “Compulsive Buying”, the American Journal of Drug and Alcohol Abuse, PP. 1-6.

 

Leite, P., Rangé, B., Kukar-Kinney, M., Ridgway, N., Monroe, K., Ribas Junior, R. & Silva, A. (2013). “Cross-cultural adaptation, validation and reliability of the Brazilian version of the Richmond Compulsive Buying Scale”, Revista Brasileira de Psiquiatria, 35 (1), PP. 38-43.

 

Mattila, A.S. Wu, L. & Choi, C. (2016) “Powerful or powerless customers: the influence of gratitude on engagement with CSR”, Journal of Services Marketing, 30/5, PP. 519-528.

 

Maraz, A., Griffiths, M.D., & Demetrovics, Z. (2016). “The prevalence of compulsive buying: A meta-analysi”, Addiction, 111 (3), PP. 408-419.

 

Maraz, A., van den Brink, W. & Demetrovics, Z. (2015). “Prevalence and construct validity of compulsive buying disorder in shopping mall visitors”, Psychiatry Research, 228 (3), PP. 918-924.

 

Mueller, A., Mitchell, J.E., Crosby, R.D., Gefeller, O., Faber, R.J., Martin, A., Bleich, S., Glaesmer, H., Exner, C. & de Zwaan, M. (2010). “Estimated prevalence of compulsive buying in Germany and its association with sociodemographic characteristics and depressive symptoms”, Psychiatry Research, 180 (2), PP. 137-142.

 

Müller, A., Claes, L., Georgiadou, E., Möllenkamp, M., Voth, E.M., Faber, R.J. & de Zwaan, M. (2014). “Is compulsive buying related to materialism, depression or temperament? Findings from a sample of treatment-seeking patients with CB”, Psychiatry Research, 216 (1), PP. 103-107.

 

McQueen, P., Moulding, R. & Kyrios, M. (2014). “Experimental evidence for the influence of cognitions on compulsive buying”, Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 45, PP.496-501.

 

McElroy, S.L., Jr, P.E., Keck, G., Harrison, H.G., Jr. P., Smith, J.M. & Strakowski, S.M. (1994). “Compulsive Buying: A Report of 20 Cases”, Journal of Clinical Psychiatry, 55 (June), PP. 242-248.

 

Miltenberger, R., Redlin, J., Crosby, R., Stickney, M., Mitchell, J., Wonderlich, S., Faber, R. & Smyth, J. (2003). “Functional assessment of factors contributing to compulsive buying”, Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, Vol. 34 No. 1, PP. 1-9.

 

Moschis, G. (2007). “Life course perspectives on consumer Behavior”, Journal of Academy of Marketing Science, 35 (2), PP. 295-307.

 

Moksnes, U.K., Moljord, I.E.O., Espnes, G.A. & Byrne, D.G. (2010). “The association between stress and emotional states in adolescents: the role of gender and self-esteem”, Personality and Individual Differences, Vol. 49 No. 5, PP. 430-5.

 

Neuner, M., Raab, G. & Reisch, L.A. (2005). “Compulsive Buying in Maturing Consumer Societies: An Empirical Re-Inquiry”, Journal of Economic Pcychology, Germany, Vol 26, PP. 509-522.

O’Guinn, T.C. & Faber, R.J. (1989). “Compulsive buying: A phenomenological exploration”, Journal of Consumer Research, 16 (2), PP. 147-157.

 

Park, C.W., Milberg, S. & Lawson, R. (1991). “Evaluation of Brand Extensions: The Role of Product Feature Similarity and Brand Concept Consistency”, Journal of Consumer Research, Vol. 18, PP. 185-193.

 

Quoquab, F., Norjaya Mohd, Y. & Shamsiah, B. (2013). “Compulsive Buying Behavior among Young Malaysian Consumers”, World Review of Business Research, 3 (2), PP. 141-154.

 

Ridgway, N.M., Kukar-Kinney, M. & Monroe, K.B. (2008). “An expanded conceptualization and a new measure of compulsive buying”, Journal of Consumer Research, 35 (4), PP. 622-639.

 

Rindfleisch, A., Burroughs, J.E. & Denton, F. (1997). “Family Structure, Materialism, and Compulsive Consumption”, Journal of Consumer Research, 23(March): PP. 312-325.

 

Roberts, J.A. & Roberts, C. (2012). “Stress, gender and compulsive buying among early adolescents”, Young Consumers, 13 (2), PP. 113-123.

 

Roberts, J.A. (1998). “Compulsive Buying Among College Students: An Investigation of Its Antecedents, Consequences, and Implications for Public Policy”, Journal of Consumer Affairs, 32 (2), PP. 295-319.

 

Roberts, J.A. & Eli, J. (2001). “Money Attitudes, Credit Card Use, and Compulswive Buying Among American College Students”, Journal of Consumer Affairs, 35 (2), PP. 213-240.

 

Roberts, J.A., Cesar, J. & Sepulveda, M. (1999). “Money Attitudes and Compulsive Buying: An Exploratory Investigation of the Emerging Consumer Culture in Mexico”, Journal of International Consumer Marketing, 11 (4), PP. 53-74.

 

Singh, R. & Nayak, J.K. (2014). “Peer interaction and its influence on family purchase decision: a study among Indian teenagers”, Vision- the Business Perspective, Vol. 18 No. 2, PP. 81-90.

 

Singh, R. & Nayak, J.K. (2016). “Parent-adolescent conflict and choice of conflict resolution strategy: familial holiday planning”, International Journal of Conflict Management, Vol. 27 No. 1, PP. 88-115.

 

Singh, R. & Nayak, J.K. (2017). “The Effects of Stress and Human Capital Perspective on Compulsive Buying: A Life Course Study in India”, Global Business Review, Vo. 17 No. 6, PP. 1454-1468.

 

Schmitz, J.M. (2005). “The Interface Between Impulse-control Disorders and Addictions: Are Pleasure Pathway Responses Shared Neurobiological Substrates?”, The Journal of Treatment & Prevention, 12: PP. 149-168.

 

Tajularipin Sulaiman, A.H., Vizata, M.S. & Kumar, S.A. (2009). “The level of stress among students in urban and rural secondary schools in Malaysia”, European Journal of Social Sciences, Vol. 10 No. 2, PP. 179-184.

Xu, Y., Marshall, R., Edvardsson, B. & Tronvoll, B. (2014). “Show you care: initiating co-creation in service recovery,” Journal of Service Management, 25 (3), PP. 369-387.

 

Yeo, L.S., Ang R.P., Chong, W.H. & Huan, V.S. (2007). “Gender differences in adolescent concerns and emotional well-being: perceptions of Singaporean adolescents’students”, The Journal of Genetic Psychology, Vol. 168, No. 1, PP. 63-80.

 

Valence, G., d'Astous, A. & Fortier, L. (1988). “Compulsive buying: Concept and measurement”, Journal of Consumer Policy, 11(4), PP. 419-433.

 

Vaillant, G.E. (1977). “Adaptation to life. Boston”, MA: Little, Brown.