تحلیل مضامین مؤثر بر فرهنگ مصرف آب از دیدگاه اسلام (مطالعه کیفی)

محورهای موضوعی : مدیریت فرهنگی

ندا رجاییان ¹ , نرگس کشتی آرای ² , محمدعلی نادی ³

1 - دکتری تخصصی برنامه ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران
2 - دانشیار گروه برنامه ریزی درسی، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران (نویسنده مسئول): [e-mail]
3 - دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

تاریخ دریافت : 1396/05/29 تاریخ پذیرش : 1396/12/10 تاریخ انتشار : 1397/07/01

کلید واژه: تحلیل مضمون, مصرف آب, فرهنگ, اسلام,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف پژوهش: یکی از مسائل مهم در اسلام، محافظت ازآب است. تحقیق حاضر نیز به بررسی مؤلفه های فرهنگ اسلامی مؤثر بر مصرف آب پرداخت. روش پژوهش: این پژوهش کیفی و از روش تحلیل مضمون، سبک آتراید- استرلینگ[i]، به منظور تحلیل مضامینی که از مقالات داخلی و متون اسلامی مرتبط با آب و الگوی مصرف بدست آمده می باشد. مضامین در سه دسته پایه، سازمان دهنده و فراگیر، جهت دستیابی محقق به شبکه مضامین فرهنگ اسلامی مصرف آب دسته بندی شد. یافته‌ها: تحلیل ها نشان داد، 4 مضمون فراگیر شامل: باور، هنجار، ارزش و دانش به عنوان مؤلفه های اصلی شبکه، 8 مضمون سازمان دهنده شامل: ایمان به خدا، هنجار اجتماعی، هنجار اخلاقی، هنجار قانونی، هنجار رویه ای، ارتقاء فرهنگ اسلامی جامعه، آب نعمت و امانت الهی، به عنوان اصول فرعی، و در نهایت 34 کد مضمون پایه به عنوان عوامل جز که باید در مصرف آب با تکیه بر فرهنگ اسلامی مد نظر قرار گیرد بدست آمد. نتیجه گیری: نتایج بیانگر آنند ترکیب این چهار مؤلفه، فرهنگ اسلامی مصرف آب جامعه مسلمانان را نشان می دهد. در کشور ما هنوز استفاده مطلوب از آب به شکل یک فرهنگ جایگاه خاص خود را پیدا نکرده، دراین بخش آموزش های ساده اما کاربردی (با محوریت اعتدال، قناعت، پرهیز از اسراف و صرفه جویی) که از طرف دین اسلام مطرح شده می تواند مسلمانان را به الگوی بهینه مصرف آب رهنمون سازد.

چکیده انگلیسی:

Purpose: One of the most important issues in Islam, is water conservation. Therefore the current research focuses on Islamic cultural components that are effective on water consumption. Method: This is a qualitive study, Attride-Stirling approach, that analyzes the context taken from local papers and Islamic scriptures relating to water use and consumption patterns. The contexts were organized in three categories, namely basic, organizing and comprehensive whose aim is to enable the researchers to access the Islamic culture contexts regarding water consumption. Findings: Four comprehensive factors namely belief, norm, value and knowledge as the main components of Islamic culture of water consumption, eight organized factors namely trust in God, social norm, ethical (religious)norm, legal norm, procedural norm, improving Islamic culture of the society, water as God's grace and honesty as secondary principles and at last 34 codes of basic content as small factors that should be considered in water consumption with emphasis on Islamic culture were obtained. Result: The combination of these four components shows water consumption in a Muslim society. In our country, desirable use of water has not yet been perceived as a culture. However simple but practical methods such as saving, training and following religious teachings can help improve the level of Islamic culture in the field of water in consumption.