بررسی کرونوتوپ در سه اثر شهرنوش پارسی پور (رمان طوبا و معنای شب، سگ و زمستان بلند، زنان بدون مردان) بر اساس نظریه باختین
محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسیفرشته مظهری 1 , سید کیهان شهدایی 2 * , جلیل سحابی 3
1 - دانشجوی دکترای زبان وادب فارسی،واحد سنندج، دانشگاه آزاداسلامی،سنندج ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
3 - استادیار گروه علوم اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج ایران.
کلید واژه: کرونوتوپ, طوبا و معنای شب, سگ و زمستان بلند, زنان بدون مردان, شهرنوش پارسی پور, میخاییل باختین,
چکیده مقاله :
یکی از نظریه‌های مدرن امروزی، نظریة منطق گفتگویی میخاییل باختین است که فضای نوینی در حیطه ادبیات به بار آورده است. در این پژوهش به بررسی کرونوتوپ به عنوان یکی از مؤلفه‌های منطق گفتگویی باختین در سه اثر برتر شهرنوش پارسی پور (طوبا و معنای شب، سگ و زمستان بلند و زنان بدون مردان) به شیوة توصیفی- تحلیلی و براساس منابع کتابخانه‌ای و با هدف شناخت بیشتر انواع کرونوتوپ موجود در آثار این نویسنده پرداخته شده است. نتایج حاکی از آن است که در این آثار کرونوتوپ نمودهای بارزی دارد. بیشتر کرونوتوپ‌ها از نظر زمانی و مکانی و فضای رمان با یکدیگر همخوانی داشته که در بیشتر موارد فضای خیالی، همراه با رعب و وحشت را ایجاد کرده است. در رمان طوبا و معنای شب کرونوتوپ باغچه و درخت انار جلوه‌ای ویژه دارد. انار که در ادبیات نماد عشق، تولد و جاودانگی بوده، در این رمان، زیر درخت انار به قبرستانی مبدل شده است که جسد دختران جوان در آن جای گرفته است. کرونوتوپ اصلی در رمان طوبا و معنای شب و سگ و زمستان بلند، خانه‌هایی است که شخصیّت‌ها از آغاز زندگی تا پایان رمان در آن مکان بوده‌اند و رشد کرده‌اند و در داستان زنان بدون مردان، خانه‌باغ فرخ لقا یک کرونوتوپ آستانه‌ای جذاب و وهم‌انگیز به وجود آورده است. مکان زندگی در هر سه اثر یک کرونوتوپ آستانه‌ای است. در رمان سگ و زمستان بلند کرونوتوپ وطن، وطن‌پرستی و فرهنگ ایرانی بر سایر کرونوتوپ‌ها سایه انداخته است.
One of today's modern theories is Mikhail Bakhtin's theory of dialogic logic, which has created a new atmosphere in the field of literature. In this research, the chronotope as one of the components of Bakhtin's dialogue logic in the three best works of Shahrnoush Parsipour (Tuba and the Meaning of the Night, Dogs and Long Winter, and Women Without Men) in a descriptive-analytical manner and based on library sources and with the aim of knowing more The types of chronotopes in the works of this author are discussed. The results indicate that the chronotope has prominent features in these works. Most of the chronotopes are consistent with each other in terms of time, space and space of the novel, which in most cases has created an imaginary atmosphere with terror. In the novel Tuba and the meaning of the night, the chronotope of the garden and the pomegranate tree has a special effect. Pomegranate, which is a symbol of love, birth and immortality in literature, in this novel, under the pomegranate tree has been transformed into a cemetery where the bodies of young girls are placed. The main chronotope in the novel Tuba and the meaning of night and dog and long winter are the houses where the characters lived and grew up from the beginning of their lives to the end of the novel, and in the story of women without men the house of Farrokh Lagha created an attractive and eerie threshold chronotope.
استم، رابرت (1380)، بوطیقا و سیاست پستمدرنیسم: نگاهي به مفهوم پسامدرنسیم در سینما، ترجمه احسان نوروزی، سینمای نو، سال اول، شماره هفتم، دی ماه1380. صص 141-130.#
باختین، میخاییل میخاییلوویچ. (1395). پرسش‌های بوطیقای داستایوفسکی، ترجمۀ سعید صلح‌جو، با مقدمۀ دکتر حسین پاینده، تهران: نیلوفر.#
باختین، میخاییل میخاییلوویچ (1378)، تخیل مکالمه‌ای جستارهایی درباره‌ی رمان، ترجمه رویا پور آذر. تهران: نشر نی.#
پارسی پور، شهرنوش. (1367). طوبا و معنای شب، تهران: البرز.#
ـــــــــــــــــ. (1368). زنان بدون مردان، تهران: نشر نقره.#
ـــــــــــــــــ. (1369). سگ و زمستان بلند، تهران: اسپرک#
پوینده، محمدجعفر. (1381). درآمدي بر جامعه‌شناسی ادبیات، مجموعه مقالات، تهران: انتشارات نقش‌جهان#
تودوروف، تزوتان. (1377). منطق گفتگویی میخاییل باختین، (ترجمه کریمی، داریوش)، تهران: مرکز#
حکیم جوادی، پریسا (1394) روایت سازی کرونوتوپیک در فیلم‌های بلند داستانی 1387 – 1365 عباس کیارستمی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد
دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه تهران#
ریکور، پل (1384)، زمان و حکايت: پیکربندی زمان در حکايت داستاني، ترجمه مهشید نونهالی، تهران: گام نو#
رمضانی، ابوالفضل؛ یزدانی، انیسه (1394) «بررسی سه مضمون باختینی کارناوال، گفت‌وگو گرایی و کرونوتوپ در نمایشنامه سر فرود آورد تا پیروز شود یا اشتباهات یک شب اثر الیور گلدسميت»، پژوهش ادبیات معاصر جهان، دوره 20، شماره 2، صص 245 – 274#
رضوانیان، قدسیه؛ فائزمرزبالی، مریم (1391) «تاریخ بیهقی در گستره منطق مکالمه»، نشریه علمی - پژوهشی پژوهشنامه زبان و ادب فارسی (گوهر گویا) سال ششم، شماره اول، پیاپی ۲۱، بهار ۱۳۹۱، صص ۱۴۰ – ۱۲۳#
قوامی، بدریه و نعمت منصوری (1402)، «بررسی و طبقه‌بندی انواع کرونوتوپ در رمان عزاداران بیل غلامحسین ساعدی»، نشریه علمی تحلیل گفتمان ادبی، دوره 1، 109-85#
غلامحسین زاده غریب رضا. (۱۳78). میخائیل باختین. تهران: نشر روزگار#
گلدمن، لوسین و دیگران. (1390). درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات، ترجمه و گزیده‌ی محمدجعفر پوینده، تهران: نقش‌جهان مهر#
هال، جیمز (1380)، فرهنگ نگاره‌ای نماها در هنر شرق و غرب، ترجمه رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر#
میر عابدینی، حسن. (1377). صدسال داستان‌نویسی، ج 3 و 4، تهران: نشر چشمه#
نامور مطلق، بهمن. (۱۳۸۷). «باختین، گفت‌وگومندی و چندصدایی مطالعه‌ی پیشابينامتنیت باختینی»، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره‌ی ۵۷، صص ۴۱۴-۳۹۷#