دراسة مقارنة للجوانب النفسية والاجتماعية للحب في «حكاية عبد المسيح الراهب» من ألف ليلة وليلة وقصيدة «ورقة وكلشاه»

محورهای موضوعی : Contemporary Literature Studies

امیر عمرانی ساردو ¹ , هوشمند اسفندیارپور ^{2 *} , صدیقه علیپور ³

1 - دانشجوی دوره دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، ‌واحد بردسیر، دانشگاه آزاد اسلامی، بردسیر، ایران.
2 - گروه زبان و ادبیات فارسي ، واحد بردسير، دانشگاه آزاد اسلامي، بردسير، إيران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان.

تاریخ دریافت : 1403/05/18 تاریخ پذیرش : 1404/03/31 تاریخ انتشار : 1404/03/31

کلید واژه: الحب, ألف ليلة وليلة, قصيدة «ورقة وكلشاه», سيكولوجية يونغ, علم اجتماع الأدب,

چکیده مقاله :

لطالما كان موضوع الحب موضوعاً جذاباً للشعراء والكتّاب، وفي القصص الفارسية والعربية يمكن رؤية أنواع مختلفة من الحب، الأرضي والصوفي. تحاول الدراسة الحالية تحليل وشرح جوانب الحب المتعددة في قصتين "حكاية عبد المسيح الراهب" من الأدب العربي، وقصيدة "ورقة وكلشاه" من الأدب الفارسي. یهدف هذا البحث الذي تم إجراؤه بطريقة وصفية-تحليلية، الإجابة على: ما هي أوجه الاختلاف والتشابه في الحب في هاتين القصّتين من مختلف الجوانب النفسية والاجتماعية؟ ومن نتائج هذا البحث بالنسبة للمقارنة بين العملين المذكورين، أن في "قصة عبد المسيح الراهب" حب الصبي المسلم للفتاة المسيحية هو حب خالص، وفي قصيدة « ورقة وكلشاه»، كل شيء يحدث في حدود العفة. ومن وجهة نظر علم النفس، تبدو شخصيات "حكاية عبد المسيح الراهب" وكأنها في رحلة روحية تؤدي إلى كمالها في النهاية، وكذلك الأمر بالنسبة لشخصيتي ورقة وكلشاه. من الناحية الاجتماعية، تدور أحداث "قصة عبد المسيح الراهب" في مجتمع مسيحي يهيمن عليه المسلمون، أما قصة " ورقة وكلشاه " فتدور أحداثها في مجتمع مسلم.

چکیده انگلیسی:

The subject of love has always been an attractive topic for poets and writers, and in Persian and Arabic stories one can see different types of love, both earthly and mystical. The current study attempts to analyze and explain the multiple aspects of love in two stories, “The Story of Abdul Masih the Monk” from Arabic literature, and the poem “Warqa and Kalshah” from Persian literature. This research, which was conducted in a descriptive-analytical manner, aims to answer: What are the differences and similarities in love in these two stories from various psychological and social aspects? One of the results of this research regarding the comparison between the two aforementioned works is that in “The Story of Abdul Masih the Monk,” the Muslim boy’s love for the Christian girl is pure love, and in the poem “Warqa and Kalshah,” everything happens within the limits of chastity. From a psychological point of view, the characters of “The Story of Abdul Masih the Monk” appear to be on a spiritual journey that leads to their perfection in the end, and the same applies to the characters of Waraqa and Kalshah. From a social standpoint, the events of “The Story of Abdul Masih the Monk” take place in a Christian society dominated by Muslims, while the story of “Warqa and Kalshah” takes place in a Muslim society.

منابع و مأخذ:

برن، اريک(1398)، بعد از سلام چه می‌گویید، ترجمة مهدی قراچه¬داغی، طهران: پیکان.
پاینده، حسین(1382)، گفتمان نقد(مقالاتی در نقد ادبی)، ط1، طهران: روزنگار.
تسوجی، عبداللطیف(1390)،‌ هزارویک‌شب، ط5، طهران: کتاب پارسه.
خسروی شکیب، محمد؛ پروین جوادی و محمدرضا نعمتی(شتاء 1402)، «تحلیل جامعه‌شناختی هزار و یک شب با تأکید بر نظریۀ «قدرتِ نرم» میشل فوکو»، پژوهشنامه ادبیات داستانی، المجلد12، العدد4، ‌صص127-142.
خلیل طوسی، نفیسه؛ پروین دخت مشهور و بتول فخراسلام(اسفند 1402)، «بررسی و تحلیل کارکرد بزم‌ها در داستان‌های هزار و یک شب و سمک عیار از دید جامعه پذیری»، سبک شناسی نظم و نثر فارسی(بهار ادب)، العدد 94، صص117-131.
دادور، ابوالقاسم و مهدیس مهاجری(1401)، «نسخة مصور «ورقه و گلشاه» و تصویرگری یک زن آرمانی؛ تحلیل آیکونولوژیک یک نگاره»، المجلد 9، العدد 23، صص55-70.
رفعت خواه، فاطمه و مهیار علوی مقدم(1399)، «تحلیل نشانه – معناشناسیِ «زاویه دید» در منظومه عاشقانه ورقه و گلشاه عیّوقی براساس الگوی ژاک فونتنی»، پژوهشنامه ادب غنایی، العدد 34، صص143-164.
رهنمابرگرد، علی اصغر و عصمت اسماعیلی و سید حسن طباطبایی(1400)، «بررسی ارتباط نظام تخیّلی و خاستگاه فرهنگی منظومه ورقه و گلشاه بر مبنای نظریه ژیلبر دوران»‌، مطالعات زبانی و بلاغی، المجلد 12، العدد 26، صص137-162.
ستاری، جلال(1383)، سایه ایزوت و شکرخند شیرین، طهران: مرکز.
عیوقی(1343)، ورقه و گلشاه، تصحیح ذبیح¬الله صفا، طهران: دانشگاه تهران.
غلامحسین¬زاده، غلامحسین(1390)، «بررسی تطبیقی مضامین عاشقانه داستان ورقه و گلشاه عیوقی با اصل روایت عربی»، فصلنامه پژوهش¬های زبان و ادبیات تطبیقی، المجلد2، العدد1، صص43-69.
فوردهام، فریدا(‌1374)، مقدمه‌ای بر روانشناسی یونگ، ترجمة مسعود میربها، ط3، طهران: اشرفی.
قدوسیان، قنبر؛ حسن بساک و رضا اشرف زاده(بهار و تابستان 1402)، «پویایی عاشق و معشوق در هزار و یک شب»، پژوهشنامه ادب غنایی، المجلد21، العدد40، صص 189-210.
گیدنز، آنتونی(1386)، جامعه شناسی،‌ترجمة حسن چاوشیان، طهران:‌نشر نی.
مصباحی پور ایرانیان، جمشید(1376)، «جامعه شناسی ادبیات چیست؟»، کتاب ماه علوم اجتماعی، العدد4و5، صص16-18.
ناصری، فرشته(خریف وشتاء 1402)، «تبیین جلوه‌های ادبیات غنایی در قصه‌های هزارویک شب بر اساس مبانی مکتب مینی‌مالیسم» پژوهشنامه ادب غنایی، المجلد21، العدد41، صص219-236.
نیکنامی، پیمان و فاطمه غفوری مهدی آباد(1398)، «تحلیل داستان «ورقه و گلشاه» بر اساس نقد کهن‌الگویی»، مطالعات زبان و ادبیات غنایی، المجلد9، العدد33، صص109-127.
ولک، رنه(1388)، تاریخ نقد جدید، ج7، ترجمة سعید ارباب شیرانی، ط1، طهران: نیلوفر.
هدایتی، سمیه و مرتضی انصار(1398)، «بررسی منظومـه ورقه و گلشاه عیوقی و ویژگی‌های سبکی آن»، سبک شناسی نظم و نثر فارسی(بهار ادب)، العدد 44، صص313-331.
یونگ، کارل گوستاو(1352)،‌ انسان و سمبل‌هایش، ترجمة ابوطالب صارمی، ط1، طهران: امیرکبیر.
یونگ، کارل گوستاو(1368)، چهار صورت مثالی، ترجمة پروین فرامرزي، ط1، مشهد: به نشر.
یونگ، کارل گوستاو(1387)، روانشناسی ضمیر ناخودآگاه، ترجمة محمدعلی امیري، ط5، طهران: علمی و فرهنگی.
یونگ، کارل گوستاو(1389)، انسان و سمبول هایش، ترجمة محمود سلطانیه، ط7، طهران: جامی.

الموقع الإنترنتي
درويش پور، مهرداد(1386)، «نیم نگاهی به جامعه شناسی ادبیات فارسی در تبعید و مهاجرت»،‌ نشریه اینترنتی جامعه شناسی ایران:
http://sociologyofiran.com/index.php?option=com_content&task=view&id=609&Itemid=59