اسطورۀ باروری و اشارات اسطوره‌ای در کلیدر
محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن
1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.
کلید واژه: باروری, کهن الگو, کلیدر, قربانی, محمود دولت‌آبادی, کلید واژه‌ها: اسطوره,
چکیده مقاله :
چکیده الگوی باروری از الگوهای تکرار شونده و اساسی در اسطوره‌های جهان است که روایتگر داستان عشق ایزدبانوی آب (عشق و باروری) به خدای گیاهی و به دنبال آن، مرگ و باززایی خدای گیاهی است. به باور جرج فریزر (George Frazer)، این الگوی مشترک که مظهر رویش هر سالۀ گیاهان در بهار، پژمردگی در خشکسالی تابستان و رستاخیز دوبارۀ آن‌هاست، به صور گوناگون در متون اسطوره‌ای و حماسی تبلور می‌یابد. کلیدر، رمان حماسه و عشق، اثر محمود دولت آبادی، یکی از آثار برتر ادبیّات داستانی است که در زیر ساخت خود، روایتگر اسطورۀ باروری است که بر چهار کنش عصیان، مرگ، باروری و باززایی استوار است. شخصیّت‌های نامیرای کلیدر همچون قهرمانان اسطوره‌ای ـ حماسی نظیر اوزیریس، آتیس و سیاوش، خدایان ستم را به مبارزه می‌طلبند ، آگاهانه و بر سرِ آرمان به پیشواز مرگ می‌روند، می‌میرند و بار دیگر به زندگی برمی‌گردند، اندیشه و افکار جامعه را متحوّل می‌سازند وخون خیزش و قیام را در رگ‌های جامعه به جوش می‌آورند و زایش و رویشی دوباره را رقم می‌زنند. علاوه بر این، نویسنده در این اثر اشارات بینامتنی به اسطورۀ قربانی داشته که به شکل کهن الگوی فرزندکشی، برادرکشی و جوان کشی نمود یافته است؛ اساسی‌ترین اسطوره‌ای که قوام بخش اسطورۀ باروری به شمار می‌رود. همچنین به تقابل نیروی خیر و شرّ یا ثنویّت، مهم‌ّترین ویژگی اسطوره‌های ایرانی پرداخته؛ و از مکان اسطوره‌ای چاه که طبعاً دارای پیشینه‌ای کهن است، به سود ادبیّات نوین و متناسب با زمان حال در رمان بهره می‌جوید.
Abstract The pattern of fertility is of repetitive and basic one in the world of mythology which narrates the story of godlady of mermaid 's( love and fertility )in the plantgod followed by its death and rebirth. George Frazer believes that this common pattern which is the incarnation of plant growth in spring and its droopiness in the drought of summer and rebirth again in different ways become brilliant in the mythological and epic texts. " The Kaleidar " , the epic and love novel of Mahmood Dowlatabadi is one of the best literary novels that talks about the fertility of myth based on four elements of rebellion , death, fertility and rebirth. The eternal characteristics of The Kaleidar like the mythical – epics heroes of Orisis, Alis, and Siawash challenge the cruel gods and knowingly encounter death and survive once more and revolutionizes the society's thoughts and provoke uprising of the people. Furthermore, the writer of this work has pointed out to the sacrifice's myth which manifests itself in the archetypal form of filicide, fratricide , and the youth killing. He's also dealt with the opposition of goodness and evil or dualism which are the most important characteristics of Persian mythology and has utilized the mythological stance of well which has an ancient precedence to suit the modern novel in the present day.
فهرست منابع و مآخذ
13- کامو، آلبر، (1387)، عصیانگر، ترجمۀ مهستی بحرینی، تهران، نیلوفر.
14- کمبل، جوزف، (1377)، قدرت اسطوره، ترجمۀ عبّاس مخبر، تهران، مرکز.
15- کوپ، لارنس، (1390)، اسطوره، ترجمۀ محمّد دهقانی، تهران، علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
16- کویاجی، جهانگیر کوورجی، (1388)، بنیادهای اسطوره و حماسۀ ایران، گزارش و ویرایش جلیل دوستخواه، تهران، آگه.
17- میرعابدینی، حسن ، (1377)، صد سال داستان نویسی در ایران، تهران، چشمه.
18- هاشمیان، لیلا و پیمان دهقان پور، (1389)، « بازتاب اسطورۀ هابیل و قابیل در برخی از رمان‌های ادبیّات ایران و جهان»، فصلنامۀ ادبیّات عرفانی و اسطوره شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب،سال 6، شمارۀ 21.
19- هنری هوک، ساموئل، (1381)، اساطیر خاورمیانه، ترجمۀ علی اصغر بهرامی و فرنگیس مزدا پور، تهران، روشنگران و مطالعات زنان .
_||_