فایده‌گرایی مجازات؛ مبانی و سازوکارها
محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی
1 - استادیار گروه حقوق دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. رایانامه: nouroozk@gmail.com
کلید واژه: فایده‌گرایی, تعیین مجازات - اهداف مجازات, سزاگرایی, ناتوان‌سازی,
چکیده مقاله :
پاسخ به این پرسش فلسفی کلی که چرا باید مجازات کرد، را با رویکردهای متفاوتی می‌توان مطرح کرد. در یک نگاه کلی پاسخ به این پرسش کلی براساس دو نگاه متفاوت آینده‌نگر و گذشته‌‌نگر مطرح شده است. چنانچه مجازات براساس اهداف آتی آن توجیه شود، پاسخ به پرسش مربوط به چرایی آن به صورتی متفاوت از زمانی خواهد بود که مجازات براساس گذشته و با توجه به ارزش‌هایی که نقض گردیده است توجیه شود. رویکرد نخست برای مجازات یک سری از اهداف عینی را در نظر می‌گیرد که براساس آن می‌توان در خصوص مجازات قضاوت کرد و عملکرد آن را ارزیابی نمود و در مقابل، رویکرد دوم جای چندانی برای ارزیابی و قضاوت در خصوص مجازات باقی نمی‌گذارد. این از آن روست که اهداف مجازات در این رویکرد براساس انتزاعیات و نه براساس عینیات تعریف و توضیح می‌شوند. فارغ از اینکه هر کدام از این رویکردها دارای چه نقطه ضعف یا قوتی هستند و بدون آنکه قصد قضاوت در خصوص کارایی آن‌ها را داشته باشیم، به بررسی مکانیسم‌هایی خواهیم پرداخت که در دیدگاه آینده‌نگر برای نیل به هدف غایی مجازات مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سازوکارهای اجرایی عمدتاً در قالب رعب‌آوری، درمان و ناتوان سازی ظهور می‌کنند که در ادامه به آن‌ها به صورت مفصل پرداخته خواهد شد.
_||_