دورۀ اشکانی یکی از مهمترین دوران تاریخ شهرسازی و معماری ایران است. آنها تحول عظیم در زمینه شهرسازی و معماری ایجاد کردند. در این دوره طولانی پایه و شالوده و معماری ایران ریخته می‌شود. زیرا در این دوران شهرهای زیادی ساخته یا دوباره مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته شدند که در دوران بعد این سبک شهرسازی و معماری به اوج خود رسید و به سیر تکاملی خود ادامه داد. از طراحی این دوره به دلیل کمبود مدارک یکی از تاریکترین دوران تاریخی از نظر مطالعات باستان شناسی است. متأسفانه تا کنون مطالب پراکنده و بعضاً ضد و نقیض فراوانی دربارۀ شهرسازی و معماری این دوران نوشته شده است.با رویکردی جامعه شناسی تحلیلی به دنبال تبیین و تحلیل شهرسازی اشکانی با رویکردی سیاسی، اجماعی و فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته و از نظر هدف جزو پژوهشهای نظری بوده و به لحاظ ماهیت و روش کار، در ردیف پژوهشهای تاریخی قرار می‌گیرد و به روش توصیفی تحلیلی تنظیم گردیده است. تفاصيل المقالة

در پژوهش حاضر هدف اصلی، بررسی نقش مبارزاتی کانون های انقلابی استان چهارمحال و بختیاری در شکل گیری مبارزات مردمی با تاکید برنقش روحانیون درپیروزی انقلاب اسلامی است. روش تحقیق، تاریخی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی است. در این باره ضمن معرفی مهم ترین مراکز و کانون های انقلابی استان در سال های منتهی به انقلاب اسلامی، با تأکید بر نقش روحانیون به عنوان پیشگامان حرکت های انقلابی در استان به چگونگی پیدایش و روند شکل گیری مبارزات مردمی و نحوه عملکرد مردم مبارز استان پرداخته می شود. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مهم ترین کانون های مبارزاتی استان، مساجد، مدارس ، دانشگاه ها،هیئت های مذهبی و مجالس خانگی بوده اند که در راستای ترویج عقاید انقلابی فعالیت می کردند. فعالان انقلابی از جمله روحانیون، فرهنگیان و بازاریان در این کانون ها با ترویج عقاید انقلابی و سازماندهی و تنظیم فعالیت های مبارزین، دست به اقدام عملی زدند. آن ها با شرکت فعال در راهپیمایی ها، تظاهرات، و سایر اقدامات مبارزاتی، به نوبه خود نقش مؤثری در تحقق انقلاب ایفا کردند. در این باره روحانیون اصلی ترین مروج ارزش های انقلابی در بین مردم و عامل همبستگی و وحدت مبارزین بودند. تفاصيل المقالة

امپراتوری هخامنشی بی شک بزرگ ترین امپراتوری باستان بود و 220 سال بر تمام خاورمیانه و ماوراء آن حکومت کرد. به گفته مورخان و همچنین اسناد تاریخی ارتش هخامنشی یکی از بزرگترین و پیچیده ترین ارتش های دوران باستان بود. بی‌شک رویارویی با حکومت های قدرتمندی همانند بابل و یونان که دارای تمام امکانات نظامی برای ایجاد قدرت و حفظ قلمرو بودند، نیازمند برخورداری از سپاهی منظم و سازماندهی‌شده و تاکتیک‌های جنگی ویژه‌ای بود. از اینرو در صددیم در مقاله حاضر به چگونگی شکل گیری ارتش هخامنشیان و تاکتیک و شیوه های جنگی در زمان شاهنشاهی کوروش بپردازیم. یافته های تحقیق نشان می دهد که کوروش با بهره گیری از فنون نظامی ملل مغلوب توانست ارتشی نیرومند و عظیم تشکیل دهد. در واقع یکی از ویژگی‌‌های سپاه هخامنشی که به خصوص در اوایل فرمانروایی از نقاط قوت آنها محسوب می‌شد، گردآوری نیرو از تمام سرزمین‌های تحت تسلط بود. این ارتش شامل نیروهای منظم آموزش دیده پیاده و سواره ایرانی، عمدتا مادی و پارسی بوده که از دسته های مختلف تشکیل می شد و بعدها سربازانی از ملل تابع به آن افزوده شد. ایجاد یک سواره نظام کارآمد و حرفه ای از دیگر اقدامات نظامی کوروش هخامنشی است. علاوه بر این موارد، می توان به آلات و ادوات نظامی مثل ارابه های داس دار و گردونه یا برج های چوبی که از ابداعات نظامی کوروش هخامنشی است اشاره کرد. تفاصيل المقالة

شاهنشاهی هخامنشی پس از شکل‌گیری در جنوب غربی ایران امروزی به‌وسیله کوروش بزرگ، نیرومندترین دولت آریایی بود که تا این زمان شکل گرفته بود و بر بیشتر قدرت‌های بزرگ آسیای غربی غلبه نمود. یکی از اهداف کوروش تسخیر مصر بود، و پسرش کمبوجیه در سال 525پ.م، توانست مصر را فتح کند. جانشین او، داریوش اول دست به اقدامات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گسترده‌ای برای اداره ساتراپی‌های سراسر شاهنشاهی، به‌ویژه در مصر زد و همین عوامل سبب گردیدند تا منابع مصری از او به عنوان فرعون بزرگ و قانونی یاد کنند. هدف از انجام این پژوهش، بررسی اقدامات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی داریوش بزرگ در جغرافیای مصر است و اینکه بر پایه تطبیق منابع موجود کهن و نو، سیاست‌های داریوش را در اداره این ساتراپ کهن بررسی و نقش او را در اداره ساتراپی مصر ارزیابی نماییم. بر پایه این اسناد، می‌توان داریوش را یکی از شاهان بزرگ دوران باستان دانست که نبوغ خاصی در اداره شاهنشاهی و ساتراپی‌ها داشته است تفاصيل المقالة

قرارگیری مصر در کناره دریا مدیترانه و بر سر راههای بازرگانی خشکی و دریایی جهان باستان، باعث شد تا به عنوان پایگاهی بزرگ و با اهمیت، مورد توجه شاهنشاهان بزرگ هخامنشی قرار داشته باشد.علیرغم فتح مصر توسط کمبوجیه ارتباط مبادلاتی هخامنشیان با این ساتراب نشین غربی بیشتر از طریق جاده شاهی قدیمی صورت می گرفت اما با روی کار داریوش اول، دست به اقدامات گسترده ای در این سرزمین زد که توسعه راه‌ها و حفر کانال سوئز از مهمترین آنها به شمار می رود. با حفر این کانال فعالیت های کشتیرانی و ارتباط دریایی وبه تبع آن روابط تجاری با مصر گسترش یافت و از طرفی نقش ایران به عنوان مسیر تبادل تجاری شرق به غرب رشد به سزایی یافت. براساس منابع موجود اقلام مورد نیاز برای استفاده در ارتش ایران مانند زره سپاهیان و وسایل معماری از مصر تامین می شده است و متقابلا نمک و ادویه از ایران به مصر برده می شده است. در این تحقیق سعی بر این است به اقلام مورد تبادل میان دو کشور پرداخته شود. و از این طریق به مسائل بازرگانی پیرامون آن در جهت گسترش روابط دو کشور، فراتر از روابط صرف سیاسی و باهدف ارتقاء روابط تجاری بپردازد. تفاصيل المقالة

در دوره ساسانی حکومتی شدن دین و یکسویه بودن ساختار سیاسی و اجتماعی سبب شده بود، دین کاملاً در خدمت سیاست قرار گیرد. دستگاه فاسد موبدان، اعمال و رفتارهای شاهان ستم پیشه، نظام طبقاتی و کاستی جامعه عصر ساسانی را توجیه می کرد مجاهدان مسلمان برای گسترش اسلام به سوی ایران حرکت کردند ، با توجه به اوضاع و احوالی که در این دوره بر ایرانیان مسلط شده بود ایرانیان با دین جامع و کاملی روبه رو شدند که بر مساوات، عدالت و برابری تاکید فراوانی داشت. این تحقیق با هدف بررسی عوامل دینی شکست ساسانیان در مقابل اعراب مسلمان با رویکرد انتقادی به روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای و اسناد موجود انجام شده است. لذا بر اساس نتایج تحقیق، عوامل دینی که در شکست ایرانیان از اعراب مؤثر بود می توان به اوضاع و شرایط آشفته عصر ساسانی، نفوذ و قدرت گیری روحانیان یا مغان در درباره ساسانی اشاره کرد. در خصوص دین زرتشتی در دوره ساسانی باید دانست که این دین حول یک محور کتاب اوستا می‌گردید این کتاب نه کتابی مشتمل بر احکام دینی صرف بوده، بلکه حکم دایره المعارف بزرگی داشته، که در آن علوم مختلف مندرج بوده است و همچنین روحانیان دین زرتشت را از حالت اولیه خارج کرده بودند. اندیشه ایرانشهری، وقوع جنگ هایی مانند ذی قار، روحانیون سیاست های دینی ساسانیان در مقابل یهودیان و مسیحیان و ظهور دین اسلام، از جمله عوامل دینی و اعتقادی موثر در شکست ساسانیان از اعراب به شمار می آید. تفاصيل المقالة

با توجه به جایگاه و نقش مذهب شیعه در دوره صفویان بررسی و روابط سلاطین صفوی با عالمان دینی، علما در مناصب مختلفی گمارده می شدند ،این مناصب گاه ریشه در ساختار دیوانی ایرانی داشتند و گاه ابداع صفویان و یا الگوبرداری از مناصب حکومتی عثمانیان بودند .از این مناصب می توان به صدارت،ملاباشی، شیخ الااسلام، قاضی، قاضی عسگر ، امام جمعه و... اشاره نمود .قدرت این مناصب در ورود به امور حکومتی تا حد زیادی به ضعف و قدرت سلاطین صفوی و نوع نگاه آنها به دین و مذهب داشت ، به نحوی که در اواخر صفویه قدرت علما درمناصب سیاسی و حکومتی افزایش یافت.در دوره افشاریه وجود بعضی شاخص‌ها؛ نظیر محدود شدن کارکردهای مذهبی و اجتماعی علما و حضور کم‌رنگ آن‌ها در عرصه سیاسی، محدود شدن منابع مالی وقفی و غیروقفی علمای شیعه و در نهایت گوشه‌گیری و مهاجرت به سرزمین‌های مجاور ایران نشان‌دهنده ضعف نهاد دینی و عدم دخالت علما امور حکومتی و سیاسی در این دوران است.در دوره زندیه بویژه در دوره کریم خان با محدود نمودن قدرت علما دینی، سعی کرد ضمن بهره وری از آنـان در مراتبـی کـه نیاز بود از نفوذ و دخالتشان در سیاستهـای خـود جلـوگیری نماید، با توجه به شواهد و قرائن می توان گفت از اواخر صفویه به بعد ،این مناصب جایگاه خود را در ساختار دیوانی و حکومتی از دست داده و علما بیشتر رهبری اعتقادی و مذهبی مردم را به عهده داشتند.که علمای شیراز نیز ازین قاعده مصتثنی نبودند. تفاصيل المقالة

آغاز مناسبات با شمایل تازه میان ایران وروس، به زمان شکل گیری حکومت قاجار بر می گردد.پیش از آن مناسبات دو کشور تنش آلود نبود. از روزگار صفویان مناسبات اقتصادی شاکله این مناسبات بوده است.تا روزگار پتر، اهمیت چاره سازی از سوی روسیه برای کارگزاران ایرانی نبود و بیشتر روس ها به داشتن روابط علاقه ونیاز داشتند.پی آمدهای این منازعه چه تاثیری روی نوگرایی ایرانیان گذاشت؟واین تاثیر چگونه و دارای چه کیفیتی بود ؟ و در کجاها تاثیر مستقیم گذاشت؟ پس ازجنگ های میان دو کشور در آغاز دوره قاجار،مسائلی اتفاق افتاد که این مسائل روی کیفیت مناسبات تاثیر مستقیم داشت.مسیر قفقاز راهی شد برای ایرانی ها که از آن طریق با بارقه های زندگی مدرن آشنا شده و تلاش کنند به دست آوردهایی برسند.روس ها زودتر از ایرانی ها با مدنیت اروپایی آشنا شده بودند وپتر تلاش کرده بود که روسیه را سراسر غربی کند.پس از جنگ ها نیز ایرانی ها تلاش کردند به مدنیتی که عامل پیروزی روسیه در جنگ ها شناخته شده بود دست پیدا کنند.اندیشه ورزان ایرانی مستقر در قفقاز و یا مرتبط با قفقاز،نخستین کسانی بودند که تلاش کردند با اروپا آشنا شوند ونکره های نوگرایانه اروپایی را بومی کرده وبه کشور انتقال دهند.شناسایی راه های ورود اندیشه هایی که می تواند برای توسعه ساختار های کشور ضروری و مفید باشد،با نگاه به گذشته همیشه ضروری است.به ویژه برای کشورهایی که تازه در مسیر توسعه قرار گرفته اند.چگونگی این ورود سخن این مقاله است که به صورت توصیفی تحلیلی صورت گرفته است. تفاصيل المقالة

در این تحقیق چگونگی تاثیرگذاری اسطوره خورشید بر جانوران مرتبط با این اسطوره در دوره ایران باستان مورد بررسی قرار می گیرد. سوال اساسی که در این خصوص مطرح و مورد بررسی قرار گرفته این است که تاثیر گذاری اسطوره خورشید بر جانوران مرتبط با این اسطوره چگونه بوده و چه عواملی در این امر دخیل بوده است ؟ این تحقیق تاریخی و روش گرد آوری مطالب کتابخانه ای بوده و شیوه ی تدوین و نگارش مقاله توصیفی - تحلیلی بوده است . نتایج تحقیق حاکی ست که اسطوره خورشید، نمادی از سلطنت بوده و جانوران مرتبط با این اسطوره نیز نشان دهنده همین امر بوده که قدرت و سلطنت و پیروزی روشنی بر تاریکی و نور و زندگی، بن مایه خورشیدی بودن جانوران را حکایت می کند که در کنار مذاهب مختلف ایران باستان در تعیین اثرگذاری اسطوره خورشید در قبال جانوران خورشیدی و سلطنتی نقش مهمی را ایفا می کند. تفاصيل المقالة

نبرد سالامیس در سال 480 پ. م در نزدیکی آتن، میان ایرانیان و یونانیان رخ داد و راه پیشروی پارسیان به سوی غرب را برای همیشه بست. روایت هرودوت از این نبرد مباحث زیادی را دامن زده است. این مقاله قصد دارد با بهره گیری از روش تحلیل روایت، به تحلیل روایت هرودوت از نبرد سالامیس بپردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که هرودوت، در مقام مهمترین راوی این نبرد، سالامیس را شکستی فاجعه آمیز در میان مجموعه شکستهای پارسیان قرار داده تا به مخاطبان و شنوندگان خود این پیام را برساند که پارسیان از زمان ورود به آسیای کوچک داعیه تصرف یونان را در سر می پروراندند و تنها پیروزیهای یونانیان در ماراتن، سالامیس و پلاته بود که راه پیشروی آنها را برای همیشه بست. او در روایت نبرد سالامیس، از پرداختن به اصل نبرد پرهیز نموده، در عوض تمام توجه خود را به گزارش مسائل پیش و پس از جنگ معطوف نموده است. از دید هرودوت، سالامیس نقطه پایان جنگهای پارسی بود که ریشه در شکست ماراتن داشت و شکست خشایارشا، آزادی و رهایی از بردگی را برای یونانیان به ارمغان آورد. تفاصيل المقالة

جایگاه حکومت صفویه در پیشرفت معماری ، هنر، امور نظامی و امنیت بر کسی پوشیده نیست. نکته مهم در این پیشرفت ها این است که غلامان تا چه اندازه در این پیشرفت ها سهیم بودند. منظور از غلام در این پژوهش غلامان خاصه سلطنت در دوره صفویه هستند که بوسیله آنها صفویان قدرت خود را مستحکم نمودند. انها بردگانی بودند که در تاریخ نگاری عصر صفوی معمولا به مسیحیان نو مسلمان اطلاق می شد که شاه دوست خوانده می شدند. الگوی ارباب- غلام که در دوره شاه طهماسب اول شروع شد در دوره شاه عباس اول کارامدترین ابزار برای حفظ قدرت سلطنت در برابر شیوه حکومت طایفه ای گردید. شاه عباس برای اینکه در ساختار طایفه ای شکاف ایجاد کند غلامان را تحت حمایت خود قرار داد ودر عوض از انها خواستار وفاداری بی قید وشرط گردید . سوال پژوهش این است که غلامان در ساختار سباسی، اجتماعی، معماری، هنر و تجارت صفویه چه نقشی ایفا نمودند و فرضیه این است که با توجه به این که نیروی غلامان به دلیل اخلاص به صفویان مورد توجه پادشاه صفوی بودند همواره در کار تامین امنیت و گسترش معماری، هنر و تجارت تلاش زیادی می کردند. این نوشتار با توجه به منابع موجود به صورت کتابخانه ای به بررسی نقش غلامان در حکومت صفوی می پردازد. تفاصيل المقالة

در قرن ۱۱ هجری میرزا محمد امین استر آبادی(م.۱۰۳۱ ق.) به روش علمای متقدّم، اهل حدیث(عقل ستیز) با تالیف کتاب "فوائد المدنیه" مکتب اخباری را احیاء نمود .به گفته آیت الله مطهری در کتاب" اسلام و مقتضیات زمان" آیت الله بروجردی بر این نظر بوده که؛ محمّد امین استرآبادی در اندیشه های خود تحت تاثیر فلسفه حس گرا غربی بوده است. این که چگونه فلسفه حس گرا غربی، میرزا محمد امین استر آبادی را تحت تاثیر قرار داده است سوالی است که تلاش می شود؛ به روش تاریخی و به شیوه توصیفی_تحلیلی و براساس منابع معتبر موجود مورد بررسی قرار گیرد. به نظر می رسد؛ میرزا محمّد امین استر آبادی با اوج گیری روابط دولت صفویه با دول اروپایی و به دنبال ایجاد موجی اجتماعی بطور مستقیم و غیر مستقیم و تحت تأثیر فضای موجود به چنین باوری رسیده باشد.به نظر می رسد؛ به دلیل همگرایی قابل توجّه تفکر میرزا محمّد امین استرآبادی و تفکر حسی در فلسفه اروپایی و حملات هر دو جریان به عقلگرایی و نیز معاصر بودن وی با فرانسیس بیکن(م.۱۶۲۶ ق.) امکان دارد که ایشان طی سال‌ های اقامت در مکّه با فلسفه حس گرا غربی آشنا شده باشد. تفاصيل المقالة

چکیده:در تبیین مولفه های رفتاری اقتصادی به واکاوی اعمال و کنش‌های هوشیارانه ی امویان جهت دستیابی به اهدافی انتخاب ‌شده پرداخته می شود. در رفتارشناسی اقتصادی انسان اقتصادی و ویژگی‌‌های رفتاری او مورد توجه قرار داده می شود. هدف از این پژوهش بررسی و تبیین مولفه های رفتارهای اقتصادی امویان در خراسان و ماوراءالنهر است که از مناطق مهم خلافت اسلامی بود. یافته های پژوهش حاضر که به شیوه ی توصیفی ـ تحلیلی صورت گرفته است، نشان می دهد هدف امویان کسب حداکثری منافع مالی و تصرف سریع منابع اقتصادی مناطق یاد شده بود. کنش های اقتصادی آنان رفتارهایی از طیف خشونت طلبی تا اصلاح گرایی را در بر می گرفت که شامل قوم گرایی، منفعت طلبی، خشونت گرایی و رفتارهای اصلاحی ـ حمایتی جهت کاستن از نارضایتی و شورش-های عمومی می‌شد. رفتارهای اقتصادی امویان حاصل عدول از ارزشهای اسلامی، تغییر احکام‌ مالی و به‌کارگیری شیوه‌های عرفی، سنتی و قبیله‌ای بود. تفاصيل المقالة

ائمه(ع) به علت اینکه رهبر شیعیان بودند، جایگاه ویژه‌ای میان مردم و صاحبان قدرت داشتند. دارا بودن چنین جایگاه ویژه‌ای، باعث می‌شد فرزندان ائمه(ع) به راحتی امامت برادر یا برادرزاده‌ای که به مقام امامت رسیده را قبول نکنند و برای رسیدن خودشان به چنین جایگاهی تلاش کنند. یکی از این فرزندان، جعفر برادر امام حسن عسکری(ع) و عموی امام زمان(عج) است. وی به دلیل اینکه امام زمان(عج) خردسال و در غیبت بودند و به جز افراد معدودی از خانواده و شیعیان، شخص دیگری ایشان را ندیده بود، در پی غصب مقام امامت امام زمان(عج) بود و برای مدتی عده‌ای از شیعیان را با خود همراه کرد اما در نهایت نتوانست به مقصود خویش برسد و به همین علت به جعفر کذّاب معروف گردید. هدف این مقاله آن است که با روش توصیفی- تحلیلی، عواملی که بر جعفر کذّاب تأثیر گذاشت تا ادعای امامت کند و همچنین دلایلی که در ردّ امامت وی وجود دارد، مورد بررسی قرار دهد. تفاصيل المقالة

اردشیر بابکان تیسفون را به عنوان پایتخت توسط دولت ساسانی انتخاب کرد. این شهرنقش بسیار مهمی در ایجاد وحدت سیاسی کشور ایفا کرد و به مرکز سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مبدل گردید. تیسفون به جهت اینکه بر سر راه‌های مهم بازرگانی و تجاری از جمله جاده‌ی ابریشم و راه دریایی خلیج فارس به اقیانوس هند واقع شده بود به لحاظ سیاسی و سوق-الجیشی در منطقه‌ی بین‌النهرین اهمیت ویژه‌ای داشت. تیسفون در اواخر دولت ساسانی به دلیل اوضاع آشفته سیاسی، اقتصادی و اجتماعی رونق اولیه‌اش را از دست داد. پایتخت ساسانی از نظر بازرگانی و امور تجاری نقش مهمی در ارتباطات بین‌المللی بازی می‌کرد؛ زیرا شهرهای ایران در دوره‌ی ساسانیان مرکز تجارت و صنعت بود. بی‌ثباتی سیاسی و نظامی در تیسفون که ناشی از آمدن و رفتن‌های مکرر شاهان در سال‌های پایانی حکومت ساسانی بود، باعث متزلزل شدن اوضاع پایتخت و سایر ایالت‌های تابعه و شورش سرداران و حاکمان ایالت‌ها در نقاط مختلف کشور شد. روش تحقیق، در این مقاله ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻧﻈﺮی آن، روش تحقیق تاریخی و به شیوه‌ی تبیینی ـ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ اﺳـﺖ و در گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است. هدف مقاله تبیین و تشریح نقش و جایگاه تیسفون در معادلات سیاسی و اقتصادی دوره‌ی ساسانی می‌باشد تفاصيل المقالة

با تصرف بابل، کوروش و دربار هخامنشی با ساختارهای اقتصاد کشاورزی بابل و میانرودان آشنا و روبرو شدند. این ساختار از یک سو مبتنی بر معابد ثروتمد بابل بود که علاوه بر زمین‌های وسیع کشاورزی متعلق به معابد، با اعطای وام و نهاده‌های کشاورزی به کشاورزان کوچک و بزرگ بابلی نقش مهمی در اقتصاد و کشاورزی بابل ایفا می‌کردند. در کنار آن خاندان‌هایی از ثروتمندان بابلی با ایجاد بنگاه‌های خصوصی اعتباری کشاورزی و وام دادن، بذر، گاوهای کار و زمین به رقابت با معابد بابل می‌پرداختند. علی‌رغم ثروت و امکانات فراوان معابد بابل، اما با تسلط هخامنشیان بر بابل، از نقش و قدرت اقتصادی معابد بابل بسیار کاسته شد و در عوض بر نقش و توان اقتصادی بنگاه‌های کشاورزی بابل، بخصوص دو بنگاه اگیبی و موراشو بسیار افزوده گشت. اما این روند در نهایت متوقف و به ناگاه به فعالیت این بنگاه‌ها در ابتدای دوران زمامداری خشایارشا پایان داده شد. در این پژوهش به واکاوی علل این موضوعات و سیاست‌های هخامنشیان در این ارتباط و همچنین به تحلیل نتایج حاصل از این سیاست‌ها پرداخته می‌شود. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که هخامنشیان جهت تحکیم تسلط و پایه‌های اقتدار خود در بابل به عمد چنین سیاستی را اجرا نموده‌اند. همچنین شواهدی نمایانگر ناکامی این سیاست هخامنشیان در بابل و تاثیر آن بر بروز ناآرامی‌ها و شورش‌های بابل در عصر خشایارشا می‌باشد. این مقاله بر اساس شواهد و مدارک موجود کتابخانه‌ای و به شیوه‌ی پژوهش‌های تاریخی و تحلیلی تهیه گردیده است. تفاصيل المقالة

شاید بتوان مهمترین تحول فرهنگی در عصر بنی‌عباس در منطقه جبال به‌ویژه ناحیه نهاوند را تغییرات فراوان در باورها، اعتقادات دینی و رواج فرق و مذاهب جدید دانست. قرائن و شواهد نشان می‌دهند که این منطقه به علت موقعیت خاص جغرافیایی و قرارگرفتن بر سر راه‌های تجاری باستانی و همجواری با سرزمین میانرودان و تأثیرپذیری از وضعیت خاص فرهنگی آن منطقه، از تنوع و تشتت آراء و عقاید و باورهای دینی_مذهبی برخوردار بوده است. با وجود این، برخی نویسندگان کتب تاریخی و فرق اسلامی با قاطعیت درباره دین و مذهب مردم نهاوند اظهار نظر کرده و آنها را در زمره باورمندان مذاهب انحرافی، افراطی و غالیانه مشبهه و مجسمه قلمداد کرده‌اند.این مقاله در پی آن است تا با رویکردی توصیفی_تحلیلی، روند شکل‌گیری و ظهور فرقه‌های مذهبی خرمدینیه، اسماعیلیه و شیعه را در فاصله سال‌های 132 تا 656 هجری در ناحیه نهاوند، بیان کرده، چگونگی رسوخ و نفوذ اندیشه‌های افراطی تشبیه و تجسیم در میان برخی از پیروان آیین تشیع را مورد بررسی قرار دهد. تفاصيل المقالة

ظهور قراختاییان و تهاجم آن‌ها به ماوراءالنهر در آغاز سدۀ ششم هجری را می‌توان نخستین تهاجم بزرگ از سوی غیرمسلمانان دشت‌‌های آسیای مرکزی به سوی عالم اسلام قلمداد کرد.گرچه این قوم در ابتدا و در مواجهه با حکومتهای اسلامی رویکرد تقابل اتخاذ کرد، با این وجود با ماندگاری و زیست در بین اقوام و حکومتهای مسلمان در ماوراءالنهر ناچار به اتخاذ رویکردهای مشروعیت بخش سیاسی جهت بقا شد. تحقیق حاضر با استفاده از شیوه توصیفی و تحلیلی در صدد است به این پرسش اساسی پاسخ دهد که مهمترین رویکردهای قراختاییان در کسب مشروعیت سیاسی در ماوراء النهر در بین مسلمانان چه بوده است؟ یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که تساهل و تاب‌آوری مذهبی،اعطای آزادی در عبادات به اقوام تابعه، توجه به عدالت در برخورد با ملل ساکن منطقه ، عدم تخریب و ویرانگری عظیم قلمروهای تسخیرشده و تأسیس حکومت بر پایۀ مشارکت با مردمان مغلوب، ابقای حاکمان سابق و رهبران قلمروهای تحت حکومت خود، برقراری روابط دوستانه با عناصر و اقوام مسلمان و متنفذ ماوراءالنهر از جمله صدور آل برهان و سادات علویان ، رویکرد انفعال جهان اسلام و اندیشۀ مسلمانان مبنی بر اهمیت وجود قراختاییان به ‌عنوان سدی در مقابل هجوم خیتان‌ها و مغولان، مهم‌ترین مؤلفه‌های کسب مشروعیت سیاسی قراختاییان غیرمسلمان در بین مسلمانان ماوراءالنهر بوده است. کلیدواژه‌ها: قراختاییان، مشروعیت سیاسی، مسلمانان، سیاست مذهبی، ماوراءالنهر. تفاصيل المقالة

ملک محمود سیستانی (کیانی)، یکی از ملک زادگان سیستان است که از پی سلطه محمود قلجایی بر اصفهان، در 1135 ق./1722 م. بر مشهد دست یافت. او جهت کسب مشروعیت، ریشه خاندان خود را با انتساب به صفاریان و از طریق آنان به ساسانیان و سپس با سلسله نسب آنان به کیانیان باستانی و اسطوره ای می رساند؛ ادعایی که در آن عصر تقریباً مقبول واقع شد. پژوهش حاضر به نقد سندیت این ادعا و نیز مشخص کردن تاریخ اطلاق عنوان ملک به این خاندان اختصاص دارد. سوال تحقیق اینگونه ارائه شده است که: عوامل و دلایل انتساب ملک محمود سیستانی به ساسانیان و کیانیان چه بود؟ و در پاسخ به آن، این فرضیه بیان شده است که ریشه های اسطوره ای یا تاریخی حضور پادشاهان کیانی و قهرمانان شاهنامه در منطقه سیستان و وجود منابع تاریخی در تایید این مساله باعث پرورش چنین اندیشه ای شده است. یافته های پژوهش که مبتنی بر توصیف و تحلیل داده ها و کاربست روش تحقیق تاریخی می باشد، حاکی از آن است که شجره این خاندان در طول سالیان به وسیله منابع مختلف تاریخی پشتیبانی و بعضا مورد تردید قرار می گرفته است. توجه به عدم انتساب ساسانیان به کیانیان بر اساس منابع پس از صفویه روشن می سازد که این ادعا تا انتساب به ساسانیان قابل بحث و بررسی است. تفاصيل المقالة

دوره شاه عباس به شرایط تازه ای از مناسبات داخلی منجر که متمایز شدن این برهه از تاریخ صفویان را در پی داشت. این دوره به واسطه بازسازی و پایبندی به نهادهایی پدیدار گردید که نظام سیاسی صفویه را صورت بندی و تداوم بخشیده بودند.پیش از آن، نهادهای نظام سیاسی صفویه علیرغم فراز و نشیب های گوناگون که ساخت و عملکرد حکومت را منسجم می کردند با فوت شاه طهماسب و عدم صراحت تعیین جانشین، دچار تهدید و همگرایی فرادستان را تا روی کار آوردن شاه عباس بحرانی ساخته بود.این مقاله در تلاش برای توضیح ساز و کار تعاملات این دوره با رهیافت نهاد گرایی تاریخی است تا نشان دهد نهادها و قواعد برساخته نظام صفوی، روی کار آوردن شاه عباس و انسجام بخشی به دوره وی را رقم زده است.مقاله در پاسخ به دلایل انسجام دوره شاه عباس، این فرض را دنبال کرده است که پایبندی به قواعد و نهادهای برساخته در این دوره مناسباتی را ایجاد نمود که توانست میان فرادستان علی رغم معیارهای متضادی که داشتند مصالحه و تعادلی ایجاد نماید که سبب رفع عدم ثبات شده و در نتیجه همگرایی، تمایز و انسجام این دوره را شکل بخشد. تفاصيل المقالة

متون تاریخنگاری رسمی در دوره قاجاریه با توجه به تحولات سیاسی ، اجتماعی و ارتباط با غرب و آشنایی با آثارتاریخی غربیان، دچار دگرگونی شد و دیدگاههای نو را در تاریخنگاری ایجاد کرد. در این دوره دو گونه تاریخنویسیبا رویکردهای متفاوت نزد مورخین رسمی مورداستفاده قرار گرفت. آغاز دوره قاجاریه تا پایان دوره محمدشاه و اوایلدوره ناصری کمابیش تاریخنگاری سنتی حاکم بود و از میانه دوره ناصری تغییراتی در تاریخنویسی انجام شد. با توجهبهضرورت تاریخنگاری این دوره و اهمیت کتب نوشتهشده توسط مورخین رسمی، در این مقاله به بررسی این دو نوعنگاه تاریخنگاری رسمی پرداخته میشود و به این سؤال پاسخ داده شود که: چه تفاوتهایی را میتوان در تاریخنگاری تفاصيل المقالة

در سدۀ چهارم میلادی یک تحول دینی بزرگ به وقوع پیوست و آن آزادی جوامع مسیحی در انجام فرایض دینی بهدنبال فرمان مشهور میلان ( 313میلادی) از سوی کنستانتین امپراتور روم بود. آزادی کیش مسیح و سپس نشر و ترویجآن به عنوان دین رسمی امپراتوری، معادلات سیاسی جهان آن روز را برهم زد. دولت ساسانی از جریان به وجود آمدهو تحولات ناشی از آن برکنار نماند. شهریاران ساسانی که با اعمال سیاست دیاسپورا (تبعید) بخش قابل ملاحظهای ازمسیحیان را در شهرهای ایران اسکان دادند، ناخواسته به گسترش مسیحیت در ایران کمک کردند. تعامل با اقلیتهایمذهبی خاصه مسیحیان از اهم موضوعات و مسائل فراروی شهریاران ساسانی بود. روند رو به رشد طبقه آنشهریگ(ناشهروندان،) ناهمگونی دینی با جامعه زرتشتی ایران و قدرت گیری روحانیون ساسانی اگر چه دورهای از تعقیب وآزارها را متوجه مسیحیان ساخت، لیکن محدود ساختن مناسبات مسیحیان با جامعه ساسانی و اکتفا نمودن به این مقدارضعیف از روابط، خطا خواهد بود. آنان دارای روابط فرهنگی و اجتماعی تأثیرگذاری نیز بودهاند که بیان آن هدف اینپژوهش است. این مقاله بر اساس روش پژوهش تاریخی و به شیوۀ توصیفی - تحلیلی بر آن است تا نقش عواملفرهنگی و اجتماعی را در روابط میان مسیحیان و شاهنشاهی ساسانی تبیین کند. دستاورد تحقیق نشان میدهد که جدایاز فاکتورهای سیاسی، عوامل فرهنگی و اجتماعی نیز در این مناسبات تأثیرگذار بودهاندواژگان کلیدی : مسیحیت – جوامع مسیحی – بیزانس – روم- ساسا تفاصيل المقالة

بحران هایی که از دوره ناصری بر کشور سایه انداخته بود، به علت عدم توجه به اصلاحات ونوسازی در ساختار حکومت، در دوره مظفری بیشتر شد و حکومت را به آشفتگی و بی سامانیکشاند. نظام مالی دولت فروپاشید وفشار اقتصادی بر مردم دوچندان شد وسبب ایجاد شورش هاوبحران های اجتماعی در سراسر ایالات گردید. ملک المورخین یکی از مورخین رسمی دربارمظفری در کتاب مرآت الوقایع، به خوبی به شرح وگزارش تمامی این شورش ها و بحران هاپرداخته است.این نوشتار می کوشد با بهره گیری از روش توصیفی – تحلیلی به بررسی نوع نگاهمورخ رسمی به اعتراضات و شورش های مردم ومیزان دقت و توجه وی به مردم ومشکلات آنهابپردازد ودرصدد است به این سوال پاسخ داده شود که: نوع نگاه عبدالحسین خان سپهر به عنوانمورخ رسمی به شورش ها واعتراضات اجتماعی چگونه بوده است؟ تفاصيل المقالة