هدف پژوهش حاضر بررسی ژئوپلیتیک انرژی و سیاست خارجی ایران در دهه‌ی 70 است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده و نتایج نشان داد کهرابطه نفت و سیاست خارجی یکی از موضوعات اصلی سیاست بین‌الملل و امنیت منطقه‌ای در خاورمیانه می‌باشد و به لحاظ تاریخی قیمت نفت همیشه بر ساختار سیاسی کشورهای نفت‌خیز تأثیرگذار بوده است. در دهه‌ 70 برای اجرای برنامه‌های توسعه اقتصادی، نیاز به جذب منابع و سرمایه‌های خارجی در چارچوب حمایت نهادهای اقتصادی بین‌المللی وجود داشت. در این دوران، سیاست منطقه‌ای و بین‌المللی ایران تغییر کرد. هاشمی رفسنجانی دارای دو هدف بنیادین بود، اول آنکه ساختار اقتصادی ایران را بازسازی کند، دوم، آن رابطه ایران با نهادهای بین‌المللی را ارتقاء دهد. این امر، زمینه تغییر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را به وجود آورد. تفاصيل المقالة

در پژوهش حاضر با تاکید بر نقش انگاره‌های هویتی نخبگان اجرایی در تکوین سیاست خارجی، و با روش توصیفی- تحلیلی و نظریه سازه‌گرایی، به بررسی سیاست خارجی ایران در دوره ریاست جمهوری آقای خاتمی پرداخته شده است. پژوهش بر این فرضیه استوار است که هویت، بنیان منافع ملی تلقی می‌شود. جهت‌گیری راهبردی سیاست خارجی ایران امری حاکمیتی تلقی شده و نهادهای مختلفی ازجمله دولت، متشکل از نخبگان اجرایی، در تدوین آن نقش دارند. مولفه فرهنگ و هویت ملی نخبگان اجرایی به عنوان یکی از عوامل موثر در «رفتار» سیاست خارجی ایران دوره اصلاحات محسوب می‌شود. یافته‌ها حاکی از این است که با توجه به برجستگی عنصر تجددگرایی نسبت به اسلام‌گرایی و ایران‌گرایی نزد نخبگان اجرایی اصلاح‌طلب، و احساس تشابه فرهنگی و هویتی با بعضی از عناصر فرهنگ غرب، جهت‌گیری سیاست خارجی ایران به سمت غرب متمایل شد؛ همین امر زمینه را برای قطبی شدن سیاست خارجی ایران در سال‌های بعد فراهم نمود. تفاصيل المقالة

از دیدگاه پژوهشگران سیاست خارجی ایران منابع و مولفه های هویت نخبگان فکری و اجرایی و عقلانیت گرایی از عناصر اساسی و تعیین کننده در تعریف منفعت ملی و جهت گیری سیاست خارجی می باشد. تجربه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر دوره ریاست جمهوری روحانی حاکی از این است اسلام گرایی با قرائت عملگرایانه،تجددگرایی با تمرکز بر توسعه اقتصادی،دولت گرایی و تاکید بر نقش دولت_ ملت در سیاست خارجی،تنش زدایی با آمریکا و کشورهای جهان اسلام خصوصا با کشورهای منطقه خلیج فارس عناصری تعیین کننده در تعریف منفعت ملی بودند. در این مقاله تلاش می شود به بررسی رابطه هویت و عقلانیت در تدوین و اجرای سیاست خارجی دولت آقای روحانی پرداخته شود.پرسش اصلی که این مقاله درصدد پاسخ به آن هست، عبارتست از: مولفه های هویتی نخبگان فکری و اجرایی و عنصر عقلانیت چه نقشی در سیاست خارجی دولت روحانی داشتند.؟فرضیه این پژوهش که با روش تحلیلی و تبیینی مورد آزمون قرار می گیرد عبارتست از:رابطه دیالکتیک و تاثیر و تاثر عناصر هویت ملی نخبگان فکری و اجرایی دولت روحانی و عنصر عقلانیت در تنش زدایی و تعامل با غرب و کشورهای همسایه،فراهم نمودن زمینه لازم جهت سرمایه گذاری اقتصادی و ارائه تصویری صلح طلبانه موثر بوده اند. تفاصيل المقالة

در عرصه سیاست خارجی ایران کتاب ها و مقالات متعددی توسط متفکران خارجی و داخلی نگاشته شده است.مطالعه هرکدام از آنها فهم و درک تازه‌ای را در اختیار خوانندگان قرار می‌دهد.محمدرضا تاجیک در کتاب سیاست خارجی:عرصه فقدان تصمیم و تدببیر تلاش نموده است در قالب جابجایی رادیکال گفتمان‌ها و بازی گفتمان‌ها به بررسی سیاست خارجی ایران بپردازد.نگاه تاجیک در این کتاب آسیب شناسانه و عیان نمودن کاستی ها و نواقص سیاست خارجی ایران است.به عبارتی علاوه بر توصیف به نقد سیاست خارجی نیز پرداخته است.هرچند در این امر موفق عمل کرده است اما به دلایل تغییر گفتمان ها ارائه راهکار برای حل وفصل آسیب ها و مسائل سیاست خارجی نپرداخته است.همچنین در این کتاب بیشتر به توصیف گزاره‌های گفتمان های آرمان گرایی،عمل گرایی اقتصادی و عمل گرایی سیاسی- فرهنگی پرداخته شده است و به دلایل و چگونگی شکل گیری و نهادها و سازمان های مختلف در ایجاد آنها کمتر پرداخته است.تسلط تاجیک به مباحث نظری خصوصا بحث گفتمان و حضور و آگاهی از عرصه سیاست داخلی و خارجی در دوره اصلاحات باعث شده است این کتاب به یکی از منابع مهم فهم سیاست خارجی ایران تبدیل شود. تفاصيل المقالة

طرح موضوع حکمرانی خوب و شاخص‌های آن از دهه 1990 میلادی از سوی نهادهایی همچون بانک جهانی، رویکرد دولت‌ها را در مورد اغلب موضوعات اساسی همچون امنیت و امنیت انسانی تحت تاثیر قرار داده است. به نظر می‌رسد بین شاخص‌های حکمرانی خوب و امنیت انسانی دردر دوره دولت‌های یازدهم و دوازدهم رابطه‌ای مستقیم وجود دارد. به گونه‌ای که وضعیت نامناسب شاخص حق اظهارنظر و پاسخ‌گویی و حاکمیت قانون منجر به عدم تحقق امنیت انسانی شده است. برای انجام این پژوهش از روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و پیمایش میدانی بهره گرفته شده است.نتایج پژوهش می گوید: میزان نمایندگی حاکمان از طبقات اجتماعی ، احتمال موفقیت در شکایت از دولت ، آزادی بیان و گردهمایی‌های سیاسی ،فرایندهای سیاسی در برگزاری انتخابات، میزان ارتکاب جرایم سازمان‌یافته و برگزاری اجتماعات عمومی در میان گویه‌های دو شاخص حق اظهارنظر و پاسخ‌گویی و حاکمیت قانون بیشترین تاثیر را بر امنیت انسانی طی دوره مذکور داشته‌اند. تفاصيل المقالة

سهیلا پولادی[1]- بهرام یوسفی[2]- فریدون اکبرزاده[3]- حسین کریمی فرد[4] تاریخ دریافت:11/9/1398- تاریخ پذیرش:18/10/1398 چکیده: اوکراین کشوری است با موقعیت ژئوپلیتیک خاص که بین اتحادیه اروپا و روسیه قرار دارد؛ همین موقعیت ژئوپلیتیک باعث شده است که اوکراین ناخواسته درگیر مناقشات بین المللی شود، مناقشاتی که عموماً میان سه قدرت روسیه، اتحادیه اروپا و آمریکا شکل می گیرد. این پژوهش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی و اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه ای گردآوری شده است. سوال اصلی تحقیق ریشه ها و آثار و پیامدهای بحران روسیه و اوکراین چه بوده است؟ فرضیه به این صورت است که روسیه از حضور غرب در اوکراین و قرارگیری این کشور در جبهه غربی احساس تهدید کرده و با جدایی شبه جزیره کریمه از اوکراین و الحاق به خاک خود سعی در ایجاد موازنه سازی با غرب کرد؛ این بحران آثار و پیامدهایی هم برای هر یک از طرف های درگیر در آن داشته است که می توان به از بین رفتن تمامیت ارضی اوکراین، تضعیف وضعیت اقتصادی اوکراین اشاره کرد. [1]- دانشجوی دکتری، علوم سیاسی ( روابط بین‌الملل)، واحد بین الملل خرمشهر - خلیج فارس، دانشگاه آزاد اسلامی خرمشهر، اهواز، ایران pezhoheshyar@gmail.com [2] - استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد بین الملل خرمشهر - خلیج فارس ، دانشگاه آزاد اسلامی خرمشهر ، اهواز، ایران: نویسنده مسئول brmyusefi@gmail.com [3] - استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد بین الملل خرمشهر - خلیج فارس ، دانشگاه آزاد اسلامی خرمشهر ، اهواز، ایران [4] - دانشیار و عضوهیات علمی گروه علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران hkarimifard@yahoo.com تفاصيل المقالة

بعد از تهاجم نظامی روسیه به اوکراین و تشدید شکاف و اختلاف بین روسیه و جهان غرب، نگرانی‌های زیادی در مورد پیامدها و تأثیر این تحولات بر روند مذاکرات هسته ای ایران پدید آمد و در بین تحلیل‌گران این سؤال به وجود آمده است که با شکل‌گیری بحران اوکراین و تنش به وجود آمده در بین کشورهای دخیل در پرونده‌ی هسته‌ای ایران، مذاکرات هسته‌ای ایران، چه مسیری را می‌پیماید. در این خصوص، 5 دیدگاه در بین تحلیل‌گران شکل گرفته است که همانند طیفی از بی‌اثر بودن بحران اوکراین بر مذاکرات هسته‌ای ایران تا تأثیرپذیری حداکثری خود را نشان می‌دهند. بر این اساس، سؤال اصلی که در اینجا وجود دارد این است که بحران اوکراین چه تأثیری بر مذاکرات هسته‌ای جمهوری اسلامی ‌ایران دارد؟ این مقاله با رویکردی توصیفی و تحلیلی نگاشته شده است و سعی در بررسی این موضوع دارد و با در نظر گرفتن شواهد و قرائن موجود و با تمسک به نظریه‌ی آشوب و اثر ‌پروانه‌ای، نتیجه‌ای که عاید شده این بوده است که علی‌رغم وجود دیدگاه‌ها و چشم‌اندازهای مختلف و بعضاً متضاد؛ بحران اوکراین بر مذاکرات هسته‌ای ایران موثر واقع شده است و همین تأثیر باعث پیگیری سیاست تنش‌زدایی اکثریت کشورهای درگیر در این موضوع شده است. بنابراین، جمهوری اسلامی ‌ایران می‌تواند با بهره‌گیری از این سیاست به روند قدرتمندشدن خود در منطقه ادامه داده و مذاکرات هسته‌ای را به سرانجامی ‌برساند. تفاصيل المقالة

The discussion of the status of national identity along with ethnic identities in the country and the connections between them has always been discussed by experts in the fields of social sciences. Some consider the situation to be in crisis and some consider it to be a minimal crisis. On the other hand, the Islamic Republic of Iran has always sought to form a religious-political identity even beyond the national borders. This approach requires the best discourse of ethnic identities. This article, which is the result of a research at the level of five Iranian ethnicities, i.e. Turks, Kurds, Arabs, Baloch and Persians, and seeks to measure the components of this ethnic discourse among five Iranian ethnicities. This research is considered to be applied and quantitative in terms of method. The statistical population of the research is 150 people from five ethnicities: Arabs, Turks, Baloch, Persians and Kurds. The results of this research showed that all the ethnic groups present in Iran were at high levels of solidarity during the Iran-Iraq war, although the Azeri ethnicity had more solidarity. تفاصيل المقالة

Satisfaction with Iranian national identity includes a person's attitude and his general evaluation towards his identity as a whole or some aspects of his life. In this research, the relationship between self-differentiation, ethnic hegemony and satisfaction with national identity was investigated. The aim is to determine the relationship between self-differentiation and the mediating role of ethnic hegemony on satisfaction with the national identity of Iranian ethnicities. The present research is a descriptive-applicative and correlational survey, the statistical population of which consists of men and women from five ethnicities: Persian, Arab, Baloch, Kurdish and Azeri. The sample size of this research includes 645 people in the young age group(15-30) who were selected based on Cochran's formula. In this research, proportional stratified sampling was done. The most important criterion for entering the research was the ethnicity of the people. The data was collected based on Skorn and Friedland's own differentiation questionnaire and researcher-made questionnaire. The findings of the research regarding the three hypotheses proposed in this research indicate the confirmation of all three hypotheses. The results show that self-differentiation is effective on ethnic hegemony and ethnic hegemony is also effective on satisfaction with Iranian national identity. تفاصيل المقالة

چکیده با به قدرت رسیدن باراک اوباما، چرخشی در سیاست خارجی آمریکا ایجاد شد؛ در حالی که سیاست خارجی بوش بر یکجانبه‌گرایی و تاکید برحصول امنیت و منفعت به شیوه سخت‌افزاری استوار شده بود. اوباما سیاست خارجی خود را بر اساس چندجانبه‌گرایی، قدرت نرم، دیپلماسی عمومی، دموکراسی و قواعد بین‌المللی ساماندهی نمود. در این مقاله، ابتدا دکترین و سیاست خارجی اوباما به صورت خلاصه بررسی می‌شود و سپس انتقادات به سیاست خارجی اوباما در منطقه خاورمیانه و بحران اوکراین بررسی می‌شود. این مقاله با استفاده از مقالات تخصصی درمورد سیاست خارجی آمریکا و با تاکید بر روش تحقیق تحلیلی- تبیینی درصدد اثبات این فرضیه است که: منتقدان، اوباما را به عقب‌نشینی، انزوا، تضعیف موقعیت آمریکا در جهان و از دست دادن موقعیت رهبری در جهان متهم می‌کنند. آمریکا اعتماد به‌نفس خود را از دست داده و قادر به اتخاذ مواضع قاطع برای اطمینان بخشیدن به متحدان خود نیست؛ به همین دلیل، اعتماد متحدان نسبت به رهبری آمریکا متزلزل شده است. تفاصيل المقالة

رابطه هویت ملی و سیاست خارجی، سالها به دلیل سیطره انگاره واقع گرایی (رئالیسم) در روابط بین الملل مورد توجه قرار نگرفت. مورگنتا در کتاب Politics among Nation و کنت والتس در کتابهای The Man، State، War و Theory of International Politics در قسمت نظریه پردازی به صراحت ارتباط فرهنگ و هویت ملی یک کشور با سیاست خارجی را نفی کرده اند. دلیل دیگر کم توجهی به این مقوله، سیطره رفتارگرایی و توجه به پدیده های ملموس و قابل اندازه گیری بود. در نتیجه تعریف فرهنگ و تعین رابطه آن با پدیده های دیگر عمل دشواری بود. اما با ظهور رویکرد تکوین گرایی در عرصه روابط بین الملل و اهمیت دادن به انگاره ها، ایده ها و عناصر غیرمادی، مؤلفه هویت جایگاه خود را در روابط بین الملل پیدا کرد. بنابراین در بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، بر انگاره ها و ایده ها تمرکز شده؛ از طرف دیگر هویت ملی ایران یک موضوع شناختی مبتنی بر فهم مشترک از ایران و کشورهای دیگر است. هویت ملی جمهوری اسلامی ایران، تصور این کشور از خویش براساس برداشت و تصویر سایر کشورها از آن است. در این پژوهش سعی بر این است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (1387ـ1357) براساس عناصر هویت ملی توضیح داده شود تفاصيل المقالة

The crisis in Qatar's political relations with Saudi Arabia and other Arab countries took place on June 5, 2017, which followed the talks of the Emir of Qatar regarding the importance of Iran and interaction with it, and the severance of diplomatic relations between Qatar and the four Arab countries led by Saudi Arabia. In the wake of this crisis, the Trump administration took a middle position and encouraging Qatar to accept Saudi’s conditions, especially regarding relations and interactions with Iran. It also undertook a wide diplomatic effort to reduce the crisis, but the differences in the positions of American officials such as Trump, Tillerson, Pompeo and other officials of the Ministry of Foreign Affairs brings to mind a kind of passivity and lack of determination in order to secure the strategic interests of the United States in the region. With the defeat of Trump in the 2020 presidential elections and the ascension of the Democrats to power and the change of priorities in the Persian Gulf region, especially in relation to Iran, it seems that the performance of the Biden administration regarding the crisis in the relations between Saudi Arabia and Qatar is different from that of the Trump administration. The signs of this change can be seen in the change of crisis level and reduction of tensions. This article aims to examine the diplomatic crisis between Saudi Arabia and Qatar from the perspective of the role of Iran and the view of the new administration of the United States of America and Joe Biden himself on this issue and to answer the basic question of how the variable of Iran can affect the role of the United States of America, Saudi Arabia, and Qatar have an impact on the diplomatic crisis that began between Qatar and Saudi Arabia in 2017, and what direction will the future crisis between the two countries go in the Biden administration, and what will be the impact of other influential factors in the Persian Gulf region? In this article, using the analytical-explanatory method and using library sources, it shows that the change in the approach of the Biden administration towards Iran will cause the position of Saudi Arabia to become softer towards Qatar, and accordingly, the tension between Saudi Arabia and Qatar, one of the main parts of which was Qatar's relations with Iran, to move towards the mitigation of the crisis and the resumption of relations. تفاصيل المقالة

چکیده این مقاله سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را بر اساس عناصر هویت ملی بررسی می کند. هویت ملی ایران یک موضوع شناختی مبتنی بر فهم مشترک از ایران و کشورهای دیگر می باشد. هویت ملی جمهوری اسلامی ایران، تصور این کشور از خویش بر اساس برداشت و تصویر سایر کشورها از آن است. فرضیه این مقاله بدین ترتیب است که سیاستگزاری، جهت گیری و شیوه رفتاری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران متاثر از انگاره های هویت ملی بوده است. تفاصيل المقالة

اوراسیا شامل دو قاره اروپا و آسیا می‌شود. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به نظر می‌رسد نظم کنونی جهان که قبلا یک ‌طرفه از سوی آمریکا برای سال‌ها تعیین می‌شد با ظهور چین با چالش‌های جدی مواجه شده است. این مقاله تحلیلی در مورد سیاست‌های ایالات ‌متحده در دوره ترامپ در قبال کشورهای اوراسیا با رویکردی واقع‌گرایانه ارائه می‌دهد. آمریکا همواره بازیگر قدرتمند ژئوپلیتیکی در منطقه بوده که توانسته است روابط خود را با شرکا و با در نظر گرفتن منافع ملی خود شکل دهد. سوال اصلی این پژوهش این است که راهبرد دولت آمریکا از حضور در اوراسیا در دوره ترامپ چیست؟ از این‌ رو هدف این پژوهش بررسی سیاست‌های دولت آمریکا در اوراسیا در دوران ترامپ می‌باشد. بر این اساس می‌توان گفت سیاست دولت دونالد ترامپ در قبال اوراسیا با رویکردی مبتنی بر عمل‌گرایی محض همراه بوده است. منافع دولت آمریکا در این منطقه به طور عمده شامل مشکل مبارزه با تروریسم، تقویت امنیت منطقه‌ای و یکپارچگی منطقه‌ای، جنبه‌های انرژی و اقتصادی و هم‌چنین مهار متناوب دو بازیگر تأثیرگذار در اوراسیا یعنی چین و روسیه است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد ترامپ در پیشبرد سیاست‌های آمریکا در اوراسیا ناکام بود زیرا نتوانست برای ایالات ‌متحده یک بازوی قوی و محکم بیابد. دلیل این ناکامی را نیز می‌توان از یک‌ سو استقلال نسبی کشورهای اوراسیا نسبت به قدرت‌های جهانی و از سوی دیگر فاصله جغرافیایی آمریکا و اوراسیا دانست زیرا اگرچه کشورهای اوراسیایی استقلال خود را از آمریکا و چین حفظ کرده‌اند اما توجه بیشتری به سمت چین داشتند و ترامپ در سوق دادن آن‌ها به سوی آمریکا چندان موفق نبود. تفاصيل المقالة

وجود بازیگرانی میانجی در سیاست خارجی نشان دهنده تمایل ایران برای حل و فصل مسائل، مشکلات و ایجاد صلح و ثبات در منطقه و جهان می‌باشد. در این مقاله تلاش می شود میانجی گری کنشگران الجزایر و عمان برای حل و فصل اختلافات ایران با آمریکا مورد بررسی قرار گیرد.همچنین تبیین علمی و آگاهی بخشی درباره چرایی عدم مذاکره مستقیم با امریکا با استفاده تجارب کارگزاران جمهوری اسلامی در مذاکره با نظام سلطه به رهبری این کشور می باشد. چه عواملی باعث شده است که ایران از کنشگران میانجی الجزایر و عمان برای حل و فصل مشکلات با امریکا استفاده نماید؟فرضیه این پژوهش که تلاش می شود با روش تحلیلی و تبیینی و با تاکید بر مفهوم هویت اثبات شود عبارتست از: امریکا به عنوان قدرت استکباری و رهبر نظام سلطه، دگر و خصم هویتی و معنایی جمهوری اسلامی می باشد و رهبری و پرچم داری جبهه مقاومت علیه نظام سلطه، عنصر کانونی هویت سیاست خارجی ایران می باشد. همچنین کنش های خصمانه امریکا مثل تحریم،حمایت از مخالفان جمهوری اسلامی و سیاست تغییر رژیم باعث بی اعتمادی ایران شده است؛ مجموعه این مسائل بدبینی نخبگان اجرایی ایران به امر مذاکره مستقیم با امریکا و استفاده از الجزایر و عمان جهت میانجی گری را سبب شده‌است. تفاصيل المقالة