سمیح القاسم و حسین اسرافیلی از شاعران برجسته مقاومت فلسطین و ایران هستند که در اشعار مقاومت خود دارای مضامین مشترکی می‌باشند؛ هر دو در مورد وطن خود اشعار زیادی سروده و از اسطوره و نماد و رمز در اشعار مقاومت خود استفاده کرده‌اند. اسرافیلی و القاسم از اسطوره عنقاء در اشعار خود بهره برده‌ و هر دو خود را متعهد و ملزم دانسته اند که وظیفه خویش را در زمینه مقاومت به نحو احسن ادا کنند. نویسندگان جستار حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بهره‌گیری از مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی، اشعار مقاومت دو شاعر را با هم مقایسه کرده و وجوه اشتراک این دو شاعر را بررسی کرده‌اند. دو شاعر سنگ را نماد مقاومت فلسطین می‌دانند و هر دو از این نماد در اشعار خود بهره برده‌اند. شعر مقاومت دو شاعر، دعوت‌کننده به صلابت و استقامت، انسجام و فشردگی صفوف و بسیج نیروهای ملّی و جهان علیه دشمن پلید و اعلام جنایت او می باشد؛ ادبایی که با پایداری در برابر توطئه دشمن پلید و عدم پذیرش شکست، تا آخرین رمق مبارزه علیه ظلم و فساد را پیشه خویش نمودند. تفاصيل المقالة

شاعران توانسته‌اند با روش‌های گوناگونی بر غنای شعر خود بیفزایند. این ابزارها و تکنیک‌ها همچون مباحث قدیم بلاغی(تشبیه، استعاره، مجاز و ...) و مباحث نقد جدید مانند نقاب، نماد، اسطوره و ... توانسته‌اند شعر را به حد اعلای خود برسانند. یکی از این روش‌ها، تناص است که شاعر با ورود متون دیگر، به شعر خود استحکام و مقبولیت مضاعفی می‌دهد. عبدالوهاب بیاتی از جمله شاعران معاصر عراق است که تناص را یکی از کلیدی‌ترین تکنیک‌های بیان معانی در شعر خود قرار داده است که به وسیله آن توانسته است اغراض خود را به گونه‌ای زیبا بیان نماید. این تناص بیش‌تر از هر چیزی به نصّ قرآنی یا معانی مطرح‌شده در آن، نظر دارد. بیاتی علاوه بر قرآن، از کتب مقدس دیگری از جمله انجیل، در شعر خود استفاده نموده است. تناص دینی در شعر بیاتی کارکردهای مختلف سیاسی- اجتماعی دارد؛ گاهی ابزاری است تا از معضلات اجتماعی بگوید و گاهی آن را در راستای نکوهش سیاستمداران، به کار برده است. مقاله حاضر می کوشد تا با روش توصیفی- تحلیلی، تناص متون دینی(قرآن و انجیل) را در شعر عبدالوهاب بیاتی مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. تفاصيل المقالة

یکی از وجوه سادگی و قابل فهم بودن بیان قرآن، همین تصویری و ملموس بودن مفاهیم ذهنی آن است؛زبان تصویر این امکان را به انسان می‌دهد که تجربه کند و تجربیات‌اش را در قالب شکلی قابل مشاهده، مستند سازد. در زمینه قرآن و اعجاز آن کتاب‌ها و رساله‌های گوناگونی به رشته تحریر درآمده و صاحبنظران و پژوهش‌گران بزرگی همچون جاحظ، جرجانی، و زمخشری در این باب سخن گفته‌اند اما معدودی از اندیشمندان علوم قرآنی به جلوه‌های تصویری در قرآن و جنبه‌های زیبایی شناسی آن به عنوان یکی از معجزات‌اش اشاره کرده‌اند. لذا ضرورت بررسی کارکرد تصویر و تطبیق آن بر آیات قرآن، به خوبی احساس می‌گردد. در این مقاله با هدف بررسی تناسب تصویری در برخی از آیات قرآن کریم پرداخته شد. نتایج بدست آمده این است: از آنجاکه قرآن کریم به زبان عربی نازل شده و زبان عربی نیز به زبانی تصویری است، این ویژگی به ایجاد تصاویر هنری قرآن کریم کمک بسیاری کرده است. تفاصيل المقالة

هنجارگریزی یکی از یافته‌های مهم فرمالیست‌هاست که اساس مباحث سبک‌شناسی را تشکیل می‌دهد. آن‌ها زبان ادبی را عدول از زبان معیار معرفی و سبک را نیز بر همین اساس مطالعه می‌کردند. قرآن کریم اگرچه یک متن ادبی نیست اما از لحاظ لغوی و زبانی و بلاغی، اعجازی شگفت‌انگیز محسوب می‌شود که بررسی آن با تکیه بر دیدگاه‌های نو، می تواند در جهت دستیابی به یافته‌های نوین راهگشا باشد. پژوهش حاضر در صدد است با استفاده از روش تحلیلی- استنطاقی، به بررسی جزء بیست و نهم قرآن کریم از دیدگاه هنجارگریزی نحوی بپردازد.یافته های پژوهش حاکی از آن است که هنجارگریزی نحوی در قالب تقدیم و تأخیر، با هدف برجسته کردن بخشی از کلام، حذف با هدف اختصار و زیبایی‌شناسی، التفات با هدف زیبایی کلام و نیز رسایی مفهوم، و تکرار، به دلیل تأکید نمایان شده است. تفاصيل المقالة

نوري الجراح هو شاعر سوري معاصر تتمتّع الألوان في شعره باستخدامات مختلفة، إذ لم يتوقف اللون عند الجراح علی دلالاته ومعانيه البسيطة فقط، بل استخدمه في إطار التشبيه والاستعارة والكناية، متأثّرا بالقضايا السياسية والاجتماعية وتشريح أفكاره ومعتقداته وآماله استخداما كثيراً، كما تطرّق إلی نوع من الإنزياح الأدبي بعض الأحيان. ويحاول البحث الراهن أن يتطرق عبر منهج وصفي تحليلي والإحصائي إلی تحليل وظائف الألوان الخضراء والبيضاء والسوداء في شعر نوري الجراح. أظهرت النتائج بأن اللون في شعر نوري الجراح، يوفّر أرضية التضاد والتناقض والغموض وأيضا الحزن؛ وبعبارة أخری فقد لعب الشاعر بالتوقعات التقليدّية للمخاطب في مواجهة الألوان. والنظرة الإحصائية إلی تكرار الألوان ومدی حضورها في شعر هذا الشاعر تدل علی الحضور الواسع للألوان المحايدة مثل الأبيض والأسود. وفي مواقف متعددة نشهد حضور هذين اللونين إلی جانب الألوان الأخری. وهما بالإضافة إلی وظيفتهما الرمزيّة أحبطا أو نفيا مداليل الألوان الأخری. تفاصيل المقالة

السيد محمود محمد الموسوي الملقب بمحمود مُناف من الشعراء المعاصرين المغمورين في عالم الأدب العربي، يعرف محمود مناف بعبقریته الشعریة فضلاً عن لغته الشعرية فيه تجارب قيمة يوفّر دوره القيمة في إطار العناصر اللغوية بين الأجيال والفصول وغايته إدارة المتلقي والحصول علی الکمال والإکتمال. تهدف هذه المقالة التي اعتمدت في خطتها علی المنهج الوصفي التحليلي إلی دراسة المستوی الأدبي واللغوي لإحدی قصائده العقائدية تحت عنوان المناظره الکبری في المستوی الأدبي واللغوي علی ضوء نظریة وظائف اللغة لرومان جاکوبسون يقدم رومان جاکوبسون سِت وظائف للغة في نظریة تواصل منها: الوظيفة الترغيبية، الوظيفة العاطفية، الوظيفة الشعرية، الوظيفة التضامنية (أو التقمضية)، الوظيفة الرمزية والوظيفة الميتالغوية. یقوم هذا البحث بدراسة الوظیفة العاطفیة والشعریة والترغیبیة إتکاءاً علی المستويات الثلاثة للأسلوبية: المستوی الفكري، والمستوی الأدبي والمستوي اللغوي. ومن النتائج التي توصلت هذه الدراسة إليها أن الشاعر صادق في عاطفته، فهو استخدم البحر الكامل الذي يعدّ من أصلح البحور لإبراز العواطف البسيطة غير المعقدة كالغضب والفرح والفخر. وكذلك توصلنا إلی أن نسبة حروف المجهورة الشديدة اكثر من المهموسة والرخوة وهذا يناسب الجو العام للقصيدة، إذ إنها تعبر عن شدة غضبه علی السياسة الأموية. وفي کل هذه الموضوعات نری للوظیفة العاطفیة والترغیبیة دوراً بارزاً. أما في المستوی الأدبی فوجدنا الشاعر أنه وظف التشبيه والاستعارة في أغلبية الاستعمالات لهدف تشويه وتقبيح السياسة الأموية ومدح آل البيت (ع) ونسبة التشبيهات البليغية أكثر من بقية التشبيهات و هذا أیضاً یدلّ علی کیفیة إستخدام الدور الشعری للغة.

تفاصيل المقالة

الواقعیة فی الحقیقة إستعراض الحیاة الحقیقیة للمجتمع البشری ومعالجة الحقائق والقضایا الموجودة فی المجتمع. فی العصر الحاضر یتطرق الکثیر من الشعراء والکتاب إلی خلق الأعمال الأدبیة فی مجال الواقعیة الإنتقادیة لأجل عدوان الصهیونی ونهب الدول العربیة الإسلامیة من قبل أعداء لدودین مثل الولایات المتحدة والکیان الصهیونی الغاصب. وهذه القضیة ظهرت ظهورا رائعا فی الأدب العربی المعاصر بعد قضیة فلسطین وأثرت علی الشعراء المعاصرة بشکل ملحوظ. مجید البرغوثی(1947م) من هذه الشعراء المعاصرة الفلسطینیة الذی تعرّف علی الثقافة واللغة الغربیة وللواقعیة الإنتقادیة آثار بارزة فی أشعاره. نحن فی هذا البحث نرید أن ندرس آثار الواقعیة الإنتقادیة- الإجتماعیة وتحلیل المقاومة ومکافحة الظلم فی أشعار هذا الشاعر الفلسطینی عن طریق المنهج الوصفی- التحلیلی. والنتیجة تحکی بأن الشاعر قد تطرّق إلی دراسة عوامل مثل الإنتقاد عن إیدیولوجیات الغرب السیاسیة والصدمة الإقتصادیة وفقر فلسطین ومعاناة النازحین والسجناء وقضیة الفلسطینیین وحقوقهم ومنزلة النساء وتعظیم القادة الدینیة و... بأسلوب واقعی فی المستویات السیاسیة والتاریخیة والإجتماعیة والثقافیة. تفاصيل المقالة

فرقه‌های تصوف و عرفان در دورۀ معاصر در جهان اسلام نقش مهمی در انقلابات و ادبیات پایداری داشته‌اند. حرکت‌های فکری و انقلابی فرقه‌های صوفیه در الجزایز، یکی از تأثیرگذارترین و برجسته‌ترین نقش تصوف و عرفان در این دوره است. زیربنای اندیشۀ طاهر وطار، نویسندۀ تاثیرگذار معاصر الجزایر در محیط عرفانی و دینی پایه‌گذاری شد. در پژوهش حاضر سعی بر این است به درون مایه‌های عرفانی و دینی در رمان اللاز، از نخستین و معروف‌ترین رمان‌های وطار، به روش تحقیقی، پژوهشی- تحلیلی اشاره کنیم. با خوانش دینی و عرفانی در رمان اللاز، نتایج نشان می‌دهد که این رمان، حاوی برآوردهایی است که نویسنده با زبانی ساده به دور از تکلّف و با استفاده از زبان معیار و با صحنه پردازی دقیق و تصویرپردازی جزئی برای درک عمیق درون مایه رمان توسط خواننده تلاش می کند. در این رمان رگه‌هایی از عرفان و تصوف و دین مدارانه چون پیامبر اکرم(ص) الگوی رفتاری، رجا، ضرب‌المثل‌های دینی به شیوه‌ای هنری مطرح شده تا اتّفاقات و ماجراهای داستان را به خوبی برای مخاطبان به تصویر بکشد و در خوانش سطح تفسیر فرکلاف به زیبایی دیده می‌شود. تفاصيل المقالة

ابوالعلاء معری و عمر خیام از شاعران برجستة زبان و ادبیات عربی و فارسی هستند که زمینه‌های تشابه فکری این دو شاعر نامی، بستر پژوهش‌های بسیاری بوده است. در این مقاله از تأثیر فلسفه، شعر و اسطوره بر سبک زندگی و زیست متعارض ابوالعلاء معری و عمر خیام سخن رفته است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی ـ تطبیقی ، در پی پاسخ به این پرسش است که با توجه به اشتراکات فراوان میان معری و خیام، چرا این دو شاعر سبک زیست کاملاً متفاوتی را برگزیده‌اند؟ علت و یا علل این تفاوت سبک زندگی در چیست؟ آیا می‌توان گفت این تفاوت برایند تغذیۀ تفکر این دو شاعر از خاستگاه و آبشخورهای متمایز فکری ایشان است؟ همچنین تلاش شده است تا با استناد به نظر افلاطون و کاسیرر، خاستگاه بدبینی‌های معری و خوش‌بینی‌های خیام بررسی شود. حاصل نتایج به دست آمده حاکی از آن است که به رغم اشتراکات فراوان میان معری و خیام، بدبینی و ناشاد زیستن معری، برخاسته از هویت شاعرانه و تفکر اسطوره‌ای این شاعر است؛ در حالی‌که منشأ خوش‌بینی، زندگی شاد و امیدوارانۀ عمر خیام نشأت گرفته از جهان‌بینی فلسفی و حکیمانة وی می‌باشد. تفاصيل المقالة

محمدبن مویلحی (1323ق=1906م) از نویسندگان توانای قرن نوزدهم میلادی است. این ادیب مصلح، شاهکاری ادبی با عنوان حدیث عیسی بن هشام از خویشتن به یادگار گذاشت. این اثر ادبی آینه تمام نمای برخی واقعیت های جامعه مصر در قرن نوزدهم میلادی است و مویلحی مانند یک جامعه شناس با شناخت دقیقی که از جامعه خود داشت با سبک داستانی مدرن آن را ترسیم کرد. محتوای این داستان بیانگر اندیشه های آزادی خواهانه مویلحی به شیوه ای واقع گرایانه می باشد. سبک مویلحی در این اثر ادبی از نظر شکل داستانی و به کارگیری واژگان ساده، جدید و نو می باشد. از نتایج مقاله حاضر می توان به این موارد اشاره کرد: مویلحی با درک درستی که از شرایط اجتماعی و سیاسی مصر در قرن نوزدهم میلادی داشت، تلاش کرد فن داستان نویسی را هنرمندانه برای تعبیر اندیشه ها و احساسات عامه پسند در این اثر هنری به کار گیرد. هر چند فن داستان نویسی وی به پختگی داستان های اروپایی نیست اما در این زمینه از هیچ کوششی دریغ نورزید و تلاش کرد تمامی عناصرداستانش نزدیک به داستان های اروپایی باشد. وجود حکایت های طنزآمیز تلخ اجتماعی که بیانگر تضاد طبقاتی و آشفتگی در جامعه مصراست و توجه به درون مایه علمی متناسب با دانش روز از دیگر نکات قابل ذکر در این اثر ادبی می باشد. تفاصيل المقالة