بررسی جلوه¬های عنصر زمان در رمان«اساتذة الوهم»

الموضوعات : مطالعات نقد ادبی

فریبا سبکروح ¹ , کتایون فلاحی ²

1 - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی، واحد گرمسار،دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، واحد گرمسار،دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

تاريخ الإرسال : 19 الخميس , محرم, 1446 تاريخ التأكيد : 16 الخميس , ربيع الأول, 1446 تاريخ الإصدار : 16 الخميس , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: علی بدر, رمان معاصر عراق, أساتذة الوهم, عناصر داستان. ,

ملخص المقالة :

داستان، ابزار اصلي سبك روايي نويسنده به شمار مي­رود كه در اين بين زمان از عناصر مهم در روایت به شمار می­رود. علی بدر در رمان«أساتذة الوهم» صفحه پنهانی از اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مردم عراق را در دهه ۱۹۸۰ میلادی در بغداد به تصویرکشیده و مشکلات زندگی آنها را در فضای نابسامان جنگ میان ایران و عراق، بازبان هنری خویش و در قالب شخصیت­های رمان بیان نموده است و با ایجاد فضایی زنده و باور پذیر و با شخصیت­پردازی مناسب خود، روایتی جاندار و فراگیر واثری ماندگار و بدیع را در مقطعی از تاریخ آفریده و واقعیتی تاریخی را با تخیل قوی خویش به واقعیتی داستانی تبدیل کرده است. سبک وی در بیان رمان، ترکیبی از واقع گرایی و خیال ادبی است، این نوشتار براساس شيوه توصيفي ـ تحليلي، تلاش نموده به بررسی عنصر زمان در رمان «أساتذة الوهم» که چگونه این عناصر باعث نظم، تداوم و توالی این رمان توسط علی بدر شده است. گذشته ­گري به عنوان وجه غالب این رمان است که نویسنده با مرور ذهنيِ خاطرات شخصيت­هاي اصلي، اغلب براي ترسيم روابط بين شخصيت­ها و كُنش فردي و اجتماعي شان استفاده شده است. آينده­نگری گرچه سهم اندكي در رمان مذكور دارد اما تصويرگرآشفتگي­هاي روحي و دغدغه­هاي شخصيت­هاي داستان است. از نقاط قوت این رمان می­توان، تمرکز و نگاه دقیق نویسنده بر موضوع جنگ و شعر و شاعری در میان جوانان دهه هشتاد و پرش­زمانی را نام برد.

 

المصادر:

احمدي، نصرالله.(1386). ساختار داستان کوتاه، شيراز: مؤسسه فرهنگي و انتشاراتي ميرزاي شيرازي.
اخوت ،احمد.(۱۳۷۱). دستورزبان داستان، تهران: نشر فردا.
اردلانی، شمس الحاجیه.(۱۳۸۷). عامل زمان دررمان سووشون، مجله زبان وادبیات فارسی، ش۱۰ص ۳۵ ـ ۹.
اسحاقيان، جواد.(۱۳۶۸). راهي به هزار توي رمان نو، تهران: گلآذين.
ایگلتون، تري.( ۱۳۸۰). پیش درآمدي برنظریه ادبی، ترجمه عباس مخبر، چاپ چهارم تهران: مرکز.
برنس، جيرالد.(۲۰۰۳). المصطلح السردي، مترجم: عابد خازندار، القاهره: المجلس الأعلي للثقافة.
بوطيب، عبدالعالي.(۱۹۹۳). اشكاليه الزمن في النص الروايي ، مجلة النقد الأدبـي، العـدد ۲ ،صـص ۱۲۹ـ ۱۴۵.
تولان، مایكل.(۱۳۸۶). روایت شناسی، در آمدی زبانی ـ انتقادی، ترجمه سیده فاطمه علوی و فاطمه نعمتی، تهران: انتشارات سمت.
چتمن،س.(1391). داستان و گفتمان ساختار روايي در داستان و فيلم، ترجمه سادات ميرخندان، قم: مرکز.
حسن¬لی، کاووس و ناهيد دهقاني.(۱۳۸۹). بررسي سرعت روايت در رمان جاي خالي سلوچ، فصلنامۀ زبان و ادب پارسي. شمارۀ ۴۵ صص ۶۳ـ۳۷.
درودگريان، فرهاد، فاطمه کوپا و سهيلا اکبرپور مهرآبادي.(۱۳۹۱). زمان روايي در رمان احتمالاً گم شده¬ام براساس نظرية ژرار ژنت، دانشگاه پیام نور، دوره اول، شمارة ۲ صص ۵ ـ.۱۷.
الزیتونی، لطیف.(۲۰۰۲). معجم مصطلحات نقد الروایة، مکتبۀ لبنان ناشرون، دار النهار للنشر، بیروت، لبنان.
العيد، يمني.(1986). الراوي الموقع والـشكل، دراسـة فـي الـسرد الروائـي، الطبعـة الاولی، بيـروت: مؤسـسة الأبحاث العربية.
فورستر، ادوارد مورگان.(1391). جنبههاي رمان، ترجمه: ابراهيم يونسي، چ5، تهران: نشر نگاه.
قاسـمی پـور، قـدرت.(۱۳۸۷). زمـان و روایـت، فصـلنامه نقـد ادبـی، ش۲ .صـص ۱۲۳ ـ۱۴۴.
القاضي، عبدالمنعم زكريا.(۲۰۰۹). البنية السردية في الرواية، الجيزة: عين الدراسات و البحوث الإنسانية و الاجتماعية.
القصراوي،مها حسن.(۲۰۰۴). الزمن فی الروایة العربیة، بیروت: المؤسسة العربية للدراسات و النشر.
میرصادقی، جمال.(۱۳۸۱). جهان داستان ایران، تهران: نشراشاره.
همو.(۱۳۸۶). ادبیات داستانی قصه، رمانس،داستان کوتاه، رمان، چاپ پنجم تهران: نشر سخن.
میرصادقی، ذوالقدر، میمنت.(۱۳۷۷). واژه نما هنر داستان نویسی، چاپ اول تهران: کتاب مهناز.
میرصادقی، میمنت.(۱۳۸۵). رمان¬های معاصر فارسی (کتاب چهارم)، چاپ اول تهران: انتشارات نیلوفر.
ژنت، ژرار.(1392). تخیل و بیان، الله شکر اسداللهی تجرق،تهران :سخن.
ریمون کنان، شلومیت.(1382). روایت داستانی، بوطیقاي معاصر، ترجمه: ابوالفضل حري، تهران: نشر نیلوفر.
لوته، یاکوب.(1389). مهامه¬اي بر روایت در ادبیات و سینما، ترجمۀ امید نیک فرجام، تهران: نشر مینوي خرد.