زبان و ادب فارسی واحد سنندج
,
العدد2,السنة
12
,
تابستان
1399
نمودهای هنجارگریزی زبانی در اشعار محمّدجواد محبّت سلما ساعدی دکتر سیّد آرمان حسینی آبباریکی چکیده ازجمله انحرافات از زبان معیار، هنجارگریزی است که هدف آن، بهکارگیری عناصر زبان است بدان صورت که شیوۀ بیان آن برای مخاطب تازگی داشته باشد. محمّدجواد محبّت در شمار شاعران أکثر
نمودهای هنجارگریزی زبانی در اشعار محمّدجواد محبّت سلما ساعدی دکتر سیّد آرمان حسینی آبباریکی چکیده ازجمله انحرافات از زبان معیار، هنجارگریزی است که هدف آن، بهکارگیری عناصر زبان است بدان صورت که شیوۀ بیان آن برای مخاطب تازگی داشته باشد. محمّدجواد محبّت در شمار شاعران معاصری است که از روش هنجارگریزی برای برجستهسازی شعر خود سود جسته است. هنجارگریزی به دو صورت نمود پیدا میکند: هنجارگریزی در حوزۀ لفظ و هنجارگریزی در حوزۀ معنی. در اشعار محبّت، مهمترین جلوههای هنجارگریزی در زمینۀ لفظ قابل مشاهده است؛ بنابراین در این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی انجام میگیرد، هنجارگریزی آوایی، واژگانی، زمانی (آرکائیسم)، گویشی، نوشتاری، نحوی و سبکی بر مبنای الگوی هنجارگریزی لیچ در اشعار او کاویده میشود. ازجمله یافتههای پژوهش حاضر، اینکه بسامد بهرهگیری شاعر از انوع هنجارگریزی یکسان نیست و هنجارگریزی واژگانی، زمانی و گویشی نمود بیشتری دارند. در حوزۀ هنجارگریزی نحوی، منفصل نوشتن ن نفی از فعل، فاصله میان مضاف و مضافالیه، جابجایی و رقص ضمیر و... برجسته است. هنجارگریزی گویشی، چون شاعر خود کُرد است، بازتاب واژگان کُردی(گویش کُردی کرمانشاهی) و فارسی کرمانشاهی چشمگیر است و شاعر برآن بوده به سرودههایش رنگ اقلیمی ببخشد. هنجارگریزی واژگانی هم، بیشتر در نوآوری در ترکیبسازی نمود یافته است. واژههای کلیدی: آشناییزدایی، هنجارگریزی، نوآوری زبانی، محمّدجواد محبّت. رنگ اقلیمی ببخشد. هنجارگریزی واژگانی هم، بیشتر در نوآوری در ترکیبسازی نمود یافته است.
تفاصيل المقالة
مطالعات زبان و ادبیات غنایی
,
العدد5,السنة
4
,
زمستان
1393
خسروخان اردلان معروف به والی ناکام از حکام کُردستان در قرن سیزدهم هجری قمری بوده است. خسروخان هر چند در جوانی (29 سالگی) فوت کرده و باوجود والی بودن، فرصت چندانی برای پرداختن به شعر و شاعری و یا بروز استعداد هنری خود نداشته است، امّا با وجود این از وی غزلیاتی بهجای مان أکثر
خسروخان اردلان معروف به والی ناکام از حکام کُردستان در قرن سیزدهم هجری قمری بوده است. خسروخان هر چند در جوانی (29 سالگی) فوت کرده و باوجود والی بودن، فرصت چندانی برای پرداختن به شعر و شاعری و یا بروز استعداد هنری خود نداشته است، امّا با وجود این از وی غزلیاتی بهجای مانده که بیشتر به تقلید و استقبال از خواجه حافظ شیرازی سروده شدهاند. از آنجایی که تا کنون پیرامون زبان شعری او پژوهشی صورت نگرفته است، بنابراین نگارندگان در این جستار میکوشند غزلیات او را از لحاظ سبکشناسی بررسی نمایند. شیوۀ کار به این صورت است که با بررسی غزلیات او در سه سطح زبانی (آوایی، لغوی و نحوی)، فکری و ادبی تلاش میشود مسائلی که سبب تشخص زبان شعری او شده است، به دست داده شود.
تفاصيل المقالة
ادبیات و زبان های محلی ایران زمین
,
العدد1,السنة
8
,
بهار
1397
فهلویّات به اشعاری گفته می شود که به زبانی غیر از زبان رسمی سروده شده باشند. پژوهشگران پیرامون وزن فهلویّات اختلاف نظر داشته اند؛ بهگونهای که برخی، وزن فهلویّات را هجایی و برخی دیگر عروضی همراه با اشکال دانسته اند. نگارندگان در این جستار می کوشند ابتدا اطلاعاتی د أکثر
فهلویّات به اشعاری گفته می شود که به زبانی غیر از زبان رسمی سروده شده باشند. پژوهشگران پیرامون وزن فهلویّات اختلاف نظر داشته اند؛ بهگونهای که برخی، وزن فهلویّات را هجایی و برخی دیگر عروضی همراه با اشکال دانسته اند. نگارندگان در این جستار می کوشند ابتدا اطلاعاتی در مورد فهلویّات و گسترش دامنۀ آن به دست دهند، سپس نظر پژوهشگران برجسته پیرامون وزن فهلویّات را نقل کنند و با نقد و بررسی آن دیدگاه ها، گونه های متفاوتی از فهلویّات را ارائه دهند؛ بدین ترتیب روشن میسازند که برخی از فهلویّات دارای وزن عروضی و برخی دیگر- بهویژه سروده های موجود در زبان ها و گویش های محلّی- همچنان وزن هجایی دارند.
تفاصيل المقالة
ادبیات و زبان های محلی ایران زمین
,
العدد2,السنة
6
,
تابستان
1395
داستان معراج رسول اکرم(ص) رایج ترین مضمون و درون مایۀ دینی در سروده های کُردی جنوبی است. شاعران کُرد جنوبی از زوایای مختلف داستان معراج را دست مایۀ سروده های خود قرار داده اند و حضور علی (ع) در همۀ این معراج نامه ها از ویژگی های مشترک آن ها به شمار می آید. از آن جایی که أکثر
داستان معراج رسول اکرم(ص) رایج ترین مضمون و درون مایۀ دینی در سروده های کُردی جنوبی است. شاعران کُرد جنوبی از زوایای مختلف داستان معراج را دست مایۀ سروده های خود قرار داده اند و حضور علی (ع) در همۀ این معراج نامه ها از ویژگی های مشترک آن ها به شمار می آید. از آن جایی که پرداختن به این اشعار، روایت معراج از دیدگاه مردم عامّۀ کُرد ( کُردان جنوبی) را نیز روشن می سازد، بنابراین نگارندگان در این جستار بر آن شدند ضمن بیان نمایی کلّی از معراج، توضیحاتی دربارۀ معراجنامهها و نسخههای خطی آنها، بازتاب این واقعه را - با تکیه بر جایگاه علی(ع) - در ادبیات کُردی جنوبی بررسی نمایند.
تفاصيل المقالة
بوستان و گلستان سعدی یک دورۀ کامل از حکمت عملی و سرشار از سفارشهای تعلیمی در زمینه های گوناگون و از جمله اقتصاد است. سعدی نظرات متعددی در زمینة معیشت، کار و قناعت و دیگر مسائل مادی و اقتصادی زندگی دارد که بررسی این نظرات و به کارگیری آنها در زندگی، می تواند راهگشای بسیا أکثر
بوستان و گلستان سعدی یک دورۀ کامل از حکمت عملی و سرشار از سفارشهای تعلیمی در زمینه های گوناگون و از جمله اقتصاد است. سعدی نظرات متعددی در زمینة معیشت، کار و قناعت و دیگر مسائل مادی و اقتصادی زندگی دارد که بررسی این نظرات و به کارگیری آنها در زندگی، می تواند راهگشای بسیاری از مسائل اقتصادی روز جامعه باشد. بنابراین در این مقاله نگارند گان می کوشند با استخراج ابیات و حکایات مربوط به مسائل اقتصادی از بوستان و گلستان سعدی مجموعه ای از سفارشهای اقتصادی وی به دست دهند، سپس با بررسی سفارشهای اقتصادی او این نکته را روشن سازند که سعدی شاعری میانه رو و به قناعت در زندگی بسیار پایبند بوده است. از نظر او بسیاری از مشکلات اقتصادی جامعه با احسان و بخششِ صاحبان ثروت از بین خواهد رفت و در این صورت جامعه ای آرمانی به وجود خواهد آمد که در آن خبری از فقر، بیکاری، اختلاف طبقاتی و دیگر مشکلات اقتصادی نخواهد بود.
تفاصيل المقالة
شاهنامۀ حکیم ابوالقاسم فردوسی و نیز سایر منظومه های پهلوانی ایران‌زمین، پیوسته مورد توجّه سرایندگان کُردزبان بوده است. یکی از این داستان های پهلوانی که در شاهنامۀ فرزانۀ توس باختصار آمده و بعدها در ادبیات فارسی و نیز کُردی به‌صورت منظومه ای مستقل سروده شده، م أکثر
شاهنامۀ حکیم ابوالقاسم فردوسی و نیز سایر منظومه های پهلوانی ایران‌زمین، پیوسته مورد توجّه سرایندگان کُردزبان بوده است. یکی از این داستان های پهلوانی که در شاهنامۀ فرزانۀ توس باختصار آمده و بعدها در ادبیات فارسی و نیز کُردی به‌صورت منظومه ای مستقل سروده شده، ماجرای به تخت نشستن بهمن و نبرد و درگیری او با خاندان رستم است. شاعر توانای کُرد، سیّد نوشاد ابوالوفایی نیز نبرد بهمن و فرامرز را به فارسی (بحر متقارب) منظوم ساخته است. نگارندگان در این جستار می‌کوشند ابتدا داستان به تخت نشستن بهمن و حمله به سیستان در شاهنامۀ فردوسی را بیان کنند، سپس منظومۀ بهمن و فرامرز سرودۀ سیّد نوشاد ابوالوفایی را از جهت روایت، محتوا و وقایع داستان بررسی کنند.
تفاصيل المقالة
سند
Sanad is a platform for managing Azad University publications