این پژوهش با روش مقایسه، تحلیل مضامین و تطبیق، رد پای آموزه‌های فلسفه وجود را در حکایتی تمثیلی از مثنوی واکاوی می‌کند. در حکایت، با انبوهی از واژه‌ها در معنای بودن و آمدن و شدن و رفتن با درون مایه معنایی ویژه مواجهه‌ایم؛ که موجب خطور اندیشه مشابهت آن، با مؤلفه‌ی گذر و تعالی انسان "از بودن تا شدن" در فلسفه وجود، به ذهن می‌شود. تحقیق پیش رو نشان می‌دهد که آزمایش الهی می‌تواند همان موقعیت مرزی در اگزیستانسیالیسم باشد. رنج مؤلفه مشترک میان فلسفه الهی وجود و حکایت، برای رسیدن به خدا و تحقق وجود اصیل است. دگرگونی و تعالی وجود تا بروز تصویر حقیقی از خود در آموزه‌های اگزیستانسیالیستی، تعبیری دیگر از مسأله سیر إلی الله و رسیدن به مقام اتحاد و اتصال است. دست آخر این که در حکایت مورد نظر و در تفکر اگزیستانسیالیستی الهی، بر اهمیت شورمندی در گذر از تنگناهایی که انسان با آن رو به رو است تاکید شده و اختیار انسان در راستای اختیار الهی جاری شمرده می‌شود. تفاصيل المقالة

رودها در شاهنامه،‌ مکان‌هایی شاخص و ممتازند که می‌توان به بررسی آن‌ها پرداخت، زیرا چونان قهرمانان صاحب شخصیت‌اند و فراتر از ویژگی‌های نوعی به خاصه‌های فردی آراسته‌اند. آن‌ها در هاله‌ای از اسطوره فرورفته‌اند ‌و رخدادهای اساطیری است که آن‌ها را رازناک کرده‌اند. این رودها با آب‌های جادوییشان بر پهنة اسطوره‌ها گسترده شده‌اند و اینها همه نمایش رودی مینیاتوری و مجردند که ویژگی آنان جریان همیشگی و طغیان گاهگاهی است. در این نوشتار از میان رودهای مذکور در شاهنامه، به بررسی رود‌هایی که در آن‌ها رویدادهایی وقوع می‌پذیرد همچون: اروندرود، کاسه رود، فرات، جیحون، سنبار، هیرمند و... پرداخته‌ایم تا امانت‌داری فردوسی ونمونه‌ای از ارزش جغرافیایی و اسطوره‌ای شاهنامه را نشان داده باشیم. تفاصيل المقالة

هدف این مقاله بررسی و نگرش ساختارگرایانه و تحلیلی به قصیده حاجیان ناصرخسرو است. این پژوهش، قصیده حاجیان ناصرخسرو را در سه سطح زبانی، ادبی و فکری مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. این مقاله بر آن است تا با ارایه تحلیل‌های آماری و نموداری نشان دهد که ناصرخسرو ضمن تسلط به مناسک و مواقف حج از شیوه‌های نوین و تاثیرگذار در انتقال مفاهیم دینی و مذهبی بهره جسته است. این مقاله همچنین به پر بسامدترین واژه‌ها، مکان‌ها، صنایع بدیعی و صنعت سوال و جواب در شعر ناصرخسرو پرداخته است. تفاصيل المقالة

بلاغت در زیباشناسی شعر و زبان ادبی دریچه های تازه ای را به روی مخاطب می گشاید. ریکور بر این باور است که استعاره برای آشکار سازی در معنای ثانویه جمله بر سه مبنای مقایسه گری، تصویر شاعرانه و شمایل گونگی معنا، تحت نظریه جای سپاری و دو مبحث تأویل در حوزه چند معنایی و ارجاع گری روی می دهد که باعث طراوت استعاره می شود. براین اساس: واژه همواره از راه دیالکتیک نوآوری و رسوب گذاری در حال شکل گیری و بالندگی است. استعاره نه تنها در درک زیبایی که در جهت بیان عاطفه ای عمیق و درک بیشتر ما از معنا کمک می کند. در خسرو و شیرین نظامی، دریافتیم که استعاره با پر و بال دادن به قوه خیال، شمایل گونگی معنا را نیز به همراه دارد و واقعیت را به صورت تعلیق در می آورد. این پژوهش به روش کتابخانه ای-توصیفی و از جزء به کل (استقرایی) است و استعاره مصرحه مجرده در مقایسه با انواع استعاره ها، بسامد بیشتری را به خودش اختصاص داده است که برخی از آنها در توصیف شخصیت شیرین کاربرد ویژه ای متناسب با سیر منطقی داستان دارد و در حال و هوای عاشقانه سروده شده است. خسرو شیرین نظامی؛ نظامی از ابزارهای استعاری و استعاره پردازی است که روابط مکانی و زمانی را بر اشیاء و رخ داد ها تحمیل می کند. واقعیت های عریان زندگی را در بیانی شاعرانه و عاشقانه (اروتیک) به گونه ای عریان اما پوشیده بیان می کند و واقعیت معینی را در روابط روزمره بازتاب می دهد. تفاصيل المقالة

همانگونه که در هر عصری شاعران شاهکارآفرین برای خود سنّتهایادبی اختصاصی دارند. عرفای بزرگ نیز، سنّتهای عرفانیِ مخصوص بهخود را دارا هستند. سنّتهای آنان ممکن است نزدیک به هم باشند ولیهمانند نیستند.تفاوت بنیادیِ نگاه عطّار به درد در برابر عارفان دیگر این است که اونگرش آدمی به درد را یک مفهوم عادی نمیپندارد و به درستی آن را ازبنیادیترین اصول اندیشهی انسانی میداند که فهم درست یا نادرست آن،سفید بختی و سیاه بختیِ او را رقم میزند. در این جستار مفهوم بزنگاهیدرد در اندیشهی عطّار به شیوهای تحلیلی ارایه میگردد نتیجهی حاصل ازاین پژوهش این است که نظریهی تقدس درد از دیدگاه عطّار، یک مفهوم-بزنگاهی است و در حقیقت بیان نوعی اندیشیدن است؛ زیرا احساسات-ریشه در تفکرات انسان دارد و او هرگونه بیندیشد احساسات و عواطف اوبر همان اساس شکل میگیرد. تفاصيل المقالة

دعا و نیایش در ادیان به ویژه جهان اسلام از جایگاه و اهمیت خاصیبرخوردار است. بشر به اعتبار سرشت حقیقتجویی همیشه به دنبالتکیهگاهی بوده تا روح تشنه خود را سیراب کند. دعا صمیمیترین شیوهارتباط بین بنده و خداوند است که هر کس به فراخور مرتبه وجودی خود بهساحت مقدس الهی تمسک میجوید.در این پژوهش ضمن بررسی مفهوم دعا و نیایش و ضرورت آن، اشعار الهینامه، اسرارنامه، منطقالطّیر، مصیبتنامه نیایشی در مثنویهای عطّاراستخراج شده و به بررسی جهانبینی عطّار و رابطهاش با خدا، نیزتقسیمبندی اشعار از نظر بنمایههای مفهومی نیایش و موارد مشابه آن درصحیفه سجادیه و...مورد بررسی قرار گرفته است.عطّار شاعر عارفی است که نیایشهایش ویژگی عارفانه خاصی دارند واسرار دعا و نیایش را با زبانی ساده و صمیمی و گاه با بیپروایی خاصی اززبان و یا شخصیت حکایتهایش بیان میکند. تفاصيل المقالة

کهن الگوها در تجربه های نخستین آدمی ریشه دارند و به این دلیل، در ناخودآگاه فردی و جمعی نوع بشر جای گرفته اند و به صورت پیدا و پنهان در همۀ شؤونات زندگی انسانی بویژه ادبیات (حماسی) که انعکاس دهندۀ ناخودآگاه فردی و جمعی است، حضور و بروز دارند. بر این پایه، موضوع تحقیق حاضر، نگاهی به شخصیت کوش پیل دندان بر اساس کهن الگوهای مورد نظر یونگ از جمله پیر خردمند و ولادت دوباره است. یونگ برای این دو کهن الگو، مؤلفه هایی را در نظر گرفته که نمودهای آن در زندگی کوش بازتاب داشته است. مهم ترین نتایج تحقیق حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است، نشان می دهد که هم سو با آراء یونگ، با ظهور کهن الگوی پیر خردمند، شخصیت اصلی داستان یعنی کوش پیل دندان، دچار تحولات معنوی گسترده ای گردیده و در اثر رهنمودهای پیر فرزانه و روشن گری های او، به فردی اخلاق مدار و پای بند به امور روحانی بدل شده است، به طوری که گویی از نو زنده شده و حیات مجددی را تجربه کرده است. اگرچه کوش در ابتدا شخصیتی ضدقهرمان بوده، اما تحت تأثیر تعالیم پیر دانـا، بر تاریکی های درونی خود غلبه کرده و پادشاه و قهرمانی مردمی شده است. با توجه به مؤلفه های کهن الگوهای یادشده در داستان، مراحل زندگی کوش بـه سه دورۀ پیش از تـحول، آماده سازی برای تحول و نوزایی شخصیتی تقسیم می شود. تفاصيل المقالة