مقدمه و هدف پژوهش: یکی از معیارهای اساسی برای سنجش موفقیت یک پروژه ساختمانی تکمیل آن مطابق با هزینه‌های پیش‌بینی‌شده است. در ایران، همانند بسیاری از کشورهای توسعه نیافته و درحال‌توسعه سرریز هزینه‌ها، یکی از اصلی‌ترین معضلاتی است که بخش‌های زیادی با آن درگیرند. شهر مشهد به‌عنوان دومین شهر بزرگ کشور، در دو دهه گذشته، با رشد سریع شهری و افزایش بی رویه ساخت وسازها روبرو بوده و بی توجهی به علل سرریز هزینه ها منجر به افزایش قیمت ساختمان ها شده است. هدف این پژوهش، شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر افزایش هزینه‌ها در پروژه های ساختمانی شهر مشهد است تا بتوان جهت بهبود وضعیت ساخت‌وساز و دستیابی به بهره‌وری اقتصادی گام های مؤثری برداشت.روش پژوهش: این تحقیق، دارای رویکردی کمی و ازلحاظ هدف، کاربردی است. مؤلفه های پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بررسی تحقیقات مشابه استخراج و سپس از طریق محاسبه شاخص اهمیت نسبی (RII) و تکنیک بهترین- بدترین (BWM)، با کمک نرم افزارهای Excel، SPSS وLingo رتبه بندی شده اند.یافته‌ها: یافته های روش RII نشان می دهد که طبق نظر مشاوران و پیمانکاران عوامل مدیریت پروژه ضعیف، نوسان قیمت مصالح و تورم علل اصلی سرریز هزینه ها در شهر مشهد هستند. مالکان معتقدند عامل عدم تجربه پیمانکار نیز تأثیر شگرفی بر افزایش هزینه ها دارد. یافته های روش BWM نیز بیانگر آن است که علاوه بر مدیریت ضعیف پروژه، ضعف در برنامه ریزی اولیه و تورم از اهمیت بالایی برخوردارند. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد که عواملی چون مدیریت ضعیف پروژه، ضعف در برنامه ریزی اولیه، تورم و اشتباهات حین ساخت علل اصلی افزایش هزینه ها در فرایند تولید پروژه های ساختمانی شهر مشهد هستند. تفاصيل المقالة

حمام ها از جمله بناهای غیر مذهبی ایران هستند که در فرهنگ ایرانی پیش از ظهور اسلام و پس از آن، در آن ها به بهداشت فردی به عنوان آموزه ای دینی توجه می شد. از اینرو همواره معماری منحصر بفردی داشته اند و آثار بجا مانده از آنها در گوشه و کنار ایران حاکی از این میزان توجه است. بنا به دلایل متعدد، همچون ویرانگری مغول‍‍ها، از حمام های پیش از دوره صفویه آثار زیادی بر جای نمانده است؛ اما با ورود اسلام و توجه به فرایض مذهبی بر اهمیت حمام ها بیش از پیش افزوده شد؛ به گونه ای که می توان دوره صفویه را درخشان ترین دوره در معماری بناهای تاریخی علی الخصوص حمام ها دانست. با توجه به این امر که حمام ها از دیرباز اهمیت فراوانی داشته اند و استحمام شامل مراحل مختلفی بوده است، بنابراین حمام های سنتی ایران همواره دارای فضاهایی با عملکردها و خصوصیات متفاوت بوده اند که قرارگیری این فضاها در کنار یکدیگر و نسبت ها و تناسبات در کالبد معماری حمام ها تابع موقعیت اقلیمی و جغرافیایی حمام، موقعیت شهری و... بوده است. از اینرو، با توجه به اهمی‍ت معماری حمامها در دوران صفویه، در مقاله حاضر به روش توصیفی و تحلیلی، پس از بیان تاریخچه حمام ها و ویژگی معماری آنها در دوره های مختلف، معماری دوره صفویه با تاکی‍‍د بر حمام های آن بررسی شده است. بدین منظور حمام های این دوره در چهار اقلیم سرد و کوهستانی، معتدل و مرطوب، گرم و خشک و گرم و مرطوب، به لحاظ ویژگی های کالبدی و پوششی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته شده است. نتایج حاصله نشان می دهد که پوشش حمام ها در ایران به سبب گستردگی و تنوع آب و هوایی (تنوع اقلیمی) و میزان بارندگی، نوع مصالح در دسترس، تفاوت های بسیاری داشته است؛ بنابراین ساختار این بناها نیز همواره تحت تاثیر این پوشش ها و مصالح به کار رفته دارای تفاوت هایی می باشد. تفاصيل المقالة

امروزه با توجه به مشخص شدن ابعاد اهمیت آب در زندگی، بحث پیرامون نقش آب در درمان بیماری‌ها مطرح شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که علم آب‌درمانی از دیرباز مورد توجه بوده است.گرمابه‌های تاریخی و اصول طراحی آن‌ها بر اساس نیاز بدن انسان و استفاده از طب سنتی در آنها،‌ نشان‌دهنده نمونه‌ای از به‌کارگیری این علم در بهبود بیماری‌ها بوده‌ است. امروزه نیز با روی آوردن به اصول پزشکی بیش از پیش بر اهمیت این موضوع تأکید شده و به واسطه این اهمیت، طراحی مراکز آب درمانی بر اساس اصول معماری گرمابه‌های تاریخی یکی از راهکارهای مؤثر بر استفاده از طب سنتی در درمان بیماری‌ها است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوأل است که رابطه میان حمام‌های ایرانی و اصول طب‌سنتی کدامند و اینکه آیا استفاده از اصول حمام‌های سنتی در جهت حفظ سلامت و درمان بیماری‌ها می‌تواند راهگشا باشد؟ از این‌رو به لحاظ بررسی حمام‌های ایرانی و تلفیق آن با مباحث آب درمانی و طب سنتی واجد اهمیت و تمایز است. بدین منظور در مقاله حاضر سعی بر آن است تا با روش تحلیلی- توصیفی و با استناد به مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی‌های میدانی به روش‌های طب سنتی و آب درمانی با هدف معرفی بعد درمانی حمام‌ها پرداخته شود تا هرچه بیشتر این گنجینه ارزشمند معماری ایرانی معرفی گردد. نتایج حاصله نشان می‌دهد که با توجه به تأثیر طب سنتی در سلسله مراتب و اصول معماری گرمابه‌ها می‌توان از این اصول در طراحی مراکز آب درمانی امروزی به جهت درمان بهتر برخی بیماری‌ها استفاده کرد. تفاصيل المقالة

The loss of the communicational power between the architecture and the crisis of meaning might be felt in the contemporary era. Heidegger, the founder of philosophical hermeneutics in the 20th century, believes that spaces owe their existence to a place and not to a space and that the spaces owe their power to a place where human experiences exist. Therefore, one may find out the importance of human beings (Dasein) on the issue of existence and time. Heidegger's philosophical hermeneutics attitude is reflected in the architecture, such as Christian Norberg-Schulz, the Norwegian theorist and architecture, who is affected by Martin Heidegger from philosophical viewpoint. While interpreting the attitudes of Heidegger to the architectural language, Schulz called architecture as presenting the world and providing the meaning. The current research aims at finding a way for the easy understanding of the audience regarding the philosophical hermeneutics in architecture. In this regard, the research method is descriptive from subject viewpoint, and as to the data gathering, the documents' information is gathered (Library-based method). Heidegger believes that the existential elements of origin, path and destination are meaningful when the world is put in the place. Schulz believes that the architectural language related to establishing meaningful places is summarized into three main words of topology, typology and morphology, the architectural elements of which are form, space and place. تفاصيل المقالة

The traditional structure of Tehran, as the then capital city, changed with the beginning of pseudo-modernism in the Qajar period in Iran. The transition period (the period of transferring from Qajar to Pahlavi Period), was the period of creating changes and sometimes conflict in Iranian residential architecture, which was selected as the time interval to be studied in this research. Many reasons have been mentioned for such changes and the creation of transition period, among which the index of Cultural Consumption have been selected for discussion and analysis. The most palpable element changed in the residential buildings is the façade, which employed a different approach than the preceding period, by the emergence of extroversion. Research Question: the investigations made in this study aim at providing answers to three issues of “visibility of the influence of cultural consumption on the façade of residential architecture in the transition period in Tehran”, “how the index of cultural consumption has affected the façade in transition period”, and “the relational progress of the index of cultural consumption and the element of façade, from the late Qajar period to the First Pahlavi period”. Purpose of the Study: the main purpose of the current study is, particularly, investigating and analyzing the relationship between the index of cultural consumption and the element of façade in the residential architecture and its transformation progress in the transition period. Research Method: the interpretive-historical method was employed as the main method and the case study method as the complementary one. The Most Important Findings and Conclusion: by investigating the element of façade (especially, the urban façade) in the houses dating back to the late Qajar period to the First Pahlavi period, it seems that in Qajar period, transition period and the First Pahlavi period, the innovative, passive and relational approaches of cultural consumption have been used, respectively. تفاصيل المقالة

The historic urban context of Mashhad, which symbolizes the identity and heritage of several thousand years, has been seriously damaged in the modern era. On one hand, this damage is due to the emergence of new needs and functions, and on the other hand, it is due to the emerging need for changes in the identity and function of its historical spaces. This research examines the role of physical, economic, and socio-cultural factors and parameters in contemporizing the historic urban context of the Mashhad metropolis, emphasizing the importance of identity preservation. The research method used in the current study is descriptive-analytical. For each of the physical, economic, and socio-cultural parameters of contemporization, indicators were considered based on the answers of experts using the Delphi technique. The data obtained from the questionnaire were processed using statistical software. Among the parameters, physical parameters received the highest score, while socio-cultural parameters received the lowest score in contemporizing the historic urban context of the Samen district of Mashhad. In the next step, the indicators of each parameter were ranked and categorized using the AHP method. The results indicate that the improvement of access to the context is the most crucial advantage of contemporizing the historical urban context. Conversely, the loss of context is the most significant disadvantage. Providing service infrastructure for livability is the most significant opportunity, and finally, the effects of prolonging the construction process are considered the most critical threats. تفاصيل المقالة

As the most human subject of architecture, housing and residential environments meet various needs of people and provide peace, health, nurture, and self-improvement [1]. Housing must be flexible to the circumstances growing or moving families face. Providing housing in worn-out urban fabrics deals with particular conditions. The Shaheed Maghoul Neighborhood is one of the worn-out fabrics of District 6 of Mashhad, where ethnic diversity can be witnessed. There are numerous non-Mashhadi individuals who did not build their houses and were forced to choose the pre-built residential units for living. The failure of the residential units to fulfill the needs of the residents through different stages of life brings about population relocation, followed by identity loss of the fabric. Flexibility is a proper response to solve housing in worn-out fabrics. In this study, which uses an applied objective and analytical methods, flexible housing provision strategies were initially identified. Next, the preferences of people of various ethnicities for changes to improve living conditions were introduced through a survey method in the study area. Considering the type of life stage people were in, strategies regarding flexibility were identified. According to research results, the cultural characteristics of people living in the urban fabric favor different strategies to meet housing needs in all life periods. Thus, to decrease housing problems in worn-out urban fabrics, attention to cultural and ethnic differences will be fundamental to the effectiveness of the design. However, the divisibility of units in worn-out urban fabrics is suggested among all flexibility strategies. In general, the research results can serve as a guide to enhancing housing quality in worn-out fabrics. تفاصيل المقالة

چکیده پاکیزگی، که از روزگاران کهن اهمیت داشت، با ظهور اسلام، ضرورتی دوچندان یافت و حمام‌ها به تدریج جای خود را در ساختار شهری پیدا کردند. مطالعه سیر تاریخی حمام‌ها، متکی بر مستندات مکتوب است زیرا گرمابه‌ها به دلیل تغییر شرایط اجتماعی، در معرض آسیب و تخریب قرار داشته‌اند. حمام‌های تاریخی مشهد وضعیتی اسفبارتر دارند. متأسفانه از حمام‌های دوره ناصری کمتر اثری برجای مانده است. لذا هدف این تحقیق، بازشناسی حمام‌های مشهد در دوره ناصری بر اساس متون تاریخی و نقشه‌های برجای مانده از آن روزگار است. در مطالعه حاضر از روش تاریخی بهره گرفته شده که اطلاعات لازم را به روش اسنادی و میدانی فراهم آورده شده است. منابع تحقیق عبارتند از متون تاریخی مطلع الشمس و نفوس ارض اقدس، و نقشه جولیس. نتایج تحقیق، نشان از اختلاف تعداد حمام‌ها در سه سند مذکور دارد. دلایل اختلاف، مشخص نبودن مرزهای محله‌ها و غیر بومی بودن جولیس و اعتمادالسلطنه می‌باشد. تفاصيل المقالة

هایدگر بنیان گذار هرمنوتیک فلسفی، که مهم ترین دغدغه او مسئله غفلت از هستی و وجود است. هرمنوتیک فلسفی به معنای دقیق کلمه، مشخصا به فهم اشاره می کند و آن هم، فهم خالص. در فرآیند ادراک و فهم هر مقوله ای اصولا دو سویه وجود دارد. اندیشه معمار و مخاطب، می توانند دو سویه مورد نظر در معماری باشد. اندیشه معماران معاصر ایران را می توان بر این اساس خوانش نمود.روش تحقیق پژوهش حاضر استدلال منطقی می باشد. از آن جا که استدلال منطقی کلام محور است ؛ پژوهش حاضر از نظر ماهیت داده ها کیفی است. از این رو به صورت توصیفی است برای شفاف سازی روابط بین عناصر و مفاهیم، تکنیک تحلیل گفتمان از خلال سخنرانی ها و مصاحبه ها در مطبوعات تخصصی معماری ؛ مورد استفاده قرار می گیرد و در نهایت کدگذاری و تحلیل گفتمان انجام می گردد.در خوانش اندیشه شیخ زین الدین بر مبنای هرمنوتیک فلسفی هایدگر، مهم ترین گره گاه ها، تاریخی بودن است. تاریخی بودن درکلید واژه هایی نظیر توجه به گذشته، حال و آینده، گذشته را در سنت پایدار ، حال در معماری امروز گذشته،حال و آینده سه کلید واژه مهم گفتمان معمار است. بنابراین می توان زبان معماری امروز را تعیین نمود. ویژگی های این زبان معماری، عدم تعارض بین سنت و پیشرفت می باشد، که می تواند رابطه مسالمت آمیز بین معماری جهانی و معماری سنتی برقرار نمود. در اندیشه معمار نو سنت گرا صیرورت انسان از گذشته به آینده با استفاده از دستاوردهای گذشتگان و با بیان نو در دنیای جدید اتفاق می افتد. بنابراین انسان با سیالیت و جریان حضور می یابد. ............................... تفاصيل المقالة

برای مسکن مطلوب و الگوهای تحقق پذیری آن تعابیر و معاییر متنوعی ذکرشده است از این منظر رضایتمندی ساکنان به عنوان عامل تعیین کننده و تثبیت کننده مطلوبیت مسکن انکارناپذیر است که از ابعاد گوناگون مورد بررسی و تحلیل قرارگرفته است. این الگوها متناسب با منطقه جغرافیایی و فرهنگ تغییر می‌کند حتی تحقیقات حاکی از آن هستند که افراد ساکن در یک خانه نیز دارای درک رضایت مساوی از شرایط نیستند و این بسته به شاخص‌های متعدد ممکن است تغییر یابد. هدف این پژوهش، باز تعریف الگوهای مطلوبیت وضعیت موجود محیط مسکونی مبتنی بر شاخص‌های رضایتی ساکنان در شهر تبریز می‌باشد، که با توجه به سابقه تاریخی، موقعیت جغرافیایی، اجتماعی و سیاسی این شهر لزوم توجه به آن کاملاً محسوس است. تحقیق پیشرو با این فرضیه پیش رفته است که" از حیث تبیین الگوهای مطلوبیت در حوزه مسکن منطقه 4 تبریز، رابطه ی مؤثر با تأثیرگذاری مثبت و معنادار بین عوامل مؤثر بر رضایتمندی دارای بار عاملی بالا و مطلوبیت محیط مسکونی مبتنی بر ایده آل‌ها ساکنان وجود دارد. پژوهش حاضر ماهیتی کاربردی دارد و روش انجام آن تلفیقی از روش‌های کیفی و کمی است،برای دستیابی به یافته‌های آن، پژوهشگران از تکنیک‌های تحلیل آماری و تحلیل کمی همراه با تکنیک‌های کیفی، توصیفی و تحلیلی استفاده کردند. جهت نیل به اهداف مطالعه، از دو نرم افزار SPSS'23 وSmartPLS'3.1.1 استفاده گردید. درنتایج حاصله مدلی از الگوهای تأثیرگذار بر مطلوبیت وضعیت موجود محیط مسکونی بستر مطالعاتی حاصل می‌شود،که مبتنی بر شاخص‌های رضایتمندی از نگربه ساکنین بحث شده است. که در این میان مؤلفه‌های فیزیکی و عملکردی با ضریب مسیر 0.549 قوی‌ترین تأثیرگذاری مثبت و معنی‌دار بر مطلوبیت مسکن بستر مطالعاتی را دارا می‌باشند. تفاصيل المقالة

هدف : مطالعه مؤثر را باید یکی از عوامل و ابزارهای توسعه علمی کشور به شمار آورد. و در این بین، نقش دانشجویان در پیشرفت و توسعه کشور نقشی بی‌بدیل تلقی تواند شد. در پژوهش حاضر میزان آگاهی دانشجویان رشته معماری از شیوه‌های گوناگون مطالعه (شامل خواندن اجمالی، تندخوانی، عبارت‌خوانی، دقیق خواندن، خواندن تجسّسی، و خواندن انتقادی) مورد بررسی قرار گرفته و بر حسب جنسیت و مقطع تحصیلی ایشان ارزیابی شده است. روش پژوهش: شیوه پژوهش از نوع توصیفی پیمایشی، و جامعه آماری آن شامل تمامی 1657 نفر دانشجوی رشته معماری دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد می‌باشد که در نیمسال اول سال تحصیلی 90- 89 در چهار مقطع کارشناسی ارشد، کارشناسی پیوسته، کارشناسی ناپیوسته، و کاردانی مشغول تحصیل هستند. یافته‌های پژوهش: یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که دانشجویان تحصیلات تکمیلی بیش از سایر دانشجویان از شیوه‌های مطالعه آگاهی دارند و شیوه‌های جدید را به کار می‌گیرند. همچنین در اغلب شیوه‌های مطالعه میان میزان آگاهی دانشجویان بر حسب جنسیت تفاوت معناداری وجود ندارد. نتیجه‌گیری: نتایج نشان می‌دهد که متأسفانه میزان آگاهی دانشجویان از شیوه‌های مطالعه بسیار ناچیز است و این قلّت آگاهی می‌تواند یکی از عوامل مؤثر در افت کیفی یادگیری ایشان به شمار آید. لذا توجه به آموزش راهبردهای مطالعه مؤثر در برنامه‌های درسی دانشجویان می‌تواند کمک مؤثری به بهبود شرایط موجود نماید. تفاصيل المقالة

یکی از مسائل بسیار مهم و چالش‌برانگیز در کشورهایی با پیشینه تاریخی همچون ایران، نحوه برخورد مناسب با میراث ارزشمند گذشته است که بایستی به‌طور شایسته‌ای به نسل‌های آینده انتقال یابند. در این میان، معماری و خصوصاً عملکرد خاص خانه‌های سنتی بسیار مهم‌تر از دیگر بناهای تاریخی بوده و باتوجه به شرایط موجود می‌طلبد که با ایجاد فضاهای ویژه، درک روابط فضاها و معاصرسازی آن‌ها، کاربری‌های مناسب و روزآمد به بناها اعطا شود. ازاین‌روی، جهت واکاوی این موضوع، خانه‌های تاریخی مشهد در منطقه ثامن انتخاب و جهت پاسخ‌گویی به سؤالات پژوهش با روش پیمایشی و توصیفی– تحلیلی و گردآوری داده‌هایی به‌صورت دلفی و پرسش‌نامه و به‌کارگیری روش ارزیابی چندمعیاره (MCDM) بر پایه تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) و به‌کارگیری نرمافزار Expert Choice اقدام شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند که به‌ترتیب اهمیت، شناخت اثر و بررسی وضعیت مکانی خرده فضاهای خانه‌های تاریخی در مرحله مداخله با وزن 302/0 به‌عنوان بهترین شاخص در انتخاب گزینه برای تدوین الگوی پیشنهادی انتخاب شده است. بعد از آن شاخص حفظ ارزش‌های تاریخی وابسته به بنا با وزن 222/0 رتبه دوم و شاخص پیروی از اصول مدون حفاظت با توجه به منشورهای مرمتی با وزن 124/0 رتبه سوم را دارند. در میان شاخص‌های موردبررسی، مداخله باهدف توسعه صنعت گردشگری با وزن 015/0 در پایین‌ترین رتبه نسبت به سایر شاخص‌ها قرار گرفته است. تفاصيل المقالة