پدیده استعمار از پدیدههایی است که همواره کشورها و ملتهای مشرق زمین با آن مواجه بودهاند؛ لذا انسانهای آگاه و توانمند بهویژه هنرمندان و ادیبان، با سلاح شعر به مبارزه با استعمار و استعمارگران میپرداختند. با توجه به اینکه شگردهای استعمار، گوناگون و مختلف است؛ لذا شگرد أکثر
پدیده استعمار از پدیدههایی است که همواره کشورها و ملتهای مشرق زمین با آن مواجه بودهاند؛ لذا انسانهای آگاه و توانمند بهویژه هنرمندان و ادیبان، با سلاح شعر به مبارزه با استعمار و استعمارگران میپرداختند. با توجه به اینکه شگردهای استعمار، گوناگون و مختلف است؛ لذا شگردهای مبارزه با آن نیز بایستی گوناگون و مناسب باشد. در این مقاله بر اساس مکتب ادبی اروپای شرقی و به روش کتابخانهای، به بررسی تطبیقی دیدگاههای ملک الشعراء بهار و سیّد اشرف الدّین حسینی در باب پدیده استعمارستیزی در اشعار آنها پرداخته میشود. پژوهشهای صورتگرفته در این مقاله نشان میدهد که هر دو شاعر، به شکلهای گوناگون به معرفی پدیده استعمار پرداختهاند و برای مبارزه با آن، شگردهای مشابهی نیز داشته و راهکارهایی نیز ارائه نمودهاند که مهمترین آنها عبارت است از آگاهکردن مردم و غفلتزدایی، دعوت به اتّحاد و مقابله با استعمار، تحقیر استعمار با زبان طنز، نکوهش و محکوم نمودن استعمارگران، برانگیختن مردم و بازگشت به هویت فرهنگ اسلامی.
تفاصيل المقالة
شعر سعدی چشمانداز پند و پیامهای گوناگونی است که هر یک به تنهایی جلوهای از بینش منحصربهفرد وی نسبت به دنیای پیرامونش میباشد؛ آنگونه که میتوان قلمرو مفاهیم و مؤلفههای اخلاقی را در پیامهای زیبا و ژرف وی به خوبی مشاهده کرد. از آنجا که در دل هر پندی، پیامی نهفته است، أکثر
شعر سعدی چشمانداز پند و پیامهای گوناگونی است که هر یک به تنهایی جلوهای از بینش منحصربهفرد وی نسبت به دنیای پیرامونش میباشد؛ آنگونه که میتوان قلمرو مفاهیم و مؤلفههای اخلاقی را در پیامهای زیبا و ژرف وی به خوبی مشاهده کرد. از آنجا که در دل هر پندی، پیامی نهفته است، شاعر شیرینسخن بر آن بوده است که مخاطب خود را به گونهای به سوی افقهای رشد و پویایی رهنمون سازد و به همین جهت بسیاری از آموزههای اخلاقی سعدی را میتوان آییننامهای برای بهتر زیستن در نظر گرفت. آنچه در این مجموعه گرد آمده است بررسی مهمترین آموزههای اخلاقی در کلیات سعدی و شناساندن دغدغههای ذهنی و فکری شیخ اجل ـ که از چهرههای جاویدان در قلمرو اخلاق شعر گذشته فارسی نیز به شمار میآید ـ میباشد.
تفاصيل المقالة
تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی
,
العدد2,السنة
9
,
تابستان
1396
تمثیل یکی از ابزارهای مهم بیانی شاعران و نویسندگان در دورههای مختلف ادبیّات کلاسیک فارسی بوده است. در هر زمان بنابر مقتضیّات دوره، شاعران و نویسندگان به گونهای از این نوع ادبی در بیان تمثیلهای تعلیمی مربوط به دنیا بهره بردهاند. سعدی شیرازی از شاعران دورة کلاسیک و مح أکثر
تمثیل یکی از ابزارهای مهم بیانی شاعران و نویسندگان در دورههای مختلف ادبیّات کلاسیک فارسی بوده است. در هر زمان بنابر مقتضیّات دوره، شاعران و نویسندگان به گونهای از این نوع ادبی در بیان تمثیلهای تعلیمی مربوط به دنیا بهره بردهاند. سعدی شیرازی از شاعران دورة کلاسیک و محمَد تقی بهار از شاعران عصر مشروطه از جمله شاعران برجستهای هستند که آثارشان از جهات کمیّت، کیفیّت و استفاده از تمثیلهای شعری درخور توجه و بررسی است. بی تردید دنیا و تمثیلهای تعلیمی آن در آثار و باورهای ذهنی تعداد بی شماری از اندیشمندان و صاحب نظران به ویژه در گسترة ادب پارسی سایه افکنده است و همواره مورد توجَه و عنایت بسیاری از شاعران و نویسندگان بوده است. در شعر سعدی و ملک الشعرای بهار نیزدنیا و تمثیلهای تعلیمی آن تصاویری است که نه تنها مطلوب و لذت بخش نیستند؛ بلکه گاه مهیب و هولناک نیز میباشند. البته اگر گاهی تصویر زیبایی نیز دیده میشود یا در عمقِ خود، دربرگیرندة ترس و اندوه دنیاست و یا صرفاً به این دلیل که به گونهای به آخرت مربوط میشوند خوب ترسیم شده است. این پژوهش برآن است که دنیا و تمثیلهای تعلیمی آن را براساس اشعار این شاعران سترگ ادب پارسی با رویکرد تمثیلی و روش توصیفی – تحلیلی بررسی نماید.
تفاصيل المقالة
تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی
,
العدد5,السنة
9
,
زمستان
1396
سیّد اشرف الدّین گیلانی معروف به نسیم شمال از شاعران برجستة عصر مشروطه است که شعر و رسالت شاعری خود را در به تصویر کشیدن مشکلات اجتماعی و جریان های سیاسی عصر خویش به کار گرفت. وی با وجود خفقان و استبداد حکّام خودکامة قاجار، توانست افکار انسانی و اندیشه های آزادی خواهانة أکثر
سیّد اشرف الدّین گیلانی معروف به نسیم شمال از شاعران برجستة عصر مشروطه است که شعر و رسالت شاعری خود را در به تصویر کشیدن مشکلات اجتماعی و جریان های سیاسی عصر خویش به کار گرفت. وی با وجود خفقان و استبداد حکّام خودکامة قاجار، توانست افکار انسانی و اندیشه های آزادی خواهانة خود را با استفاده از فنون بلاغی به ویژه تمثیل و ارسال مَثَل به گوش بیداردلانِ جامعه برساند. پژوهش حاضر بر آن است با تکیه بر شیوة توصیفی- تحلیلی، جلوه های تمثیل و ارسال مَثَل را در اشعار نسیم شمال بررسی نماید. یافته های تحقیق نشان می دهد نسیم شمال به دلایل سیاسی و خفقان حاکم بر زمانة خویش و گاه به دلیل زیبایی سخن و تأثیرگذاری بیشتر از آرایة ادبی تمثیل و ارسال مثل استفاده کرده است؛ لذا تمثیل های امروزی در دیوان او بسامد بالایی دارد و همین شیوه باعث دلنشینی و شکوه مندی زبان شعری وی شده است.
تفاصيل المقالة
تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی
,
العدد5,السنة
10
,
زمستان
1397
استفاده از تمثیل به عنوان یک صنعت بلاغی و هم چنین یک شیوة استدلالی، روشی اساسی در ادبیات تعلیمی و عرفانی ایران، برای بیان آموزه های مورد نظر شاعر، کاربرد فراوانی دارد. بی تردید دنیا و تمثیلهای تعلیمی آن همواره هستة مرکزی اندیشة شاعران، نویسندگان، عرفا و اندیشمندان در ط أکثر
استفاده از تمثیل به عنوان یک صنعت بلاغی و هم چنین یک شیوة استدلالی، روشی اساسی در ادبیات تعلیمی و عرفانی ایران، برای بیان آموزه های مورد نظر شاعر، کاربرد فراوانی دارد. بی تردید دنیا و تمثیلهای تعلیمی آن همواره هستة مرکزی اندیشة شاعران، نویسندگان، عرفا و اندیشمندان در طول تاریخ بوده است. بدین جهت غالباً تمثیلهای متعددی از دنیا در آثار و باورهای ذهنی تعداد بی شماری از اندیشمندان و صاحب نظران به ویژه در گسترة ادب پارسی سایه افکنده است و با تأثیر پذیری از تمثیلهای موجود در آیات و روایات اسلامی همواره مورد توجَه و عنایت بسیاری از شاعران و نویسندگان بوده است؛ امَا نوع پرداخت و نحوة بیان در آن ها یکسان نیست و موضوعات نیز به دلیل تنوَعی که در این مقوله وجود دارد بسیاراست. این پژوهش برآن است که دنیا و تمثیلهای تعلیمی آن را براساس اشعار سعدی و مولانا، این شاعران سترگ ادب فارسی با رویکرد تمثیلی بر آیات و روایات با روش توصیفی – تحلیلی بررسی نماید.
تفاصيل المقالة
زبان و ادب فارسی واحد سنندج
,
العدد5,السنة
9
,
زمستان
1396
زن ونقش آن در اجتماع یکی از موضوعاتی است که همواره در آثار منظوم و منثور ادبیّات فارسی مورد توجّه واقع شده و جایگاهی درخور یافته است؛ امّا زن در ادبیّات کلاسیک فارسی چهرة چندان مثبت و درخور ستایشی ندارد؛ زیرا در میان اشعار شاعران کلاسیک، هویّت زن مخدوش و تیره و دیدگاهها أکثر
زن ونقش آن در اجتماع یکی از موضوعاتی است که همواره در آثار منظوم و منثور ادبیّات فارسی مورد توجّه واقع شده و جایگاهی درخور یافته است؛ امّا زن در ادبیّات کلاسیک فارسی چهرة چندان مثبت و درخور ستایشی ندارد؛ زیرا در میان اشعار شاعران کلاسیک، هویّت زن مخدوش و تیره و دیدگاههای منفی نسبت به او بر سیمای زن سایه افکنده است. از زمان مشروطه و با آشنایی مختصر ایرانیان با فرهنگ غرب و اندیشههای مدرن، نقش و هویّت زنان به عنوان یکی از کُنشگران مهمّ اجتماعی در شعر مشروطه مورد توجّه واقع شده و جایگاه درخوری یافته است. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و مقایسة تجلّی سیمای زن در اشعار ملک الشعرا بهار و نسیم شمال در عصر مشروطه بپردازد. از مهمترین یافتههای این پژوهش آن است که نگرش شاعران به سیمای زن در شعر دورة مشروطه تغییر کرده؛ برای اوّلین بار مضامین شعر این دوره به مسائل حقوقی و اجتماعی زن میپردازد و زن از معشوقه بودن مطلق خارج میشود و عقلانیّت، شخصیّت و انسانیّت او مورد تبیین و تحلیل قرار میگیرد. همچنین هر دو شاعر در دستیابی زنان به دانش، حقوق فردی و آموزههای مدرن با یکدیگر هم عقیدهاند؛ امّا در مورد آزادی پوشش و مسألة حجاب، بهار راهکار رهایی از جهل را کشف حجاب میداند، درحالی که نسیم شمال، حجاب را برای حضور زنان در اجتماع لازم میداند.
تفاصيل المقالة
ناسیونالیسم ازجمله مفاهیمی است که به دنبال آشنایی با تمدّن غرب در اوایل قرن نوزدهم، وارد ادبیات سیاسی ایران و کشورهای عربی شد و سبب ظهور شاعرانی گردید که مهم ترین مضامین شعری آن ها، اشعار وطنی و مهم ترین دغدغه شان، مبارزه با نیروهای مستبد داخلی و خارجی بود که استقلال و أکثر
ناسیونالیسم ازجمله مفاهیمی است که به دنبال آشنایی با تمدّن غرب در اوایل قرن نوزدهم، وارد ادبیات سیاسی ایران و کشورهای عربی شد و سبب ظهور شاعرانی گردید که مهم ترین مضامین شعری آن ها، اشعار وطنی و مهم ترین دغدغه شان، مبارزه با نیروهای مستبد داخلی و خارجی بود که استقلال و آزادی کشورشان را به مخاطره می افکندند. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی، ضمن بررسی جلوه های گوناگون ناسیونالیسم ایرانی و عربی در دوران نهضت عربی و مشروطة ایران در اشعار احمد شوقی و سیّداشرف الدّین حسینی، با یافتن نقاط تلاقی اندیشة این دو شاعر در عرصة ناسیونالیسم، از خلال اشعار و اندیشه های آن ها به تطبیق این رویکرد به مثابة یکی از رهیافت های فکری عصر حاضر بپردازد. درنهایت با بررسی تطبیقی اشعار این دو شاعر این نتایج به دست آمد که میهن دوستی و عشق به وطن از جلوه های بارز اندیشة ناسیونالیستی آن هاست تا جایی که بازتاب این وطن دوستی در اشعار ایشان آنچنان گسترده است که به عنصری سبک ساز و تعیین کننده در سطحِ محتوایی و زبانی شعر هر دو شاعر تبدیلشده است.
تفاصيل المقالة
ادبیّات مقاومت در عصر مشروطه، درخت تناوری است که در دامان فرهنگی انقلاب مشروطه، علیه استبداد و استعمارِ بیگانگان روییده است. این شاخة ادبی بر پایة ستیز با بیدادگران و ترسیم چهرة آنان و به منظور دفاع از هویّت ایرانی در مقابل تاخت و تاز بیگانگان ظهور کرده است. پدیدة استعم أکثر
ادبیّات مقاومت در عصر مشروطه، درخت تناوری است که در دامان فرهنگی انقلاب مشروطه، علیه استبداد و استعمارِ بیگانگان روییده است. این شاخة ادبی بر پایة ستیز با بیدادگران و ترسیم چهرة آنان و به منظور دفاع از هویّت ایرانی در مقابل تاخت و تاز بیگانگان ظهور کرده است. پدیدة استعمار از پدیده هایی است که همواره کشورها و ملّت های مشرق زمین با آن مواجه بوده اند؛ لذا انسان های آگاه و توانمند به ویژه هنرمندان و ادیبان، با سلاح شعر به مبارزه با استعمار و استعمارگران می پرداختند. باتوجّه به این که شگردهای استعمار، گوناگون و مختلف است؛ لذا شگردهای مبارزه با آن نیز بایستی گوناگون و مناسب باشد. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تطبیقی دیدگاه های محمّدتقی بهار و سیّد اشرف الدّین حسینی در باب پدیدة استعمارستیزی در دیوان اشعارآن ها پرداخته می شود. پژوهش های صورت گرفته در این مقاله نشان می دهد که هر دو شاعر، به شکل های گوناگون به معرفی پدیدة استعمار پرداخته اند و برای مبارزه با آن، شگردهای مشابهی نیز داشته و راهکارهایی نیز ارائه نموده اند که مهم ترین آن ها عبارت است از: آگاه کردن مردم و غفلت زدایی؛ دعوت به اتّحاد و مقابله با استعمار؛ تحقیراستعمار با زبان طنز، نکوهش و محکوم نمودن استعما رگران؛ برانگیختن مردم و بازگشت به هویّت اصیل فرهنگ اسلامی
تفاصيل المقالة
در حوزة مطالعات تاریخی، سفرنامهها به دلیل محتوای اجتماعی و فرهنگی خود از اهمیت بسیاری برخوردار هستند، لذا مقالة حاضر در پی تبیین چگونگی و چرایی نگاه سفرنامهنویسان و سیاحان اروپایی به فرهنگ عامة مردم خراسان و وضعیت اجتماعی آنان در عصر قاجار میباشد. این مقاله با استفاده أکثر
در حوزة مطالعات تاریخی، سفرنامهها به دلیل محتوای اجتماعی و فرهنگی خود از اهمیت بسیاری برخوردار هستند، لذا مقالة حاضر در پی تبیین چگونگی و چرایی نگاه سفرنامهنویسان و سیاحان اروپایی به فرهنگ عامة مردم خراسان و وضعیت اجتماعی آنان در عصر قاجار میباشد. این مقاله با استفاده از شیوة کتابخانهای و با مراجعه به سفرنامههای سیاحان اروپائی و با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و نقد آراء این سیاحان دربارة انعکاس اوضاع اجتماعی و فرهنگی جامعة خراسان در عصر قاجار پرداخته است. نتایج پژوهش نشان میدهد که در یک برآیند کلی، ویژگیهایی مانند سطحینگری، اروپامحوری، نگاه استعماری و تحقیرآمیز که بر بیشتر آراء سفرنامهنویسان غربی حاکم بوده است، باعث شده در برخی از موارد، وضعیت اجتماعی و فرهنگی خراسان، توسط سیاحان غربی وارونه و دور از واقعیت نشان داده شود. همچنین آنها گاه کارکردهای چندگانة اوضاع اجتماعی و فرهنگی را در خراسان نادیده گرفته و تنها نقاط ضعف آنها را بزرگنمایی کردهاند.
تفاصيل المقالة
مطالعات زبان و ادبیات غنایی
,
العدد5,السنة
7
,
زمستان
1396
اوضاع خاصّ سیاسی و اجتماعی عصر مشروطه، سبب ظهور شاعرانی شد که مهم-ترین مضامین شعری آنها، اشعار وطنی و مهمترین دغدغهشان، مبارزه با نیروهای مستبد داخلی و خارجیی بود که استقلال و آزادی کشور را به مخاطره میافکندند. یکی از این شاعران بنام آزادیخواه، سیّد اشرف الدّین حسینی أکثر
اوضاع خاصّ سیاسی و اجتماعی عصر مشروطه، سبب ظهور شاعرانی شد که مهم-ترین مضامین شعری آنها، اشعار وطنی و مهمترین دغدغهشان، مبارزه با نیروهای مستبد داخلی و خارجیی بود که استقلال و آزادی کشور را به مخاطره میافکندند. یکی از این شاعران بنام آزادیخواه، سیّد اشرف الدّین حسینی ملقّب به نسیم شمال است که اشعارش آکنده از اندیشههای وطنپرستانه است. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی به ترسیم و بررسی جلوههای گوناگون ادبیّات پایداری دراشعار نسیم شمال بپردازد. از مهمترین یافتههای این پژوهش آن است که دیوان نسیم شمال را مضامینی چون: بیان دردها و رنجهای مردم ستمدیده و ترسیم چهرة واقعی آنها، یادکرد از قهرمانان ملّی و مذهبی، وطن پرستی، دعوت به مبارزه و ایستادگی در برابر استبداد و استعمار، القای امید به آیندة روشن، دعوت به اتّحاد وستایش آزادی و آزادگی تشکیل می دهد که هر یک از این موارد نشاندهندة جلوههای ادب پایداری در اشعار نسیم شمال می باشد که با زبان صریح و آشکار به آنها پرداخته است.
تفاصيل المقالة
مطالعات زبان و ادبیات غنایی
,
العدد2,السنة
9
,
تابستان
1398
بیتردید عشق و محبّت، چه زمینی و چه آسمانی همواره هستة مرکزی اندیشة شاعران، نویسندگان، عرفا و اندیشمندان در طول تاریخ بوده است، امّا نوع پرداخت و نحوة بیان در آنها یکسان نیست. سعدی نیز به عنوان خداوندگار مسلّمِ غزل عاشقانه و برجستهترین شاعر در حوزة ادبیّات تعلیمی زبان أکثر
بیتردید عشق و محبّت، چه زمینی و چه آسمانی همواره هستة مرکزی اندیشة شاعران، نویسندگان، عرفا و اندیشمندان در طول تاریخ بوده است، امّا نوع پرداخت و نحوة بیان در آنها یکسان نیست. سعدی نیز به عنوان خداوندگار مسلّمِ غزل عاشقانه و برجستهترین شاعر در حوزة ادبیّات تعلیمی زبان فارسی، بسیاری از مضامین اخلاقی مربوط به عشق و محبّت را در متعالیترین حالت خویش در کلیّات سعدی با تأثیرپذیری از آموزههای دینی معرّفی نموده است.این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تأثیرپذیری سعدی از آموزههای قرآنکریم و نهجالبلاغه در تعالیم مربوط به عشق و محبت بپردازد. از مهمترین یافتههای این پژوهش آن است که سعدی عشق زمینی و آسمانی را توأمان دارد و به جایگاهی میرسد که این دو به وحدت رسیده و در نهایت راه وصول به حقیقت میشوند. عشق در کلام سعدی از عشق به انسان فراتر رفته به تمام کائنات تسرّی پیدا میکند و سرانجام به عشق الهی منجر میگردد. همچنین سعدی با الهام گرفتن از آموزههای دینی، از مفهوم عشق و محبت برای دستیابی به فضایل اخلاقی نیز بسیار بهره برده است.
تفاصيل المقالة
پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
,
العدد4,السنة
9
,
پاییز
1397
اوضاع خاصّ سیاسی و اجتماعی عصر مشروطه، سبب ظهور شاعرانی شد که مهم ترین مضامین شعری آن ها، اشعار وطنی و مهم ترین دغدغه شان، مبارزه با نیروهای مستبدّ داخلی و خارجی بود که استقلال و آزادی کشور را به مخاطره می افکندند. یکی از این شاعران بنام آزادی خواه، محمدتقی بهار ملقّب أکثر
اوضاع خاصّ سیاسی و اجتماعی عصر مشروطه، سبب ظهور شاعرانی شد که مهم ترین مضامین شعری آن ها، اشعار وطنی و مهم ترین دغدغه شان، مبارزه با نیروهای مستبدّ داخلی و خارجی بود که استقلال و آزادی کشور را به مخاطره می افکندند. یکی از این شاعران بنام آزادی خواه، محمدتقی بهار ملقّب به ملک الشعراء است که اشعارش آکنده از اندیشه های وطن پرستانه است. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی به ترسیم و بررسی بن مایه های گوناگون ادب پایداری دراشعار ملک الشعراء بهار بپردازد. برآیند تحقیق نشان از آن دارد که دیوان محمّدتقی بهار را مضامینی چون: استعمارستیزی، یادکرد از قهرمانان ملّی و مذهبی، وطن پرستی، دعوت به بیداری و ایستادگی در برابر استبداد و استعمار، القای امید به آیندة روشن، دعوت به اتّحاد وستایش آزادی و آزادگی تشکیل می دهد که هر یک از این موارد با ویژگی های خاصّ خود، نشان دهندة جلوه هایی از ادب پایداری در اشعار محمّدتقی بهار می باشند که با زبانی صریح و آشکار به آن ها پرداخته شده است.
تفاصيل المقالة
سند
Sanad is a platform for managing Azad University publications