جلوه‌های تمثیل و ارسال مَثَل در شعر سیَد اشرف الدین گیلانی (نسیم شمال)

الموضوعات :

رضا موسی آبادی ¹ , مهدی نوروز ² , بتول فخراسلام ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی زبان وادبیات فارسی دانشگاه آزاداسلامی واحدنیشابور، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.

تاريخ الإرسال : 19 الجمعة , ذو القعدة, 1438 تاريخ التأكيد : 19 السبت , ربيع الثاني, 1439 تاريخ الإصدار : 04 الأحد , جمادى الأولى, 1439

الکلمات المفتاحية: تمثیل, proverb, نسیم شمال, مشروطه, Constitutional, Exemplum, ارسال مَثَل, Nasim Shomal,

ملخص المقالة :

سیّد اشرف الدّین گیلانی معروف به نسیم شمال از شاعران برجستة عصر مشروطه است که شعر و رسالت شاعری خود را در به تصویر کشیدن مشکلات اجتماعی و جریان های سیاسی عصر خویش به کار گرفت. وی با وجود خفقان و استبداد حکّام خودکامة قاجار، توانست افکار انسانی و اندیشه های آزادی خواهانة خود را با استفاده از فنون بلاغی به ویژه تمثیل و ارسال مَثَل به گوش بیداردلانِ جامعه برساند. پژوهش حاضر بر آن است با تکیه بر شیوة توصیفی- تحلیلی، جلوه های تمثیل و ارسال مَثَل را در اشعار نسیم شمال بررسی نماید. یافته های تحقیق نشان می دهد نسیم شمال به دلایل سیاسی و خفقان حاکم بر زمانة خویش و گاه به دلیل زیبایی سخن و تأثیرگذاری بیشتر از آرایة ادبی تمثیل و ارسال مثل استفاده کرده است؛ لذا تمثیل های امروزی در دیوان او بسامد بالایی دارد و همین شیوه باعث دلنشینی و شکوه مندی زبان شعری وی شده است.

المصادر:

قرآن کریم.

1. ثروت، منصور، (1379)، فرهنگ کنایات، چاپ سوم، تهران: انتشارات سخن.


2. حسینی کازرونی، سید احمد، (1389)، سبک و سیاق شعر مشروطه، فصلنامه تحقیقات زبان وادبیات تعلیمی بوشهر، تابستان 89، دوره دوم، شماره یک، 136-115.


3. حسینی گیلانی، سید اشرف الدین، (1371)، جاودانه نسیم شمال، به کوشش حسین نمینی، تهران: انتشارات اساطیر. چ دوم.


4. دهخدا، علی اکبر، (1377)، لغت نامة دهخدا، چ دوم دورة جدید، تهران: مؤسسه دانشگاه تهران.


5. ذوالفقاری، حسن، (1389)، زیبایی­شناسی ضرب­المثل­های فارسی، مجلّه بوستان ادب، تابستان 89، دوره دوم، شماره دوم، 82-51.


6. .........................، (1386)، طبقه­بندی ضرب­المثل­های فارسی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 15(15)، بهار 86، 52-31.


7. ........................، (1394)، کاربرد ضرب المثل­های فارسی در غزلیّات بیدل، ادب فارسی، پاییز و زمستان 94، دوره پنجم، شماره دوم، 76- 57.


8. رادویانی، محمد بن عمر، (1946 م)، ترجمان البلاغه، به اهتمام احمد آتش، استانبول: چاپخانه ابراهیم.


9. زل‌هایم، رودلف، (1381)، امثال کهن عربی، ترجمه احمد شفیعی‌ها، تهران: نشر دانشگاهی.


10. شفیعی کدکنی، محمدرضا، (1380)، صور خیال در شعرفارسی، چ هشتم، تهران: آگه.


11. عمید، حسن، (1360)، فرهنگ فارسی عمید، تهران: انتشارات امیرکبیر.


12. مکارم شیرازی، ناصر، (1381)، مثال­های زیبای قرآن (امثال­القرآن)، دوجلدی، به کوشش ابوالقاسم علیان نژادی، قم: انتشارات هدف.


13. میدانی، ابوالفضل، (1987)، مجمع­الامثال، به­تحقیق­ابوالفضل­ابراهیم، چهارجلدی، بیروت: دارالجبل.


14. میهنی، محمدبن عبدالخالق، (1962)، دستور دبیری، به تصحیح عدنان صادق ارزی، نشر آنقره.


15. همایی، جلال الدین، (1374)، معانی و بیان، به کوشش ماهدخت بانو همایی، تهران: نشرهما.