آیین هرمسی یکی از قدیمی ترین سنت های فکری در عرفان ایران است که خط سیر آن از طریق ذوالنون مصری و ابن عربی تا شهاب الدین سهروردی به شعر و ادب ایران راه یافته است هرمس یا هرمتیسم فلسفه و مذهبی است که بر اساس نوشته های هرمس تریسمجیستوس ایجاد شده است مقالۀ پیش رو با روش توصیفی، تحلیلی و مقایسه ای می باشد نتایج تحقیق نشان می دهد کوشش از این قابلیت برخوردار است که دنیای عینی و محسوس آدمی را به جهان انتزاعی و درون انتقال دهد. اقدام مهم این سه شاعر انسجام بخشی عرفان هرمسی با عرفان ایرانی درشعر خویش است این رویکرد آثار سودمندی برای ارتقای کیفی و کمّی زندگی انسان به ارمغان دارد. این جستارکوشیده است تا در برخی مباحث محوری چون؛ کیمیا، استحاله، تجلی، تجرید و ... اشتراک سخن این سه شاعر را بررسد. در نگارش این مقاله از منابع مستقیمی چون؛ دیوان عطار، مثنوی معنوی مولوی و غزلیات حافظ و کتاب های هرمتیکا و سنت هرمسی استفاده شده است، از نظر این مقاله سیر بن مایه های هرمسی در آثار شعری سبک عراقی، نتیحۀ فراگیر شدن اقبال عمومی شاعران در قرون 9-5 به نظم عرفانیات دیده شده است. کلید واژه: عرفان ، هرمس، مولوی، عطار ، حافظ. تفاصيل المقالة

شهاب الدین یحیی بن حبش بن امیرک سهروردی ملقّب به شیخ اشراق از برجسته ترین چهره‌های تاریخ حکمت اسلامی و فرهنگ ایران است. رسایل فارسی و عربی او یکی از ارزشمند‌ترین سرمایه‌های حکمی ایران باستان است که با خلّاقیتی خاص، آن را با عرفان اسلامی آمیخته کرد. موضوع این نوشتار که به روش توصیفی-تحلیلی است، بررسی موانع و شواغل انسان در بازگشت به وصال در رسائل سهروردی است. بی شک اندیشه های محوری و اساسی سهروردی با استفاده از آیات وحی و پندهای حکیمانه راه‌گشای انسان در مسیر روح است «تزکیه نفس» از شاخص‌ترین توصیه ‌های شیخ اشراق به انسان در رسائل میبا‌شد. یافته‌ها نشان از آن دارد که راه‌کارهای سهروردی برای کنترل «نفس» در رسائل با استفاده از زبان رمز شیوایی و جذابیت خاصی به مخاطب می‌دهد تا به راحتی طریق جاودانگی را در پیش‌گیرد. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و کتابخانه‌ای، موانع و شواغل انسان را در بازگشت به «وصال» در رسائل سهروردی مورد بررسی قرار میدهد. یافته‌ها در رسائل سهروردی نشان میدهد تنها طریق رهایی بشر کنونی از جهالت‌ها و خباثت‌ها خویشتن‌نگری و تزکیۀ نفس است. تفاصيل المقالة