پديده تغيير اقليم يکي از مهم‌ترين چالش‌هاي جهاني بشر در تأمين غذاي کافي و سالم جمعيت روزافزون جهان به شمار مي‌رود. عوامل پيش‌برنده تغيير اقليم مانند افزايش دما، تغيير الگوهاي بارش و افزايش فراواني و شدت رخدادهاي جوي، ويژگي‌هاي خاک را به‌ويژه در بوم‌نظام‌هاي مناطق خشک و چکیده کامل
پديده تغيير اقليم يکي از مهم‌ترين چالش‌هاي جهاني بشر در تأمين غذاي کافي و سالم جمعيت روزافزون جهان به شمار مي‌رود. عوامل پيش‌برنده تغيير اقليم مانند افزايش دما، تغيير الگوهاي بارش و افزايش فراواني و شدت رخدادهاي جوي، ويژگي‌هاي خاک را به‌ويژه در بوم‌نظام‌هاي مناطق خشک و نيمه‌خشک تحت‌تأثير قرار مي‌دهد. اين اثرات مي‌توانند مستقيماً بر رشد و توليد گياهان زراعي اثر بگذارند. ميزان مواد آلي خاک از مهم‌ترين شاخصهاي کيفيت و سلامت خاک است که بسياري از ويژگي‌هاي فيزيکي، شيميايي و زيستي خاک را تحت‌تأثير قرار مي‌دهد و به‌طور مستقيم و غيرمستقيم تحت‌تأثير عوامل اقليمي ازجمله دما و بارندگي قرار مي‌گيرد. از طرف ديگر، تعادل ورود و خروج کربن آلي به خاک بر ميزان دي‌اکسيد کربن اتمسفر و در نتيجه بر گرمايش جهاني و پديده تغيير اقليم مؤثر است. نتايج بسياري از پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد که در مناطق خشک و نيمه‌خشک، تغيير اقليم منجر به افزايش دما و کاهش بارندگي خواهد شد. بنابراين، با توجه به اينکه با افزايش دما و کاهش رطوبت، ميزان ماده آلي خاک کاهش مي‌يابد، به نظر مي‌رسد پديده تغيير اقليم اثرات نامطلوبي بر ميزان ماده آلي و فعاليت زيستي خاک و به دنبال آن بر توليد محصول در مناطق خشک و نيمه‌خشک خواهد گذاشت. لذا بکارگيري راهکارهاي لازم در خصوص تخفيف اين اثرات نامطلوب و سازگاري با شرايط پيش‌رو از اهميت بسزايي برخوردار است. تخفيف به روش‌هايي مربوط مي‌شود که منجر به کاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي به‌ويژه دي‌اکسيد کربن مي‌شود؛ اما هدف از سازگاري ملايم نمودن اثرات غيرقابل اجتناب ناشي از تغيير اقليم است. بر اساس نتايج آزمايش‌هاي مختلف منتشر شده، رعايت اصول سيستم کشاورزي حفاظتي از مهم‌ترين راهکارهاي تخفيف اثرات و سازگاري با پيامدهاي تغيير اقليم در مناطق خشک و نيمه‌خشک به شمار مي‌رود. با توجه به اين که پديده تغيير اقليم رخدادي اجتناب‌ناپذير بوده و آثار و پيامدهاي نامطلوب آن در زندگي بشر روزبه‌روز بيشتر و شديدتر احساس مي‌شود، لازم است در مديريت منابع خاک، پيش‌آگاهي‌هاي لازم درخصوص نتايج اين پديده بر کيفيت خاک و پتانسيل توليد محصولات کشاورزي به‌ويژه در مناطق خشک و نيمه‌خشک در نظر گرفته شود.
پرونده مقاله
پدیده تغییر اقلیم را می‌توان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های جهانی بشر در تأمین امنیت غذایی حال حاضر، آینده نزدیک و دور برشمرد. این موضوع بیشتر به صورت افزایش دما، تغییر الگوهای بارش و افزایش فراوانی و شدت رخدادهای حدی جوی اتفاق می‌افتد. شواهد موجود بیانگر این است که چکیده کامل
پدیده تغییر اقلیم را می‌توان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های جهانی بشر در تأمین امنیت غذایی حال حاضر، آینده نزدیک و دور برشمرد. این موضوع بیشتر به صورت افزایش دما، تغییر الگوهای بارش و افزایش فراوانی و شدت رخدادهای حدی جوی اتفاق می‌افتد. شواهد موجود بیانگر این است که تغییر اقلیم بخش کشاورزی را به‌ویژه در بوم‌نظام‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک با شدت بیشتری تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این اثرات می‌تواند مستقیماً بر رشد و تولید گیاهان زراعی و یا به صورت غیرمستقیم بر محیط تولید آن‌ها نظیر خاک اثر بگذارد. پتانسیل خاک برای تولید محصول به ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آن وابسته بوده و این ویژگی‌ها به‌طور مستقیم و غیرمستقیم تحت‌تأثیر عوامل اقلیمی ازجمله دما و بارندگی قرار می‌گیرد. اغلب پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که در مناطق خشک و نیمه‌خشک ازجمله در بسیاری از مناطق ایران، تغییر اقلیم منجر به افزایش دما و کاهش بارندگی خواهد شد. بنابراین، با توجه به اهمیت و نقش دما و رطوبت در شاخص‌های کیفیت فیزیکی و شیمیایی خاک و پایداری تولید، به نظر می‌رسد پدیده تغییر اقلیم اثرات نامطلوبی بر خاک و به دنبال آن بر تولید محصول خواهد گذاشت. لذا بکارگیری راهکارهای لازم در خصوص تخفیف این اثرات نامطلوب و سازگاری با شرایط پیش‌رو از اهمیت بسزایی برخوردار می‌باشد. در این مقاله، با بررسی و جمع‌بندی پژوهش‌های انجام شده در مورد اثرات تغییر اقلیم بر ویژگی خاک‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک، تلاش شده است تا نوعی پیش‌آگاهی از تغییرات احتمالی ایجاد شده در ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک ناشی از بروز تغییرات اقلیمی ارائه شود. با توجه به این که پدیده تغییر اقلیم امری اجتناب‌ناپذیر بوده و آثار و نتایج آن در زندگی بشر روزبه‌روز بیشتر و شدیدتر احساس می‌شود، لازم است در مدیریت منابع خاک، پیش‌آگاهی‌های لازم درخصوص نتایج این پدیده بر ویژگی‌های خاک و پتانسیل تولید محصولات کشاورزی به‌ویژه در دیم‌زارها در نظر گرفته شود.
پرونده مقاله
زمینه و هدف: بیوچار یک ماده کربنی مقاوم به تجزیه است که از حرارت دادن انواع زیست‌توده‌های آلی در یک محیط عاری از اکسیژن و یا با اکسیژن محدود تولید می‌شود و با هدف افزایش کربن آلی و بهبود ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک به کار برده می‌شود. بنابراین کاربرد آن در خاک چکیده کامل
زمینه و هدف: بیوچار یک ماده کربنی مقاوم به تجزیه است که از حرارت دادن انواع زیست‌توده‌های آلی در یک محیط عاری از اکسیژن و یا با اکسیژن محدود تولید می‌شود و با هدف افزایش کربن آلی و بهبود ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک به کار برده می‌شود. بنابراین کاربرد آن در خاک‌های کم‌حاصلخیز مناطق گرم و خشک ایران که غالباً دچار کمبود کربن آلی هستند، حائز اهمیت است. علاوه‌بر آن، بیوچار به علت پایداری بسیار زیاد در خاک، می‌تواند دی‌اکسیدکربن اتمسفری را برای مدت چند صد الی چند هزار سال در خاک ترسیب نماید. همچنین، می تواند حاصلخیزی خاک را برای مدت طولانی با تأثیر بر خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آن بهبود ببخشد. بنابراین، پایداری بیوچار تحت‌تأثیر عوامل متعددی همچون ویژگی‌های بیوچار و خاک، برهم‌کنش بیوچار با اجزای خاک و عوامل محیطی قرار می‌گیرد که در این مقاله مورد بررسی قرار می‌گیرد. استفاده از بیوچار در خاک های مناطق خشک و نیمه خشک ایران که اغلب دارای کمبود کربن آلی هستند، حائز اهمیت است.روش پژوهش: در این مقاله مروری، ضمن بررسی شواهدی از پایداری زیاد بیوچار در خاک‌ها، مهم‌ترین عوامل مؤثر در سرنوشت بیوچار شامل سازوکارهای خروج بیوچار از خاک، تثبیت بیوچار و برهم‌کنش‌های بیوچار با اجزای خاک مورد بررسی قرار گرفته و خلأها و زمینه‌های تحقیقاتی مورد نیاز در این زمینه ارائه می‌شود.یافته‌ها: بیوچار در مقایسه با اجزای اصلی کربن در زیست‌توده مقاومت بیشتری برای تجزیه و تخریب دارد. با این حال، با برهم‌کنش با اجزای خاک، به مرور زمان دچار تغییر و تحول شده و از خاک خارج می‌شود. شدت این تغییر و تحول‌ها و مدت‌زمان ماندگاری بیوچار در خاک به نوع بیوچار بستگی دارد؛ به‌طوری که بیوچارهای تولید شده از زیست‌توده‌های علفی و بیوچارهای تولید شده در دماهای پایین پایداری کمتری دارند. علاوه‌برآن، بیوچار با تمام اجزای خاک شامل، مواد آلی، ذرات معدنی، عناصر غذایی، موجودات زنده و آب و هوای خاک برهم‌کنش داشته و برآیند این برهم‌کنش‌ها میزان پایداری بیوچار در خاک را تعیین می‌نماید. عوامل بیرونی مانند حضور گیاه و تغییرات القایی ریشه، فرسایش‌های بادی و آبی، آبشویی و آتش‌سوزی نیز بر سرنوشت بیوچار در خاک تأثیر می‌گذارند. از این میان، با توجه به برهم‌کنش‌های بین ریزجانداران و بیوچار در خاک، به نظر می‌رسد ریزجانداران خاک مهم‌ترین نقش را در تجزیه و تخریب بیوچار ایفا می‌کنند. با این حال، سازوکارهایی مانند حبس شدن ذرات بیوچار در داخل خاک‌دانه‌ها، پیوند بیوچار با اجزای آلی و معدنی خاک و غیرفعال‌سازی آنزیم‌های خاک توسط بیوچار می‌تواند پایداری و ماندگاری بیوچار را در خاک افزایش دهد.نتایج: با توجه به پایداری بسیار زیاد بیوچار در خاک و ضرورت افزایش کربن آلی خاک به‌عنوان اصلی‌ترین عامل حاصلخیزی، کاربرد بیوچار در خاک‌های ایران می‌تواند ضمن افزایش کربن آلی خاک، به‌طور مستقیم و غیرمستقیم حاصلخیزی این خاک‌ها را بهبود بخشد. با این حال، بیوچار بعد از افزوده شدن به خاک، با اجزای خاک وارد برهم‌کنش شده و ویژگی‌های آن در طی زمان دچار تغییر و تحول می‌شود و به‌علت نوظهور بودن فناوری بیوچار و گستردگی زمینه‌های کاربرد آن، هنوز اطلاعات ما در زمینه برهم‌کنش‌های آن با اجزای مختلف خاک و تغییر و تحولات بلندمدت آن در خاک و محیط زیست به روشنی مشخص نشده و تحقیقات زیادی در این زمینه مورد نیاز است.
پرونده مقاله
