ساقینامه از گونههای ادبی است که بهویژه در عصر صفوی مورد توجه قرار گرفت و ساقینامههایی مفصل، اغلب به تقلید از ساقینامۀ ظهوری ترشیزی، در این روزگار سروده شد. طغرای مشهدی، شاعر پرکار و توانای سدۀ یازدهم در کنار دیوان و رسائل، ساقینامهای در نه هزار بیت سروده است که چکیده کامل
ساقینامه از گونههای ادبی است که بهویژه در عصر صفوی مورد توجه قرار گرفت و ساقینامههایی مفصل، اغلب به تقلید از ساقینامۀ ظهوری ترشیزی، در این روزگار سروده شد. طغرای مشهدی، شاعر پرکار و توانای سدۀ یازدهم در کنار دیوان و رسائل، ساقینامهای در نه هزار بیت سروده است که مفصلترین ساقینامۀ زبان فارسی به شمار میرود. با توجه به این که ساقینامۀ مذکور تاکنون مورد نقد و بررسی قرار نگرفته، پژوهش حاضر کوشیده است تا با تکیه بر دو نسخة کهن از آن؛ یعنی نسخۀ خطی ساقینامه به شمارۀ 16771 کتابخانۀ ملی و نسخۀ خطی کلیات اشعار طغرای مشهدی به شمارۀ 321 دیوان هند در لندن که تصویر آن در کتابخانۀ دانشکدۀ ادبیات دکتر شریعتی دانشگاه فردوسی نگهداری میشود، به بررسی ویژگیهای زبانی و محتوایی شعر وی بپردازد. نتایج نشان میدهد که طغرا در این ساقینامه با کاربرد گستردۀ زبان هندی، فرهنگ عامه، و نیز اصطلاحات فنون مختلف، به ظرفیتهایی بدیع در تصویرآفرینی دست یافته، بهویژه که محمل آن طبیعت دلنشین شبه قاره و قوۀ خیال خود اوست. محتوای ساقینامۀ طغرا بسیار متنوّع است؛ از ستایش پیامبر و ائمه تا شهرآشوب و وصف آلات و نغمات موسیقی، و نکتهسنجیهایی در نقد ادبی را شامل میشود.
پرونده مقاله