فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - نسخه کامل شماره 26 به همراه طرح روی جلد و شناسنامه مجله
  
  پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - ورود اخبار تاریخی به انساب نگاری های دوره اسلامی تا پایان سده سوم هجری: مراحل و انگیزه ها
  محمد تقوی علی بیات
  قوم عرب از دیرباز به مقوله نسب به دلیل اثبات هویت و تفاخرات قبیله ای توجه خاصی داشت. با ظهور اسلام و تأکید آن بر هویت و مساوات همه انسان ها، به‌طور موقت از این توجه کاسته شد؛ اما بعد از رحلت پیامبر(ص) بنا بر عواملی ‌چون تمرکز قدرت، توسعه قلمرو حاکمیت و... به تدریج انگیز چکیده کامل

  قوم عرب از دیرباز به مقوله نسب به دلیل اثبات هویت و تفاخرات قبیله ای توجه خاصی داشت. با ظهور اسلام و تأکید آن بر هویت و مساوات همه انسان ها، به‌طور موقت از این توجه کاسته شد؛ اما بعد از رحلت پیامبر(ص) بنا بر عواملی ‌چون تمرکز قدرت، توسعه قلمرو حاکمیت و... به تدریج انگیزه های جدیدی برای توجه به نسب پدید آمد و انساب نگاری یکی از گونه های مهم در تاریخ نگاری دوره اسلامی گردید. در شرایطی که هدف اصلی این گونه آثار، ذکر نسب افراد و قبایل عرب بود، اخبار تاریخی به تدریج و متأثر از عوامل مذکور و عواملی دیگر چون ورود عناصر غیرعرب به جهان اسلام و تحولات اجتماعی و سیاسی و تبعات ناشی از آنها وارد کتاب های انساب شد. پیوند بین اخبار تاریخی و انساب نگاری ها، بنا بر معیار آثار بر جای مانده نسب نگاری تا پایان سده سوم هجری و حجم و میزان ورود اخبار تاریخی به کتاب های نسب، طی سه مرحله قابل تبیین است: اخبار تاریخی تا پیش از سده سوم هجری که متمایز از نسب نگاری بود؛ سپس از اواخر سده دوم و از اوایل سده سوم هجری که به شکل محدودی در آثار مورخانی چون مدائنی و زبیر بن بکار با نسب نگاری تلفیق یافت و سرانجام از اواسط سده سوم هجری به بعد که به طور گسترده وارد انساب نگاری ها شد؛ چنان که می توان أنساب الأشراف بلاذری را نمونه بارز مرحله اخیر و بر خلاف عنوانش، کتابی در تاریخ دانست نه نسب. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - جنگ، صلح و ازدواج: روابط خُمارویه طولونی (حک. 270-282ﻫ) با خلافت عباسی
  معصومعلی پنجه
  این جستار در پی تبیین و تحلیل روابط دولت خودمختار محلی مصر و شام، طولونیان با خلافت عباسیان در دوره امارت خمارویه (270-282ﻫ) است. روابطی که با جنگ شروع شد و با صلح و ازدواجی سیاسی ادامه یافت. پیروزی طولونیان بر عباسیان در جنگ طَواحین بازگشت سلطه طولونیان بر شام و گسترش چکیده کامل

  این جستار در پی تبیین و تحلیل روابط دولت خودمختار محلی مصر و شام، طولونیان با خلافت عباسیان در دوره امارت خمارویه (270-282ﻫ) است. روابطی که با جنگ شروع شد و با صلح و ازدواجی سیاسی ادامه یافت. پیروزی طولونیان بر عباسیان در جنگ طَواحین بازگشت سلطه طولونیان بر شام و گسترش قلمرو آنان در جزیره را در پی داشت. نمایش اقتدار خمارویه در شام و جزیره، عباسیان را ناچار به پذیرش صلح، و تن دادن به حکومت وی و خاندانش بر سرزمین های بین فرات و نیل کرد. سپس خمارویه به قصد تحکیم روابط و تداوم اقتدار خویش با ازدواجی شکوهمند و پر هزینه دخترش را به همسری خلیفه درآورد؛ اما نه پیمان صلح و نه پیوند زناشویی بقای حکومت فرزندان خمارویه را تضمین نکرد و یک دهه بعد، پس از قتل خمارویه (282ﻫ) در 292ﻫ عباسیان طولونیان را ساقط ساختند و مصر و شام را به قلمرو خلافت بازگرداندند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - حرفه آهنگری در منابع اسلامی از منظر تاریخ اجتماعی
  نگار ذیلابی
  آهنگری، فرآوری ادوات و ابزارها از آهن، یکی از پرکاربردترین مهارت‌های بشر برای تأمین ادوات و ابزارهای لازم در زندگی روزانه و نیز در فعالیت‌های نظامی و عمرانی بوده است. در این مقاله با بررسی طیف وسیعی از منابع تاریخی، ادبی و اجتماعی، الگوی شغل آهنگری در ساختار جوامع اسلام چکیده کامل

  آهنگری، فرآوری ادوات و ابزارها از آهن، یکی از پرکاربردترین مهارت‌های بشر برای تأمین ادوات و ابزارهای لازم در زندگی روزانه و نیز در فعالیت‌های نظامی و عمرانی بوده است. در این مقاله با بررسی طیف وسیعی از منابع تاریخی، ادبی و اجتماعی، الگوی شغل آهنگری در ساختار جوامع اسلامی و در بستر تاریخی با رویکرد توصیف غلیظ (توصیف پرجزئیات)،[1] بازجسته و استخراج شده است. استخراج الگوی عمومی شغل آهنگری با پژوهش ابعاد پدیداری آهنگری از جمله کارکردهای متنوع، ابزارها و ادوات کار، فضای حرفه‌ای (دکان آهنگری)، اخلاق حرفه‌ای، نظارت و احتساب آهنگران و درآمدهای اصلی و فرعی و پایگاه شغلی و جایگاه اجتماعی آنها صورت گرفته است. بر خلاف تصور، آهنگران با وجود تنوع وسیع در تولیدات و نیاز همه گروه‌های جامعه به محصولات‌شان، جزو اصناف پردرآمد نبوده‌اند و اعضای این صنف اغلب از گروه‌های فرودست جامعه به شمار می‌آمده‌اند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - جغرافیای حافظ ابرو و تقویم البلدان ابوالفدا: بررسی تطبیقی
  زهرا رضایی نسب قنبر علی رودگر
  جغرافیای حافظ ابرو، تألیف حافظ ابرو (د. 833ﮬ)، مهم ترین اثر جغرافیایی عهد تیموری به زبان فارسی است. ازآنجاکه آثار جغرافیایی نوشته شده در دوره های متأخر غالبا وام دار آثار پیشین اند، جای طرح این پرسش هست که گزارش های جغرافیای حافظ ابرو تا چه اندازه از خود او است. برای تش چکیده کامل

  جغرافیای حافظ ابرو، تألیف حافظ ابرو (د. 833ﮬ)، مهم ترین اثر جغرافیایی عهد تیموری به زبان فارسی است. ازآنجاکه آثار جغرافیایی نوشته شده در دوره های متأخر غالبا وام دار آثار پیشین اند، جای طرح این پرسش هست که گزارش های جغرافیای حافظ ابرو تا چه اندازه از خود او است. برای تشخیص اصالت مطالب این اثر، داده های جغرافیاییِ آن با منابع سال ها و سده های پیشین مورد مطالعه تطبیقی قرار گرفت و در نتیجه مشخص شد تقویم البلدان، تألیف ابوالفدا (د. 732 ﮬ)، یکی از مهم ترین منابع حافظ ابرو بوده و سهم درخور توجهی در شکل گیری اثر جغرافیایی او داشته و افزوده های حافظ ابرو بر منقولات خود از تقویم البلدان، بااین که جای جای حاوی اشارات مهم و مشعر بر روزگار اوست، به لحاظ کمّی چندان درخور توجه نیست. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - جایگاه ایالت اردلان در مناسبات عثمانی- صفوی
  کریم فرجی قرابقلو محمد علی رنجبر قسیم یاسین
  ایالت اردلان در عرصه رقابت‌های دو رقیب صفوی (1501-1722م) و عثمانی (1280-1924م) با توجه به موقعیت جغرافیای سیاسی آن، فراز و فرودها‌ی فراوانی را پشت سر گذاشت؛ به‌گونه‌‌ای که بر اثر منازعات طرفین قلمرو این ایالت به تدریج تحلیل رفت. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی در پی تبی چکیده کامل

  ایالت اردلان در عرصه رقابت‌های دو رقیب صفوی (1501-1722م) و عثمانی (1280-1924م) با توجه به موقعیت جغرافیای سیاسی آن، فراز و فرودها‌ی فراوانی را پشت سر گذاشت؛ به‌گونه‌‌ای که بر اثر منازعات طرفین قلمرو این ایالت به تدریج تحلیل رفت. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی در پی تبیین و تحلیل سیر تحولات ایالت و امارت اردلان در دوره صفوی و نوع نگاه و سیاست شاهان صفویه و سلاطین عثمانی به تختگاه این والی‌نشین است و این‌که نقش و جایگاه این امارت و حاکمانش در قبال قدرت‌های مذکور چه بوده و چه عواملی باعث شده تا این ایالت به کانون برخورد دو حکومت تبدیل گردد. بر اساس این پژوهش حکام قلمرو اردلان که به عنوان میدان رویارویی عقیدتی، سیاسی و نظامی دو قدرت شرقی، عثمانی و صفوی، اهمیت سوق الجیشی بسیاری داشت، ناگزیر بودند در جهت حفظ جایگاه و تحکیم موقعیت و استقلال خویش، در گرایش به یکی از این دو قدرت حتی‌الامکان محتاطانه و سیاستمدارانه عمل کنند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - سرخس کهنه و سیاست سلسله‌های ایرانی در قبال آن (916-1300ﻫ)
  مرتضی دانشیار
  سرخس، واقع در مرز ایران و ترکمنستان، از کهن‌ترین شهرهای ایرانی است که به‌سبب وضع سوق‌الجیشی، از پیش از اسلام دارای اهمیت بوده است. پس از اسلام تا دوره صفوی، نزدیکی این شهر به شهرهای هرات و مرو که به صورت متناوب چند سده والی‌نشینِ خراسان یا پایتخت ایران بودند، و نیز ایمن چکیده کامل

  سرخس، واقع در مرز ایران و ترکمنستان، از کهن‌ترین شهرهای ایرانی است که به‌سبب وضع سوق‌الجیشی، از پیش از اسلام دارای اهمیت بوده است. پس از اسلام تا دوره صفوی، نزدیکی این شهر به شهرهای هرات و مرو که به صورت متناوب چند سده والی‌نشینِ خراسان یا پایتخت ایران بودند، و نیز ایمن ماندن آن از هجوم مغولان، موجب تداوم رونق و اهمیت آنجا گردید. اما گزارش منابع از سده 10ﻫ به بعد، حاکی از زوال تدریجی سرخس و سرانجام نابودی کامل آن در سده 13 است. پژوهش حاضر ضمن بررسی علل زوال سرخس، به تأثیر سیاست سلسله‌های حکومتگر ایرانی بر تأخیر یا تسریع نابودی آن می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که رقابت ازبکان با صفویه آغازگر افول سرخس بوده است. با وجود این، صفویان با برآوردن قدرتی محلی، آنجا را تا پایان حکومت خود حفظ کردند؛ اما سیاست نادرشاه به‌رغم توجه ویژه به سرخس، ناکارآمد بود. طرح دولت قاجاریه نیز نه تنها وضع آنجا را بهبود نبخشید، بلکه به‌سبب تبدیل شدن سرخس به پایگاه طوایف غارتگر ترکمن و بازار فروش بردگان ایرانی، سرانجام خود مجبور به ویران کردن آنجا شد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - سیاست کردن در دوره قاجار (1210-1264ﻫ) مطالعه موردی: کورکردن
  بابک روح الامینی سید هاشم آقاجری
  کورکردن به عنوان شیوه‌ای از مجازات با سابقه‌ای کهن، تا اواسط دوره قاجار در نظام کیفری ایران رواج داشت. نوشته زیر بر آن است که پس از ارائه گزارشی درباره مجازات کورکردن در دوره قاجار، اسباب مؤثر در حذف این مجازات از نظام کیفری ایران را بررسد. روش گردآوری داده‌ها روش کتابخ چکیده کامل

  کورکردن به عنوان شیوه‌ای از مجازات با سابقه‌ای کهن، تا اواسط دوره قاجار در نظام کیفری ایران رواج داشت. نوشته زیر بر آن است که پس از ارائه گزارشی درباره مجازات کورکردن در دوره قاجار، اسباب مؤثر در حذف این مجازات از نظام کیفری ایران را بررسد. روش گردآوری داده‌ها روش کتابخانه‌ای و اسنادی و روش پژوهش بر اساس تبیین کارکردی است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که کورکردن مجازاتی بود که تا اوایل حکومت محمدشاه هم‌چنان در ایران به‌کار می‌رفت و مرتکبان جرائم علیه امنیت هم‌چون شاه‌زادگان، مدعیان حکومت، حکام، خوانین و دیوانیان در رأس کسانی بودند که این مجازات درباره آنها اِعمال می‌شد. حذف این مجازات خود معلول علل داخلی و خارجی بود که تثبیت حکومت قاجار از یک‌سو و تأثیرات کشورهای غربی از سویی دیگر، در حذف این مجازات از نظام کیفری ایران مؤثر بوده است. پرونده مقاله