زمینه و هدف: با توجه به وضعیت نهچندان مناسب شرایط منابع آب کشور و نیز پدیده تغییراقلیم و تأثیرات آن، شبیه سازی وضعیت تغییر اقلیم در آینده و ارزیابی اثرات آن بهمنظور کاهش آسیبپذیری و مقابله با آن میتواند اهمیت بسزایی در تصمیمگیریهای آینده داشته باشد. در این راستا بهمنظور کاهش اثرات منفی تغییر اقلیم و سود جستن از اثرات احتمالی مثبت آن در حوضههای آبریز، راهبرهای مختلف سازگاری ارائه میشود.
در این تحقیق تطبیق با تغییر اقلیم در بخش کشاورزی تحت جدیدترین سناریوهای تغییر اقلیم CMIP6-SSP مورد بررسی و ارزیابی قرارگرفته و با توجه به ویژگیهای منطقه هشتگرد و مخاطراتی که کشاورزی منطقه را تهدید میکند، تلاش دارد تا نگاه جامعی به این سیستم داشته باشد. بدین منظور راهبردهای سازگاری برای کاهش اثرات منفی تغییر اقلیم در بخش کشاورزی مورد ارزیابی قرار گرفت.
روش بررسی: بدین منظور از مدل SWAT برای شبیهسازی و ارزیابی راهبرد تطبیقی در منطقه هشتگرد در سال 1398 استفاده شد. برای مدلسازی شرایط تغییر اقلیم در منطقه از مدل اقلیمی NorESM2-MM مربوط به گزارش ششم IPCC و سناریوهای مختلف SSP (SSP1.26, SSP2.54, SSP3.70. SSP 5.85) بهره گرفته شد و با ریزمقیاس، دادههای دمای حداقل، حداکثر و بارش برای سالهای 2020 تا 2049 تولید گردید. پس از محاسبه تغییرات دما و بارندگی نسبت به شرایط حاضر، مقادیر این تغییرات بهمنظور بررسی تأثیر آن بر منابع آب منطقه هشتگرد، به مدل SWAT اعمال گردید و مقادیر تنش آبی، عملکرد محصولات در شرایط اعمال تغییر اقلیم برآورد گردید.
یافتهها: نتایج حاکی از افزایش متوسط تنش آبی و همچنین کاهش عملکرد محصولات بهغیراز محصول ذرت در همه سناریوهایSSP بود. پس از ارزیابی اثرات تغییر اقلیم در منطقه، بهمنظور تطبیق با این تغییرات در بخش کشاورزی، راهبرد تغییر الگوی کشت از محصولات گوجهفرنگی و یونجه با نیاز آبی بالا با محصولات گندم و جو که قابلیت سازگاری بالاتر و نیاز آبی کمتر دارند و همچنین در تغییر الگوی کشت دوم، به ذرت خوشهای بهعنوان محصول مقاومبهگرمایش زمین، پیشنهاد و با معیارهای چون تغییرات تنش آبی و عملکرد محصولات نسبت به شرایط ادامه وضع موجود (BAU[1]) ارزیابی شد.
بحث و نتیجهگیری: نتایج نشان داد، تغییر الگوی کشت به گندم و جو موجب کاهش تنش آبی محصولات منطقه شدهاست. بهطورکلی در راهبرد تغییر الگوی کشت، افزایش عملکرد هر سه محصول گندم ، جو و ذرت نسبت به راهبرد BAU را در پی داشت. در راهبرد تغییر الگوی کشت به ذرت خوشهای کاهش قابلتوجه تنش آبی و بهتبع آن عملکرد قابلقبول این محصول برآورد شد. که این افزایش عملکرد به دلیل کاهش تنشهای آبی ناشی از افزایش آب قابلدسترس میباشد.
1- Bussines As Usual
پرونده مقاله