مقایسة تأثیر روش تدریس بایبی و سنتی بر میزان خلاقیت و بارشناختی در درس شیمی

محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)

محمد زارع ¹ , راحله ساریخانی ² , جواد مهربان ³ , مصطفی سالاری ⁴

1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ملایر، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، ملایر، ایران. (نویسنده مسئول)[e-mail]
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ملایر، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، ملایر، ایران[e-mail]
3 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، تهران، ایران[e-mail]
4 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، تهران، ایران[e-mail]

تاریخ دریافت : 1394/12/01 تاریخ پذیرش : 1394/12/01 تاریخ انتشار : 1394/08/01

کلید واژه: خلاقیت, روش تدریس بایبی, بارشناختی,

چکیده مقاله :

زمینه: الگوهای منفعل تدریس سنتی در عرصة تعیلم‌و‌تربیت برای کاربست تفکر خلاق به دلیل ناآشنایی با الگوهای جدید افزایش خلاقیت، کافی نیست. هدف: هدف از این پژوهش بررسی تأثیر روش تدریس بایبی و سنتی بر میزان خلاقیت و بارشناختی دانش‌آموزان سال اول دبیرستان در درس شیمی بوده است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع شبه‌آزمایشی و طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل و آزمایش بود. جامعة آماری شامل کلیة دانش‌آموزان پسر پایة اول دبیرستان شهر ملایر بود که در سال تحصیلی 94-93 مشغول به تحصیل بودند. تعداد نمونه 30 نفر از دانش‌آموزان بودند از طریق نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به تصادف در دو کلاس 15 نفره گماشته شدند. ابزار گردآوری داده‌ها فرم ب آزمون تورنس و پرسشنامه سنجش بار‌شناختی برونکن، پلاس و لیوتنر بود. به منظور جمع‌آوری داده‌ها، در ابتدا آزمون خلاقیت بر روی آزمودنی‌ها اجرا شد. درپایان هر جلسه آموزش (که شامل 3 جلسه نیم ساعته بود) پرسشنامة بارشناختی نیز بین آزمودنی‌ها توزیع ‌شد. در پایان نیز آزمون خلاقیت بر روی آزمودنی‌ها اجرا شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از نمره ها پیش‌آزمون و پس‌آزمون از آزمون تی مستقل و تحلیل کواریانس استفاده شد. یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که به کارگیری روش تدریس بایبی در مقایسه با روش تدریس سنتی موجب افزایش میزان خلاقیت و همچنین کاهش بارشناختی آزمودنی‌ها در درس شیمی می‌شود. نتیجه‌گیری: نتیجه این پژوهش نشان داد که کاربست روش تدریس بایبی موجب افزایش میزان خلاقیت و همچنین کاهش بارشناختی آزمودنی‌ها در درس شیمی می‌شود؛ بنابراین، به مجریان آموزش توصیه می‌شود برای تدریس درس شیمی از این روش تدریس فعال در آموزش بهره‌ ببرند.

چکیده انگلیسی:

     Background: Tylmand training in the field, nowadays, the mechanisms for promoting creative thinking, because of unfamiliarity with new models to enhance creativity and application of passive patterns of traditional teaching to teach, are not enough.      Purpose: The purpose of this study was to compare Bybee and traditional teaching methods on the creativity and cognitive load in chemistry course.      Method: Quasi-experimental study design was a pretest-posttest control group. The study population included all first grade high school students in Malayer enrolled in the academic year of 1393-1394. 30 researches, by sampling randomly, assigned 15 people in two classes. Instruments for data collection included the Torrance test form Band questionnaire, cognitive load Brunken, Plass &Leutner. In order to collect data the creativity test was conducted on students. At the end of each training session (which included three half-hour sessions) cognitive load questionnaires were distributed among the students. In the end, creativity test was conducted on students. To analyze the data from the pretest and posttest scores of independent t-test and analysis of covariance were used. Data were analyzed using SPSS 18 software.      Results: The results showed that the application of Bybee teaching methods to enhance creativity of students would also reduce the cognitive load (p=.0/001).      Conclusion: The results showed that the application of Bybee teaching methods to enhance creativity of students would also reduce the cognitive load; therefore, it is recommended to train executives of the teaching methods used in teaching. 

منابع و مأخذ:

امیرتیموری، محمد حسن، زارع، محمد، ساریخانی، راحله، سالاری، مصطفی (1392). بررسی میزان انطباق کتاب علوم تجربی سال دوم دبستان با مؤلفه‌های خلاقیت و سطوح بالای حیطه شناختی بلوم. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. دوره سوم، شماره 3. ص 185-161.

امیرتیموری، محمد حسن، مرادی، رحیم، رسولی، بهنام (1393). اثربخشی مدل طراحی آموزشی 5E بر تفکر انتقادی دانشجویان در درس روان‏شناسی تربیتی. فصلنامه مدیا. دوره 5، شماره 2، ص 71- 61.

بیابانگرد، اسماعیل (1390). روان شناسی تربیتی. تهران: ویرایش.

حسینی، افضل السادات (1378). ماهیت خلاقیت و شیوه‌های پرورش آن. مشهد: انتشارات قدس.

دیناروند، حسن (1390). طراحی آموزشی برای اثربخشی تدریس، تهران: آییژ.

زارع، محمد (1393). بررسی بارشناختی بیرونی آموزش به شیوه چند رسانه‌ای مبتنی بر الگوی طراحی آموزشی مریل. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه    علامه طباطبائی.

زنگنه، حسین (1391). مبانی نظری و عملی تکنولوژی آموزشی ج اول (ویراستار). تهران: آوای نور.

سیف، علی اکبر (1389). روان‏شناسی پرورشی نوین. تهران: دوران.

کالیوگا، اسلاوا (1391). بار شناختی و طراحی آموزشی، ترجمه محمد حسن امیرتیموری، سونیا موسی رمضانی، الهه ولایتی. تهران: آوای نور.

کریمی، علی (1379). بررسی رابطۀ خلاقیت با اضطراب، جنسیت، پیشرفت تحصیلی و منزلت اجتماعی گروهی از دانش آموزان مقطع  سوم راهنمایی شهر شیراز. پایان نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.

         محبوبی، طاهر، زارع، حسین، سرمدی، محمد رضا، فردنش، هاشم و فیضی، آوات (1391). تأثیر رعایت اصول طراحی آموزشی بر بار شناختی موضوعات یادگیری در محیط های یادگیری چند رسانه‏ای. فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی. سال 3، شماره 6، پاییز و زمستان: 46-29.

مرادی، مسعود، فردانش، هاشم، مهرمحمدی، محمود، موسی‌پور، نعمت‌الله (1390). مبانی و ویژگی‌های یک الگوی تدریس برای انواع دانش روش کاری. فصلنامه روان‏شناسی تربیتی. شماره بیستم. سال هفتم. بهار و تابستان. ص 129-95.

  مرادی، مهسا، علی‌آبادی، خدیجه، درتاج، فریبرز (1391). مقایسه تأثیر روش آموزش مبتنی بر الگوی پنج مرحله‌ای بایبی و سنتی بر خلاقیت و یادگیری دانش‌آموزان سال سوم راهنمایی در درس علوم. فصلنامه یافته‌های نو در روان‏شناسی. سال هفتم، شماره 24، ص 157-145.

منطقی، مرتضی. (1380). بررسی پدیده خلاقیت در کتاب‌های درسی دبستان. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه تهران.

موریسون، گری آر، روس، استیون ام، کمپ، جرالد ای (1387)، طراحی آموزشی اثربخش، ترجمه غلامحسین رحیمی دوست، اهواز: دانشگاه شهید چمران

موسی رمضانی، سونیا، کنعانی، اسماعیل، ولایتی، الهه (1392)، بررسی تأثیر کنترل بار شناختی وارده بر حافظه بر میزان یادگیری و یادداری دستور زبان انگلیسی، اندیشه‏های نوین تربیتی، دورۀ 9، شمارۀ 1. ص 132-105.

Acish S. (2011). An Evaluation of Activites Designed in Accordance with the 5E Model by Would-Bee Science Teachers.Social and Behavoiral Science .15(1):708-711.

Acisli S, Yaclcuin S, Turgut U. (2011). Effects of the 5E Learning Model on Students’ Academic Achievements in Movement and Force Issues. Procedia Social and Behavioral Sciences. 15(1):2459–2462.

Amabile, T. (1987). Creativity and learning. Oxford: pergamon press.

Brünken, R., Plass, J. L., & Leutner, D. (2004). Assessment of cognitive load in multimedia learning with dual- task methodology: Auditory load and modality effects. Instructional Science, 32, 115-132.

Bybee, R. W. (2006). The BSCS 5E instruction model: Origins, Effectiveness, and Applications. Colorado springs: BSCS. International Journal of Man-Machine studies, 29, 407-427.

Bybee, W. R. (2009). The BSCS 5E Instructional model and 72ST century skills. Available online at www.sciencedirect.com.

Chandler, p., & sweller, J. (1996). Cognitive load while learning to use a computer program. Applied cognitive    psychology, 10, 1-20.

Fazelian P, Navehebrahim A, Soraghi S. (2010). The Effect of 5E instructional Design Model on Learning  and Retention of Science for Middle Class Students. Procedia Social and Behavioral Science 5. 5(1):140-143.

Guliford. J.P. (1954). Creativity in American. New York: McGraw Hill.

Karplus, R., & Their, H. (1967). A new look at elementary school science. Chicago: Rand- McNally.

Mousavi, S. Y. , Low, R. , & Sweller, J. (1995). Reducing cognitive load by mixing  auditory and visual presentation modes. Journal of Educational Psychology, 87, 319-334 .

Smit, p. L., & Ragan, T. J. (2005). Instructional design (3 ed). Hoboken, NJ: & Sons, Inc.،

Suciati, A. Vincentrisia, Ismiyatin (2015). Application of learning cycle model (5E) learning with chart variation toward students creativity. Journal pendidikan IPA Indonesia. 4 (1). P 56-66.

Sweller, J. (1989). Cognitive technology: procedures for facilitating learning and problem solving in mathematics and science. Journal of  Educational psychology, 81, 457-466.                

Sweller, J. (1993). Some cognitive processes and their consequences for the organization and presentation of information. Australian Journal of psychology, 45, 1-8.             

Sweller, J. (1994). Cognitive load theory, learning difficulty and instructional design. Learning and Instruction, 4, 295-312.

Sweller, J. (1999). Instructional design in technical areas. Camberwell: ACER Press.

Sweller, J. (2003). Evolution of human cognitive architecture. In B. Ross (Ed.), The psychology of learning and Motivation, vol. 43 (pp.215-266). Sandiego:  Academic press.          

Sweller, J. (2004). Instructional design consequences of an analogy between evolution by natural selection and human cognitive architecture. Instructional Science, 32, 9–31.

Sweller, J., & Chandler, P. (1994). Why some material is difficult to learn. Cognition and Instruction, 12, 185–233.

Sweller, J., van Merriënboer, J. J. G., & Paas, F. G. W. C. (1998). Cognitive architecture and instructional design.  Educational Psychology Review, 10, 251–296.

Sweller, l. (1988). Cognitive load during problem solving: Effects on learning. Cognitive  science, 12, 257-285.

Tindall-ford, s., chandler, p., & sweller, J. (1997). When to sensory modes are better than one. Journal of Experimental Psychology: applied, 3, 257-287.    

Torrance, E. P. (1998). AN interview E.paul Torrance: about creativity. journal of educational psychology review. 10, P 441-452.

Torrance. E, P. (1974). Torrance test of creative thinking. Figural test booklet b. http://psycentre.apps01. Yorku.  Ca/drpl/?q=node/18108.

Walia, P. (2012). Effect of 5E instructional model on mathematical creativity of students. Journal of Golden  research thoughts. V 1, p 1-4.