عارضه‌یابی حسابداری تعهدی در بخش عمومی ایران از نظر محتوا، زمینه و ساختار Pathology of Accrual Accounting in Iranian Public Sector from the Viewpoint of Structural, Contentual and Contextual Barriers

محورهای موضوعی : حسابداری مالی و حسابرسی

وجیهه رحمتی ¹ , زهرا پورزمانی ²

1 - گروه حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
2 - گروه حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1400/01/10 تاریخ پذیرش : 1400/03/14 تاریخ انتشار : 1400/05/01

کلید واژه: حسابداری تعهدی, مدل سه‌شاخگی, :عارضه‌یابی, بخشعمومی, سازمان امورمالیاتی,

چکیده مقاله :

چکیدهبا توجه به حرکت جهانی حسابداری بخش عمومی به سمت حسابداری تعهدی و ثبت تمامی عملکردهای مالی و حرکت به سمت پاسخگویی و شفاف‌سازی مالی دولت‌ها و بخش عمومی در تمام جهان و ضرورت اجرای آن در ایران با توجه به مصوبات قانونی و اجرای آن توسط تمامی سازمان‌های دولتی لازم است تا نسبت به نحوه اجرا و تحقق این امر، پژوهش‌هایی توسط متخصصان صورت گیرد؛ بنابراین در این مقاله نسبت به عارضه‌یابی حسابداری تعهدی در بخش عمومی ایران اقدام شده است. برای اجرای موضوع، جنبه‌های مدل سه شاخگی شامل ابعاد محتوایی، زمینه‌ای و ساختاری جهت عارضه‌یابی مدنظر قرار گرفته‌اند. جامعه آماری پژوهش طبق تکنیک دلفی شامل مدیران و کارکنان سازمان امور مالیاتی تهران است. از پرسشنامه محقق ساخته به عنوان ابزار گردآوری اطلاعات پژوهش استفاده شده است. برای شناسایی و تأیید گویه‌های پرسشنامه با توجه به نظرات خبرگان از تکنیک دلفی استفاده شد. از این رو، با بهره‌مندی از ادبیات نظری و پیشینه‌ تحقیقات انجام شده، پرسشنامه در سه مرحله بین خبرگان توزیع شد و با توجه به ضریب کندال تصمیم نهایی در رابطه با گویه‌های پرسشنامه اتخاذ شد. تجزیه‌وتحلیل آماری پژوهش از طریق نرم‌افزارهای آماری اس‌پی‌اس‌اس و لیزرل انجام گرفته است. داده‌ها با بکارگیری تکنیک معادلات ساختاری، تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل مسیر مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌ها بیانگر این هستند که در سازمان امور مالیاتی، ابعاد عارضه‌یابی سه شاخگی شامل ابعاد ساختاری (عوامل استخدامی و زیرساخت‌های فناوری اطلاعات)، محتوایی (پذیرش مدیران، پذیرش کارکنان و تعهد شغلی) و زمینه‌ای (عوامل فرهنگی و بسترهای قانونی و حقوقی) نقش مؤثری در زمینه اجرای حسابداری تعهدی در بخش عمومی ایران ایفا کرده‌اند.Pathology of Accrual Accounting in Iranian Public Sector from the Viewpoint of Structural, Contentual and Contextual BarriersVajihe RahmatiZahra pourzamaniReceived: 30/ March /2021 Accepted: 04/ June /2021AbstractConsidering the global movement of public sector accounting towards accrual accounting and recording all financial operations and moving towards accountability and financial transparency of governments and the public sector all over the world and the need to implement it in Iran according to legal approvals and its implementation by All government agencies need to be researched by experts on how to implement and achieve this. Therefore, this paper investigates the pathology of accrual accounting in Iranian public sector. It is using three-factor pathology model consist of structural, contentual and contextual barriers. Research population includes maganers and staff in Tehran tax admission organization. Data collected from questionnaire and the items identified & verified through Delphi technique from the view of experts. Statistical analyzing is done by using SPSS and Lisrel statistical softwares. Data analyzed based on structural equation modeling, path analysis & confirmatory factor analysis. Findings show that structural factors (employment factors & information technology infrastructure), contentual factors (manager’s acceptance, employee’s acceptance & job obligation) and contextual factors (cultural factors and legal contexts) have an important role in applying accrual accounting at Iranian public sector specialy in tax organization.Keywords: Pathology, Public Sector, Accrual Accounting, Three-Pronged Model, Tax Admission Organization.

چکیده انگلیسی:

Considering the global movement of public sector accounting towards accrual accounting and recording all financial operations and moving towards accountability and financial transparency of governments and the public sector all over the world and the need to implement it in Iran according to legal approvals and its implementation by All government agencies need to be researched by experts on how to implement and achieve this. Therefore, this paper investigates the pathology of accrual accounting in Iranian public sector. It is using three-factor pathology model consist of structural, contentual and contextual barriers. Research population includes maganers and staff in Tehran tax admission organization. Data collected from questionnaire and the items identified & verified through Delphi technique from the view of experts. Statistical analyzing is done by using SPSS and Lisrel statistical softwares. Data analyzed based on structural equation modeling, path analysis & confirmatory factor analysis. Findings show that structural factors (employment factors & information technology infrastructure), contentual factors (manager’s acceptance, employee’s acceptance & job obligation) and contextual factors (cultural factors and legal contexts) have an important role in applying accrual accounting at Iranian public sector specialy in tax organization.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

• آذر، عادل، حسین بختیاری و مهدی محمدی، (1392)، "ارزیابی و مقایسه روش‌های عارضه‌یابی سازمان با رویکرد تحلیل سلسله مراتبی فازی"، اندیشه مدیریت راهبردی، 7 (2)، صص 189-213.


• اکرمی، سیدرحمت اله، علی فعال قیومی و محمدحسین قدیریان آرانی، (1396)، "گذار از حسابداری نقدی به تعهدی در بخش عمومی: دوره زمانی مورد نیاز"، حسابداری دولتی، 3 (2)، صص 9-18.


• اکرمی، سیدرحمت‌الله، علی فعال‌قیومی و محمدحسین قدیریان‌ارانی، (1396)، "تبیین نقش حسابداری بخش عمومی در تحقق اقتصاد مقاومتی"، سیاست‌های مالی ‌ و ‌اقتصادی، ۵ (۱۷)، صص ۷۳-۹۶.


• اکرمی، سیدرحمت‌الله و محمدرضا مهدی فرد، (1393)، "بازنگری در نظام حسابداری دولتی ابزاری برای ارتقای شفافیت مالی دولت"، مجله اقتصادی، 9، صص 64-71.


• باباجانی، جعفر و آرزو مددی، (1388)، "امکان‌سنجی تحول در نظام حسابداری و گزارشگری مالی دانشگاه‌های دولتی ایران"، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 16 (56)، صص 3-20.


• باباجانی، جعفر، قاسم بولو و شهرام ابراهیم‌پور، (1398)، "وضعیت پیاده‌سازی استانداردهای حسابداری مصوب سازمان حسابرسی در نهادهای بخش عمومی جمهوری اسلامی ایران"، دانش حسابداری مالی، 6 (2)، صص 1-28.


• باغومیان، رافیک و سجاد نقدی، (1394)، "استانداردهای بین‌المللی حسابداری بخش عمومی، چالش‌های پیش روی کشورهای در حال توسعه"، حسابرس، 77، صص 114-122.


• بداغی، حمید، حمیدرضا رضایی و مصطفی قناد، (1395)، "تغییر مبنا در حسابداری بخش عمومی؛ مشکلات و موانع پیش‌رو (مطالعه موردی: دستگاه‌های اجرایی استان خراسان رضوی)"، حسابداری دولتی، 2 (2)، صص 81-96.


• توکلی، محمد، شکراله خواجوی و هاشم ولی‌پور، (1397)، "ارزیابی تأثیر شکاف پاسخ‌گویی بیرونی سازمان امور مالیاتی بر اقبال عمومی و درآمدهای مالیاتی"، پژوهشنامه مالیات، ۲۶ (39)، صص 88-67.


• جامعی، رضا، فائزه رضایی یمین و ابراهیم ابراهیمی، (1395)، "بررسی ارزیابی مسئولیت پاسخگویی سیستم حسابداری و گزارشگری مالی در سازمان امور مالیاتی استان کرمانشاه"، حسابداری دولتی، 2 (2)، صص 69-80.


• داداشی، ایمان، ایمان کارنما و میرحمید سادات سلماسی، (1397)، "تأثیر پیاده‌سازی حسابداری تعهدی در بخش عمومی بر پاسخگویی دولت"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 10 (40)، صص 187-214.


• داودی، کیومرث، حسین ایزدی و سینا خردیار، (1398)، "شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر بهبود پاسخگویی مدیران در نظام حسابداری بخش عمومی با رویکرد تئوری زمینه بنیان"، دانش حسابرسی، 19 (77)، صص 141-165.


• رحمانی، علی و مهدی رضایی، (1390)، "حسابداری تعهدی زمینه‌ساز حسابرسی کارکرد در بخش عمومی"، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 283، صص 263-271.


• رضایی، مهدی، (1397)، "بررسی موانع پیشرفت حسابداری بخش عمومی در ایران از دیدگاه دانشگاهیان"، تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 10 (38)، صص 81-94.


• شاکری، یونس، (1398)، "حسابداری تعهدی دولتی"، چاپ اول، تهران، انتشارات سخنوران، صص 126-121


• صبح‌خیز، محمدرضا، علی مهدی‌زاده اشرفی، تورج مجیبی و محمود اوتادی، (1398)، "طراحی مدل سیستمی پاسخگویی در نظام مالیاتی جمهوری اسلامی ایران (مورد مطالعه امور مالیاتی استان مازندران)"، پژوهشنامه مالیات، ۲۷ (43)، صص 34-7.


• طالب‌نیا، قدرت‌اله، ابراهیم عباسی و بتول زارعی، (1390)، "تأثیر عوامل محیطی بر فرایند اصلاحات حسابداری دولتی در ایران از طریق مدل اقتضائی"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 3 (9)، صص 69-96.


• غلامی، ملک‌محمد، حسین فخاری و اسفندیار ملکیان، (1398)، "تبیین عوامل مؤثر بر اجرای استانداردهای حسابداری بخش عمومی در ایران"، حسابداری دولتی، 5 (2)، صص 69-84.


• کردستانی، غلامرضا، نظام‌الدین رحیمیان و شاهرخ شهرابی، (1395)، "شناسایی موانع گذار به حسابداری تعهدی در بخش عمومی بر پایه مطالعات هیئت استانداردهای بین‌المللی حسابداری بخش عمومی"، دانش حسابرسی. ۱۶ (۶۵)، صص ۴۷-۷۶.


• کردستانی، غلامرضا، امیر خانکی و حوریه قانونی شیشوان، (1397)، "بررسی تأثیر تغییر در خط‌مشی‌های حسابداری بخش عمومی بر اصلاحات اداری"، حسابداری دولتی، 4 (2)، صص 9-22.


• مجبوری‌یزدی، هدی، شعبان محمدی، عبدالحسین طالبی نجف‌آبادی و نرجس کمالی کرمانی، (1397)، "بررسی نقش تعدیل‌کنندگی حسابرسی عملکرد در تأثیر حسابداری تعهدی بر حسابداری بخش عمومی با استفاده از معادلات ساختاری"، حسابداری دولتی، 4 (2)، صص 135-154.


• محمدزاده سالطه، حیدر و حمیده فرجی، (1395)، "بررسی محرک‌ها و موانع تغییرات حسابداری دولتی در نظام گزارشگری مالی بخش عمومی ایران"، حسابداری دولتی، 3 (1)، صص 37-48.


• محمدزاده سالطه، حیدر و علیرضا لیثی، (1398)، "آینده حرفه حسابداری در بخش عمومی با تحلیل سناریو"، حسابداری دولتی، 5 (2)، صص 109-120.


• مؤمنی، علیرضا و محمد عیوضی، (1395)، "بررسی وضعیت حسابداری تعهدی اجرا شده در بخش دولتی ایران و چالش‌ها و مزایای آن"، سومین کنفرانس بین‌المللی حسابداری مدیریت و نوآوری در کسب‌وکار.


• محمودی، محمود، محمد میرزایی قره قیه، فاطمه فرهادیان و یوسف عطایی، (1396)، "بررسی موانع و مشکلات استقرار سیستم حسابداری تعهدی در شهرداری ارومیه"، دومین کنفرانس بین‌المللی انسجام مدیریت و اقتصاد و توسعه


• مرادویسی، سیروان، دلیر ناصرآبادی و سیدمسعود واحدی، (1395)، "بررسی وضعیت پیاده‌سازی حسابداری تعهدی در دستگاه‌های اجرایی کشور و شناسایی چالش‌های موجود (مورد مطالعه دستگاه‌های اجرایی استان کردستان)"، نخستین کنفرانس حسابداری و مدیریت.


• میرزایی نظام آباد، مهدی و ابراهیم قدیم خانی، (1396)، "حسابداری تعهدی و بررسی عوامل مؤثر بر پیاده‌سازی آن در سازمان تأمین اجتماعی استان آذربایجان غربی"، دومین همایش بین‌المللی انسجام مدیریت و اقتصاد در توسعه، تهران.


• Afuah, A., (2004), “Bussiness Models: Strategic Management Approach”, New York: MC Grow-Hill.


• Alesani, D., Jensen, G., & Steccolini, I., (2012), “IPSAS Adoption by the World Food Programme: an Application of the Contingency Model to Intergovernmental Organisations”, International Journal of Public Sector Performance Management, 2 (1), PP. 61-80.


• Alvardo, J. M., (2000), “Organizational Pathology”, Online Working Paper, http://www.centrogeo.com


• Christensen, M., (2002), “Accrual Accounting in the Public Sector”, the Case of the New South Wales Government, Accounting History, 7 (2), PP. 93-124.


• Harun, (2007), “Obstacles to Public Sector Accounting Reform in Indonesia”, Bulletin of Indonesian Economic Studies, 43 (3), PP. 365-376.


• Hepworth, N., (2003), “Preconditions for Successful Implementation of Accrual Accounting in Central Government”, Public Money & Management, 23 (1), PP. 37-44


• Ijeoma, N.B., & Oghoghomeh, T., (2014), “Adoption of International Public Sector Accounting Standards in Nigeria: Expectation, Benefits and Challenges”, Journal of Investment and Management, 3(1), PP. 21-29.


• International Federation of Accountants – Public Sector Committee (2000), “Government Financial Reporting”, Study No. 11.


• International Federation of Accountants – Public Sector Committee, (2011), “Transition to the Accrual Basis of Accounting: Guidance for Public Sector Entities”, Third Edition.


• Johan Ch., Christophe, V., Francesca, M., Natalia, A., & Philippe, V., (2015), “The Effect of IPSAS on Reforming Governmental Financial Reporting: an International Comparison”, International Review of Administrative Sciences, 81(1), PP. 158-177.


• Jorge de Jesus, M.A., & Eirado, J.S.B., (2012), “Relevance of Accounting Information to Public Sector Accountability: A Study of Brazilian Federal Public Universities”, Review of Applied Management Studies, 10 (2), PP. 87-98.


• Le, T., & Nha, T., (2012), “Application of IPSAS Standards to the Vietnamese Government Accounting and Financial Statements”, Master Program in Finance Management, University of Tampere


• Lueder, K.G., (1994), “The Contingency Model’ Reconsidered: Experiences from Italy, Japan and Spain”, in Buschor, E. and Schedler, K. (Eds.): Perspectives on Performance Measurement, PP.1-15, Haupt, Berne.


• Manzini, A., (2006), “Organizational Diagnosis: A Practical Approach to Company Problem Solving and Growth. Washington”, American Management Association.


• Mnif, Y., & Gafsi, Y., (2020), “A Contingency Theory Perspective on the Analysis of Central Government Accounting Disclosure under International Public Sector Accounting Standards (IPSAS)”, Meditari Accountancy Research, Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print.


• Mukah, S. T., (2016), “Factors Influencing the Acceptance of International Public Sector Accounting Standards in Cameroon”, Accounting and Finance Research, 5 (2), PP. 71-83.


• Rozadi, M., Raman, N., Rasid, M., & Kaziemah, S., (2014), “Accrual Accounting in Malaysia: What We Should Learn from Others”, Malaysian Journal of Business and Economics, 1(2), PP. 63-76.


• Tickell, R., (2010), “Cash To Accrual Accounting: One Nation’s Dilemma”, International Business & Economics Research Journal, 9 (11), PP.71-78.


• Tiron-Todor, A., & Mutiu, A., (2005), “Cash Versus Accrual Accounting in Public Sector”, Online Working Paper, Available at http//ssrn.com

 

یادداشت‌ها