ارزیابی تغییرات فیتوشیمیایی اسانس و عصاره شش جمعیت از گیاه دارویی Satureja bachtiarica Bunge. دراستان فارس

محورهای موضوعی : گیاهان دارویی

سحر یوسفی ¹ , وحید روشن سروستانی ² , کامبیز لاریجانی ³ , حسنعلی نقدی بادی ⁴ , ابراهیم سابکی ⁵

1 - دانشجوی دکتری علوم باغبانی، رشته گیاهان دارویی، واحدعلوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی, شیراز، ایران
3 - استادیار، گروه شیمی، دانشکده علوم پایه، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - دانشیار، مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج، ایران
5 - استادیار، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی بلوچستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بلوچستان، ایران

تاریخ دریافت : 1397/03/23 تاریخ پذیرش : 1398/05/20 تاریخ انتشار : 1399/12/01

کلید واژه: اسانس, عصاره, مرزه بختیاری, کارواکرول, پلی‌فنول,

چکیده مقاله :

چکیده جنس Satureja با نام فارسی مرزه از تیره نعنا است . گونه S. bachtiarica Bunge از گونه های انحصاری ایران می باشد. در این تحقیق سرشاخه S. bachtiarica در مرحله گلدهی کامل از 6 رویشگاه طبیعی در استان فارس جمع آوری گردید و پس از خشک کردن در شرایط آزمایشگاه به روش تقطیر با آب، مورد اسانس گیری و به روش خیساندن در حلال، مورد عصاره گیری قرار گرفت. ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس‌ها با استفاده از کروماتوگرافی گازی (GC-FID) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS)، و ترکیبهای پلی فنولی عصاره ها با استفاده از کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC)، مورد شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس 6 جمعیت 4/2-1/1 درصد برحسب وزن خشک نمونه بدست آمد. ترکیب‌های عمده اسانس شامل تیمول (9/10- 8/49 درصد)، کارواکرول(1/1–7/49 درصد)، پارا- سیمن(0/18–8/32 درصد)، گاما- ترپینن (3/4– 5/7 درصد) و لینالول ( 3/3- 1/5 درصد) در جمعیت های مورد مطالعه بودند. از میان جمعیت های مورد بررسی، اسانس رویشگاه های کوهنجان و آباده- دیدگان به ترتیب بیشترین درصد تیمول با 8/49 درصد و کارواکرول 7/49 درصد را دارا بودند. نارنجنین، کارواکرول، هسپریدین، اوجنول، هسپرتین، رزمارنیک اسید و تیمول ترکیبهای پلی فنولی اصلی در شش جمعیت مورد مطالعه در مرزه بختیاری بودند. تنوع در میزان ترکیب‌ها در رویشگاه های مورد مطالعه نشان دهنده این است که تغییرات شرایط اکولوژیک بر میزان ترکیب‌های اسانس و عصاره مرزه بختیاری تاثیر مثبت داشته است.

چکیده انگلیسی:

Abstract Satureja is belonging to the family Lamiaceae. Satureja bachtiarica Bunge. is one of the endemic species. In this study, aerial parts of S. bachtiarica were colleted in full flowering stages from six populations of Fars Province and after were dried in laboratory conditions, the essential oils (EOs) and extracts were obtained by hydrodistillation and macetation methods. Chemical compositions of the EOs were analyzed by GC-FID and GC-MS and the phenolic contents were determined by HPLC analysis. EO yields were from 1.1 to 2.4 % (w/w) based on dried material. The major constituents of the EOs were thymol ( 10.9-49.8 %), carvacrol (1.1-49.7 %), p-cymene (18.0-32.8 %), γ-terpinene (4.3-7.5 %), linalool (3.3-5.1 %) and caryophyllene oxide (1.6-2.3 %). Among six populations, the EOs from the Kohanjan and Abadeh-Didegan populations had the highest thymol and carvacrol amount (49.8 and 49.7 %), respectively. Narengenin, carvacrol, hesperedin, eugenol, hesperetin, rosmarinic acid and thymol were the main phenolic copmounds in six studied regions. These results showed that variation of ecological characters had effect on quality of S. bachtiarica EOs and extracts.

منابع و مأخذ:

• Abbasi, K.H., Sefidkon, F. and Yamini, Y. 2005. Comparison of oil content and composition of two Satureja species (Satureja hortensis L. & Satureja rechingeri Jamzad) by hydrodistillation and Supercritical fluid extraction (SFE). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic plants, 21(3): 307-18.


• Adams, R.P. 2007. Identification of essential oil components by gas chromatography /mass spectroscopy. Allured Publishing Corporation, Illinois, 1-804.


• Ahmadi, Sh., Sefidkon, F., Babakhanlo, P., Asgari, F., Khademi, K. and Karimifar, M.A. 2009. Comparing essential oil composition of Satureja bachtiarica Bunge. before and full flowering stages in field and provenance. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 25 (2):159-169.


• Alizadeh, A. 2017. Essential oil constituents, phenolic content and antioxidant activity of two endemic Satureja species from Iran. Bangladesh Journal of Botany, 46(3): 925-931. 


• British pharmacopoeia. 1988. 1988 British pharmacopoeia. London: HMSO, 2: 137-138.


• Chorianopoulos, N., Evergetis, E. and Mallouchos, A. 2006. Characterization of the essential oil volatiles of Satureja thymbra and Satuteja parnassica: Influence of Harvesting Time and Antimicrobial Activity. Food chemistry, 54(8): 3139-3145.


• Clevenger, J.F. 1928. Apparatus for determination 295 of essential oil. Journal of American Pharmaceutical. Association, 17: 346-349.


• Ghasemi Pirbalouti, A., Nourafkan, H. and Solyamani-Babadi, E. 2017. Variation in chemical composition and antibacterial activity of essential oils from Bakhtiari Savory (Satureja bachtiarica Bunge.). Journal of Essential oil Bearing Plants, 20(2): 474-484.


• Ghasemi Pirbalouti, A., Neshat, S.H., Rahimi, E., Hamedi, B. and Malekpoor, F. 2014. Chemical composition and antibacterial activity of essential oils of Iranian herbs against Staphylococcus aureus isolated from milk. International Journal of Food Properties, 17(9): 2063-2071.


• Ghasemi Pirbalouti, A., Oraie, M., Pouriamehr, M. and Solaymani Babadi, E. 2013. Effects of drying methods on qualitative and quantitative of the essential oil of Bakhtiari savory (Satureja bachtiarica Bunge.). Industrial Crops and Products, 46: 324-327.


• Ghasemi Pirbalouti, A., Pirali, E., Pishkar, G., Jalali, S.M., Reyesi, M., Jafarian Dehkordi, M. and Hamedi, B. 2011b. The essential oils of some medicinal plants on the immune system and growth of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Journal of Herbal Drugs, 2 (2): 149-155.   


• Ghasemi Pirbalouti, A., Malek Poor, F., Momtaz, H. and Hamedi, B. 2010a. Antibacterial activity of some folklore medicinal plants used by Bakhtiari tribal in southwest Iran. International Journal of Biology, 2 (2): 55-63.


• Ghasemi Pirbalouti, A., Rahimi, B. and Moosavi, S.A. 2010b. Antimicrobial activity of essential oils of three herbs against Listeria monocytogenes on chicken frankfurters. Acta agriculturae Slovenica, 95: 219-223.


• Ghasemi Pirbalouti, A., Bahmani, M. and Avijgan, M. 2009. Anti-candida activity of some of the Iranian medicinal plants. Electronic Journal of Biotechnology, 5(4): 85-88.


• Giweli, A., Džamić, M., Soković, A., M., S. Ristić, M. and D. Marin, P. 2012. Antimicrobial and antioxidant activities of essential oils of satureja thymbra growing wild in Libya. Molecules, 17(5): 4836-4850.


• Glamočlija, J., Soković, M., Vukojević, J., Milenković, I. and van Griensven, L.J.L.D. 2006. Chemical composition and antifungal activities of essential oils of Satureja thymbra L. and Salvia pomifera ssp. calycina (Sm.) Hayek. Journal of Essential Oil Research, 18: 115-117.


• Hadian, J., Akramian, M., Heydari, H., Mumivand, H. and Asghari, B. 2011. Composition and in vitro antibacterial activity of essential oils from four Satureja species growing in Iran. Natutal Product Research, 26(2): 98-108.


• Kurkcuoglu, M., Tumen, G. and Baser, K.H.C. 2001. Essential oil constituents of Satureja Biossieri from Tutkey, Khimija Prirodnykh Soyedineniy, 37(4): 280-281.


• Leake, G., Gasper, F. and Santos, R. 2003. Effect of water on the solubility of essential oils in dense CO₂. Jornal of Essential oil Research, 15(3): 172-177.


• Moein, M. R., Karami, F., Tavallali, H. and Ghasemi, Y. 2012. Chemical composition of the essential oil of Satureja bachtiarica Bunge. from Iran. Iran. Iranian Journal of Pharmaceutical Sciences,  8(4): 277- 281.


• Rojas, L.B. and Usubillaga, A. 2000. Composition of the essential oil of Satureja brownie (SW.) Briq. From Venexuela. Flavour and Fragrance Journal, 15(1): 21-22.


• Sefidkon, F., Sadeghzadeh, L., Teimouri, M., Asgari, F. and Ahmadi, Sh. 2007. Antimicrobial effects of the essential oils of two Satureja species (S. Khuzistanica Jamzad and S. bachtiarica Bunge) in two harvesting time. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 23(2): 174-182.   


• Sefidkon, F. and jamzad, Z. 2005. Chemical composition of the essential oils of three Iranian Satureja species (S.mutica, S.macrantha and S.intermedia). Food Chemistry, 91 (1): 1-4.


• Sefidkon, F., Jamzad, Z. and Barazandeh, M. 2005. Essential oil of Satureja bachtiarica Bunge as a rich source of carvacrol. Iranian Journal of pharmaceutical Research, 20 (4): 425-439.


• Sefidkon, F. and jamzad, Z. 2004. Chemical composition of the essential oils of two Iranian Satureja species (S. edmondi and S. isophylla). Iranian journal of pharmaceutical Research, 3(2):91-91.


• Sefidkon, F., Jamzad, Z., Mirza, M. 2004. Chemical variation in the essential oil of Satureja sahendica from Iran. Food Chem. 88, 325-328.


• Sefidkon, F. and Ahmadi, sh. 2000. Essential oil of Satureja khuzistanica Jamzad, Journal of Essential Oil Research, 12(4): 427-428.


• Simon, J.E., Chadwick, A.F. and Craker, L.E. 1984. Herbs: An Indexed Bioliography. 1971-1980. The Scientific Literature on Selected Herbs, and Aromatic and Medicinal Plant of the Temperate Zone. Archon books, Hamden, CT.  770 pp.


• Solaymani Babadi, E., Ghasemi Pirbalouti, A., Nourafcan, H. and Hamedi, B. 2012. Bioactivity of essential oil of bachtiari Savory (Lamiaceae).  Electronic Journal of Biology, 8(4): 73-78.


• Teimori, M. 2009. Essential oil analysis and antibacterial activity of Satureja bachtiarica Bunge in Ardebile province, Journal of Plant Science and Research, 14, 19-26.


• Viturro, C.I., Molina, A., Villa, W.C., Saavedra O.N., Zampini, M., Gonzalvez, E. and Garcia, E. 2000. Perliminary assay of adaptation in Juluy (Argentina) of Satuteja hortensis, Ocimun basilicum and Coriandrum sativum, Acta Horticulturae 500:47-67.